E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

1

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K !

I n i t i a t i e f

Jaarlijks vieren we op 8 mei de dag van de bevrijding. V-dag is een initiatief

van de Minister voor Onderwijs en Vorming om bij deze gelegenheid

scholen hulpmiddelen aan te reiken om te onderwijzen over universele

waarden als vrijheid, vrede en verdraagzaamheid.

V o o r w o o r d

Um outro mundo é possível, een andere wereld is mogelijk, dat was de

slogan van het Wereld Sociaal Forum 2002 over globalisering dat begin dit

jaar voor de tweede keer in Porto Alegre, Brazilië, doorging. We stellen u

tien organisaties voor die op een vreedzame en geweldloze manier ijveren

voor een betere wereld: een wereld waarin niet de economische belangen,

maar de menselijke, sociale en ecologische noden prioritair worden gesteld.

Een wereld ook waarin de rijkdommen beter verdeeld zijn en waarin al het

leven gerespecteerd wordt.

We bieden u ook enkele krantenartikels en een getuigenis aan waarin we de

organisaties aan het woord laten. Ze geven heel wat stof tot nadenken en

kunnen in de klas gebruikt worden als basis voor o.a. rondetafelgesprekken,

spreek- en schrijfoefingen.

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

2

M o g e l i j k e o p d r a c h t e n

1. Neem een interview af van een medewerker, een voorman of een actief lid

van een organisaties.

� Voorbeeld 1: interview een actief lid van Greenpeace.

� Voorbeeld 2: interview iemand die voor Amnesty International een

briefschrijfactie coördineert.

2. Maak een samenvatting van een van de artikels.

� Voorbeeld 1: in ‘Globalisering staat voor globale apartheid’ vertelt Gorik

Ooms, medewerker van Artsen Zonder Grenzen, over de dramatische

gevolgen van een gedwongen vrijemarkteconomie op de gezondheidszorg en

de sociale voorzieningen in Mozambique. Geef de essentie weer van dit

artikel.

� Voorbeeld 2: in ‘Water is een gemeenschappelijk erfgoed’ wordt de strijd

voor het democratisch recht op water belicht. Geef de essentie weer van dit

artikel.

3. Houd een toespraak waarin je de standpunten van een van de

organisaties verdedigt.

� Voorbeeld 1: beeld je in dat je een actief lid bent van Gaia. Je staat op een

veemarkt en spreekt de veehandelaars toe. In je speech neem je het op voor de

rechten van het dier en je probeert de veehandelaars ervan te overtuigen dat

veemarkten dieronvriendelijk zijn en dus moeten worden afgeschaft.

� Voorbeeld 2: je bent een actief lid van Pax Christi en je moet omstanders

warm maken voor de vredesproblematiek. Je moet hen ook overtuigen dat er

een wapenembargo moet komen voor landen of regio’s die in een

gewelddadig conflict verwikkeld zijn.

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

3

4. Houd een rondetafelgesprek over de problemen die de organisaties

aankaarten of over hun acties en strategieën.

� Voorbeeld 1: vraag bij Handicap International meer informatie op over het

probleem van de antipersoonsmijnen in de wereld. Bespreek dit in groep.

� Voorbeeld 2: Movimento dos sem terra is een beweging van landloze boeren

en werkloze landarbeiders die braakliggende terreinen van grootgrondbezitters

bezetten tot de gronden hun eigendom worden. Wat vind je van deze ‘illegale’

acties? Bespreek in groep.

5. Ga op zoek naar het verhaal achter de organisatie.

� Voorbeeld 1: wie richtte Oxfam-Solidariteit op en wat was de aanleiding? Hoe

evolueerde de organisatie? Vanaf wanneer was de organisatie ook actief in

België en wat zijn de voornaamste hedendaagse acties?

� Voorbeeld 2: wie richtte Artsen Zonder Grenzen op en wat was de aanleiding?

Hoeveel centra telt Artsen Zonder Grenzen nu en in welke landen? Hoe

gebeurt de coördinatie van de projecten en wanneer treedt de organisatie op?

6. Schrijf een omzendbrief, een pamflet of de tekst voor een affiche waarin

je een actie van een organisatie aankondigt en medestanders ronselt.

� Voorbeeld 1: je wil met je klas een briefschrijfactie voor Amnesty

International beginnen. Hoe maak je dit bekend in de rest van de school en

hoe ronsel je medestanders?

� Voorbeeld 2: je maakt deel uit van een groep vrijwilligers die in je dorp of

stad een Oxfam-Wereldwinkel heeft geopend. Hoe maak je deze winkel

bekend?

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

4

7. Schrijf een geëngageerd gedicht over de wantoestanden in de wereld.

� Voorbeeld 1: schrijf een gedicht over kinderen in de oorlog of over

kindsoldaten.

� Voorbeeld 2: schrijf een gedicht over kinderen die aan een hongerloon ganse

dagen moeten werken in fabrieken waar producten worden gemaakt voor de

rijke landen.

8. Maak een strijdlied of protestsong voor een bepaalde actie of actiegroep.

� Voorbeeld 1: maak een strijdlied voor de landloze boeren in Brazilië.

� Voorbeeld 2: maak een protestsong over het gebruik van antipersoonsmijnen.

9. De meeste organisaties hebben ook een internationale site. Vervang in het

internetadres ‘be’ door ‘net’ of kies www.mstbrazil.org. Vertaal een pagina

uit het Engels.

10. Zet zelf een actie op touw voor een goed doel.

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

5

A r t s e n Z o n d e r G r e n z e n , 1 9 7 1 , F r a n k r i j k

Artsen Zonder Grenzen verleent vooral medische hulp aan volkeren in nood

over heel de wereld, met name aan slachtoffers van natuurrampen of

oorlogsgeweld. Artsen Zonder Grensen voert ook campagne voor de

productie van goedkope basisgeneesmiddelen voor de Derde Wereld, omdat

gezondheidszorg een recht voor iedereen is.

www.azg.be

I n l e i d i n g o p h e t a r t i k e l

In Mozambique is de levensverwachting de laatste vijftien jaar met vijf jaar

gedaald, het aantal weeskinderen is verdrievoudigd en de schuldenlast

vertienvoudigd. Hoe het zo ver is kunnen komen beschrijft Gorik Ooms, een

medewerker van Artsen Zonder Grenzen, in het onderstaande artikel: de

gevolgen van een gedwongen vrijemarkteconomie hebben de

gezondheidszorg en de sociale voorzieningen in Mozambique dramatische

slagen toegebracht. Gorik Ooms geeft hier onthutsende voorbeelden van en

trekt dan ook ten strijde tegen een globalisering die alleen uit is op

economisch winstbejag.

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

6

G l o b a l i s e r i n g s t a a t v o o r ' g l o b a l e a p a r t h e i d '

Vijftien jaar na een gedwongen bekering tot het kapitalisme is de

levensverwachting in Mozambique gedaald met 5 jaar (van 42 naar 37), is het

aantal weeskinderen verdrievoudigd en de schuldenlast vertienvoudigd. Ja, het

nationaal product is gestegen, maar slechts 3 procent van de bevolking geniet de

voordelen die dat met zich brengt. De andere 97 procent leeft nog steeds in een

der armste landen ter wereld, nu zonder sociale voorzieningen. ,,De wereld wordt

ons dorp’’, schrijft Mark Eyskens in een opiniestuk over globalisering (De

Standaard 1 augustus 2001) , ,,maar niet iedereen is er gelukkig.’’ Je zou voor

minder ongelukkig worden.

De wereld wordt ons dorp als het op handel drijven aankomt. Als het op

sociale voorzieningen aankomt, dan moet elk land zijn eigen boontjes doppen. Of

erger: in het geval van Mozambique moesten de uitgaven voor gezondheidszorg

worden gehalveerd opdat dit land in aanmerking zou komen voor leningen van het

Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de Wereldbank.

De gevolgen daarvan zijn duidelijk en dodelijk. Om de door IMF en

Wereldbank opgelegde budgettaire beperkingen te kunnen respecteren gebruikt

Mozambique nog steeds chloroquine als eerstelijnsgeneesmiddel tegen malaria, al

is naar schatting 60 procent van de malariagevallen er resistent tegen. Daardoor en

enkel daardoor sterven jaarlijks duizenden Mozambikaanse kinderen.

IMF en Wereldbank hadden ook een recept klaar om de gevolgen van die

budgettaire beperkingen op te vangen. Laat artsen toe een privépraktijk te

vestigen, dat kost niets aan de staat en zal een meer dynamische gezondheidszorg

creëren. De economische groei zorgt er wel voor dat steeds meer mensen zich die

privégezondheidszorg zullen kunnen veroorloven. Een kleine tien jaar later is die

dynamische gezondheidszorg er inderdaad. Een consultatie kost zowat het

minimum maandelijks salaris en slechts een minderheid van de Mozambikaanse

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

7

bevolking heeft een salaris. Naar schatting 1 procent van de bevolking maakt

regelmatig gebruik van de privégezondheidszorg, maar 50 procent van de

Mozambikaanse artsen werkt voltijds of deeltijds in dat systeem. Jonge artsen

worden naar de provincies gestuurd, maar hebben er alles voor over om zo snel

mogelijk in de hoofdstad benoemd te worden, waar drie consultaties in een

privépraktijk evenveel opbrengen als het maandelijks salaris van een arts die een

staatsziekenhuis op het platteland leidt. Gevolg: in een provincie zoals Tete (waar

Artsen Zonder Grenzen werkt) is op dit ogenblik één enkele arts per

honderdduizend inwoners beschikbaar.

In een dergelijk uitermate verzwakt gezondheidssysteem zijn de gevolgen

van de aidsepidemie catastrofaal. Aids treft het gezondheidssysteem driemaal: het

aantal zieken stijgt angstwekkend, het aantal beschikbare artsen en verplegers

vermindert (want zij zijn evenmin immuun), de druk op de artsen om zo snel

mogelijk een privépraktijk te vestigen wordt enorm (want iedereen heeft wel een

aidspatiënt in de familie en enkel privéconsultaties brengen voldoende op om de

dure behandeling te betalen). Het gevecht tegen aids wordt een uitzichtloze strijd.

Ook op economisch vlak draait aids uit op een regelrechte ramp. In

tegenstelling tot malaria, een ziekte die vooral de kinderen treft, zaait aids

verwoesting onder de jongvolwassen bevolking: jonge ouders, de meest

productieve landbouwers, kleine en grote handelaars, leraars, verplegers en artsen.

Er bestaat een efficiënte behandeling voor aids (die geen genezing biedt,

maar de ziekte in veel gevallen tot een chronische aandoening reduceert.) Waarom

zegt niemand: ,,De wereld is een dorp, de wereld kan zich die behandeling

probleemloos veroorloven, de wereld zal die behandeling betalen’’? Omdat de

wereld slechts een dorp is wanneer het op handel drijven aankomt, niet wanneer

het aankomt op solidariteit. En zelfs wanneer het handel betreft, is de wereld

slechts een dorp wanneer het de rijken van dat dorp goed uitkomt.

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

8

Mozambique beging de vergissing om nieuwe investeerders in de door de

oorlog vernietigde industrie gedurende enkele jaren een zachte vorm van

,,protectionisme’’ te beloven. Door een uitvoertaks van 20 procent te heffen op

onbewerkte noten (die uitvoerders van bewerkte noten dus niet zouden moeten

betalen), werd ter plaatse noten bewerken lonender gemaakt. De bedoeling was

om die investeringen de tijd te geven om rendabel te worden en nieuwe

investeringen aan te trekken. Maar nee, de waakhonden van het IMF en de

Wereldbank stonden en staan klaar om elke poging in die richting de kop in te

drukken. Protectionisme! Aan de schandpaal! Geen kredieten meer!

Bepaalde - levensreddende - geneesmiddelen kosten in India of Thailand

slechts een tiende van wat ze in deze regio kosten. Dezelfde firma, hetzelfde

product, tien keer goedkoper. Goed, denkt men dan, de vrije markt zal dat

varkentje wel even wassen. Vroeg of laat komt er een slimme handelaar die deze

geneesmiddelen in India of Thailand koopt en ze hier verkoopt. De wereld is een

dorp, nietwaar?

Fout! De Wereld Handelsorganisatie, spreekbuis van het vrije

ondernemerschap die steevast pleit tegen protectionisme en

staatsinterventionisme, heeft al haar leden gedwongen om dergelijke vrije handel

te verbieden of aan strenge banden te leggen. Staten worden verplicht om de

investeringen van de farmaceutische industrie te beschermen. Gedurende twintig

jaar na de ontwikkeling van een nieuw geneesmiddel geniet de uitvinder een

kunstmatig monopolie, waarvan het gebruik of misbruik op geen enkele manier

wordt gecontroleerd. Als rechtvaardiging wordt aangevoerd dat een dergelijk

monopolie nieuwe investeringen in onderzoek en ontwikkeling aanmoedigt. Of

daarvoor een winstmarge van 95 procent op de verkoopprijs nodig is? Maar

daarvoor bestaat geen internationale waakhond.

Het zijn pijnlijke tegenstrijdigheden.

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

9

Misschien is de grootste tegenstrijdigheid wel dat diegenen die in feite twee

werelden voorstaan - de wereld van diegenen die hebben en de wereld van

diegenen die niet hebben - zich de benaming globalisten hebben toegeëigend,

terwijl de werkelijke globalisten - diegenen die een wereldwijde solidariteit

voorstaan - het met de noemer ,,antiglobalisten’’ moeten doen. Een organisatie als

Artsen Zonder Grenzen moet zich beginnen afvragen of dat ,,zonder grenzen’’

niet al te pro-globalisering klinkt, kwestie van misverstanden te vermijden.

Absurd, niet?

Er moet een soort ,,basispakket voor een menswaardig bestaan’’ komen, een

pakket waarop elk mens recht heeft, ongeacht de economische omstandigheden

van het oord waar zij of hij geboren is. Onderwijs, gezondheidszorg, bescherming

tegen willekeur: al wat een mens nodig heeft om een echte kans te krijgen. Er

bestaan al internationale verdragen die een inventaris van dat basispakket

bekrachtigen. Alleen hebben de wereldleiders die dergelijke verdagen

ondertekenden de inhoud ervan nooit als ware rechten beschouwd. Want als

bijvoorbeeld gezondheidszorg een recht is, dan moet er ook zoiets bestaan als een

wereldwijde plicht om gezondheidszorg voor iedereen te verzekeren. De povere

bijdragen aan het Global Aids Fund, de weigering om de kwijtschelding van

schuldenlast van de armste landen ernstig te bespreken, het zijn maar voorbeelden

van het feit dat de wereldtop het verschaffen van gezondheidszorg voor iedereen

geenszins als een plicht beschouwt.

De wereld zal pas op een dorp beginnen te lijken wanneer er niet alleen één

enkele markt is, maar ook één enkele school en één enkel ziekenhuis. Zonder die

sociale dimensie verdient economische globalisering de juistere naam ,,globale

apartheid’’, en die tendens moet inderdaad krachtdadig worden verworpen.

Dit is een ingekorte versie van een artikel dat verscheen op maandag 20 augustus 2001 in De Standaard. De auteur, Gorik Ooms, is missiehoofd voor Artsen Zonder Grenzen in Mozambique. U kan het volledige artikel vinden op: www.standaard.be

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

10

P r o t o s , 1 9 7 6 , B e l g i ë

Protos komt op voor een rechtvaardig, duurzaam en democratisch

waterbeheer in Noord en Zuid. Want al lijkt er water in overvloed te zijn op

deze planeet, toch heeft een kwart van de bevolking geen drinkbaar water.

Protos streeft voor het basisrecht op water, waarbij iedereen een minimale

toegang moet hebben tot dit levensnoodzakelijke en gemeenschappelijke

goed.

www.protos.be

I n l e i d i n g o p h e t a r t i k e l

‘Als het donker wordt, dan sterf je niet, zelfs al heb je geen licht omdat de

elektriciteit werd afgesloten. Maar als ze je water afpakken, dan overleef je

niet,’ dat zei de Boliviaan Pablo Solon op het Wereld Sociaal Forum 2002

in Porto Alegre. Zijn pakkende getuigenis deed de mensen in de zaal

muisstil worden: een Amerikaans bedrijf verwierf de privé-rechten op de

watervoorziening in de regio Cochabamba. In enkele weken tijd

verdrievoudigde de prijs.

Frans Vandeputte, journalist van de Standaard, bracht verslag uit van de

strijd voor het democratisch recht op water die wereldwijd wordt gevoerd en

die op het Forum werd besproken.

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

11

‘ W a t e r i s e e n g e m e e n s c h a p p e l i j k e r f g o e d ’

PORTO ALEGRE - ,,Ik wil niet pathetisch doen en de term klinkt wat gek op een

antiglobalistenforum. Maar ik ben ervan overtuigd dat op dit tweede Wereld

Sociaal Forum de globalisering van het waterprobleem een feit is geworden. Hier

is een belangrijke dynamiek gelanceerd.’’ Dixit Riccardo Petrella, hoogleraar

globalisering (sic) aan de universiteit van Louvain-la-Neuve, in Porto Alegre.

De 60-jarige Italo-Belg, zweetdruppels op het gezicht en watertje in de

hand, glimt van tevredenheid. Als inleider en afsluiter van één van de 24 grote

conferenties op dit Wereld Sociaal Forum, heeft hij er in het Instituto Germano

net een zeer intense meeting op zitten.

,,Of ik verbaasd ben dat dit symposium over 'water als gemeenschappelijk

goed' een afgeladen volle zaal lokte? Totaal niet. Als secretaris-generaal van het

Global Water Contract voel ik het belang van dit onderwerp al een tijdje

opborrelen. Het is logisch dat al die diverse, lokale bekommernissen hier in Porte

Alegre in één brede stroom uitmondden.’’

Muisstil waren de 600 aanwezigen geweest bij het pakkende getuigenis van

de Boliviaan Pablo Solon. ,,Als het donker wordt, dan sterf je niet, zelfs al heb je

geen licht omdat de elektriciteit werd afgesloten. Maar als ze je water afpakken,

dan overleef je niet. Het gebeurde in de regio Cochabamba. Het Amerikaanse

bedrijf Bechtel verwierf met de zegen van de Boliviaanse regering en voor een

termijn van veertig jaar de privé-rechten op onze watervoorzieningen die tot dan

toe openbaar waren.’’

,,In enkele weken tijd verdrievoudigde de prijs. De armste huisgezinnen

zagen de waterkraan tot een derde van hun krappe maandbudget opslokken. Wij

zijn in opstand gekomen. We weigerden de rekeningen te betalen. Vier maanden

van protest culmineerden in een onvervalste straatoorlog met de politie. Victor

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

12

Hugo Daza, 17 jaar, werd doodgeschoten. Tientallen anderen werden gewond.

Maar we wonnen de strijd. Bechtel pakte zijn koffers. De forse

schadevergoedingen die het eist, zijn een probleem dat de regering moet oplossen.

Onze boodschap was duidelijk: water privatiseer je niet. Water is leven. En leven

is een gemeen goed waar ieder mens recht op heeft.’’

Het relaas van de Boliviaan ontlokte een stormachtig applaus. Mensen

hadden waterlanders in de ogen. En er volgden nog meer schrijnende

getuigenissen. Van de Filipijnse Aurora Parong: ,,Intensieve koperontginning van

een Canadese multinational vervuilde in onze regio twee rivieren. Alle vis stierf.

De mensen verloren hun basisvoedsel. Elders laat de overheid de aanleg van

privé-golfterreinen toe waar horden Japanners op afkomen. Voor het onderhoud

van één golfterrein van 18 holes is 53.000 kubieke meter water nodig, het

equivalent waarmee honderd gezinnen bevoorraad zouden kunnen worden.’’

En een groep Braziliaanse boeren van het antistuwdammenfront Movimento

dos Atingidos por Barragens (MAB) kwam met luid gezang en vlaggenvertoon

het Belgische Tractebel verketteren, dat op de rivier Tocatins de Cana Brava-

stuwdam aan het bouwen is.

,,Alweer een ontregeling van het watersysteem en alweer duizenden

gezinnen die op straat komen te staan’’, fulmineerde MAB-woordvoerder Marco

Antonio Triervelier in oer-socialistische combattieve stijl. ,,Bij dit soort

megaprojecten heeft enkel het grootkapitaal belang, niet de gewone Braziliaan.

Want de elektriciteit geraakt bij gebrek aan infrastructuur toch niet op het

platteland.’’

Gedreven door de sfeer in de vergaderzaal had Riccardo Petrella in zijn

slottoespraak al zijn toehoorders nog een hart onder de riem gestoken: ,,Wij,

bepleiters van het recht op water, zijn geen loosers. We hébben bewezen dat we

privatiseringen van drinkwater kunnen herroepen. Wat in Cochabamba lukte met

Bechtel, lukte door dezelfde massale burgerlijke ongehoorzaamheid ook al in het

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

13

Argentijnse Tucuman: daar beet de Franse maatschappij Compagnie Generales

des Eaux in het zand.’’

,,Er zíjn door volksprotesten ook al stuwdamprojecten afgeblazen. Wat we

vanaf nu moeten doen, is onze krachten nog méér bundelen. Het is een

wereldwijde schande dat bijna twee miljard mensen nog steeds geen of zeer

gebrekkige toegang heeft tot drinkbaar water. Het is wraakroepend dat er

dagelijks 30.000 mensen sterven aan ziekten, veroorzaakt door vervuild water.’’

,,Water is een basisgegeven in het mensenleven. Het genereert voedsel, het

geeft werk, het zorgt voor gezondheid, het heeft betrekking op het milieu. Heel

veel sociale bewegingen hebben rechtstreeks of onrechtstreeks met water te

maken. Samen staan we sterker. Water mag geen machtsfactor worden in het bezit

van privé-kapitaal. Is het normaal dat we steeds meer mineraal water drinken dat

eigendom is van Danone, Nestlé of Coca-Cola? Water mag geen commercieel

exportproduct worden. We kunnen en mogen niet aanvaarden dat parlementen,

dus het volk, geen macht meer hebben over wateraangelegenheden. Water behoort

tot ons gemeenschappelijk erfgoed.’’

Dit artikel verscheen op dinsdag 5 februari 2002 in De Standaard, www.standaard.be

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

14

M o v i m e n t o d o s S e m T e r r a , 1 9 7 9 , B r a z i l i ë

Movimento dos Sem Terra is een beweging van landloze boeren en

werkloze landarbeiders die braakliggende terreinen van grootgrondbezitters

bezetten tot de gronden hun eigendom worden. Want terwijl duizenden

gezinnen in armoede leven is het grootste deel van de landbouwgrond in

Brazilië in handen van grootgrondbezitters. Movimento dos Sem Terra

verzet zich tegen dit onrecht omdat volgens hen het recht op grond het recht

op leven is.

www.mstbrazil.org

I n l e i d i n g o p h e t a r t i k e l

Sinds levende legende Joao Pedro Stedile in 1979, met een eerste legertje

landloze boeren en arbeiders, grond inpalmde op de fazenda Macali, is MST

anno 2002 uitgegroeid tot een monsterbeweging die 350.000 Braziliaanse

families een overlevingskans biedt. Ook Belgische ngo’s steunen de

protestactie van de Braziliaanse landloze boeren. Hoe het probleem van

deze landloze boeren is ontstaan en hoe het komt dat hun illegale acties toch

op veel steun en sympathie kunnen rekenen, lees je in het onderstaande

artikel dat Frans Vandeputte voor De Standaard schreef naar aanleiding van

het Wereld Sociaal Forum in Porto Alegre, Brazilië.

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

15

‘ H e t r e c h t o p g r o n d i s h e t r e c h t o p l e v e n ’

PORTO ALEGRE - ,,Recht op land! Recht op leven! Desalojamento no! Geen

uitzetting!’’ Met die kreten wordt er vandaag, op het Wereld Sociaal Forum

(WSF) in het Braziliaanse Porte Alegre, betoogd voor het kantoor van de

grootgrondbezitter Giacometti Marondin. Zij aan zij met landloze Braziliaanse

boeren eist een internationale delegatie van WSF-gangers er het herroepen van

een uitzettingsbevel waardoor 750 gezinnen op straat dreigen te komen. Omdat de

landbezetting in kwestie, Bacia, een partner is van 11.11.11, staan de Vlamingen

mee op de eerste rij.

Er brandt een bijna angstaanjagende onverzettelijkheid in de ogen van Luiz

Antonio Pasquetti en zijn kompanen van het Movimento dos Sem Terra (MST) ,

letterlijk vertaald ,,De beweging van mensen zonder grond’’. De beslissing van de

overheid dat ze met geweld door de politie zullen worden verdreven als ze binnen

de dertig dagen Bacia niet ontruimen, vreet niet aan de vastberadenheid. ,,We

hebben geen andere keuze’’, zegt Pasquetti tijdens de zondagmeeting waarop de

actie wordt voorbereid. ,,Ofwel vechten we om te mogen blijven, ofwel sterven

we de hongerdood.’’

Bacia is één van de vele grondbezettingen die van MST in Brazilië een

begrip heeft gemaakt. Sinds levende legende Joao Pedro Stedile in 1979, met een

eerste legertje landloze boeren en arbeiders, grond inpalmde op de fazenda

Macali, is MST anno 2002 uitgegroeid tot een monsterbeweging die 350.000

Braziliaanse families een overlevingskans biedt. Al loopt de weg niet over rozen.

Jaarlijks sneuvelen enkele MST-militanten in vuurgevechten met privé-milities

van grootgrondbezitters. Pasquetti: ,,Vlakbij São Paulo werd vorige week nog een

MST-leider in een hinderlaag gelokt en door pistoleros in de rug geschoten.

Gelukkig niet fataal. Diagnose van de politie: een ongeval.’’

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

16

Hoe overtuigd van je gelijk moet je zijn, dat je, ondanks het besef dat wat je

doet illegaal is, toch doordrijft en in brede kringen zelfs sympathie en legitimiteit

voor je daden afdwingt. Gilberto Ferreira, Braziliaanse Belg van de ngo

Mensenbroeders , kent het MST-dossier. ,,De MST-successtory is terzelfder tijd

het verhaal van het sociaal failliet van een neoliberaal beleid’’, aldus Ferreira (42)

die net aan de UCL afstudeerde in de sociale en politieke wetenschappen.

,,Eerste kwaad was de keuze van de militaire dictatuur in de jaren zeventig voor

een grootscheepse mechanisatie van de Braziliaanse landbouw, met op export

gerichte monoculturen. Het dreef landarbeiders massaal in de werkloosheid.

Een doordacht landhervormingsbeleid was er evenmin. Kleine boeren die

hun stukjes grond bij elke generatiewissel verder onder hun familieleden moesten

versnipperen, hielden op de duur niks meer over. De dos sem terra waren

geboren.’’

Ferreira: ,,De massale stuwdamprojecten - 90 procent van de Braziliaanse

elektriciteit is opgewekt door waterkracht - was een extra kwaad voor de gewone

Braziliaanse boer. Ofwel was hij zijn land kwijt, ofwel werd zijn watertoevoer

ontregeld. Daar bovenop kwam de economische malaise met jaren waarin de

inflatie tot 500 á zelfs 800 procent opliep.’’

,,De graad van radicaliteit kreeg nog een extra injectie toen de enige poging

van het centrale gezag om iets aan het grondprobleem te doen, de zogeheten

kolonisatie van het Amazonegebied, een mislukking bleek. Landloze families uit

het zuiden werden met het vooruitzicht op gratis grond naar het noordelijke

Amazonegebied gelokt. Maar daar werden ze ,,gedumpt’’ in the middle of

nowhere, zonder de nodige primaire infrastructuur. Nieuwe kandidaat-vertrekkers,

die van de eerste avonturiers waarschuwende brieven kregen dat malaria hun

gezinnen had gehalveerd en dat ze door hevige regens soms drie maanden van de

buitenwereld waren afgesneden, voelden zich bekocht.’’ Het resultaat was een

golf van bezettingen. MST-actievoerder Pasquetti: ,,De grootgrondbezitters

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

17

vragen erom. Ze laten vaak een kwart tot de helft van hun gronden braak liggen.

Gronden die ze in vele gevallen zelf op een onwettige manier verworven hebben.

Dat is een van de redenen waarom we de uitwijzing van Bacia afwijzen.’’

Niet dat landloze boeren op hun bezette gronden een prinsenleven leiden.

,,De behuizing in gammele barakken, vaak enkel van bamboe en plastic, laat veel

te wensen over’’, weet Ferreira. ,,En er is de constante angst door privé-milities of

de politie verdreven te worden. Maar ze hebben tenminste grond waarop ze

voedsel kunnen kweken. En dus overleven.’’

Zowel de kerk als vakbonden en arbeiderspartijen kozen snel partij voor

MST-militanten. Ferreira: ,,Toen zij zelfs op eigen kosten braakliggende gronden

van grootgrondbezitters wilden kopen om te verdelen onder de dos sem terra ,

snapten ook de meest conservatieve en liberale Braziliaanse gezagdragers dat ze

zélf iets moesten ondernemen. En dus werden mondjesmaat gronden onteigend en

officieel toegewezen aan de landlozen. Of werden bezettingen gedoogd. Al

bewijst dit nieuwe uitzettingsbevel dat de problematiek zéér gevoelig blijft.’’

Binnen de andersglobalistische beweging is de Braziliaanse MST tot een

voorbeeld uitgegroeid van de wereldwijde strijd voor het recht op grond. Op dit

forum trekt MST-stichter João Pedro Stedile het debat nog breder open: ,,De strijd

voor grond moet gekoppeld worden aan de strijd tegen verarmende monoculturen

van de agro-industrie en tegen genetisch gemanipuleerd voedsel’’, verklaart

Stedile. ,,In een recente enquête sprak 74 procent van de Brazilianen, en we zijn

toch met 175 miljoen, zich daar tegen uit. Die kracht van het volk moeten we

aanwenden. Vreedzaam. Ons sterkste wapen blijft ons hoofd.’

Dit artikel verscheen op maandag 4 februari 2002 in De Standaard, www.standaard.be

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

18

A m n e s t y I n t e r n a t i o n a l , 1 9 6 1 , G r o o t - B r i t a n n i ë

Amnesty International ijvert voor de eerbiediging van de mensenrechten en

meer specifiek voor de vrijlating van mensen die gevangen zitten omwille

van hun politieke of godsdienstige overtuiging, voor eerlijke processen voor

alle politieke gevangenen, voor de afschaffing van marteling en doodstraf,

en tegen politieke moorden en verdwijningen. Amnesty International oefent

druk uit op regeringen door kritische jaarrapporten en briefschrijfacties.

www.aivl.be

I n l e i d i n g o p h e t a r t i k e l

Amnesty International komt op voor respect voor de rechten van alle

mensen. Hun leden van overal in de wereld protesteren indien mensen die

het voor het zeggen hebben andere mensen kwaad berokkenen om wie ze

zijn (kind, zigeuner, homo, vrouw...) of wat ze denken (godsdienst,

politiek...).

Amnesty International nam die taak op zich omdat er geen doeltreffende

internationale instantie was om te waken over de naleving van de

mensenrechten, zoals die vervat liggen in de Universele Verklaring van de

Rechten van de Mens. In bijgaand artikel belicht De Standaard-journalist

Freddy De Pauw de basismethodes en successen van de organisatie, maar

hij toont ook aan dat het begrip ‘mensenrechten’ voor discussie vatbaar is.

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

19

D e s c h e n d i n g e n v a n d e m e n s e n r e c h t e n

m a a k t o n s b e s t a a n n o o d z a k e l i j k

Na de rellen in Genua bij de Top van de G8 organiseerde Amnesty International

(AI) snel een eerste onderzoek naar de gebeurtenissen. De mening van Amnesty

dat Italiaanse politiediensten gewelddadig waren opgetreden tegen mensen die

geen geweld hadden gebruikt of uitgelokt, had veel meer gewicht dan de klachten

van de ,,anti-globalisten’’ zelf. Want Amnesty heeft nu eenmaal het prestige van

een ,,multinational’’ voor de verdediging van de mensenrechten, waar ook ter

wereld.

De jaarrapporten van Amnesty International zijn de voorbije decennia druk

geraadpleegde handboeken over repressie geworden die ook autoritaire regimes

niet meer kunnen negeren. AI krijgt echter regelmatig het verwijt de

mensenrechten zeer eng te interpreteren door zich te beperken tot de individuele

vrijheden die vooral in de Angelsaksische wereld hoog staan aangeschreven. AI

bekommert zich weinig of niet om collectieve rechten, tenzij iemand die daarvoor

opkomt ook wordt vervolgd.

Amnesty-militanten hebben daar diverse replieken op. Collectieve rechten -

zoals het recht op onderwijs, gezondheidszorg, redelijke behuizing enzovoort -

werden al lang voor er van Amnesty sprake was, verdedigd. AI is niet blind voor

die rechten, maar vindt dat mensenrechten, zoals het recht op een vrije

meningsuiting, universeel zijn en als dusdanig ook werden aanvaard.

Dat die rechten in een zeer groot deel van de wereld niet werden/worden

nageleefd, maakt het bestaan van een beweging die vanuit de samenleving

internationaal voor die rechten opkomt, noodzakelijk. Amnesty put zijn

legitimiteit uit het ontbreken van doeltreffende internationaal aanvaarde instanties

om over de naleving ervan te waken, wars van elke bijbedoeling.

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

20

Geen enkele overheid staat boven elke verdenking, onze sterkte is de

universaliteit van onze kritiek, zegt AI. Vandaar ook dat zoveel landen in de

jaarrapporten aan bod komen, ook landen met democratische instellingen en

tradities als België. De Nobelprijs voor de vrede van 1977 gaf misschien geen

extra legitimiteit, maar alleszins wel prestige aan een beweging die in de

beginperiode vaak te horen kreeg dat ze een clubje was van welmenende

Angelsaksische dames die dachten de wijsheid en waarheid in pacht te hebben en

zich daarmee in de plaats stelden van de Verenigde Naties.

Klopt wel een beetje, zeggen pioniers van het eerste uur, maar niemand kon

ernstig beweren dat de VN waakten over de naleving van de mensenrechten. Die

staan nochtans vervat in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens,

op 10 december 1948 goedgekeurd door de Algemene Vergadering van de

Verenigde Naties. AI baseert zijn mandaat eenvoudigweg op die Verklaring.

Jamaar, zeggen critici, die Verklaring is goedgekeurd op een ogenblik dat de

VN werden gedomineerd door de westerse mogendheden waaronder nogal wat

koloniale machten. Die Verklaring zou volgens de kritiek te eng zijn. Binnen

Amnesty International is er eveneens discussie over engere of ruimere

interpretatie van mensenrechten. Met de groei van de beweging in gebieden buiten

West-Europa en Noord-Amerika, kwamen er de jongste jaren ook nieuwe

invalshoeken. Meer aandacht voor sociale en economische rechten van individuen

en groepen staat alleszins op de agenda van de internationale bijeenkomsten.

Over de methodes is er minder discussie. Amnesty doet lobbywerk, op zeer

uiteenlopende niveaus. Dat één persoon brieven stuurt naar een regering van een

ander land om bij voorbeeld tegen de opsluiting van een gewetensgevangene te

protesteren, zal weinig indruk maken. Dat grote groepen uit diverse landen dat

doen, mogelijk wel, dat is al voldoende aangetoond. Dat is de klassieke Amnesty-

manier van lobbyen.

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

21

Maar het lobbywerk is met de jaren professioneler geworden. Het

hoofdkwartier in Londen met zijn 320 personeelsleden bundelt de inzet van een

miljoen leden uit 162 landen. Daarmee kan men niet alleen opkomen voor

vervolgde individuen, maar ook voor ingrijpende veranderingen die een betere

naleving van de mensenrechten mogelijk maken. Met andere woorden: op

aanpassingen van nationale wetten en betere internationale regels. Vandaar ook

dat Amnesty nu actief lobbyt bij de Europese Unie.

Na veertig jaar zijn we jammer genoeg nog altijd nodig, zegt Bruno

Tuybens, voorzitter van AI Vlaanderen en AI België. Maar successen kunnen we

voorleggen. Veel gewetensgevangenen zijn dankzij AI vrijgekomen, velen kregen

dankzij AI een eerlijk proces, veel politieke executies zijn vermeden. Bovendien

zijn er grote collectieve successen. Toen Amnesty in de beginjaren een

internationale campagne tegen martelen startte, stuitte dat op zeer veel scepticisme

en zelfs vijandigheid.

Een pionierster: ,,We kregen te maken met argumenten als: indien een

terrorist uw kind heeft ontvoerd, zou u hem dan niet martelen om te weten te

komen waar uw kind is? Dus zelfs de legitimiteit van onze campagne werd sterk

in twijfel getrokken. Nu wordt toch bijna wereldwijd aanvaard dat martelen

ongeoorloofd is. De campagnes tegen de doodstraf hebben toch ook in veel landen

tot de afschaffing ervan geleid.’’

Dit artikel verscheen op vrijdag 17 augustus 2001 in De Standaard, www.standaard.be

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

22

G r e e n p e a c e , 1 9 7 1 , C a n a d a

Greenpeace startte met een campagne tegen kernproeven in de Verenigde

Staten en stelde daar tegenover een ‘groene en vreedzame’ wereld. De

voornaamste internationale actiethema’s van Greenpeace zijn: het klimaat,

alternatieve energie, de bescherming van wouden en oceanen, de strijd tegen

giftig en nucleair afval. Greenpeace voert geweldloze acties, maar zorgt

bewust voor spectaculaire beelden die de media halen.

www.greenpeace.be

I n l e i d i n g o p h e t a r t i k e l

‘Wij ijveren voor nieuwe wetten of wetswijzigingen ten gunste van het

milieu en meten ons succes af aan de wetgeving. Neem nu de normen voor

uitstoten, de wet op schadelijke stoffen in rioleringen, de controles op

verbrandingsovens enzovoort, daaraan zien we of onze acties iets uithalen.’’

In een gesprek met De Standaard-journalist Freddy De Pauw verdedigt

Roland Moreau, algemeen directeur van Greenpeace in België, de strategie

en spectaculaire acties van Greenpeace en antwoordt hij op een aantal

kritische vragen over de werking van de organisatie.

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

23

G r e e n p e a c e a l s w e t g e v e r

,,Greenpeace heeft gewonnen. Althans voorlopig. In de supermarkt vind je

nauwelijks nog voedingsmiddelen met genetisch gemodificeerde ingrediënten’’,

meldde de krant De Standaard op 3 maart 2001. ,,Greenpeace heeft eigenlijk meer

invloed op de markt dan de wetgever’’, zei Chris Morris, de directeur van de

federatie van de voedingsindustrie. ,,Wetgevend werk is onze belangrijkste

doelstelling’’, zegt Roland Moreau, algemeen directeur van Greenpeace in België

en die zelf uit de industrie (Unilever, Union Minière, Watco) komt.

,,Wij ijveren voor nieuwe wetten of wetswijzigingen ten gunste van het

milieu, ziedaar onze allereerste doelstelling. Wij meten ons succes af aan de

wetgeving. Neem nu recyclage, normen voor uitstoten, enzovoort, daar zien we of

onze acties iets uithalen.’’

Wie geeft Greenpeace het recht om met meestal spectaculaire acties hun visie

te willen opdringen, bij voorbeeld tegenover de GGO's - genetisch

gemanipuleerde organismen.

Dat verwijt horen we al zolang we bestaan en komt vooral van de industrie.

Alsof zij wel een onbetwistbaar mandaat zouden hebben om hun visie op te

leggen. Om te beginnen zijn wij de spreekbuis van een georganiseerd deel van de

samenleving. Greenpeace heeft wereldwijd 2,5 miljoen leden waarvan 83.000 in

België.

Een ngo als Greenpeace ijvert voor het algemeen belang. De industrie is

gewoon de keuze van de consument te bepalen, zoals met de GGO's het geval

was. Wij deden een marktonderzoek in dat verband en stelden vast dat de

overgrote meerderheid de beslissing van de industrie afwees. We weten ook

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

24

waarover we praten, we hebben een gefundeerde argumentatie gebaseerd op

wetenschappelijk onderzoek. De industriewereld heeft overigens weinig reden tot

klagen. Kijk hier maar in Brussel naar het groot aantal lobby's van de industrie bij

de Europese Unie. Wat is de legitimatie van al dat lobbywerk waarmee wij

vergeleken toch kleine jongens zijn. En tenslotte is het recht op vrije

meningsuiting dat wij beoefenen een van de belangrijkste waarden van een

democratische maatschappij.

Waarom gebruikt Greenpeace dan zware drukkingsmiddelen om van dat

recht gebruik te maken, zoals het blokkeren van transporten?

Bij Greenpeace benadrukken we een geweldloze organisatie te zijn, die wel

spectaculaire acties onderneemt omdat zo de media en de publieke opinie

doeltreffend wordt bereikt. Maar die acties zijn legitiem. Want daarmee brengen

we steevast overtredingen van de wet of zware aantastingen van het milieu aan het

licht. Blokkades dienen om een toestand in positieve zin te doen veranderen.

Het gaat dan wel om wat Greenpeace positief acht?

Daar antwoorden we bij Greenpeace op met een resem voorbeelden: door

blokkades is de wet op schadelijke stoffen in riolen veranderd, wordt de invoer

van illegaal gekapt hout bemoeilijkt, worden controles uitgevoerd op

verbrandingsovens.

In de regel richt Greenpeace zich tot bedrijven en overheden, tot de 'decision

makers'. Vandaar dat de beweging bij voorbeeld de automobilisten spaart?

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

25

Waarom zouden we tegen de gewone verbruiker iets ondernemen. We

vinden het onze taak eventueel alternatieven te propageren, zodat de verbruiker bij

voorbeeld kan zien dat een voedingsmiddel GGO-vrij is, of dat een label aangeeft

dat hout niet illegaal gekapt is.

Greenpeace beroept zich ook op wetenschappelijke bevindingen, al geven die

niet altijd uitsluitsel.

Het eigen wetenschappelijk onderzoek is erg beperkt, ook al door de

beperkte financiële middelen. Er is in Groot-Brittanniëéén labo van zes mensen

om monsters uit alle hoeken van de wereld te onderzoeken en er is een mini-

eenheid van twee mensen die bezig zijn met nieuwe technologieën. Onze eigen

studies kunnen inzake geloofwaardigheid niet op tegen de research van bij

voorbeeld de olie-industrie. Daarom is het zo belangrijk dat er grondig

onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek aan de universiteiten kan blijven

gebeuren.

En bij twijfel of grote tegenspraak?

Dan geldt het voorzorgprincipe. Dat hanteren we in onze campagne rond de

GGO's. De vroegere federale minister van Landbouw Jaak Gabriëls zei bitter dat

het debat rond de GGO's gebeurde op het niveau van de slogans van Greenpeace.

Dat is absoluut niet waar, dit is een debat op wetenschappelijk niveau waarin we

vooral aantonen dat de industrie haar beweringen niet kan staven, dat ze geen

resultaten kan voorleggen.

Maar Greenpeace kan zich vergissen. Zoals in 1995 bleek met de actie van de

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

26

Britse Greenpeace tegen het dumpen van een Shell-olieplatform, Brent Star.

Dat was een zeer domme en nutteloze vergissing. De actievoerders hadden

toen aangevoerd dat door die operatie overmatig veel gevaarlijke stoffen zouden

vrijkomen, wat achteraf onjuist bleek.

Heeft Greenpeace zich daar dan niet onverantwoordelijk gedragen?

Sindsdien worden we veel kritischer op de vingers gekeken en dat is een

goede zaak. Er zijn daarop maatregelen genomen om omzichtiger tewerk te gaan,

sindsdien zijn er geen dergelijke vergissingen meer begaan. Als recyclage-

specialist wil ik in die affaire toch onderstrepen dat het accent daar meer had

moeten liggen op het recyclage-effect. Aan de gewone burger worden dagelijks

inspanningen gevraagd en daar zou zomaar een platform worden gedumpt.

Maar wat met het nu in het Engels verschenen boek van een vroegere

Greenpeace-activist in Denemarken die al die acties fel overtrokken vindt

omdat de situatie van het milieu statistisch gezien veel minder erg is dan

wordt voorgesteld.

We hebben in de archieven van Greenpeace geen enkel spoor gevonden dat

die man inderdaad ooit iets voor Greenpeace heeft gedaan zoals hij zelf beweert.

Toen dat boek twee jaar geleden in Denemarken verscheen, braken

gezaghebbende wetenschapslui daar zijn stelling volledig af. Wat die man zegt

vertolkt slechts het overbekende standpunt van een deel van de industrie. Een

deel, want talrijke grote ondernemingen zien bij voorbeeld wel iets in het protocol

van Kyoto en nemen maatregelen om het toe te passen - onder meer Shell, BP en

cementbedrijven.

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

27

Zoals zoveel andere ngo's krijgt ook Greenpeace vaak te horen dat het een

uitloper is van de Angelsaksische charity en de Noord-Europese bemoeizucht

en betweterij.

Greenpeace staat zeer sterk in Noord-Europa, vooral Nederland waar meer

dan 600.000 mensen bijdragen storten. De jongste tijd is er een snelle groei in

Latijns Amerika, en er zijn nu ook vertegenwoordigingen in Hongkong, Delhi en

Bangkok. Maar West-Europa is nu eenmaal een motor. De EU is internationaal

een voortrekker op vlak van milieuwetgeving. Vandaar dat lobbywerk naar de EU

zo belangrijk is voor de rest van de wereld.

In die rest zit ook Greenpeace België, betrokken bij een campagne rond de

wouden in Centraal-Afrika.

We leggen in Azië, Afrika en Latijns Amerika wel het accent op preventieve

campagnes, bij voorbeeld voor hernieuwbare energie. Zo is zonne-energie in veel

gebieden erg geschikt voor de ontzilting van water. Waarbij Greenpeace zoveel

mogelijk tracht uit het vaarwater van andere ngo's te blijven, want elke ngo heeft

haar specifieke steen bij te dragen tot de gemeenschappelijke strijd voor duurzame

ontwikkeling.

Dit artikel verscheen op vrijdag 17 augustus 2001 in De Standaard, www.standaard.be

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

28

G a i a , 1 9 9 2 , B e l g i ë

Gaia (Global Action in the Interest of Animals) ziet het als zijn taak om

georganiseerde vormen van dierenmishandeling en uitbuiting op te sporen

en te bestrijden. Gaia gaat uit van de idee dat dieren ook levende wezens

zijn met gevoelens en verlangens, die net als de mens recht hebben op een

leven in de best mogelijke omstandigheden.

www.gaia.be

I n l e i d i n g o p h e t a r t i k e l

Bij gebrek aan een officiële instantie die zich bekommert om de rechten van

dieren startte de Zwitser Franz Weber in 1979 Animal United Nations. Een

van de initiatieven van die stichting is het Internationaal Gerechtshof voor

Dierenrechten in Genève. De uitspraken van dat hof zijn niet bindend, maar

hebben een sterke morele en symbolische waarde. Het Internationaal

Gerechtshof voor Dierenrechten stelt het rampzalig beleid van de Europese

Unie aan de kaak. De Belgische aanklager, Michel Vandenbosch van Gaia,

oogstte een stormachtig applaus bij het talrijk opgekomen publiek voor zijn

scherpe aanklacht. De begeleidende, intussen beruchte beelden over de

veebeulen in Anderlecht en Ciney sloegen de zaal met verstomming. Een

verslag van De Morgen-journalist Peter Dupondt.

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

29

B e l g i ë ‘ v e r o o r d e e l d ’ v o o r

m i s h a n d e l i n g v a n s l a c h t v e e

Samen met onder meer de EU is België gisteren veroordeeld door het

Internationaal Gerechtshof voor Dierenrechten in Genève. Annemie Neyts - zij

stond ook symbool voor de ministers Aelvoet, Verwilghen en Happart - werd

gelaakt voor de manier waarop ze de beestachtigheden op Belgische veemarkten

tolereert en toelaat dat dierenbeulen hun straf ontlopen. Aanklager Michel

Vandenbosch van Gaia: ,,Dit is een sterk signaal naar de Belgische politiek en

rechtspraak om de virtuele politiek inzake dierenwelzijn reëel te maken.’’

Bij gebrek aan een officiële instantie die zich bekommert om de rechten van

dieren startte de Zwitser Franz Weber in 1979 Animal United Nations. Een van de

initiatieven van die stichting is het Internationaal Gerechtshof voor Dierenrechten

in Genève. De uitspraken van dat hof zijn niet bindend, maar hebben een sterke

morele en symbolische waarde. Vorig jaar nog werd Duitsland de mantel

uitgeveegd voor het vervolgen en vernietigen van zijn ‘gevaarlijke’ honden.

Dit jaar bogen 11 juryleden, onder wie vier vrouwen, en twee rechters van

Animal United Nations zich over de beestachtige behandeling van slachtdieren in

de EU en Polen.

De twintig aanklagers uit onder meer Duitsland, Frankrijk, Spanje, Polen en

Groot-Brittannië klaagden een reeks politici, ambtenaren en bedrijfsleiders aan die

een hand hebben in de gruwelijke manier waarop die dieren behandeld worden.

Onder hen EU-commissaris Franz Fischler, commissaris David Byrne, de Britse

minister Margaret Beckett en de voorzitter van de Duitse landbouwvereniging

Gerd Sonnleitner. De Belgische aanklager, Michel Vandenbosch van Gaia,

oogstte een stormachtig applaus bij het talrijk opgekomen publiek voor zijn

scherpe aanklacht. De begeleidende, intussen beruchte beelden over de veebeulen

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

30

in Anderlecht en Ciney sloegen de zaal met verstomming. Vandenbosch had de

ministers Happart, Aelvoet, Neyts en Verwilghen voor het gerechtshof gedaagd.

Vandenbosch: ,,Alleen stuurden ze hun kat. Vreemd, terwijl niemand de situatie

in België begrijpt. Prins Sadruddin Aga Khan, de raadgever van Kofi Anan, heeft

me nog gevraagd hoe het mogelijk is dat de Belgische politici ondanks duidelijke

signalen van de bevolking dierenwelzijn in de onderste lade laten liggen’’

De beelden die in Genève getoond werden, getuigden van een falende

aanpak in de hele EU. Velen waren gewoonweg te gruwelijk om op de Belgische

televisie getoond te worden. Bijvoorbeeld de manier waarop joden en moslims in

Oostenrijk runderen op een rituele manier slachten. De helft van de zaal

kokhalsde, de andere helft weigerde te kijken. Hetzelfde bij de stierengevechten in

Zuid-Frankrijk, voor de meeste Fransen zelfs een goedbewaard geheim. Of de

Poolse paarden, die met honderdduizenden ergens in Europa op een gruwelijke

manier aan hun einde komen. ,,Het is tijd dat men stopt met slachtdieren te

beschouwen als een bezit of een voorwerp’’, stelde de Duitse aanklager, advocaat

Christian Sailer. ,,Dieren moeten rechtspersonen worden en voor een gerechtshof

verdedigd kunnen worden.’’

De beslissing van rechters en jury na de vijf uur durende getuigenissen was

vernietigend. Alle aangeklaagden werden veroordeeld. Europees commissaris

Fischler werd gevraagd zijn portefeuille in te leveren. Verder eiste het gerechtshof

dat het dierenwelzijn als een apart item zou opnemen in de grondwet. Het hof

achtte het bewezen dat de EU en de staten niet in staat zijn om zelfs de ergste

beestachtigheden in slachthuizen te stoppen en de dieren een minimum aan

bescherming te geven. De wetgeving is een gatenkaas.

,,Sinds de oprichting van de EU is het lot van de slachtdieren

achteruitgegaan’’, stelde het hof. ,,Zeker de landbouwpolitiek van Europa is tegen

het dier. In veel slachthuizen sterven de dieren zonder en met onvoldoende

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

31

verdoving. Dat draagt bij tot een onmenselijke samenleving. Een voorbeeld is het

toenemen van rituele slachtingen in heel Europa.’’

Michel Vandenbosch: ,,Mijn enige bedenking gaat over de eis omtrent de

installatie van camera's in slachthuizen. Kwestie is dat dat door een extern orgaan

zou moeten worden gecontroleerd. Ik ben blij dat de minachting, de

onverschilligheid en de medeplichtigheid van de overheden op een serene manier

aan de kaak werden gesteld.’’

Opvallend ook was het enige europarlementslid in de zaal: de Oostenrijkse

Marilies Flemming, voorzitter van een semi-officiële groep over dierenwelzijn.

Zij trok aan de alarmbel: ,,Als Europa deze keer de boot van het dierenwelzijn

mist, is het voor een hele tijd. Oog in oog met de machtige landbouwlobby zijn

het parlement en de commissie nu meestal machteloos.’’ Met andere woorden: de

enige hoop op beterschap moet komen van een daadwerkelijke

mentaliteitsverandering bij de consument. ,,Dat is geen illusie maar een werk van

lange adem’’, aldus Michel Vandenbosch.

Dit artikel verscheen op 12 maart 2002 in De Morgen, www.demorgen.be

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

32

P a x C h r i s t i , 1 9 4 5 , F r a n k r i j k

Pax Christi zet zich in voor vrede, verzoening en mensenrechten. Volgens

Pax Christi zijn eerbied voor de waardigheid van iedere mens, zorg voor de

natuur, geweldvrije dialoog en het herontdekken van solidariteit de

bouwstenen voor een meer vredevolle samenleving. De beweging is

religieus geïnspireerd en ligt mee aan de basis van de Vlaamse Vredesweek,

een jaarlijkse campagne voor de vrede.

www.paxchristi.be

www.vredesweek.be

I n l e i d i n g o p h e t a r t i k e l

Naar aanleiding van de jaarlijkse Vlaamse vredesweek sprak De Standaard-

journaliste Inge Ghijs met enkele medewerkers van Pax Christi. ‘We willen

dat er gewerkt wordt aan de oorzaken van oorlog en geweld door het

bestrijden van armoede, schuldenlast en oneerlijke noord-

zuidverhoudingen,’ zegt algemeen secretaris Gio De Weerdt. ‘En we eisen

een Europees wapenembargo op landen en regio’s die verwikkeld zijn in

gewelddadige conflicten.’ Maar kun je de bevolking nog wel warm maken

voor de vredesproblematiek en steun vinden voor je acties?

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

33

D e w e r e l d v r e d e i s a c t u e l e r d a n o o i t

BRUGGE - Sinds de aanslagen in de VS is de wereldvrede actueler dan ooit. Met

een Europese Vredesbus willen de vredesorganisaties de mensen opnieuw warm

maken om op te stappen voor een geweldloze wereld.

Tientallen scoutsjongeren lopen met een ballon met het woord vrede over 't

Zand in Brugge. Ze hebben allemaal een petitiekaart ondertekend met de vraag

aan premier Guy Verhofstadt om binnen de Europese Unie werk te maken van een

echt vredesbeleid.

Van 1 tot 7 oktober loopt de jaarlijkse Vlaamse Vredesweek. Een Europese

Vredesbus geeft de visie van de vredesbeweging op het veiligheidsbeleid van de

EU weer. Hij rijdt elke dag naar een andere stad. Voorbijgangers kunnen een

petitiekaart invullen. Al die kaarten worden eind november aan Verhofstadt

overhandigd.

,,Met die kaarten vragen wij aan de Europese Unie om middelen vrij te

maken om gewelddadige conflicten op een preventieve en niet militaire wijze te

voorkomen en op te lossen’’, zegt Gio De Weerdt, algemeen secretaris van Pax

Christi. ,,We willen dat er gewerkt wordt aan de oorzaken van oorlog en geweld.

Door het bestrijden van armoede, schuldenlast en oneerlijke noord-

zuidverhoudingen. En we eisen een Europees wapenembargo op landen en regio's

die verwikkeld zijn in gewelddadige conflicten.’’

Maar kun je de bevolking nog wel warm maken voor de

vredesproblematiek? ,,Vóór de aanslagen waren mensen vooral geïnteresseerd in

het thema vrede tussen mensen. Thema's zoals pesten op school of op het werk

bijvoorbeeld’’, zegt Karen Vandenberghe van Pax Christi. ,,De meeste mensen

gaan voorbij aan de oorlogen in Afrika of de aanslagen in Israël. Ze raken eraan

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

34

gewend. Wij organiseren jaarlijks een Vredesweek om duidelijk te maken dat al

die oorlogen níet gewoon zijn.’’

Maar door de oorlogsdreiging na de aanslagen in de VS is de wereldvrede

opnieuw actueel geworden, merkt Vandenberghe. ,,We hadden 100.000

actiekaarten gedrukt en ze zijn bijna allemaal de deur uit.’’

De Weerdt vindt dat de vredesbeweging vlak na de aanslagen in de VS

afwezig was in het debat. Daar willen ze nu wat aan doen. In geval van een

massale militaire aanval van de VS, zullen alle vredesbewegingen zich de

volgende dag verzamelen aan de VS-ambassade in Brussel.

Dit artikel verscheen op maandag 1 oktober 2001 in De Standaard, www.standaard.be

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

35

U n i c e f , 1 9 4 6 , V e r e n i g d e S t a t e n

Unicef is het kinderfonds van de Verenigde Naties. Unicef bekommert zich

om de meest achtergestelde kinderen in de wereld en ijvert voor de

verbetering van hun levensomstandigheden. Unicef wil voor alle kinderen

het recht garanderen op bescherming, basisonderwijs, gezondheidszorg,

voeding en zuiver water. Unicef baseert zijn werk op het Internationaal

Verdrag van de Rechten van het kind.

www.unicef.be

I n l e i d i n g o p h e t a r t i k e l

Aan de kindertop van de Verenigde Naties voor staats- en regeringsleiders

gaat een kinderforum vooraf waarop 300 jongeren uit de hele wereld hun

problemen bespreken. Maar zullen de ‘groten’ luisteren naar de ‘kleinen’?

Volgens de Vlaamse kinderrechtencommissaris Ankie Vandekerckhove is er

ook in België nog veel werk aan de winkel. Kinderen en jongeren hebben

hier dan wel rechten, maar nog te weinig inspraak. ‘Bij een scheiding zijn er

nog altijd veel paren die elkaar de duvel aandoen. Maar er zijn er ook die

een prachtige overeenkomst met elkaar sluiten. Het is echter vaak een

overeenkomst waar het kind zich niet prettig in voelt,’ zegt ze in een

gesprek met De Standaard-journaliste Veerle Beel.

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

36

S c h a t t i g o f l a s t i g

In New York ging gisteren het kinderforum van start: 300 jongeren uit de hele

wereld geven er een voorzet bij de VN-kindertop voor staats- en regeringsleiders.

Wat hopen landgenoten er uit de wacht te slepen? ,,Meer aandacht voor

inspraakrechten van kinderen’’, zegt de Vlaamse kinderrechtencommissaris Ankie

Vandekerckhove. Maar de VS liggen dwars.

Hoe belangrijk is zo’n hoogmis van de Verenigde Naties, die maar eens in

de tien jaar plaatsvindt? Volgens Unicef is er sinds de vorige top van 1990

vooruitgang geboekt in het welzijn van kinderen wereldwijd, maar is er tegelijk

ook achteruitgang.

Polio is bijna uitgeroeid. In 1990 werden nog 300.000 gevallen

geregistreerd, vorig jaar maar 1.000 meer. Meer kinderen gaan naar school, maar

nog altijd niet alle. In Afrika gaat het bijzonder slecht: daar heeft maar de helft

van de kinderen nog toegang tot onderwijs. En in de hele wereld zijn er nu 13

miljoen aids-wezen.

De Vlaamse kinderrechtencommissaris, Ankie Vandekerckhove, gelooft dat

zo’n internationale top vooral strategisch belang heeft. ,,De jongste tien jaar

gingen almaar meer mensen aan de slag met kinderrechten.’’ In België heeft de

zaak-Dutroux evenwel meer teweeggebracht dan het Kinderrechtenverdag en de

eerste kindertop, denkt ze. Daardoor ligt de klemtoon vooral op de bescherming

van kinderen.

,,Er zijn enkele wetten goedgekeurd die de bescherming van kinderen

opvoeren. Wat inspraak en participatie betreft, kan ik het decreet op de

leerlingenraden voor middelbare scholen aanhalen. Maar dat is ook het enige.’’

Sinds haar aanstelling door het Vlaams Parlement, vijf jaar geleden - ook een

uitvloeisel van de groeiende bewustwording na de vorige VN-kindertop - blijft ze

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

37

op dezelfde nagel kloppen: ,,Beschermingsrechten verkopen als zoete broodjes,

maar participatierechten stuiten nog op veel weerstand. Daarom hebben wij de

voorbije vijf jaar consequent die kaart getrokken.’’

Hoeveel kinderen hangen er niet wekelijks, zelfs dagelijks, bij het

kinderrechtencommissariaat aan de lijn om te laken dat ze niet kunnen

meebeslissen in wat er met ze gebeurt, bijvoorbeeld na de scheiding van hun

ouders. Ankie: ,,Er zijn nog altijd veel paren die elkaar de duvel aandoen. Maar er

zijn er ook die een prachtige overeenkomst in onderlinge overeenkomst hebben

gesloten, waar het kind zich niet prettig bij voelt. Kinderen worden groter, willen

zich engageren in een sport- of jeugdclub, en kunnen dat niet omdat ze om het

andere weekend naar de andere ouder moeten.’’

Door alle voorbeelden loopt dezelfde rode draad, vindt ze. ,,Kinderen

hebben wel rechten in dit land, maar ze kunnen er vaak niets mee. Neem het

decreet op de leerlingenraden: scholen waar minstens een derde van de leerlingen

erom vraagt, moeten zo'n leerlingenraad oprichten. Hoeveel leerlingen wéten dat?

En in sommige scholen krijgen leerlingenraden nauwelijks ondersteuning: geen

lokaal om in te vergaderen, geen toegang tot de kopieermachine. Daarin heeft het

decreet niet voorzien.’’

Of die besognes de top in New York beroeren? Het programma van de

officiële driedaagse, van woensdag tot vrijdag, vertoont een hoog ‘Unicef-

gehalte’, zegt de kinderrechtencommissaris. Ze bedoelt daarmee dat er in New

York veel gepraat zal worden over honger, armoede, uitbuiting en over nijpende

problemen van kinderen in derdewereldlanden, zoals aids of kindsoldaten.

,,Dat is terecht, maar ik hoop dat het lot van kinderen in het Westen niet vergeten

wordt. Wat als je al een dak boven je hoofd hebt en voldoende te eten? Moet je

dan zwijgen? Ik vind dat geen luxeprobleem. Je kunt niet jaren aan een stuk tegen

kinderen lopen vertellen dat ze rechten hebben, om ze dan met hun kop tegen de

muur te laten lopen als ze er iets mee willen doen.’’

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

38

,,Al vrees ik dat dit niet zozeer een kwestie van wetten is, maar van

attitudes. Denk aan de Megafoon-boekjes over kinderrechten die ik via de lagere

scholen aan alle kinderen van de derde graad wilde bezorgen. Hoeveel van die

boekjes zijn niet onmiddellijk bij het oud papier beland?’’

En aan haar voorstel om kennis van de mensenrechten en het

kinderrechtenverdrag expliciet op te nemen in de eindterm ‘burgerzin’ voor de

tweede en derde graad van het middelbaar onderwijs, is geen gevolg gegeven.

,,Nochtans zegt het Verdrag, dat ook door ons land is geratificeerd, dat de

overheid kinderen en jongeren expliciet over hun rechten moet informeren.’’

Ach, misschien is ze te pessimistisch. ,,Ons modelproject met de participatiebus

die langs Vlaamse scholen trok, was een succes. We hebben een heleboel scholen

moeten teleurstellen. Volgend jaar komt daar zeker een vervolg op. Blijkbaar leeft

er aan de basis wel veel enthousiasme.’’

Terug naar New York. Het document waarover op de slotzitting wordt

gestemd, is al lang min of meer klaar. Er is de voorbije weken zwaar over

onderhandeld, want zoals gebruikelijk bij evenementen van een dergelijke allure,

liggen weer enkele landen dwars.

Zo weigeren de Verenigde Staten een tekst goed te keuren waarin het

Kinderrechtenverdrag als internationale juridische norm erkend wordt.

Conservatieve Amerikanen willen het recht van het familiehoofd niet aangetast

zien en in sommige staten, waaronder Texas, wordt de doodstraf soms nog

toegepast op minderjarigen.

,,Kinderen zijn schattig en moeten worden beschermd, maar adolescenten

geven overlast, schieten hun school overhoop en moeten worden gestraft. Dat is

het beeld van minderjarigen in de publieke opinie. In beide gevallen is het

ongenuanceerd,’’ zegt Ankie Vandekerckhove.

Ze is niet tegen bestraffing van minderjarigen. ,,Maar het ontgoochelt me

dat deze regering een jeugdgevangenis heeft opgericht voordat er een

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

39

jeugdsanctierecht was goedgekeurd. Everberg is er gekomen omdat Genève ons

op de vingers had getikt wegens de opsluiting van minderjarigen in gewone

gevangenissen. Men heeft dat knelpunt niet opgelost, men heeft een nieuwe

gevangenis gebouwd.’’

Op 23 mei moet België op het hoofdkwartier van Unicef in Genève verslag

uitbrengen over de situatie van kinderen in ons land. ,,Benieuwd hoe ze dát gaan

uitleggen.’’

Dit artikel verscheen op maandag 6 mei 2002 in De Standaard, www.standaard.be

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

40

H a n d i c a p I n t e r n a t i o n a l , 1 9 8 2 , F r a n k r i j k

Handicap International helpt gehandicapte personen hun autonomie en

waardigheid terug te vinden op plaatsen waar de levensomstandigheden

door armoede en oorlog moeilijk zijn. Handicap International verwierf

vooral bekendheid door zijn hulp aan slachtoffers van mijnen en zijn acties

tegen het gebruik van anti-persoonsmijnen.

www.handicap.be

E e n g e t u i g e n i s

De cijfers zijn indrukwekkend. Volgens Handicap International liggen er

momenteel tussen de 60 en 80 miljoen antipersoonsmijnen, en dit in meer

dan zestig landen. Om de 20 minuten trapt er ergens in de wereld iemand op

een mijn. De laatste 20 jaar zijn er meer dan een miljoen mannen, vrouwen

en kinderen gedood of verminkt door mijnen.

Mijnen brengen oneindig veel persoonlijk en familiaal leed met zich mee.

Ook verhinderen mijnenvelden landbouw en veeteelt. Soms worden

drinkwaterbronnen ontoegankelijk en verbindingswegen onbruikbaar

gemaakt. De burgerbevolking slaat massaal op de vlucht en de mensen

kunnen niet terugkeren voor hun streek ontmijnd is.

Een getuigenis.

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

41

H e t v e r h a a l v a n M a r t a M a n e g a n e

Met mijn man en kinderen leefde ik gelukkig in Massinga, Mozambique, tot

de oorlog ons dorp trof. De avond dat de bandieten kwamen was ik alleen thuis.

Ze plunderden ons huis en namen me mee, samen met andere vrouwen van het

dorp.

Twee dagen later kwamen we aan in een zone die door de strijdkrachten van

de overheid ondermijnd was. Tien vrouwen, onder wie ik, werden eruit gepikt om

een weg te banen in het mijnenveld. Met een bang hart zijn we beginnen stappen.

Alleen een mirakel kon ons redden. Vier vrouwen werden gedood, ik en de

anderen werden zwaar gewond. De bandieten lieten ons in het mijnenveld achter

en vluchtten weg met de overige gijzelaars.

De ontploffing van de mijnen had de aandacht getrokken van soldaten die

daar op twee kilometer vandaan gestationeerd waren. Ze vonden ons liggend op

de grond en kermend van de pijn. Ze brachten ons naar het ziekenhuis, waar mijn

rechterbeen en rechterarm werden geamputeerd.

Een week later is mijn man me komen bezoeken. Ik las de ontgoocheling op

zijn gezicht. We hebben geen woord gesproken. Het was zijn eerste en laatste

bezoek.

De arbeiders van het atelier van Handicap International in Inhambane

hebben een prothese voor me gemaakt en elke dag oefen ik om te leren lopen.

Voor mijn arm is er echter nog geen oplossing.

Hoe moet mijn leven nu verder? Ik heb nog twee jonge kinderen die door

hun vader in de steek zijn gelaten. Ik weet niet hoe ik hen zal kunnen opvoeden,

kleden of naar school sturen. Ik kan niets alleen doen. Zelfs om een bad te nemen

heb ik hulp nodig. Mijn dochter van twaalf moet zich met het huishouden

bezighouden. Ze moet op het land werken, water halen, hout zoeken en koken.

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

42

Het is nog maar een kind dat zou moeten kunnen spelen en naar school gaan, maar

dat is niet voor haar weggelegd.

Uit het Algemeen informatiedossier van Handicap International.

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

43

O x f a m - S o l i d a r i t e i t , 1 9 4 2 , G r o o t - B r i t a n n i ë

Oxfam-Solidariteit wil de scheve verhoudingen in de wereld rechttrekken en

neemt daarvoor de verdediging van de sociaal-economische mensenrechten

op zich. Het recht garanderen op voedsel en de middelen om voedsel te

produceren, op waardig werk en goede werkomstandigheden, op onderwijs,

gezondheidszorg en zuiver water is hun voornaamste doelstelling.

www.oxfamsol.be

I n l e i d i n g o p h e t a r t i k e l

‘Als een multinational zoals Monsanto in India een patent krijgt op zaden

voor de Basmati-rijst, is dat een aanslag op de economische en sociale

rechten van de Indiase bevolking,’ zegt Stefaan Declercq, secretaris-

generaal van Oxfam-Solidariteit in een gesprek met De Standaard-journalist

Freddy De Pauw. ‘We zijn er niet zozeer om de armoede te verlichten, maar

om onrechtvaardige toestanden te bestrijden.’ In bijgaand artikel beschrijft

Declercq het uitgangspunt en de werking van zijn organisatie.

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

44

O n s d o e l ? D e s c h e v e v e r h o u d i n g e n

i n d e w e r e l d r e c h t t r e k k e n

Oxfam heeft zijn verre wortels in Britse liefdadigheid. Zeker in België is daar een

flinke dosis militant Derde-Wereldengagement bijgekomen. Dat trekt nieuwe

generaties vrijwilligers aan met als gemeenschappelijke noemer hun

verontwaardiging over scheve verhoudingen in de wereld.

De grote drijfveer van de Oxfam-mensen is inderdaad nog altijd de drang

om die verhoudingen concreet een klein beetje rechter te trekken. Door materiële

hulp, maar ook door bewustmaking in zowel de rijkere als de armere delen van de

wereld. ,,We willen met bescheiden middelen op het beleid hier en in de armere

landen werken’’, zegt Stefaan Declercq, secretaris-generaal van Oxfam-België.

,,Er is een verschuiving geweest van hulpverlening naar de verdediging van

sociaal-economische mensenrechten. Het actieterrein van Oxfam-Solidariteit ligt

zowel in de Derde Wereld als hier, in België. Dat gaat dan vooral over

bewustmaking van wat een rechtvaardiger wereld zou moeten zijn, al zijn er ook

wel kleinere projecten ten bate van de Vierde Wereld bij ons.’’

,,Ons uitgangspunt’’, aldus Declercq, ,,is de verdediging van sociaal-

economische mensenrechten. Om u dat concreet voor te stellen: we huldigen het

beginsel van de voedselsoevereiniteit. Als een multinational zoals Monsanto in

India een patent krijgt op zaden voor de Basmati-rijst, is dat een aanslag op de

economische en sociale rechten van de Indiase bevolking. Als we trouwens naar

de voedselsituatie in de wereld kijken, zien we dat de productie 115 procent van

de behoeften dekt. Er is dus een probleem van de verdeling, niet van de productie.

We zijn er met andere woorden niet om de armoede te verlichten, maar om

onrechtvaardige toestanden te bestrijden.’’

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

45

,,Onze partners in het Zuiden worden voortdurend geconfronteerd met de

negatieve invloed op hun productie van overdreven voedselinvoer, met het

overheersende landbouwmodel dat op export is gericht, met de schendingen van

internationale handelsverdragen, met de productie van genetisch gemanipuleerde

gewassen en met de eenzijdige industrialisering van de landbouw die de arme

landen veel te afhankelijk maakt van grote voedselconcerns in de rijke landen.

Daarom stond de voorbije jaren vooral het voedselthema in de kijker.’’

Oxfam-Solidariteit gaat ervan uit dat ngo's in principe geen taken van de

staat mogen overnemen. ,,We hebben al projecten afgewezen die parallel liepen

met taken van de overheid, bij voorbeeld in de gezondheidszorg. Het is niet aan

ons om die lacunes op te vullen, hoogstens om op te treden als signaal dat er iets

schort. Daarom staan we achter de mobilisaties in Seattle waar de

anderglobalisten voor het eerst actie voerden of achter het Wereld Sociaal Forum

in Porto Alegre waar projecten werden uitgewerkt voor een andere vorm van

globalisering. Want ook deze acties hebben een signaalfunctie, het zijn

waarschuwingen dat de kloof tussen arm en rijk in de wereld dieper is dan ooit.’’

Oxfam-Solidariteit heeft vooral naambekendheid gekregen met concrete

projecten van solidariteit. Waarbij grote campagnes voor onder meer Vietnam, het

Nicaragua van de sandinisten, het Polisariofront van de westelijke Sahara, Cuba

en de Palestijnen, Oxfam bij velen een label van radicaal links bezorgden.

Recent heeft Oxfam-Solidariteit actief campagne gevoerd tegen de firma

Bacardi die aandringt op een nog strakkere blokkade tegen Cuba. ,,De cocktail

Cuba libra die Bacardi ons aanprijst, bevat geen druppel Cubaanse rum,’’ stond in

de aanhef tot de campagnefolder.

Oxfam-Solidariteit wuift het verwijt weg dat hiermee een pro-Castro

campagne wordt gevoerd. ,,Ons uitgangspunt is gewoon het bestrijden van

onrecht, namelijk de blokkade van Cuba die de VS ook aan Europa wil opleggen

en waarin een firma als Bacardi als een machtige lobby in Washington stevig aan

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

46

de kar duwt. In zo’n geval treden wij op als een lobby die het beleid van zowel

België als de Europese Unie in omgekeerde richting wil beïnvloeden.’’

Ondanks een eerste indruk dat Oxfam zich lukraak op allerlei problemen in

de wereld stort, is al hun werk zorgvuldig gestructureerd. En zeer transparant,

beklemtoont Declercq die geen moeite spaart om de structuur (en de financiën) in

detail toe te lichten.

Bij de sector Projecten vinden we de urgenties, zoals bij de wervelstorm

Mich die een groot deel van Centraal-Amerika verwoestte, met daarnaast concrete

langlopende projecten in Latijns Amerika, Afrika en Azië. Rond vijftien

bezoldigde personeelsleden en een massa vrijwilligers staan in voor die projecten

waarbij steevast met lokale partners wordt samengewerkt.

Mobilisatie bestaat uit lobbywerk, publicaties en animatie. Die animatie

bestaat onder meer uit de zogenaamde inleefateliers waarmee vooral naar de jeugd

wordt getrokken om op basis van reële situaties, bij voorbeeld die van Palestijnse

kinderen, duidelijk te maken wat de concrete problemen zijn waarvoor projecten

worden uitgewerkt.

Dan is er de sector Beheer en Logistiek en tenslotte de sector waarin de

meeste van de 180 bezoldigde personeelsleden werken, Productie. ,,Het gaat om

onze welbekende tweehandssector, met kledij, informatica, meubelen enzovoort,

verspreid over 19 centra. We hebben daarmee ook een ecologisch doel, namelijk

recyclage. We stellen daarmee ook veel mensen tewerk die in een moeilijke

situatie verkeren. En we bieden kwaliteit tegen lage prijs.’’

Dit is een ingekorte versie van een artikel dat verscheen op zaterdag 18 augustus 2001 in De

Standaard, www.standaard.be

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

47

U i t s m i j t e r

‘Nu is alleen de economie geglobaliseerd: voor multinationals is de wereld

een dorp waarin ze hun goesting kunnen doen. Ze vestigen zich in landen

waar de arbeidskrachten goedkoop zijn, dumpen afval in landen waar de

milieuwetten niet streng zijn, sluiten handelsakkoorden af die tegen het

belang van gewone mensen ingaan, veroorzaken werkloosheid, zijn

verantwoordelijk voor mensenrechtenschendingen. We moeten dus méér

globaliseren: ook rechtvaardige arbeidsvoorwaarden, mensenrechten,

milieuwetten, sociale rechten enzovoort moeten overal ter wereld gelden.’

Dit zegt Pieter (16) in een interview met ‘Maks! 16’. Samen met Tobias (16),

Karen (19), Anne (16) en Lore (20) trok hij naar Porto Alegro in Brazilië om het

tweede Wereld Sociaal Forum over globalisering bij te wonen. Ze draaiden er een

videofilm waarin ze verslag uitbrengen van hun wedervaren: ze interviewden

deelnemers uit verschillende landen, en filmden o.a. nederzettingen van landloze

boeren (zie: Movimento dos sem terra). Je kan de video voor 5 euro kopen bij de

jongerenwerking van 11.11.11, Vlasfabriekstraat 11, 1060 Brussel, 02-536.11.60.

Je kan ook een van hen naar je klas halen of de workshop over globalisering

‘Trouble in Paradise’ bestellen. Meer info vind je op: www.11.be

E E N A N D E R E W E R E L D I S M O G E L I J K

48

A d r e s s e n l i j s t

Artsen Zonder Grenzen, Dupréstraat 94, 1090 Brussel,

tel.: 02-474.74.74

Protos, Limburgstraat 62, 9000 Gent,

tel.: 09-225.27.93

Oxfam-Solidariteit België, Vierwindenstraat 60, 1080 Brussel,

tel.: 02-501.67.00

Amnesty International Vlaanderen, Kerkstraat 156, 2060 Antwerpen,

tel.: 03-271.16.16

Greenpeace België, Vooruitgangstraat 317, 1030 Brussel,

tel.: 02-274.02.00

Gaia, Paleizenstraat 90, 1030 Brussel,

tel.: 02-245.29.50

Pax Christi Vlaanderen, Italiëlei 98a, 2000 Antwerpen,

tel.: 03-225.07.99

Unicef België, Kunstlaan 20, 1000 Brussel,

tel.: 02-230.59.70

Handicap International België, Spastraat 67, 1000 Brussel,

tel.: 02-280.16.01