Parnassia Ledenblad Natuurpunt Kampenhout Januari – Februari – Maart 2014

Aandacht!: uitnodiging algemene vergadering op 31 januari in bijlage

Parnassia is het driemaandelijks contactblad van Natuurpunt Kampenhout. Met een sterke activiteitenkalender en een beheerteam bouwt Natuurpunt Kampenhout aan meer natuur in Kampenhout en haar deelgemeentes. De afdeling wordt gerund door een dagelijks bestuur en team van vrijwilligers. De afdeling telt momenteel meer dan 200 leden en wordt volledig gedragen door vrijwilligers. Natuurpunt Kampenhout is actief in de gemeentelijke adviesorganen zoals MAR en GeCoRo.

Bestuursleden en Conservators Voorzitter Eric Verstraeten Rood-Kloosterlaan 65 1910 Kampenhout 016-657707 eric.verstraeten5@telenet.be Secretaris Walter Ottevaere Langestraat 22A 1910 Kampenhout 0477-55 06 63 walter.ottevaere@telenet.be Penningmeester Liesbeth Merckx Schoolstraat 10 1910 Berg 016-65 52 76 liesbeth.merckx1@telenet.be Bestuurslid Stefan Vandevenne Katrien De Vlieger Jan Wouters Willy Laurens Eduard Celens Ruffi Ghijselings Ivo Schalbroeck

Conservators Steven Vansteenkiste Conservator Weisetterbos Bosstraat 1 1910 Kampenhout 0473-83 06 94 steven.vansteenkiste@zooantwerpen.be Willy Laurens Conservator Hellebos Rotbos Kampelaarstraat 52 1910 Kampenhout 0486-13 55 26 willy.laurens@telenet.be Jan Wouters Conservator Torfbroek A. Jambonstraat 19 1500 Halle 0486-13 55 26 torfbroek@scarlet.be Stefan Vandevenne Conservator Steentjesbos Langestraat 15 1910 Kampenhout 0496-47 64 05 Stefan.vandevenne1@telenet.be Ewoud L’Amiral Conservator Silsombos Vissegatstraat 3 3071 Erps-Kwerps 0476-26 16 34 Ewoud.lamiral@natuurpunt.be

Digitale nieuwsbrief = drie voordelen! We bezorgen je deze nieuwsbrief op papier en per post. Bezorg je ons echter je mailadres (een mailtje aan secretaris.np-kampenhout@telenet.be) dan kan dit voortaan digitaal.

Besparing op papier, een goede zaak voor de natuur

Besparing in kopij- en portkosten, een goede zaak voor onze afdelingskas

Een nieuwsbrief in kleur - fijner om lezen voor jou.

Geachte mevrouw, mijnheer, Beste natuurpuntlid, Allereerst wens ik jullie een gelukkig en gezond 2014 toe. Ik hoop dat jullie ook dit jaar veel plezier aan de natuur beleven. Met trots stel ik ook het nieuw ledenblad “Parnassia” voor. Voortaan houden we je hiermee 3-maandelijks op de hoogte van wat er leeft op gebied van natuur in onze gemeente en daarbuiten. Vermits Parnassia er is voor en door iedere natuurliefhebber van onze gemeente doen we een warme oproep om feed-back te geven over ons blaadje. Dit laat ons toe om te streven naar verbeteringen en aanvullingen indien gewenst. We staan ook open voor inbreng van onze lezers. Jullie suggesties of artikels zijn dus ook van harte welkom. We mogen 2013 in schoonheid afsluiten. Begin juli ondertekende het gemeentebestuur het Charter voor biodiversiteit en in oktober huldigden we de nieuwe Steentjesbos-wandeling in. Wat het charter betreft zijn we zeer verheugd over het engagement dat onze gemeente neemt op het gebied van natuur en milieu. Dat Kampenhout er prat op gaat dat we in een groene en landelijke gemeente wonen en ook wensen datdit in de toekomst zo blijft komt daarin zeker tot uiting en geeft ons een soort kapstok om dit blijvend op te volgen en te toetsen. Dat Natuurpunt het Steentjesbos in beheer kreeg is eveneens een zegen. Dit prachtig stuk natuur zullen we aan de hand van een beheersplan verder uitwerken. We houden jullie hiervan zeker op de hoogte. Voor 2014 staan er spannende zaken op til. Naast de courante activiteiten, waarover je verderop meer leest,staat er ook nog een cursus Natuur.Ranger gepland, de Walk for Nature Midden-Brabant op 8 juni, inrichting speelbos te Relst etc..

Hierbij nodigen we jullie uit op onze Algemene Vergadering – Nieuwjaarsdiner, Clubhuis Golf, Wilderse Dreef 56, Kampenhout. Een aparte uitnodiging vind je elders in dit blaadje. Hierbij lanceren we ook een warme oproep tot de leden die een bestuursmandaat willen opnemen om zich kenbaar te maken.De algemene vergadering schept ook de gelegenheid om vragen te stellen of suggesties te doen. Eric Verstraeten voorzitter Rood-Kloosterlaan 65 Kampenhhout

Natuurpark Midden-Brabant

Natuurpark Natuurpunt en haar afdelingen Herent, Kampenhout en Kortenberg willen samen met de provincie Vlaams-Brabant het project ‘Natuurpark Midden-Brabant, De Groene Vallei’ uitbouwen. Het opzet is om alle belevingstroeven van het groene hart van Midden-Brabant in de verf te zetten en hier zoveel mogelijk partners bij te betrekken en te laten van meegenieten.

Groene oase Het Natuurpark Midden-Brabant vormt een groene oase in het dichtbevolkte gebied tussen Leuven, Brussel en Mechelen, een nog grotendeels ongerept landschap. Het is een groot gebied met een landschap dat zeer divers is. Moerassen, bossen, graslanden, struwelen, afgewisseld met landbouwlandschappen en weidse vergezichten wisselen elkaar af.

De kalkrijke drassige graslanden herbergen tal van zeldzame soorten met in het bijzonder de orchideeën die er dankzij het natuurbeheer nog welig bloeien. De flora behoort tot de Europese top en vele van de planten komen nog maar op enkele plaatsen in Vlaanderen voor of zelfs alleen hier. Ook de hier voorkomende dieren spreken tot de verbeelding: nachtegaal, blauwborst, houtsnip, havik, ijsvogel, ree, vos, hermelijn, libellen, vlinders,… De natuur is hier verweven met cultuur en geschiedenis. Op verschillende plekken langs wandelwegen heb je authentieke dorpsgezichten. Een mysterieus Mariabeeld deed de legende van de “Zwarte madam” ontstaan, de Stenen goot, een unieke constructie die het water van de ene waterloop over de andere moet leiden, de verschillende molens, kastelen en oude gebouwen maken het gebied Midden-Brabant extra aantrekkelijk.

Natuur, cultuur en landschap in Midden-Brabant Het project heeft als doel de afzonderlijke natuurgebieden met elkaar te verbinden langs bestaande, bewegwijzerde paden om de bezoeker een zicht te geven op de rijkdom aan natuur, cultuur en recreatiemogelijkheden in dit dichtbevolkte centrum van Vlaanderen. We willen het gebied beleefbaarder en zichtbaarder maken. Via een wandelboekje over het natuurpark Midden-Brabant, met uitleg over de typische soorten, de ‘mascottes’ waar we mee uitpakken, willen we mensen uit heel Vlaanderen warm maken om “De Groene Vallei” te komen ontdekken. Natuurpunt beheert in dit groene hart zo’n 410 ha Natuur. De gebieden kunnen als 1 geheel bekeken worden:

Natuurgebied oppervlakte

Steentjesbos, Kampenhout 47,37

Hellebos-Rotbos, Kampenhout 75,81

Molenbeekvallei, Kortenberg 36,97

Weisetterbos - Nico De Boeve, 27,65

Kastanjebos, Herent 58,63

Silsombos, Kortenberg 17,59

Torfbroek, Kampenhout 39,89

Rotte Gaten, Kortenberg 21,62

Silsombos, Kampenhout 31,75

Molenbeekvallei, Herent 55,56

412,84

Walk for Nature Midden-Brabant

Op 8 juni plannen we een feestelijke gezins-happening om dit moois in de kijker te zetten. Kruis dit alvast aan in je agenda, dit wil je niet missen.

Cursus Natuur.Ranger Wil je graag meewerken aan natuur in Kampenhout, of mee kunnen gidsen? Wil je meer inzicht en vaardigheid verwerven omtrent het beheer van de natuurpunt-gebieden? Of heb je gewoonweg interesse voor natuur, landschap en erfgoed in het algemeen? Dan is deze cursus iets voor jou! Met 5 theoretische lessen en 4 belevingsactiviteiten in onze natuurgebieden laten we je proeven van topnatuur in Midden-Brabant.We brengen je naar de mooiste plekjes, tonen je onze strafste planten en beesten, laten je proeven van natuurbeleving aan je achterdeur. Wanneer? Din 18-3 Les 1: Landschapsecologie Vrij 21-3 Steenuilenwandeling Zon 30-3 Voorjaarsbloeierstocht Din 01-04 Les 2: Natuurbeheer Zon 06-04 Natuurbeheer in de praktijk Din 15-04 Les 3: Biodiversiteit 1 Zon 27-04 Vroegevogelwandeling + ontbijt Din 06-05 Les 4: Biodiversiteit 2 Din 20-05 Les 5: Gidsen in natuurgebied Zon 08-06 Walk for Nature Waar? Zaal Pax, Brouwerijstraat 6 in Kampenhout, telkens van 19u30 tot 22u Kostprijs: 20 € (natuurpuntleden), 44 € (niet-leden) Te storten op op BE09 5230 4522 9357 Met vermelding ‘cursus NatuurpuntRanger’ Voor inschrijven of meer info kan je terecht op www.natuurpuntkampenhout.be of een telefoontje naar Hans Marijns: 0473-73 03 10 Let op: het aantal plaatsen is beperkt tot 20 deelnemers.

Cursus natuurbeheer Natuurpunt Kampenhout biedt samen met Natuurpunt Herent en Natuurpunt Educatie een cursus natuurbeheer aan. 7 theorielessen (dinsdagavonden - mei en juni) en 3 terreinbezoeken (zaterdagvoormiddagen - mei en juni) geven je een stevige intro in het natuurbeheer. Je maakt er kennis met de verscheidenheid aan natuurtypes die Vlaanderen rijk is. Maar ook waarom fosfaten en nitraten belangrijk zijn, waar het water vandaan komt en waarvan planten en vegetaties leven? Hoe best een poel aanleggen of hoe een bosje van 2 ha in een open landschap beheren? Het komt allemaal aan bod.

Smaakmaker Twijfel je nog? Op donderdag 30 januari is er alvast een eerste (gratis) les, een smaakmaker, om je goesting te doen krijgen in de rest. Afspraak om 19u30 in zaal ‘De Nok’ – Schoolstraat 15 3020 Herent (Oud Gemeentehuis). Ook de andere lessen gaan hier door.

Voor inschrijven of meer info kan je terecht op www.natuurpuntkampenhout.be of een telefoontje naar Hans Marijns. 0473-73 03 10

Brasserie Het Labo is nieuwe vertrekpunt voor Steentjesboswandeling

KAMPENHOUT – Zondag 20 oktober vond

de vernieuwde Steentjesboswandeling plaats

met als vertrekpunt Het Labo, de nieuwe

brasserie van Kris Smedts en Mieke Nijs

Brasserie Het Labo is gehuisvest in de

gebouwen van de vroegere brouwerij

Biertoren in de Brouwerijstraat. Binnenkort

kan je er ook hun zelfgebrouwen bier

proeven.

'Kris en Mieke stapten meteen mee in het

verhaal van Natuurpunt Kampenhout om Het

Labo te integreren in de route van de

vernieuwde Steentjesboswandeling, zegt

milieuschepen Stefan Vandevenne (N-VA),

'Aan de ingang staat een informatiebord

omtrent de wandeling.'

Stefan Vandevenne, schepen van Leefmilieu

en conservator van het natuurgebied, is

ervan overtuigd dat het Steentjesbos en

omgeving meer bezocht zal worden door

wandelaars en natuurliefhebbers. 'Zeker nu

de mogelijkheid bestaat om hun wandeling te

combineren met een bezoekje aan Het Labo,'

besluit hij.

Bron: Het Nieuwsblad.be, naar aanleiding

van de feestelijke opening van het

Steentjesbos.

Buizerd gespot in Kampenhout Een buizerd in het Steentjesbos is helemaal niet uitzonderlijk, integendeel. Dit exemplaar echter, waargenomen en gefotografeerd op 2 oktober, zorgde voor enkele vraagtekens. Wanneer werd ingezoomd op de foto was duidelijk te zien dat een merkteken was aangebracht op de vleugel van het dier. Natuurlijk was de nieuwsgierigheid van de vogelliefhebbers binnen natuurpunt Kampenhout hiermee gewekt. Hoe kwam de vogel aan het merkteken? Vanwaar was het dier afkomstig? Wat was de bedoeling?

Wingtag Gelukkig hebben we tegenwoordig internet en een zwerm enthousiaste vogelliefhebbers ter beschikking om een dergelijk probleem aan te pakken. Kort onderzoek wees uit dat het dier op 14 juni een “wingtag” kreeg aangemeten te Bielefeld in Duitsland (310 km in vogelvlucht). Dr. Krüger van de Bielefeld universiteit wist te vertellen dat het vrouwelijke dier uit een nest met 2 jongen kwam en tot dusver nog niet gespot was. Het was erg merkwaardig dat de jonge buizerd zo vroeg in de herfst haar geboorte-territorium had verlaten om begin oktober in België op te duiken. Samen met het merken van de jonge vogels wordt ook een bloedstaal afgenomen waarvan onder andere het DNA wordt ontleed. Het onderzoek probeert de rol van de genen op een moleculaire klok, die het migratiegedrag van vogels regelt, aan te tonen.

€ 3

Steentjesbos 2/10/2013

Jouw mailadres is 3 euro waard. Dit afdelingstijdschrift afdrukken en verzenden kost geld. Centen die we liever in natuur investeren dan in papier, kopies en postzegels. Bezorg ons je mailadres zodat we je ons afdelingstijdschrift vanaf nu per mail (en dus in kleur) kunnen bezorgen. Je doet dit door een mailtje te sturen met het bericht ‘natuurpunt digitaal’ naar secretaris.np-kampenhout@telenet.be

Exoten in het Torfbroek! In verschillende delen van West-Europa leven forse populaties halsbandparkieten. Het gaat om nakomelingen van ontsnapte kooivogels die zich in stedelijk gebied soms verrassend goed weten te handhaven. In onze hoofdstad werden de parkieten in 1975 met opzet vrij gelaten door de directeur van de Meli zoo, die toen gehuisvest was aan de Heizel. Het was de bedoeling dat de bontgekleurde vogels de parken van de hoofdstad meer kleur zouden geven. De halsbandparkieten waren afkomstig uit het Indische Himalayagebergte waardoor ze zich zonder al te veel problemen wisten aan te passen aan onze Belgische winters. In onze contreien zijn de broedprestaties weliswaar magerder dan die van soortgenoten in de Aziatische herkomstgebieden, maar dat wordt gecompenseerd door een goede overleving dankzij bijvoedering en geringe predatiedruk.

De vogels nestelen in holtes in oude bomen, soms ook in nestkasten en een enkele keer wellicht in een muurnis. Buiten het broedseizoen bezoeken ze gezamenlijke slaapplaatsen, waarvoor ze soms tientallen kilometers overbruggen.

Daar halsbandparkieten in oude spechtenholen nestelen zijn ze potentiële concurrenten van andere holenbroeders. Voorlopig lijkt het niet zo’n vaart te lopen, zo blijkt uit verschillende studies. . Het uitgebreide proefschrift van Diederik Strubbe “Torfbroek 27/11/’13” (Universiteit van Antwerpen, 2009) geeft aan dat alleen de boomklever merkbare last heeft van halsbandparkieten. Doordat zijn broedseizoen vroeger begint, pikt de halsbandparkiet holen in die anders door boomklevers benut zouden worden. Tot een belangrijk effect op populatieniveau lijkt dit echter niet te leiden.

Bron: Sovon Vogelonderzoek

Torfbroek – 17-11-2013

Foto :Harvey van Diek

Het Gestreept nestzwammetje schiet het verst

Er zijn uiteenlopende manieren bekend waarmee paddenstoelen hun sporen afschieten. Nestzwammetjes schieten hun sporen in pakketjes, de zogenaamde eitjes, af en zo blijkt nu, met een uiteenlopend resultaat. Het Mestnestzwammetje blijkt het hardst te schieten, het Gestreept nestzwammetje schiet het verst.

Op houtsnippers zijn regelmatig nestzwammetjes te vinden. Kleine bekervormige zwammetjes die eruit zien als een klein nestje met daarin iets wat lijkt op kleine eitjes. Als de nestzwammetjes jong zijn, zijn ze bedekt met een vlies en in rijpe staat is het vlies eraf en zijn de 'eitjes' zichtbaar. Deze eitjes, ook wel peridiolen genoemd, zitten vol met sporen.

Mestnestzwammetje (foto: Henk Huijser)

Waterdruppels, die het 'nestje' raken, zorgen ervoor dat de 'eitjes' het nestje uit vliegen. Aan zo'n eitje is een kleverig knopje bevestigd dat, zodra het een grasspriet of ander voorwerp raakt, daaraan blijft vastzitten. Maar het eitje vliegt door en trekt een koordje, het funiculum, uit het kleverig

knopje. Vervolgens wordt het eitje in zijn vlucht gestopt en slingert zich door de middelpuntvliedende kracht om hetvoorwerp waaraan het kleverig knopje is geplakt. Verschillende wetenschappers hebben zich in de loop van de tijd bezig gehouden met de vraag hoe het afschieten in zijn werk gaat en hoe ver zo'n eitje kan vliegen.

Gestreept nestzwammetje – Steentjesbos

Winnaar En de winnaar is: het Mestnestzwammetje met de hoogste schietsnelheid van 3,6 meter per seconde. Het Bleek nestzwammetje is met de laagste schietsnelheid van 1,6 meter per seconde de verliezer. Het Gestreept nestzwammetje legde de langste afstand af van gemiddeld 1,25 meter. Het Bleek nestzwammetje legde de kortste afstand af van gemiddeld 0,23 meter, allebei afgeschoten bij een hoek van 30 tot 50 graden.

Bron: Nederlandse Mycologische Vereniging

Activiteiten ALGEMENE VERGADERING / NIEUWJAARSDINER Zondag 31 januari 2014- 19.00 u Golfclub- Wildersedreef 56 Kampenhout. Hiermee stellen we onze werking voor en wordt het nieuwe bestuur gestemd (Lokale Algemene Vergadering). De uitnodiging hiervoor vind je als bijlage

VOORJAARSBLOEIERS IN HET TORFBROEK Zondag 13 april – start 09.30 u – einde Visserijlaan Onder begeleiding van een kikkerconcert kun je genieten van de bonte pracht van onze voorjaarsbloeiers.

LENTEWANDELING IN HET TORFBROEK Zondag 4 mei – start 09.30 u – einde Visserijlaan Kom je luisteren naar de terugkerende zomergasten of kom je kijken naar de dansende waterjuffers en de kleine valeriaan: in het Torfbroek vind je het allemaal.

WALK FOR NATURE- MIDDEN BRABANT Zondag 8 JUNI 2014 Een feestelijke gezinshappening in en rond de mooiste gebieden van Midden-Brabant. Kruis 8 juni 2014 alvast aan in je agenda want dit wil je niet missen. Natuurpunt Kampenhout, Herent en Kortenberg nemen je die dag mee op sleeptouw door onze mooiste gebieden en beloven je een fijne dag boordevol natuurbeleving. Wandelingen, animatie en lekkere drankjes en hapjes – we maken er een echt feest van. Meer info lees je in de volgende Parnassia.

De wandelingen worden gegidst door vrijwillige medewerkers van Natuurpunt. De algemene flora, fauna en het beheer komen telkens aan bod. Soms zijn de excursies echter thematisch of speciaal gericht naar gezinnen met kinderen. Vooraf inschrijven is niet nodig, tenzij uitdrukkelijk vermeld. Wees zeker tijdig aanwezig. Voor leden van Natuurpunt is de deelname gratis. Vergeet je lidkaart niet! Niet-leden zijn ook meer dan welkom maar betalen een daglidmaatschap van 1 euro. Meer info: Stefan Vandevenne–0496-47 64 05 of info@natuurpuntkampenhout.be.

Parnassia Ledenblad Natuurpunt Kampenhout Driemaandelijks tijdschrift: januari–februari-maart 2014 Verantwoordelijke uitgever: Walter Ottevaere Langestraat 22A 1910Kampenhout 016 657752

Totempaal aan de toegang van het speelbos in het Steentjesbos

Belgie-Belgique P.B

1910 Kampenhout

Erkenningsnummer P916353