1

Innovatie

Niels van Ommen

Projectmanager CROW

Programmamanager RISNET

Risico’s Inkopen© 2010 CROW

2

Stellingen

1. Innovatie inkopen gaat prima met een reguliere, relatief eenvoudige aanbestedingsprocedure

2. Daarvoor is nodig:• Inhoudelijke kennis van inkopers• Optimaal benutten juridische ruimte• Goede toepassing EMVI principe• Expliciete inventarisatie en allocatie van risico’s• Respect voor/afspraken over intellectueel eigendom

3. Er zijn voldoende gereedschappen om hier invulling aan te geven (maar onbekend maakt onbemind)

3

Innovatie introduceert per definitie onzekerheden…

vrijheid

aanbesteder

vrijheid

aanbieder

AchtergrondT

radi

tion

ele

aa

nbe

ste

din

g

(fit

for

spe

cific

atio

ns)

Inn

ova

tieve

aa

nbe

ste

din

g

(fit

for

pu

rpo

se)

> Onzekerheden / risico’s aanbesteder?

4

De procedures

1. Niet reguliere procedures:• Onderhandelingsprocedure• Concurrentiegerichte dialoog• Prijsvraag

2. Reguliere procedure, ook geschikt:• Openbare procedure met voorafgaande selectie

5

Juridische ruimte

Openbare procedure met voorafgaande selectie…

• Vooraf: eventueel marktconsultatie

• Bij aankondiging: objectieve EMVI criteria (!)

• Tijdens inlichtingen: 1 op 1 gesprekken voeren (!)

• Bij beoordeling: verduidelijking vragen

• In contract: extra kwaliteit is bindend

6

Prijs ‘Extra’ kwaliteitEMVI

Hoe beoordeel je dat?

Minimale eisen (aan kwaliteit)

EMVI = waarde = (optimale) combinatie prijs en kwaliteit

Voldoet aan minimale kwaliteitPrijs‘Extra’ kwaliteit +EMVI

Druk kwaliteitscriteria uit in EUR: wat is extra kwaliteit waard?

Bepaal het relatieve aandeel van kwaliteit versus prijs

Nee? Ongeldig!Uitgedrukt in EURHoe meet je dat? +EMVI

Gebruik een eenvoudig beoordelingssysteem voor kwaliteit

Toepassen EMVI 1

7

Toepassen EMVI 2

0123456789

10

Bieding 1 (1 mEUR)

Bieding 2 (1,1 mEUR)

Bieding 3 (1,2 mEUR)

Minimale eisen

Q1: Trillingen

Q2: CO2 emissie

Q3-Q4

Cijfer ‘6’ betekent: voldoet aan minimale eisen

Bieding 1 is ongeldig want

voldoet niet aan minimale

eis (scoort ‘5’)

Deze bieding biedt geen

extra kwaliteit voor

aspecten Q1, Q2 and Q3

Het ontwerp in deze bieding

reduceert trillingen met 75%

tov de minimale eis

In deze bieding wordt

uitgegaan van een

oplossing zonder CO2

emissie

Welke bieding wint,

2 of 3?

Waarom?

8

Reductie van trilling (Q1) is waard (max) 100.000 EUR

En:

Het exact voldoen aan de minimale eis aan CO2 reductie scoort een ‘6’, dit is 0 EUR waard want het biedt geen Extra's

Dus:

Score6 = Geen reductie van trilling = 0 EUR7 = 25% reductie van trilling = 25.000 EUR8 = 50% reductie van trilling = 50.000 EUR9 = 75% reductie van trilling = 75.000 EUR10 = 100% reductie van trilling = 100.000 EUR

Toepassen EMVI 3

0123456789

10

Bieding 1 (1 mEUR)

Bieding 2 (1,1 mEUR)

Bieding 3 (1,2 mEUR)

Minimale eisen

Q1: Trillingen

Q2: CO2 emissie

Q3-Q4

9

Reductie van CO2 emissie (Q2) is waard (max) 200.000 EUR

En:

Het exact voldoen aan de minimale eis aan trillingen scoort een ‘6’, dit is 0 EUR waard want het biedt geen Extra's

Dus:

0123456789

10

Bieding 1 (1 mEUR)

Bieding 2 (1,1 mEUR)

Bieding 3 (1,2 mEUR)

Minimale eisen

Q1: Trillingen

Q2: CO2 emissie

Q3-Q4

Toepassen EMVI 4

Score6 = Geen reductie van CO2 emissie = 0 EUR7 = 25% reductie van CO2 emissie = 50.000 EUR8 = 50% reductie van CO2 emissie = 100.000 EUR9 = 75% reductie van CO2 emissie = 150.000 EUR10 = 100% reductie van CO2 emissie = 200.000 EUR

10

Bieding 1:•Ongeldig

Bieding 2:•Prijs: 1,1 miljoen EUR•Extra kwaliteit Q1: 75.000 EUR

Bieding 3:•Prijs: 1,2 miljoen EUR•Extra kwaliteit Q2: 200.000 EUR

Vergelijking van biedingen: Evaluatie prijs

BID 2: 1,1 miljoen EUR – 0,075 miljoen EUR = 1,025 miljoen EUR

BID 3: 1,2 miljoen EUR – 0,200 miljoen EUR = 1,000 miljoen EUR

Bieding 2:

Laagste prijs..

Bieding 3: Laagste evaluatie prijd

= hoogste waarde = WINNAAR

Toepassen EMVI 5

0123456789

10

Bieding 1 (1 mEUR)

Bieding 2 (1,1 mEUR)

Bieding 3 (1,2 mEUR)

Minimale eisen

Q1: Trillingen

Q2: CO2 emissie

Q3-Q4

11

Succesvolle toepassing EMVI vereist:• Monetair maken van waarde: wat is het (me) waard?• Objectivering van beoordelingscriteria• Geschikt administratief en juridisch kader• Goede voorbereiding en documentatie• Handhaving ‘beloftes’ / eventuele boetes

Juiste toepassing zorgt voor:• Transparantie en objectieve vergelijking• Stimulans voor innovatie en optimalisatie in omgeving van

eerlijke competitie (onderscheidend vermogen)

Toepassen EMVI 6

12

Risico’s & Aanbesteden

Concrete handvatten:

• Stappenplan

• Standaard formats

– Model Risicolijst (voor inventarisatie en initiële verdeling in de uitvraag)

– Model Risicodossier (ten behoeve van aanbieding door inschrijvers)

• Risicoallocatie

• Risicomanagement als kwalitatief gunningscriterium

CROW Publicatie 274

September 2008

13

Stappenplan

IV. Contracteren

III. Inschrijven, beoor-delen en gunnen

II. Informerenen inlichten

I. Aankondigen,aanmelden enselecteren

1.2 Aankondigen enaanmelden

1.3 Kwalificatie

1.4 Uitnodiging tot inschrijving

1.5 Inlichtingen

1.6 Inschrijven doorgeselecteerden

1.7 Beoordelen en gunnen

Stappenplan risicoverdelingProcedure LAvGC

1.8 Sluiten contract

Risico-analyse dooropdrachtgever

Optioneel:Marktconsultatie

Aankondiging

Préselectie / kwalificatie

Uitnodiging tot inschrijving

Inlichtingen 1. Algemeen2. Bilateraal

Inschrijven

Beoordelen

Ricisoverdeling onderdeel vancontract

0. Initiatieffase

1.1 Voorbereiding

Verantwoordelijkheid ON

Verantwoordelijkheid OG

– Vroege verkenning risicoprofiel– Verkenning allocatiemogelijkheden– Aanpassing contractvorm/risicoverdeling?

Inzicht in aard van werk, top-risico’s, beoogde allocatie, selectie en gunning (EMVI)

Ervaring met RM kunnen aantonen

–ON vult risicoanalyse (VG) door OG aan–Bespreken OG/ON mogelijkheden risicoallocatie –ON geeft inzicht in oplossingsspecifieke risico’sRisico’s (kwalitatief) in risicodossier

Risico’s (kwalitatief) in EMVI-beoordeling

Verdeling vastleggen in een annex bij contract

1 op 1 communiceren over oplossingsspecifieke risico’s!

Resultaat meenemen in beoordeling!

14

Risicoallocatie: opties

1. Toedelen ‘zwart-wit risico’s’- Aansluiten bij bestaande kaders / inkoopbeleid- Typische uitvoeringsrisico’s: opdrachtnemer- Oplossingsspecifieke risico’s: opdrachtnemer

2. Toedelen ‘grijsgebied risico’s’- Toepassing geobjectiveerde criteria

3. Gelimiteerde verdeling van risico’s- Op basis van maatgevende risicoparameter- Op basis van maximalisatie van de gevolgen

4. Delen in plaats van verdelen (‘risicopot’)

15

Risicoallocatie: grijs gebied…

Toepassing geobjectiveerde criteria: wie kan een risico het beste dragen?

• Beïnvloedbaarheid• Inzicht• Motivatie• Draagkracht• Bewegingsvrijheid• Intrinsieke maatschappelijke verantwoordelijkheid• Projectfase

16

Intellectueel eigendom (IE)

Oude, ongewenste situatie in de GWW bij contracten:

1. Optie 1: Geen voorafgaande afspraken over IE: OG gebonden aan ON voor onderhoud, beheer, modificatie. Frustratie OG, innovatie/risicomijdend gedrag.

2. Optie 2: OG claimt IE; ON blijft achter zonder rechten, kan maar 1 keer verdienen aan innovatie, terugverdienen is lastig. Frustratie ON, geen investering in innovatie.

17

Intellectueel eigendom (IE)

Gewenste situatie in de GWW (en …) bij contracten:

1. Nieuw evenwicht tussen kennis beschermen en delen

2. Open licenties:- Octrooi blijft bij ON (licentiehouder)- OG (licentienemer) mag innovatie herhalen (ook

met andere ON) maar betaalt royalty- ON kan innovatie ook elders (in licentie) aanbieden

18

Intellectueel eigendom (IE)

Bijzonderheden:

1. De hoogte van de royalty is een EMVI criterium!

2. Ook mogelijk: ontwerp en uitvoering scheiden

Resultaat:

1. OG is na realisatie niet meer gebonden aan 1 ON

2. ON kan blijven verdienen aan zijn innovatie

Nieuw evenwicht tussen kennis beschermen en delen

19

Beschikbare tools

Gunnen op waarde.

Te bestellen via:

www.crow.nl (publicatie 253)

Leidraad Aanbesteden.

Te bestellen via:

www.leidraadaanbesteden.nl

20

Beschikbare tools

Samen werken aan innovatie

www.gww-intellectueeleigendom.nl

Te bestellen via www.crow.nl (publicatie 275)

Risico’s & Aanbesteden

www.risnet.nl

Te bestellen via www.crow.nl (publicatie 274)

21

Stellingen

1. Innovatie inkopen gaat prima met een reguliere, relatief eenvoudige aanbestedingsprocedure

2. Daarvoor is nodig:• Inhoudelijke kennis van inkopers• Optimaal benutten juridische ruimte• Goede toepassing EMVI-principe• Expliciete inventarisatie en allocatie van risico’s• Respect voor/afspraken over intellectueel eigendom

3. Er zijn voldoende gereedschappen om hier invulling aan te geven (maar onbekend maakt onbemind)

22

EINDE

23

Reserve

24

Waardering risicobeheersing

• Risicomanagement is vaak geschikt als (kwalitatief) waardeaspect ten behoeve van EMVI bepaling

• Hoe? Inschrijver dient een risicodossier bij zijn inschrijving te over leggen

• Het risicodossier bevat toelichting op/uitwerking van:1. Operationalisering van risicomanagement2. Beheersmaatregelen aan opdrachtnemer

vraaggerelateerde risico’s3. Inventarisatie oplossingspecifieke risico’s4. Beheersmaatregelen oplossingsspecifieke risico’s

25

Waardering risicobeheersing

Hoe beoordeel je als aanbesteder de onderdelen uit het

risicodossier op zo objectief en transparant mogelijk?

Ofwel: Wanneer zijn beheersmaatregelen ‘goed’ ?• Relatie met oorzaak en gevolg• Verwachte effectiviteit, omvang restrisico• Robuustheid (van de maatregel zelf),

bedrijfszekerheid en duurzaamheid• Introductie nieuwe risico’s/neveneffecten• Afhankelijkheid derden