32

ONDERWIJS School voor VAVO Tilburg

Sch

oo

l vo

or

VA

VO

Tilb

urg

ON

DE

RW

IJS

Eigen identiteit gekoesterd in breiwerk

PIP005_Vavo.indd 32 19-10-12 09:25

33

Opdrachtgever Hevo, Den Bosch i.o.v. Onderwijsgroep Tilburg

Ontwerp Atelier Mariëtte Adriaanssen, Amsterdam

Ontwerp geveltextuur Petra Vonk textile design, Amsterdam

Gevelbeplating Raficlad plaat. Breifabriek Reuver, Beneden

Leeuwen i.s.m. Holland Composites, Lelystad

Glazen systeemwanden Technowand, Aalten

Mobiele wanden Breedveld, Druten

Projectinrichter OCS Workplaces, ‘s-Hertogenbosch

Rijdend klasmeubilair Steelcase, Amsterdam

Maatwerk meubilair De Combi Brabocon, Tilburg

Harde vloeren Tarkett, Forbo marmoleum, Mosa vloertegels

Tapijt Flotex

Verlichting Hoogspoor, Tilburg

Aannemer De Combi Brabocon, Tilburg

Bruto oppervlak 1.450 m!

Verbouwingskosten ! 1.250.000 excl. btw

Budget inrichting ! 120.000 excl. Btw

TEKST Cécile DornseiffenFOTOGRAFIE Rolf Bastiaans

HE

RB

ES

TEM

MIN

GS

cho

ol

voo

r V

AV

O T

ilbur

g

OKTOBER - NOVEMBER 2012 | # 5 | JAARGANG 23

Aan de zuidrand van Tilburg ligt het campusgebied Stappegoor met onder andere het ROC-Tilburg. Hierin zijn weer 19 scholen gebundeld, waaronder de School voor VAVO. Binnen dit jong volwassenenonderwijs proberen zo’n 300 cursisten versneld (alsnog) een middelbare schooldiploma te halen. Het ROC-complex is de laatste jaren in stappen gemoderniseerd, als laatste restte nog deze vleugel van 1.450 m!. Mariëtte Adriaanssen is gespecialiseerd in herontwikkeling van school-gebouwen; in 2009 werd ze gevraagd deel te nemen aan de competitie. “Het gebouw was sterk verouderd, had een sombere inpandige gang zonder daglicht, diepe praktijklokalen en was slecht geïsoleerd. Daarin moest allemaal verbetering

Eerst een verouderde, anonieme

schoolvleugel; nu een inspirerende

leeromgeving. Atelier Mariëtte Adriaanssen

gaf deze renovatie een kunstzinnige oppepper

met een kleurig podiumlandschap en een

monumentale gevelbeplating op basis van

breiwerk. Ontwikkeld in samenwerking

met textieldesigner Petra Vonk. Net als de

sheddaken een verwijzing naar de Tilburgse

textielhistorie.

komen.” Met slechts een ‘hoog niveau renovatiebudget’ werd de vleugel in een half jaar tijd opgewaardeerd tot een uitnodi-gende leeromgeving.

Opengewerkt met atriumMet haar ontwerpen wil Adriaanssen een nieuwe manier van werken uitlokken en faciliteren. In deze renovatie heeft dat gestalte gekregen in de centrale werk- en ontmoetingsplek. “Hier komen alle loop- en zichtlijnen samen, net als alle gebruikers. Het kloppend hart van deze school.” Om ruimte te creëren werd de hele vleugel eerst gestript tot op het casco. “Er was veel overmaat door de enorme praktijklokalen. Daardoor kon de oorspronkelijke gang verbreed worden tot een ruim en licht atrium.” Dit middenplein, plus de binnenring met kanto-ren en onderwijsondersteunende ruimten zoals het Open Leer Centrum annex mediatheek, zijn nu overkapt door nieuwe sheddaken, een verwijzing naar de Tilburgse textielgeschiede-nis. Dankzij de oriëntatie op het noorden valt helder daglicht binnen, zonder warmte-instraling of hinderlijke reflectie op

FOTO LINKSOverzicht centraal atrium

FOTO ONDERStandaard klaslokaal, vooraanzicht wit, achteraanzicht met kleuraccenten

PIP005_Vavo.indd 33 19-10-12 09:25

34

Sch

oo

l vo

or

VA

VO

Tilb

urg

ON

DE

RW

IJS

computerschermen. Bij het strippen werd de dragende balk-structuur uit kostenoogpunt gehandhaafd, met als consequentie dat de stalen pijlers niet symmetrisch in het podium staan. Jammer, maar geen halszaak vindt Adriaanssen: “Hier was het functionele programma belangrijker dan de perfectie.”

PodiumlandschapHet podium is vormgegeven als één dynamisch landschap. Een oranje vloervlak met los meubilair gaat stapsgewijs over in een verhoging, bedoeld als pauze- c.q. loungeruimte voor de leerlingen met daarachter flexwerkplekken voor docenten. Het geheel wordt afgesloten met een geabstraheerd huisje dat een viertal spreekkamers telt, afgewerkt met akoestisch houtvilt.

In de borstweringen zitten lockers en praktische zaken als brandslanghaspelkasten en convectoren. In samenspraak met de klankbordgroep is expliciet gekozen voor deze verhoging. “Met zo’n podium creëer je feitelijk een gecontroleerde verkeers-ruimte met korte looplijnen. Docenten hebben dankzij de glazen binnenwanden vanaf de zijlijn letterlijk toezicht op dit gebied, wat resulteert in minder vandalisme.”Roomwit is de basis voor het lichte interieur van deze school, enkel dit middengebied is uitgevoerd in knaloranje. Bedoeld als signaalkleur – ‘dit is dé verzamelplek’ – maar ook om het atrium met koel noorderlicht toch een warme touch te geven. Deze uitgesproken trendkleur is doorgezet in alle onderdelen: timmerwerk, tapijt én maatmeubilair, wat een eventuele resty-ling weer een tikje lastiger maakt. Maar mocht het oranje toch te snel gaan vervelen, dan moet het kunnen: “Kleur heeft een andere afschrijvingsduur dan de architectuur.”

GevelbreiwerkBelangrijk onderdeel van de ontwerpopgave was de thermische verbetering van de gevel. Dat resulteerde in 300 m! ‘gebreide beplating’, ingezet als kunsttoepassing. Adriaanssen: “De school ligt aan een hoofdweg van het campusgebied Stappegoor. Daar wilden we op inspelen door de gevel te gebruiken als billboard voor het ROC.” Via het Audax Textielmuseum kwam ze in contact met het werk van textieldesigner Petra Vonk, specialiste in monumentale breisels. Samen ontwikkelden ze de expres-sieve Raficlad gevelplaat: echt breiwerk in drie verschillende patronen, ingebed in translucente composiethars en verstevigd met glasvezelmatten. Door de grofheid van de draad is een tast-baar reliëf ontstaan; dankzij de lichtreflectie komt het patroon ook vanaf een afstandje mooi naar voren. Een abstrahering van dit breisel is later gebruikt als motief voor de privacyfolie op de glazen binnenwanden.

FOTO’S BOVENTranslucent gevel-breiwerk: exterieur en interieur. Drie motieven, verdeeld over 3 paneelhoogtes

FOTO ONDERVerkeersruimte rondom podium-meubel met geïntegreerde lockers

PIP005_Vavo.indd 34 19-10-12 09:25

35

ON

DE

RW

IJS

Sch

oo

l vo

or

VA

VO

Tilb

urg

OKTOBER - NOVEMBER 2012 | # 5 | JAARGANG 23

Omdat de leslokalen grenzen aan een parkeerplaats, werd besloten om de gevelpanelen ook voor de ramen door te laten lopen, dit om de concentratie van de cursisten te verhogen. Alleen de vluchtdeuren moesten open blijven, ook om claus-trofobie tegen te gaan. Om die reden is nog een inbedding in helder acryl overwogen, maar die bleek niet UV-bestendig. Uit kleurexperimenten scoorde de wit/grijze variant het beste, bezien vanuit het interieur, hoewel het kleureffect buiten wel een tikje contrastrijker had mogen zijn. “In eerste instantie was gevraagd de gevel in stijl te brengen met het ROC. Daarom hebben we het effect van hun huisstijl - cyclaamroze - onder-zocht, evenals ons eigen VAVO-oranje. Gelet op de lange afschrijvingsduur is toch gekozen voor de subtiele witten.” Met deze materiaalonderzoeken lopen de ontwerpers overigens helemaal in de pas met de huidige ‘textiele tactiele’ trend. Recent nog introduceerden Saint-Gobain & Nya Nordiska bijvoorbeeld Tex Glass, een product waarbij kantachtige inbe-tweens gevangen zijn tussen twee glasplaten, vooral bedoeld voor interieurtoepassingen.

Vervolgopdracht De renovatie van de ROC-vleugel kreeg een vervolg in de herhuisvesting van de vertrekkende School voor AKA (Arbeid gekwalificeerde Assistent). Deze onderwijsvorm die zich richt op school dropouts verhuisde naar een nabijgelegen zestiger jaren gebouw. In dit huurpand werd met zeer beperkte mid-delen - ‘laag niveau renovatiebudget’ - op 1.800 m! eenzelfde soort concentrische structuur doorgevoerd. In het midden een Open Leer Centrum met daklichten, daaromheen een herschikking van theorielokalen, werkplaatsen en kantoren. Een strikt kleurschema verdeelt het gebouw in een Technisch/Creatieve afdeling (bruine chipplaat wanden, bruine vloeren) en een afdeling Zorg en Koken (alles roomwit). Vanwege de

PLATTEGRONDPlattegrond: middenin het podiummeubel. De lokalen zijn paarsgewijs ontsloten via tapse, ruimtebesparende corridors

FOTO ONDERFlexwerkplek op podium

benodigde extra beveiliging zijn een groot aantal wanden in het centrum van de school uitgevoerd in glas. In beide gebouwen heeft de warme, besloten sfeer een rustge-vende invloed op de cursisten. “Een ROC blijkt voor dit type leerlingen, zowel VAVO als AVA, gewoon te groot. Zij gedijen bij een kleinere, meer huiselijke omgeving. Er is meer sociale interactie, leerlingen blijven langer hangen op school, hun concentratie is toegenomen”, stelt Mariëtte Adriaanssen. Haar aanpak bewijst dat een aftands schoolgebouw met beperkte ingrepen toch kan veranderen in een aantrekkelijke eigentijdse omgeving. “Hergebruik is iets van de laatste jaren. Technisch moet er vaak veel aan dit soort gebouwen gebeuren. Toch kan het een ideale oplossing zijn in tijden van financiële krapte en toenemende strijd om de leerlingen.”

www.atelierma.nl

www.petravonk.nl

PIP005_Vavo.indd 35 19-10-12 09:26