Thema 6: Intelligentietests voor de diagnostische praktijk

1. Ontwikkelingstests

1.1 Algemeen - om ontwikkelingsniveau van jonge kinderen te bepalen * cognitieve/sensorische capaciteiten onderzoeken

- afname vereist training en inzicht in de vroegkinderlijke ontwikkeling

1.2 Bayley Scales of Infant and Toddler Development -III-NL- door spelmateriaal of gedrag van testleider/ouder

gestructureerde gedragingen bij het kind uitgelokt- gericht op het vaststellen van de algemene mentale en motorische ontwikkeling met het oog

op het opsporen van kinderen met risico op ontwikkelingsachterstand- leeftijdsbereik:

> 16 dagen t.e.m. 42 maanden en 15 dagen- gemiddelde afnameduur afhankelijk van leeftijd

> tot 6 maanden: 30 minuten > 6-12 maanden: 50 minuten > na 13 maanden: 90minuten

De subtests = gericht op een beoordeling van de volgende ontwikkelingsdomeinen:1. Cognitie2. Taal

> Taalbegrip > Taalproductie 3. Motoriek > Fijne motoriek > Grove motoriek 4. Sociaal-emotionele ontwikkeling

+ Gedragsobservatieschaal

- in te vullen door ouders en onderzoeker tijdens het onderzoek

Vragenlijst Sociaal-Emotionele Ontwikkeling- in te vullen door ouders- mbt belangrijkste mijlpalen in de sociaal-emotionele ontwikkeling

Vragenlijst Adaptief Gedrag- in te vullen door ouders- mbt functionele vaardigheden

1

ook aangepaste versie beschikbaar voor kinderen met lichamelijke of communicatieve beperking = Bayley-III-NL Special Needs Addition

2. Klassiekers uit de Wechslertraditie

2.1 Algemeeno Intelligentie

= “het vermogen van een individu om doelgericht te handelen, rationeel te denken en effectief met de omgeving te kunnen omgaan.”

o intelligentie is ….> globaal: conglomeraat van vaardigheden, algemene intelligentie> complex: diverse vaardigheden, die inhoudelijk van elkaar te onderscheiden zijn maar niet onafhankelijk zijn

o Verschillende tests > WISC > WPPSI > WAIS > + non-verbale tests

2.2 Wechsler Intelligence Scale for Children – III (WISC-III-NL)

o Leeftijdsbereik: 6 tot 17 jaaro afnameduur: 50 tot 85 minuteno 13 subtests, resulterend in

1) drie IQ-scores:> Totaal IQ> Verbaal IQ (IN, OV, RE, WO, BG, CRaanv)> Performaal IQ (OT, SU, PO, BP, FL, Svopt, DHaanv)

2) drie factorscores: > Verbaal Begrip (IN, OV, WO, BG) > Perceptuele Organisatie (OT, PO, BP, FL) > Verwerkingssnelheid (SU, SV)

2.3 Wechsler Preschool and Primary Scale of Intelligence-III (WPPSI-III-NL)

o Leeftijdsbereik: 2.5 tot 8 jaaro gedeeltelijk verschillende batterij voor jongere kinderen (<4 jaar) en oudere kinderen (>= 4 jaar)o 14 subtests, verdeeld over twee vormen voor twee leeftijdscategorieën:

1) Jongere kinderen (2.5 tot 4 jaar) > 5 subtests, resulterend in 3 IQ-scores en een Algemene Taalindex > afnameduur 35-42 minuten (kernsubtests 30-35 minuten)

2) Oudere kinderen (4 tot 8 jaar)> 14 subtests, resulterend in 3 IQ-scores, een Verwerkingssnelheidsquotiënt en een Algemene Taalindex> afnameduur 70-90 minuten (kernsubtests 40-50 minuten)

2

o sommige subtests zijn vereenvoudigde versies van subtests uit de andere Wechslertests (WISC en/of WAIS)

o andere subtests zijn specifiek voor deze jongere leeftijdsgroepWPPSI-III-NL Receptieve Woordenschat WPPSI-III-NL Informatie

* Kind toont plaatje aan * ‘toon eens wat je kan opeten’ -> nagaan of het kind het woord kent WPPSI-III-NL Matrix Redeneren WPPSI-III-NL Plaatjes Concepten

* afbeelding kiezen en tonen wat erbij hoort

WPPSI-III-NL Onvolledige Tekeningen

2.4 Wechsler Adult Intelligence Scale – IV (WAIS-IV-NL)

o Leeftijdsbereik: 16 tot 85 jaaro 15 subtests

> 10 corresponderend met subtests van WISC-III-NL * (IN, OV, RE, WO, BE, CR, OT, BP, SS-C, SZ)

> 2 niet-corresponderend met WISC-III-NL maar overgenomen uit WAIS-III-NL * Cijfers en Letters Nazeggen (CLN) 2-B correct: 2 B

3

D-1 1 D D-5-A 5 A D 1-G-7 1 7 G .... 7-M-2-T-6-F-9-A 2 6 7 9 A F M T

Cijfers oplopend + letters alfabetisch (kind hoort het allen) * Matrix Redeneren (MR)

> 3 volledig nieuwe subtests * Figuur Samenstellen (FS)

* Gewichten (GW)

* Figuur Zoeken (FZ)

o 15 subtests, resulterend in > één IQ-score en > vier indexscores:

* Verbaal Begrip = VBI (IN, OV, WO, BGaanv) * Perceptueel Redeneren = PRI (BP, MR, FS, GWaanv, OTaanv) * Werkgeheugen = WgI (CR, RE, CLNaanv) * Verwerkingssnelheid = VsI (SZ, SSC, FZaanv)

o afnameduur 90 tot 120 minuten4

o Merk op dat in deze ‘vierde generatie’ VIQ en PIQ weggevallen zijn. In plaats daarvan moeten nu de indexscores VBI en PRI gebruikt worden.

Overlap in leeftijdsbereik tussen WPPSI-III-NL en WISC-III-NL en tussen WISC-III-NL en WAIS-IV-NL Wat met proefpersonen die in dat overlappend leeftijdsbereik vallen?

Keuze mee laten bepalen door- verwachte intelligentieniveau- bekendheid met een van de tests- verwachte aandachtsspanne- ...

3. Niet-verbale intelligentietests

3.1 Wechsler Non Verbal Scale of Ability (WNV)

o gebaseerd op gedachtengoed van Wechsler, maar ontwikkeld door Naglierio aanwijzingen hoofdzakelijk visueelo specifiek geschikt voor doven, slechthorenden, kinderen met spraak-en taalproblemen,

kinderen met een allochtone achtergrond en kinderen met autismespectrumstoorniso leeftijdsbereik: 4 tot 22 jaaro zes subtests in totaal, maar slechts vier per leeftijdscategorie

> 4 tot 8 jaar * Matrix Redeneren (MR) * Substitutie (SU) * Figuur Leggen (FL) * Herkennen (HE)

> 8 tot 22 jaar * Matrix Redeneren (MR) * Substitutie (SU)

* Plaatjes Ordenen (PO) * Ruimtelijke Oriëntatie (RO) Proefleider tikt een aantal blokken aan in een bepaalde volgorde. Geteste persoon moet deze handeling herhalen. Varianten voorwaarts en achterwaarts.

voor elke leeftijdscategorie korte (2 subtests) en lange (4 subtests) versie resulteert in totaal IQo afnameduur: 20 tot 45 minuten

o pantomimische instructie WNV

= instructie kan ook volledig non-verbaal gebeuren, in de handleiding staan specifieke

gebaren

3.2 Snijders-Oomen Niet-Verbale Intelligentietest (SON-R 2.5-7)o meet een breed gamma van intelligentieaspecten zonder van taal afhankelijk te zijno doelgroep: gehoorgestoorde en dove kinderen, allochtone kinderen die de taal van de

testleider niet of beperkt beheersen, moeilijk testbare kindereno leeftijdsbereik: 2.5 tot 7 jaaro handleiding bevat zowel verbale als niet-verbale instructie

V: “Jij mag deze net zo maken”

5

NV: Wijs naar het kind, dan naar het plaatje in het boek, vervolgens naar de kader en maak een vragend gebaar.o afnameduur 50 tot 60 minuten

o twee schalen1) Performale schaal (SON-PS)

> Mozaïeken > Puzzels > Patronen

2) Redeneerschaal (SON-RS) > Categorieën > Analogieën > Situaties

3.3 Snijders-Oomen Niet-Verbale Intelligentietest (SON-R 6-40)o uitgangspunten en doelgroep vergelijkbaar met

SON-R 2.5-7o leeftijdsbereik: 6 tot 40 jaar o afnameduur: 40 tot 70 mino vier subtests, resulterend in één IQ-score:

> Analogieën > Mozaïeken > Categorieën > Patronen

4. Theoretische en factoriële intelligentietests Tests uit de Stanford-Binet en Wechsler tradities zijn weinig

theoretisch en doorgaans niet sterk gebaseerd op factoranalyse

Er bestaan intelligentietests waarbij dat wel veel explicieter het geval is

1) KAIT2) RAKIT

4.1 Kaufman Adolescent and Adult Intelligence Test (KAIT)

o gebaseerd op een integratie van drie modellen over intelligentie

6

> Horn en Cattell: Fluid/Chrystallized Intelligence > Luria: vermogen tot planning > Piaget: stadium van logische operaties

o afnameduur 65 tot 90 minuteno doelgroep: adolescenten en volwassenen van 14 tot 85+ jaaro bestaat uit 10 subtests, resulterend in 3 IQ-scores:

> Totaal IQ > Fluid IQ > Chrystallized IQ

o Voorbeelden > KAIT Definitie > KAIT Dubbele Betekenissen

> KAIT Symbolen Leren > KAIT Geheime Codes

4.2 Revisie Amsterdamse Kinder Intelligentie Test (RAKIT-2)

o bedoeld om het niveau van zowel de algemene intelligentie als van specifieke intelligentiefactoren te onderzoeken

o specifiek geschikt voor leerlingen met een lichte tot matige verstandelijke beperking (IQ-range 40 tot 145)

o leeftijdsbereik: 4 tot 12,6 jaaro afnameduur: 1,5 tot 2 uuro sluit aan bij de opvattingen van Thurstoneo 12 subtests, resulterend in 1 IQ-score (nl. Totaal IQ)

> verkorte vorm met 6 subtests (45 min tot 1 uur), bedoeld om een globale indruk van het cognitief functioneren te krijgen

o vier factorscores

> Verbaal Leren (o.a. Woordbetekenis, Namen Leren)

7

> Perceptueel Redeneren (o.a. Figuur Herkennen) > Ruimtelijke Oriëntatie en Tempo (o.a. Doolhoven, Schijven)

> Verbale Vlotheid (o.a. Ideeënproductie) vb. ‘Wat kan je allemaal optillen?’, ‘Wat kan je allemaal opdrinken?’

Overzicht per leeftijd

bruikbaar vanaf zuigelingenleeftijd

> Bayley-III-NL 16 dagen– 42 maanden 15 dagen

bruikbaar vanaf kleuterleeftijd

> WPPSI-III 2.5 – 8 jaar> SON2.5-7 2.5 – 7 jaar> RAKIT-2 4 – 12.5 jaar> WNV 4 – 22 jaar

bruikbaar vanaf lagere schoolleeftijd> WISC-III-NL 6 – 17 jaar> SON-R 6-40 6 – 40 jaar

bruikbaar vanaf adolescentie

> KAIT 14 - 85 jaar>WAIS-IV-NL 16- 85 jaar

8