de Psychonoomde Psychonoom2222ee jaargang – Nr. 2 2007 jaargang – Nr. 2 2007

ColofonColofonRedactie:Redactie:

Pascal Brenders (RU)Matthijs Dicke (RuG)Tanja Nijboer (UU)Michiel Spapé (UL)

Aan dit nummer werkten mee:Aan dit nummer werkten mee:Bernard Hommel Chris JansenHarold Bekkering Chris DijkermanDavid Milner Helen AnemaMelvyn Goodale Marjolein KammersLennart Verhagen

Lay-out:Lay-out:Matthijs Dicke

Druk:Druk:Multicopy Leiden

Distributie:Distributie:De redactie

Correspondentie:Correspondentie:Pascal Brenders

p.brenders@bsi.ru.nl

Advertenties:Advertenties:Pascal Brenders

p.brenders@bsi.ru.nl

Ledenadministratie enLedenadministratie ensecretaris NVP:secretaris NVP:

Martijn Meeter (VU)m.meeter@psy.vu.nl

Tel: 020-4448993

NVP Website:NVP Website:http://www.psychonomie.nl

InhoudInhoudVoorwoordVoorwoord 2

Perceptie en Actie in Perceptie en Actie in UtrechtUtrecht

3

Chris Dijkerman, Helen Anema, Marjolein Kammers, Lennart Verhagen

EigenwijsneusjeEigenwijsneusje 9Chris Jansen

Perceptie en Actie in UK en Perceptie en Actie in UK en CanadaCanada

13

Milner and Goodale

Perceptie en Actie of Perceptie en Actie of Perceptie-Actie?Perceptie-Actie?

18

Bernard Hommel

Actie in NijmegenActie in Nijmegen 25Harold Bekkering

WintercongresWintercongres 29

InDrukInDruk 30Promoties 30Actie 30Perceptie 31Taal 33Motoriek 34Geheugen 35Overige 36

AankondigingenAankondigingen 38

Congressen, workshops, en lezingen

VoorwoordVoorwoordActie in de Psychonoom, of Psychonoom in actie.

Een actie kan een demonstratie zijn of een staking. Het woord actie wordt ook wel gebruikt als filmgenre: actiefilm. Een regisseur kan met het woord actie acteurs laten beginnen te bewegen. Maar actie wordt ook onderzocht. Het komt ook in veel woorden voor:

Aanvalsactie, aanvalstactiek, abstractie, abstractiegraad, abstractieniveau, abstractieproces, actiebereidheid, actiecomitee, actiefzijde, actiegerichtheid, actiegroep, actiehandel, actiemodel, actiemogelijkheid, actieproces, actieprogram, actieprogramma, actieradius, actieruimte, actiesignaal, actieterrein, actietype, actief, actieveld, actieveling, actievoerster, afstotingsreactie, angstreactie, arbeidssatisfactie, attractie, attractief, bankactie, bevrijdingsactie, bezitsactie, bliksemactie, bureauredactie, cadeau-actie, coactie, contractie, daadsactie, democratiseringsactie, depotfractiebewijs, didactiek, diffractie, distractie, druppelreactie, Eerste-Kamerfractie, eindredactie, enzymreactie, extractie, extractief, factie, fotoredactie, fractie, fractieberaad, fractiecommissie, fractiegenoot, fractiegenote, fractieleider, fractievergadering, fractievoorzitster, fractievoorzitter, galactiet, gevechtsactie, gevoelsreactie, geweldactie, gezinsinteractie, gezinsreactie, gijzelingsactie, groepsactie, groepsinteractie, handtekeningenactie, hartactie, hoofdredactie, huidreactie, hulpactie, hyperactief, immuniteitsreactie, inactief, infractie, interactie, interactie-effect, interactiemethode, interactiemogelijkheid, interactieproces, interactiesituatie, interactietraining, interactief, inzamelingsactie, kamerfractie, kamikaze-actie, kermisattractie, kernreactie, kettingreactie, koersreactie, kraakactie, krantenredactie, kranteredactie, kunstredactie, langzaam-aan-actie, lawinereactie, lezersreactie, lichaamsreactie, lichtreactie, liefdadigheidsactie, loonactie, massa-actie, milieu-actie, milieu-actiegroep, miljoenentransactie, modelactie, motortractie, nietigheidsactie, non-actief, onderhandelingstactiek, ontstekingsreactie, oorlogstactiek, opsporingsactie, orthodidactiek, overactief, overdrachtsreactie, overgevoeligheidsreactie, overheidsreactie, paniekreactie, parlementsfractie, prikactie, propaganda-actie, protestactie, putrefactie, raadsfractie, radioactief, rafactie, rarefactie, reactie, reactiefase, reactieformatie, reactiemotor, reactieprodukt, reactiesnelheid, reactietijd, reactief, reactievat, reactievermogen, reactiewarmte, redactie, redactieadres, redactiebeleid, redactiebureau, redactiechef, redactiecommissie, redactiegeheim, redactiekantoor, redactiekosten, redactielid, redactielokaal, redactiesecretaris, redactiesom, redactiestatuut, redactieteam, redactievergadering, reddingactie, reddingsactie, redoxreactie, refactie, refractie, refractiecoefficient, regeringsfractie, retractie, retroactief, sabotage-actie, salamitactiek, satisfactie, schadeactie, schadevergoedingsactie, schrikreactie, serumreactie, solidariteitsactie, spaaractie, spiercontractie, stakingsactie, stalactiet, steunactie, stiptheidsactie, stoomtractie, stopreactie, straatactie, stressreactie, struisvogeltactiek, studentenactie, substractie, subtractief, tactiek, tandextractie, tegenactie, terreuractie, tijdschriftredactie, tijdsfractie, tractie, transactie, transactiegegeven, vakbondsactie, vakdidactiek, vastenactie, vergeldingsactie, verkiezingsactie, vermijdingsreactie, vertragingsactie, vertragingstactiek, verzetsactie, vlamreactie, vredesactie, wervingsactie, wraakactie, zelfmoordactie, zuiveringsactie, zwangerschapsreactie.

De redactie.

Voor

woor

d

Perceptie en Actie in UtrechtPerceptie en Actie in Utrecht

De perceptie en actie groep bij psychologische functieleer aan de Universiteit Utrecht onderzoekt diverse aspecten van visuele en somatosensorische waarneming en motoriek. Deze groep wordt gefinancierd door vidi en open competitie subsidies van NWO. Naast Chris Dijkerman bestaat de groep uit drie AIO’s, Helen Anema (neuropsychologie van somatosensorische waarneming en actie), Marjolein Kammers (illusies en lichaamsrepresentatie) en Lennart Verhagen (visuele perceptuo-motor interacties in samenwerking met Ivan Toni van het FC Donders Instituut). Chris Dijkerman (CD)

Helen Anema (HA) Marjolein Kammers (MK) Lennart Verhagen (LV)

To start with, could you tell us something about your work, the institutes or universities you work at or collaborate with, and your scientific interests? What were your educational backgrounds?

CD: I work at Utrecht University. My work is mainly concerned with the neural basis of sensory processing for perception and action. I studied Neuro- and Rehabilitation psychology at Nijmegen University and did my PhD in Experimental Psychology in London and Oxford on motor and sensory consequences of hemispherectomy. I subsequently worked as neuropsychologist at Frenchay hospital in Bristol and did a Postdoc with David Milner in St. Andrews before moving to Utrecht. With respect to collaborations, we currently have good contacts with several labs both in the Netherlands and abroad and conduct collaborative studies with among others Ivan Toni, Jeroen Smeets, David Milner, Patrick Haggard, and Susan Lederman.

MK: I obtained my master’s degree in psychology with neuropsychology and statistics as specialisations at Utrecht University. During my last months of studying, this interesting PhD project about body representations and action versus perception in the somatosensory system was brought to my attention. Fortunately, Chris Dijkerman offered me the position so I could start directly after obtaining my master’s degree. The first couple of weeks, I tried to broaden my horizon through reading as much as possible. I soon discovered my scientific interest lies with the distinction between different body representations in the brain. Why would the brain have multiple “images” of the current spatial configuration of the body? Why not just one? And how can we dissociate the two in a healthy brain? During the first two years, I have conducted several behavioural studies using somatosensory illusions to “deceive” the healthy brain and revealing the existence of different body representation through different task demands. Currently,

Utrecht

I am working at the Institute of Cognitive Neuroscience at the University College of London, where I am further looking into the specific distinctions that can be made between the dissociable body representations.

LV: I obtained a bachelor’s degree in Biology and my master’s in Cognitive Neuroscience at the Utrecht University. During my master’s, I was fortunate enough to work on a collaboration project with Chris Dijkerman and Ivan Toni at the FC Donders Centre for Cognitive Neuroimaging in Nijmegen. I continued to work with Dijkerman and Toni as a PhD student sharing my time between the department of Experimental Psychology at the Helmholtz Institute, Utrecht University and the FC Donders Centre. My main research interest is in the contributions of the ventral and dorsal streams to visuomotor interaction.

HA: After finishing my neuropsychological education at Tilburg University (which I started after receiving my diploma in physical therapy,) I started my PhD at Utrecht University, experimental psychology lab. My main project focuses on how tactile information is processed when used for action guidance as compared to conscious recognition, as well as how these processes recover after central brain damage due to stroke. Furthermore, I am interested in how the brain processes tactile information which is haptically gathered by our fingers. Some of this work is in collaboration with Krista Overvliet of the VU Amsterdam.

What made you enter the field of visual perception and action?

CD: From secondary school onwards, I have been intrigued by how movements are controlled. Although cognitive functions such as memory are interesting, I preferred to study a functional system which could be measured and observed

more directly. When I studied in Nijmegen, motor control was one of the functions that were taught within the Neuropsychology specialization, something which at that time was quite rare. This allowed me to combine my interests in Neuropsychology and motor control. Since then, action has become gradually more mainstream within Cognitive neuroscience and it’s relation to perceptual, cognitive and affective systems makes it a suitable starting point from which to study a range of topics. We are currently involved in studies of consciousness, number representations, attentional impairments and mental imagery, all of whom are linked to action.

MK: This actually happened gradually. At first, I was just really interested by the PhD project of Chris Dijkerman. The main thing I liked about it was that it tried to combine different techniques, like for example Transcranial Magnetic Stimulation and functional Magnetic Resonance Imaging and that it tried to combine evidence found in neuropsychological patients with the functioning of the healthy brain. I think it is fascinating that the brain seems to work in such a coherent and undemanding way when we move or make a perceptual judgement, but when you “distort” the brain with for example illusions, you can see the complex and multiple underlying mechanisms. I guess the search for these precise mechanisms, their similarities and distinctions is what made me choose to enter this field.

LV: At high school “Big Questions” like Einstein’s theory of relativity or the origin of the universe draws pupils to study Physics. I was drawn by other big questions, like consciousness, human communication and evolution. Biology was a sensible choice for me, because I like to approach a problem from the bottom up and had the feeling all my scientific interests centred around Biology.

But my education starting at Molecular Biology and going to Neurobiology, Behavioural Biology and finally Cognitive Neuroscience steadily progressed. Within the extremely broad scientific field of Neurosciences, I regard the subfield of perception and action as a fantastic opportunity to address almost all my interests. The sensorimotor system underlying perception and action lies at the basis of almost all behaviour and studying it gives the opportunity to learn something about the basic workings of the human brain. I love to see that from scientific fields primarily investigating higher cognitive functions, such as Cognitive Linguistics, more and more interest is growing in the basic workings of the sensorimotor systems and the perception and action dissociation in particular. I still love to approach problems from the bottom up. Although now I am employed at the Faculty of Social Sciences I still regard myself as a biologist.

HA: As a physical therapist, I have been working with patients recovering from sensorimotor impairments after stroke. Lack of scientifically grounded treatment programs triggered me to learn more about the Neuropsychology of haptics. Chris Dijkerman provided me with the opportunity to work on the project “action and perception in the somatosensory system”.

Why do you believe it necessary to study both perception and action?

All: If you want to understand how sensory systems are organised, you need to consider the purpose of its processing. For both somatosensory and visual processing, recognition of stimuli and guidance of a wide variety of actions are important functions. Therefore, if you want to study these two sensory systems you need to investigate both perception and action.

The four of you are all investigating action-perception, but at different levels, with different techniques, and different groups of participants. Could you tell us something about the projects and interesting findings so far? Could you name some of your findings, discoveries or insights that you are most proud of?

CD: With respect to visuomotor control, there are some studies when working as a Postdoc with David Milner in St. Andrews that showed clear visuomotor impairments in visual form agnosic patient DF (under monocular viewing conditions, after a delay) and paradoxical improvements in optic ataxic patients (after a delay) which provide further insight into the two visual streams model. With Marie Johnston and Magdalena Ietswaart, we have been investigating motor imagery training as a means of improving arm function after a stroke. A randomized control trial has just been completed and, based on pilot studies, we are hopeful that this type of training may enhance motor recovery. Finally, Edward de Haan (Utrecht University) and I developed a model of cortical somatosensory processing, integrating evidence from a range of topics that have often been considered separately, such as body representations and tactile object recognition. The article describing the model is now in press in BBS as a target article.

MK: In order to dissociate the different body representations underlying action and perception we use deception. That is, we use somatosensory illusions which affect both representations in a different way. One well known illusion is the vibrotactile kinaesthetic illusion. Through vibration of a tendon a stimulated limb is perceived as moving and finally as stabilised in a different (illusory) location. This of course creates multiple opportunities to test the flexibility of the representation(s) in the brain. For instance, Lackner (1983) has shown that we can actually create a

Utrecht

“Pinocchio-nose” when subjects hold their nose with the stimulated limb. My most profound result with this illusion has been that the illusion affects perceptual responses differently from action responses. This has been taken as evidence for the existence of multiple body representations.

Another, fascinating illusion is the rubber hand illusion. During this illusion, subjects look at a rubber hand while the congruent real hand is occluded from vision. Next, the index of the real hand and

the rubber hand are being stroked. This can either be done in synchrony or in a–synchrony. When this is done in synchrony people start to experience a feeling of ownership of the rubber hand, which results in a relocation of the perceived location of the real hand towards the rubber hand. Recently, we have shown that motor responses such as reaching and grasping are not influenced by the illusion while perceptual judgements are. Again this supports the idea of multiple body representations.

The rubber hand used during the rubber hand illusion

LV: Although a major influence for my current research was the study of patients with visual object agnosia, I myself am now using healthy subjects to learn more about the workings of the human brain. Currently, I’m wrapping up a functional MRI study aimed at investigating the contributions of the lateral occipital complex (LOC) in the ventral stream to a goal directed reaching-grasping movement. We are comparing the most common situation, when the object to grasp can be

seen with two eyes and depth cues can be obtained from stereoscopic information to the condition where the object is visible with one eye only and depth has to be estimated on perceptual cues, such as lighting and linear perspective. Although such a fMRI study where a function is linked to a location in the brain is quite interesting on its own, we are also interested at which time between stimulus presentation and the end of the grasping movement the contribution of LOC is most

crucial and if the functional connectivity between LOC and other brain areas such as the ventral premotor cortex is increased when stereoptic information is withheld. We are currently setting up both a transcranial magnetic stimulation and a dynamic causal modelling study to try to tackle those questions.

HA: Finding two patients with entirely opposite response patterns on a body image (perception) and body schema (action) task emphasizes the earlier findings of Paillard, who defined body image and body schema to be double dissociable. Other evidence for independent processing of tactile information for body image tasks and body schema tasks comes from patients with finger agnosia, who present impaired finger naming after tactile stimulation as well as an inability to indicate on a map of a hand which finger has been touched. In contrast, these patients are still able to indicate the touched finger on their own hand. Also small steps have been taken in investigating the influence of finger position on higher order perceptual processes. It appears that a top down ”idea” of how our fingers are normally arranged (finger image,) is being used to interpret the outside tactile world. Changing the position of the fingers during haptic exploration, changes our percept.

Finally, very premature results show that when healthy participants are daily viewing movies of their fingers being simultaneously touched by various materials, this seems to affect our ability to accurately localize tactile targets on our fingers.

Through the years, several interesting ways to study cognitive effects have been developed, also in your lab. Should you be able to give the reader a guided tour through your 'virtual garden-shed' that is filled with your measuring equipment and hardware, what would you show him / her?

CD: We use a range, from paper and pencil neuropsychological tests to movement recording devices, TMS, fMRI, skin conductance, electronic tappers and LCD glasses, anything that may allow us to study the questions we ask. For me personally, the study of brain damaged patients remains central, using all different types of methodology mentioned above.

MK: I guess I would show them a rubber hand and two brushes. This sounds of course a bit strange, but you do not need very fancy sophisticated equipment to investigate the body in the brain.

LV: I would start to show my pen and paper, because almost all ideas start with a little scribble on a piece of paper during some slow hours at work, an intense brain storming session or an interesting talk at a conference. But after those basics the measuring equipment of a neuroscientist studying perception and action are truly astonishing. Especially the combination of top of the range neuroimaging equipment with well known setups from experimental psychology is impressive. We ourselves are using the MR-scanner for different types of studies and analyses, structural and functional imaging, looking for neural correlates of behaviour in cortical activity and connectivity. But together with a state of the art machine we build our own devices to let participants grasp in the small space of the MR-scanner using wood, pieces of string, cardboard and sticky tape. In the behavioural lab we use the MiniBird hardware to track the kinematics of goal directed action, sometimes combined with TMS measurements. I would end the tour at my computer, because the use of both homemade and end of the line measurement equipment can be thrilling, but many crucial developments are made programming the experiments and analysing the data. Today a powerful computer is vital for research in neuroscience.

Utrecht

HA: Measuring all my interesting dependent variables under various experimental conditions forces me to use the following: Polhemus magnetic movement recorder, 10 computer controlled tactile tappers, a set of Von Frey hairs (tactile stimulators) etc.

What in your opinion is the most promising way to further study action-perception?

All: Networks may become more and more important. Being able to describe effective connectivity within sensorimotor networks and links with systems that are largely considered to be separate will be crucial.

What would you like to do in the coming years?

CD: Continue what I am currently doing.

MK: I would like to build a theoretical framework. This would give me the opportunity to further explore the philosophical as well as psychological questions. After that I would of course like to design the crucial experiments to test this model.

LV: Finding a blob of activation in fMRI data that correlates with a behavioural task is nice, but it will never tell the whole story of how our brain works. Studying neural networks and cortical connectivity can tell us a bit more about the underlying principles. Therefore I would like to elaborate on the knowledge of the neural correlations of goal directed action by studying functional connectivity using DCM, TMS and MEG.

HA: After my PhD, I would like to gain more expertise in somatosensory research and in particularly in the area of sensorimotor recovery after stroke. Also I would like to narrow the gap between science and physiotherapy practice since I have noticed that it takes ages before

interesting findings are being integrated in clinical treatment programs.

How do you think “Action & Perception” will develop in the coming 10 years?

All: The last fifteen years considerable attention has been focused on the question of whether sensory processing for perception and action are separate. We think it would be of interest to delineate further the characteristics of task dependent processing, but specifically focus on how interactions between different networks involved in perceptual recognition, sensorimotor guidance, attention, semantic and affective processing can be best characterized for a certain task. And neuropsychology still has a role to play when it comes to determining the necessity of certain modules for specific functions.

Psychophysicists often point to Wundt as the founder of psychology like psychotherapists may feel Freud should be acknowledged as such. Who is your favourite historical reference?

CD: I admire the work of the late 19th early 20th century neurologists such as Huglings-Jackson and Balint. The concepts they developed based on careful observation of behavioural impairments in brain damaged patients still form the basis of many neurocognitive models.

LV: Wilhelm Wundt; William James; Hermann Helmholtz; Herman Ebbinghaus; and some more men from that era. But my personal favourites are Aristotle, Charles Darwin and Niko Tinbergen.

ContactC. Dijkerman: c.dijkerman@uu.nlM. Kammers: m.p.m.kammers@uu.nlH. Anema: h.a.anema@uu.nlL. Verhagen: l.verhagen@uu.nl[TN]

Utre

cht

Eigenwijsneusje, of Het verschil tussenEigenwijsneusje, of Het verschil tussen fantoom en fenomeenfantoom en fenomeen

Ingezonden stuk door Chris JansenIngezonden stuk door Chris Jansen

In een dorpje niet eens zover hier vandaan leefde een jonge academicus, Eigenwijsneusje genaamd. Eigenwijsneusje had veel wijsheid opgedaan op de Dorps-Universiteit. Alles fascineerde hem, vooral de menselijke geest. Zo had hij geleerd over de taalgebieden van Wernicke en Broca in de menselijke hersenen, en dat uit slim onderzoek was gebleken dat die taalgebieden haast geïsoleerd en onafhankelijk van elkaar functioneerden, maar toch samenwerkten. En zo kreeg de sprekende mens uiteindelijk de illusie dat hij één coherent systeem is. Prachtig! Ook was hij geboeid door fenomenen als change blindness en attentional blink. Wat een wonder dat je met een slim experimenteel ontwerp zo het menselijk functioneren kon begrijpen! Zet een proefpersoon achter een beeldscherm waar veel non-targets en een paar targets verschijnen en je kent het geheim van aandachtsprocessen. Eigenwijsneusje wilde niets liever dan zelf kennis genereren, en besloot naar de Grote Stad te gaan om onderzoeker te worden aan de Grote Universiteit.

Vlak voor zijn vertrek vierde zijn neefje zijn eerste verjaardag, en kwam oma taart eten. Toen hij zijn neefje zag proberen om zijn eerste stap te zetten, en hij tegelijkertijd oma haast struikelend zag voortbewegen alsof het haar laatste stap was, besefte Eigenwijsneusje dat de loopbeweging de levensloop markeert. Inderdaad, het woord levensloop zegt het eigenlijk al: bestudering van de loopbeweging zal de essentie van het menselijke bestaan blootleggen. Vol goede moed ging hij naar de Grote Stad, naar de Grote Universiteit. De Grootdenkers aldaar begrepen deze fascinatie niet meteen, want

nog nooit had een onderzoeker zoiets vanzelfsprekends en alledaags onderzocht. Maar het enthousiasme van Eigenwijsneusje zorgde voor het voordeel van de twijfel: hij mocht zijn wetenschapsboekje gaan schrijven over het mysterie van de loopbeweging.

Eigenwijsneusje ging voortvarend te werk. Hij had op de Dorps-Universiteit goed opgelet, en dus paste hij precies dezelfde experimentele procedures toe op de motoriek van de loopbeweging als anderen hadden gedaan op zoek naar de geheimen van aandacht, perceptie, intelligentie. Allereerst definieerde hij de taak: een parcours van zo’n 100 meter in de gymzaal met een stukje rechtdoor, een bocht naar links, naar rechts, en een kleine hindernisbaan. Hij vond dat dit een aardige afspiegeling en gerechtvaardigde versimpeling was van de situatie in de werkelijke wereld. En de Grootdenkers vonden dat ook.

In zijn eerste experiment liet hij zijn proefpersonen dit parcours lopen en bestudeerde hij de loopbeweging: EMG, ECG, EEG, EOG, ademhaling, gewrichtshoeksveranderingen, noem maar op. Dit was overduidelijk het fenomeen waar hij naar op zoek was: elke proefpersoon liep, rechtdoor, bochtje naar links, bochtje naar rechts, en over de obstakels.

Maar wat was de data-analyse problematisch! Al die gewrichtjes, en al die spieractivaties: dit waren veel te veel vrijheidsgraden. Hij zag dat het loopbewegingen waren, maar deze opzet was te ingewikkeld om de basis daarvan te doorgronden. Hij moest voor zijn volgende studie die vrijheidsgraden die irrelevant

Eigenwijsneusje

waren uitschakelen: ‘eliminatie van storende variabelen’ heette dat op de Dorps-Universiteit. Na lang gepuzzel met al die variabelen kwam hij tot de conclusie dat hij de loopbeweging niet goed kon bestuderen omdat de proefpersonen tegelijkertijd probeerden hun evenwicht te bewaren, met als gevolg allerlei rompbewegingen en armzwaaien die de data vervuilden. Om die te elimineren maakte Eigenwijsneusje een tuigje waarmee de proefpersonen aan het plafond hingen. Nu hoefden ze dus geen moeite meer te doen om hun evenwicht te bewaren, en zo kon de loopbeweging zuiver bestudeerd worden. En inderdaad, in zijn tweede studie observeerde hij dat de proefpersonen niet meer met hun armen zwaaiden, en tevreden concludeerde hij dat zijn manipulatie geslaagd was. De proefpersonen waren wel in staat het parcours lopen, en dus kon hij de volgende conclusies trekken:

(1) De loopbeweging is inderdaad te isoleren van de evenwichtstaak;

(2) Het bewaren van evenwicht is niet essentieel voor de loopbeweging.

Kijk eens aan, het eerste hoofdstuk van zijn wetenschapsboekje was geschreven, en al meteen stonden daar deze onweerlegbare conclusies in. Onweerlegbaar, omdat hij dezelfde experimentele stappen had gezet als de grootmeesters en grondleggers die hij bestudeerd had op de Dorps-Universiteit. Nu hij de taak had gedefinieerd en de loopbeweging had geïsoleerd kon hij overgaan tot de bestudering daarvan. Hij besloot de taak net wat moeilijker te maken door de linkerknie van de proefpersonen vast te zetten. En wat zag hij voor prachtige resultaten in zijn derde studie! Ineens ging de bocht linksom veel moeilijker dan de bocht rechtsom. En ook andersom was het geval: rechtsom ging moeilijker wanneer de rechterknie werd vastgezet. Rechtdoor en de hindernisbaan gingen net zo snel voor beide kniefixaties.

Wel wat langzamer dan zonder fixatie, maar dat kun je verwachten als je de taak moeilijker maakt. Dus voor zijn tweede hoofdstuk kon hij concluderen:

(1) Voor het bestuderen van de loopbeweging zijn slechts bochten linksom of rechtsom relevant.

(2) Het menselijk loopbewegingsysteem kent twee gespecialiseerde gebieden, één voor bochten linksom, de ander voor bochten rechtsom, en deze gebieden zitten in de knie.

Hier was een duidelijke parallel met Wernicke en Broca: Twee onafhankelijke subsystemen die elkaar haast ongemerkt nodig hadden. En dus besloot Eigenwijsneusje contact te zoeken met de afdeling neuropsychologie om patiëntpopulaties te onderzoeken die een stoornis hebben aan linker- dan wel rechterknie. Uit recent onderzoek van die afdeling was gebleken dat linksbenige spelers van de lokale voetbalclub na hun carrière verminderde mobiliteit lieten zien in de linkerknie, en rechtsbenigen in de rechterknie. Met deze groepen kon hij aantonen dat deze fenomenen zich niet alleen in het lab, maar ook in de werkelijke wereld voordeden. Wat natuurlijk een bevestiging was van de juistheid van zijn experimentele manipulaties! En zo’n link tussen lab en werkelijke wereld was natuurlijk een prachtig derde hoofdstuk in zijn wetenschapboekje.

Eigenwijsneusje werd door dit succes steeds ambitieuzer, en hij wilde nog een hoofdstuk toevoegen. Wat nu als hij een robot kon bouwen die bochtjes kon lopen door het tijdelijk fixeren van een kniegewricht. Dan zou werkelijk niemand meer twijfelen aan het feit dat hij de essentie van de motoriek van het lopen had blootgelegd. Hij kon het tenslotte nabouwen! Op de dag dat de robot in het tuigje werd geplaatst waren alle Grootdenkers aanwezig om dit kunststukje te aanschouwen. En inderdaad, de robot

liep vervolgens perfect het parcours: rechtdoor met gelijke fixatie van de knieën, en beide bochten met unilaterale fixatie, prachtig! Eigenwijsneusje trok met zijn samen met de Grootdenkers meteen een fles champagne open, en het feest kon beginnen.

Maar terwijl iedereen de aandacht had verlegd naar de champagne, was de robot gewoon over het parcours doorgelopen naar de hindernisbaan. Hij was echter blijven steken bij het eerste obstakel: hij kon er maar niet overheen stappen. Eigenwijsneusje schrok, want dit had hij niet verwacht. Niks aan de hand, vonden zijn beschonken collega’s. Het was immers een experimenteel systeem. Er was gewoon nog wat onderzoek nodig om uit te vinden wanneer welk kniegewricht vastgezet moest worden om over het obstakel te kunnen stappen, en daar konden ze het komende jaar wel aan besteden. Allereerst moest dit succes gevierd worden! En meteen de dag na het feest gingen enkelen die finetuning onderzoeken. Anderen stapten zelf in dat tuigje om het eens proberen. En dat genereerde nog meer onderzoeksvragen. Soortgelijke effecten zagen ze wanneer ze niet de knie, maar de enkel fixeerden. Deze effecten waren echter minder groot, en dan moest de enkel wel het secundaire loopbewegingscentrum zijn. En zo brachten de onderzoekers langzaam maar zeker de loopbeweging in kaart.

Maar zonder Eigenwijsneusje. Hij had met de feestelijke demonstratie van de robot een angstig voorgevoel gekregen toen hij zag dat het eerste obstakel al onneembaar was. Dat zou in principe toch geen probleem mogen zijn als de gewrichtsfixatie werkelijk staat voor de essentie van de loopbeweging, toch? Enigszins verward zocht hij wat afleiding en rust, en hij besloot maar weer eens naar het Dorp te gaan, na al die jaren. Zijn neefje werd die dag 5 jaar en kon lopen als de beste. Oma kwam binnen voor een

stukje taart, en kon met die wandelstok nog prima over de dorpel stappen. Maar precies, met de wandelstok! Oma bracht zichzelf uit evenwicht om haar been over het obstakel te gooien, en ving zichzelf op door te leunen op die stok. Hoe kon hij zo dom geweest zijn! Natuurlijk was het niet zo dat zijn neefje eerst moest leren zijn knie te fixeren alvorens hij zou kunnen lopen. Hij viel telkens omdat de loopbeweging hem uit evenwicht bracht. En zijn oma kon wel goed lopen, maar niet meer wanneer een deur dorpel haar uit evenwicht ‘dwong’. Ze was op haar oude dag gewoonweg niet krachtig genoeg meer om dat evenwicht te herstellen. Daarom kreeg oma ook een wandelstok. Het was natuurlijk absurd geweest als een toegepast onderzoeker op basis van het onderzoek van Eigenwijsneusje op het idee was gekomen om haar knieën wat meer te fixeren. Dit was de oplossing voor de robot: Ook de robot zou zich eventjes uit evenwicht moeten brengen om zo zijn ene been over het obstakel te kunnen zwaaien. Maar dat lukte natuurlijk niet, want de robot zat in het tuigje!

Diep in de put vroeg Eigenwijsneusje zich af waar het mis was gegaan. Hij had toch immers de spelregels der wetenschap gevolgd. Ongemerkt had hij zich behoorlijk in de vingers gesneden door de loopbeweging te isoleren van de evenwichtstaak.

Waarom was het wel verantwoord en zuiver om een proefpersoon een sequentie van targets en non-targets op een scherm te laten waarnemen, maar was het kennelijk niet verantwoord om iemand met een tuigje te laten lopen? Waarom kunnen Wernicke en Broca wel dubbel gedissocieerd worden, en levert dat voor twee knieën uiteindelijk onzin op? Kortom, hoe kun je zeker weten dat manipulaties en ‘eliminaties van storende variabelen’ de werkelijke wereld geen geweld aandoen? Natuurlijk, de asymmetrische wandelgang met prachtige bochten rechtsom wanneer

Eigenwijsneusje

de linkerknie vaststaat is iets wat het menselijk systeem laat zien, maar wie of wat vertelt Eigenwijsneusje dat dit in feite geen interessant fenomeen is maar een irrelevant fantoom dat zich alleen laat zien in het paradigma van Eigenwijsneusje? Voor Eigenwijsneusje was nu duidelijk dat niet elk gedrag dat het menselijk systeem laat zien automatisch waard is om te onderzoeken. Het kan immers een fantoom zijn!

Eureka! Hij spoedde zich naar de Grote Universiteit om zijn inzicht te verkondigen. Maar hij vond geen gehoor… Ze hadden net de robot zo gefinetuned dat hij precies over dat eerste obstakel van 12.37 cm hoogte kon stappen, en er was al iemand bezig om de parameterset te bepalen voor het tweede obstakel dat toch 1.54 cm hoger was. Waarschijnlijk moesten ze daarvoor ook het secundaire loopbewegingscentrum van de enkel implementeren.

Eigenwijsneusje ging weer terug naar zijn Dorp, gedesillusioneerd maar vooral ook opgelucht. De volgende dag sprak hij met de fysiotherapeut van zijn oma, en een dag later met de leverancier van de wandelstok.

Gedrieën ontwikkelden ze binnen enkele weken de flex-stok: een wandelstok die de gebruiker niet alleen helpt om verloren evenwicht te herstellen, maar ook helpt om bij bewegingsinitiatie gedoseerd de juiste onbalans te kunnen vinden.

En ze leefden nog lang en gelukkig. Zeker ook Eigenwijsneusje. Voor hem was duidelijk geworden dat fundamenteel onderzoek voortgang kan boeken, juist door een continue check met de werkelijke wereld in toegepast onderzoek. Het prettige van onderzoek naar loopbewegingen, als voorbeeld genomen in dit verhaal, is dat de werkelijke wereld in alledag direct voor iedereen zichtbaar is. Daarom is de valkuil van Eigenwijsneusje zo duidelijk voor u als lezer van dit verhaal. Echter, het gevaarlijke van onderzoek naar meer ‘verborgen’ cognitieve en perceptuele processen is dat de fundamentele wetenschap ongemerkt en langdurig een verkeerd spoor (fantoom) kan volgen. In die onzichtbaarheid van de processen zit de aangename uitdaging van dit onderzoeksgebied, maar juist daarom is extra waakzaamheid geboden. Toegepast onderzoek is een goede waakhond.

Eige

nwijs

neus

je

David Milner and Melvyn GoodaleDavid Milner and Melvyn GoodaleDavid Milner and Melvyn Goodale are best known for their work on the functional organization of the visual pathways in the cerebral cortex. Their work is concerned with human visual perception, visuomotor control and spatial attention. Their book, 'The Visual Brain in Action', has been quite influential. In it, they provide compelling arguments that the brain mechanisms underlying our conscious visual experience of the world are quite separate from those involved in the visual control of skilled actions. These ideas not only have implications for our understanding visual deficits in neurological patients, but also offer some new directions for the design of robots and artificial visual systems.

To start with, could you tell us something about your work, the institutes or universities you work at or collaborate with, and your scientific interests?

MG: I hold the Canada Research Chair in Visual Neuroscience at the University of Western Ontario, London, Ontario, Canada. I have a joint appointment in the Department of Psychology and the

Department of Physiology and Pharmacology. In addition to my long-term collaboration with David Milner, I have ongoing collaborations with Charles Heywood and Robert Kentridge at Durham University, Jody Culham and Stefan Köhler at the University of Western Ontario, Ravi Menon at the Robarts Research Institute (London Ontario), and Tzvi Ganel at Ben Gurion University of the Negev (Israel).

DM: I am Professor of Cognitive Neuroscience at the University of Durham, England, and share my time between the main campus at Durham, and the Wolfson

Research Institute, which is located at the Queen’s Campus in Stockton-on-Tees, about 35 km away.

As well as collaborating with Mel Goodale, I have ongoing collaborations with: Rob McIntosh (University of Edinburgh); Chris Dijkerman (University of Utrecht); Yves Rossetti (University of Lyon); Martin Edwards (University of Birmingham); Monika Harvey (University of Glasgow); Igor Schindler (University of Hull); Valerie Benson (University of Southampton); and Magdalena Ietswaart (University of Northumbria, Newcastle).

What were your educational backgrounds?

MG: I was born in England and began school there, but moved to Canada with my family when I was six years old. We settled in Calgary Alberta, then a small city in western Canada in the foothills of the Rocky Mountains. After finishing high school, I attended the University of Alberta at Calgary and completed a B.A. in Psychology and Philosophy in 1963. I then spent a year travelling and working in the UK before returning to Calgary where I completed a Masters degree in Psychology at the University of Calgary (1964-66). I then moved to the University of Western Ontario. I spent three years at Western finishing my Ph.D. in Physiological Psychology in 1969. I was lucky enough to win a National Research Council

Milner &

Goodale

fellowship which allowed me to go back to the UK where I spent two years as a postdoctoral fellow under the supervision of Larry Weiskrantz.

DM: After secondary school in Bradford, Yorkshire, I was educated at Lincoln College, Oxford, 1962–65, studying Chemistry and Mathematics (Part I), and then Psychology, Philosophy & Physiology (Part II). After graduation, I moved to London and took a Diploma course in Clinical Psychology at the Institute of Psychiatry, University of London, 1965–66. I stayed on at the University of London to work for my PhD under the supervision of George Ettlinger (1966-1970).

What made you enter the field of visual perception and action?

MG: I rather fell into the field rather than choosing it. After spending a year working in the UK, I returned to the University of Calgary and began working on my Master’s degree with Rod Cooper, a student of Donald Hebb. Rod was studying the visual system in rodents, and he put me to work on an old problem about what animals with lesions of the primary visual cortex could see. I moved on to Western for my Ph.D. after that and although I was supervised by Andy Monjan, it was Doreen Kimura and Case Vanderwolf who taught me the importance of looking directly at the actual form of the behaviour that animals (including humans) produced rather than at hypothetical constructs such as attention and perception. I applied for an National Research Council scholarship and wrote to Larry Weiskrantz, who had already published a series of papers on the visual abilities of monkeys with lesions of striate cortex. Larry was kind enough to find a place for me in his lab, and I spent two wonderful years in Oxford before accepting a job at the University of St. Andrews. It was during my time at St. Andrews, where I was given the task of

putting together a course on Comparative Psychology, that I began to appreciate the need to take into account the way in which natural selection and ecological factors shaped the organization of the visual system. It was at this time, of course, that I began my longstanding collaboration with David Milner. We worked closely together for a number of years before I returned to Canada. After that, it was my training in clinical neuropsychology under the supervision of Doreen Kimura in the early 1980s and the time I spent on sabbatical in France with Marc Jeannerod that continued to shape my thinking about vision – particularly with respect to vision as a sensorimotor system. In 1988, I first learned about the work David had begun on D.F. At that time I had established a human visuomotor lab at Western, and David and I decided to bring D.F. to Canada to study her spared visuomotor behaviour in detail.

DM: I had a longstanding interest in visual perception and in neuropsychology, stimulated by my teachers in Oxford, who included Stuart Sutherland, Jeffrey Gray, John Marshall, and Marcel Kinsbourne. My neuropsychological interests were further stimulated at the Institute of Psychiatry, and resulted in my enrolling as a research assistant and PhD student with George Ettlinger. This work was mainly with monkeys, though I also carried out some studies with neurological patients at the National Hospital, Queen Square. My training and educational background led me to take a strongly comparative approach towards neuropsychology. I began work as a Lecturer at the University of St Andrews in 1970 and was joined there in 1971 by Mel Goodale. Together we gained our first research grant to study the functions of the superior colliculus in animals (monkeys and rats), taking the then-unusual approach of videotaping the actual motor behaviour of the animals for off-line analysis, rather than simply recording their accuracy and response

times in learning tasks. I began to apply these principles much later to an understanding of human behaviour, after encountering the now-famous patient D.F. in May 1988.

When did you meet and when did you start collaborating?

We first met at St Andrews in 1971, and started collaborating in 1973. Mel returned to Canada in 1977, and David visited him there in 1980, 1987, and 1988 for further collaborative work on midbrain visual function in rodents. It was not, however, until after David began work on patient D.F., that we began to collaborate extensively once more. David presented a talk on his initial studies comparing perception and visuomotor control in D.F. at a symposium on visuomotor coordination in Montreal in November 1988 and also in a seminar at Western Ontario. After that, we carried out further studies of D.F. together in Canada during May 1989. We collaborated together in Canada again, this time on perceptual and visuomotor studies of patients with unilateral neglect, in 1991.

You are best known for your work on the functional organisation of the visual pathways. Could you tell us something about how you started your work?

Our initial joint research with D.F. (published in Nature in 1991) confirmed and extended the dissociation between impaired perception and intact visuomotor control that David had reported in early 1991 in Brain in the first full case description of D.F.. In late December 1990, while these papers were still both in press, we came across an exciting report by Sakata’s group (Taira et al., 1990), which presented a detailed description of the properties of “manipulation” neurons in the monkey’s parietal cortex. We immediately realised the link between the dissociations apparent in D.F. and the two

cortical visual streams which had been proposed by Ungerleider and Mishkin in 1982. We wrote two theoretical papers together that were published in 1992 (in TINS) and 1993 (in Progress in Brain Research), making the first explicit identification of the dorsal stream with visuomotor control and the ventral stream with perception. Although Ungerleider and Mishkin had already linked the ventral stream with object perception, our model proposed a link with visual perception in general, including scenes as well as objects.

Your book “The Visual Brain in Action” is very influential. When did you decide to start writing a book? And why?

David had been invited in 1988 by Oxford University Press to contribute a book to their Oxford Psychology Series. This had the preliminary title of “The Neuropsychology of Vision”, and was planned as a broad account of the advances at that time in both human and primate visual neuropsychology, along with related aspects of neurophysiology and neuroanatomy – somewhat along the same lines as the excellent book on spatial processing by Ennio De Renzi (1982). However, although David had by 1991 drafted several chapters of this book, he decided to tear these up and invite Mel to collaborate in writing a completely different (and much more interesting) book. Thankfully OUP agreed to this change of plan.

Could you name some of your findings, discoveries or insights that you are most proud of?

MG: Although I regard the Nature paper on D.F. as one of our most important contributions to the field, I also feel proud of a paper I wrote back in the 1970’s (Goodale and Murison, 1975) in which I demonstrated that close attention to the actual movements that animals make could

Milner &

Goodale

help unpack more hypothetical concepts such as ‘orientation’. I suppose too that I feel good about the recent book that David and I wrote (Sight Unseen) in which we tried to communicate the excitement of our work on two visual systems to a wider audience.

DM: I am proud of our original observations on patient D.F., and the insights that these led to at a theoretical level into the functional architecture of normal human visual processing systems. It is also gratifying that D.F. herself has benefited from those early findings, both explicitly and implicitly. More recently I am pleased with the work that we have done in studying other kinds of patients (particularly ones with optic ataxia or with neglect and/or extinction) within the broad framework of the model. Rob McIntosh (now in Edinburgh), Chris Dijkerman (now in Utrecht), and later Igor Schindler (now in Hull) figured prominently in this work, which has extended our understanding of the role of the dorsal stream not just in target processing during visuomotor control, but also in non-target processing during visually guided action. This work has also developed our understanding of the role of the ventral stream in the visual control of delayed action.

Through the years, you have come up with several interesting ways to study cognitive effects. Should you be able to give the reader a guided tour through your 'virtual garden-shed' that is filled with your measuring equipment and hardware, what would you show him/ her?

Although advances in equipment and methodology, such as TMS, fMRI, optoelectronic movement recording, certainly played an important role in enabling us to move forward, we strongly believe that these developments were far less critical than the ideas and conceptual advances that grew out of our

collaborations both with each other and with other scientists.

A conscious perception of the environment is processed in several parts of the central nervous system of a human being.

Often people use the words binding problem to account for computations and processes that are tightly intertwined in a serial / parallel / interactive or a cascaded way. Suppose that you would like to describe this problem without the words binding and problem, and suppose that you would describe it without the existing theoretical background. How would you describe it then and what are your newest insights about this topic?

As it turns out, we do know the answer to this question – but until we have the paper in press we are keeping mum about it! Seriously though, we suspect that anything we have to say on this topic at the present time would be highly speculative. Nevertheless, we would venture the opinion that interactions between the two streams both directly and via recurrent projections back to early visual areas are undoubtedly important in creating our conscious perception of the world – and in giving us a seamless visual life.

What in your opinion is the most promising way to further study action-perception?

We believe that convergence of methodologies provides the key. Functional MRI can provide very useful and increasingly sophisticated data for understanding how the human visual brain works, but it cannot stand alone: for example the intrinsically correlational nature of fMRI can provide no direct evidence for causality between brain activity and behaviour. Converging data are needed from a range of methodologies, including the behavioural and

psychophysical study of healthy individuals, as well as both positive (EEG, fMRI, MEG, neuronal recording) and negative (lesions, TMS, inactivation) tools.

What would you like to do in the coming years?

MG: I would like to write another book with David, perhaps a historical account of dichotomous models of visual function. I think we both derive a great deal of pleasure from writing together – and it also means that I get to visit him in the UK. At Western, we are moving towards very high-field fMRI – and I think that this technique holds great promise for figuring out the detailed functional organization of individual visual areas.

DM: I too look forward to more collaborative writing. I also hope to continue to make use of both fMRI and neuropsychological methods, both separately but also (crucially) together.

ReferencesDe Renzi, E. (1982). Disorders of Space Exploration and Cognition. Wiley, Chichester, UK.

Goodale, M.A. and Milner, A.D. (1992). Separate visual pathways for perception and action. Trends in Neurosciences, 15, 20-25.

Goodale, M.A. and Murison, R.C.C. (1975). The effects of lesions of the superior colliculus on locomotor

orientation and the orienting reflex. Brain Research, 88, 241-261.

Goodale, M.A., Milner, A.D., Jakobson, L.S. and Carey, D.P. (1991). A neurological dissociation between perceiving objects and grasping them. Nature 349, 154-156.

Goodale, M.A. and Milner, A.D. (2004). Sight Unseen: An Exploration of Conscious and Unconscious Vision. Oxford: Oxford University Press. 135pp.

Milner, A.D. and Goodale, M.A. (1993). Visual pathways to perception and action. In: Progress in Brain Research, Vol.95, (ed. T.P. Hicks, S. Molotchnikoff and T. Ono) Elsevier, Amsterdam, pp. 317-337.

Milner, A. D. and Goodale, M.A. (1995). The Visual Brain in Action. Oxford: Oxford University Press, 248 pp. (paperback 1996)

Milner, A.D., Perrett, D.I., Johnston, R.S., Benson, P.J., Jordan, T.R., Heeley, D.W., Bettucci, D., Mortara, F., Mutani, R., Terazzi, E. and Davidson, D.L.W. (1991). Perception and action in "visual form agnosia". Brain, 114, 405-428.

Taira, M., Mine, S., Georgopoulos, A.P., Mutara, A. and Sakata, H. (1990). Parietal cortex neurons of the monkey related to the visual guidance of hand movements. Experimental Brain Research, 83, 29-36.

[TN]

Milner &

Goodale

Perceptie en Actie of Perceptie-Actie?Perceptie en Actie of Perceptie-Actie?Bernard HommelBernard Hommel

Bernhard Hommel, geboren te Niederstotzingen (in de Duitse deelstaat Baden-Württemberg) in 1958, werd “wetenschappelijk geboren” in Bielefeld, alwaar hij bij Wolfgang Prinz promoveerde met een dissertatie over intentie, perceptie en actie en hun rol in het Simon effect. Vanaf 1990 was hij aangesteld bij het Max Planck Institut van München, totdat hij in 1999 gevraagd werd voor de leerstoel van algemene psychologie op de Universiteit Leiden en een jaar later daar afdelingshoofd werd van de vakgroep cognitieve psychologie. Nu, acht jaar later, is zijn reputatie hem achtervolgd uit Duitsland en is

inmiddels gemondialiseerd. In papers, maar tijdens lezingen, symposia en radiogesprekken, staat hij bekend als iemand die het als een plicht lijkt te beschouwen om de confrontatie niet uit de weg te gaan. Zonder terughoudendheid vallen woorden als “confound” meerdere malen en wordt de spreker gewezen op het feit dat “deze wetenschapper dat al lang heeft gedaan” in een jaar dat geen van beiden ook maar geboren was. Reden genoeg om bij hem aan te schuiven en de staat van perceptie en actie met hem door te nemen.

De Psychonoom heeft een special issue over perceptie en actie, omdat het de afgelopen jaren een hoge vlucht heeft genomen.

Is dat zo? Ja, een beetje… De vraag is of er wetenschappelijk gezien heel veel veranderd is.

Toch waren er vroeger colloquia waarbij vooral motoriek of vooral perceptie centraal stond. Tegenwoordig vinden er vooral perceptie-actie colloquia plaats, waarbij de mens als een complex, dynamisch systeem wordt gezien waarin eigenlijk alles invloed op alles kan hebben.

Waarschijnlijk heeft het meer te maken met de komst van bepaalde personen die toevallig ook bepaalde thema’s importeren. Harrold Bekkering (NICI) deed oog-hand coördinatie onderzoek, wat op zich al perceptie-actie is. Ritske de Jong (RUG) is al heel lang bezig met perceptie en actie, zonder het daar heel hard over te hebben. Jan Theeuwes (VU) doet perceptie-actie zonder het te weten. Hij gebruikt bijvoorbeeld oogbewegingen,

voornamelijk om zijn onderzoeksmethodes uit te breiden. Dat levert leuke extra informatie op die reactietijden niet direct laten zien. Het is echter geen verandering van gedachte. De bewegingsstudies die aan de VU worden gedaan (Claire Michaels en tegenwoordig Jeroen Smeets die eerder in Rotterdam al veel perceptie-actie deed) vallen ook onder perceptie-actie. En aan de UvA wordt nog steeds een traditionele benadering gevolgd. Dus veel is er niet veranderd.

Goed, maar als ik kijk naar De Psychonoom dan zie ik in de InDruk een “perceptie”-stukje en een aantal publicaties, dat onder “actie” staat, terwijl er slechts soms ook sprake is van een perceptie-actie stukje. Hoe staat het dan met de integratie van deze thema’s?

In 1985 had mijn eerste baas, Wolfgang Prinz, het over perceptie-actie. “Dat is belangrijk, dat mag je niet los van elkaar zien” was zijn overtuiging. Hij is de enige van wie ik dat ooit gehoord heb. Bij Gibson speelde het ook wel een rol, maar die was tegen een cognitieve benadering. Ik vond zijn ideeën super aantrekkelijk en

Bern

ard

Hom

mel

superovertuigend, terwijl de meeste anderen dachten: “waar heeft die man het over”. Vanuit de netwerktheorieën (Rumelhart, Norman & Shallice) werd het geheel als een zeer complex systeem beschouwd waar niets los van elkaar staat. Als je het dan over perceptie hebt dan heb je het ook over actie. Voor mij heel normaal en natuurlijk, maar ik heb verder maar weinig anderen met dezelfde overtuiging gezien. Toen niemand luisterde, werkten wij hard om de mensen te laten zien dat perceptie en actie wel iets met elkaar te maken heeft. We kregen twee typen reacties.

Het eerste type reactie komt van wetenschappers die bijvoorbeeld specifiek bezig zijn met visual search en vinden dat actie daar niets mee te maken heeft. De actie, bijvoorbeeld een knopje indrukken, vinden zij één van de duizend mogelijke afhankelijke maten, en daarom niet belangrijk. Echter, Harold Bekkering heeft laten zien dat het wel degelijk uitmaakt of je bijvoorbeeld iets aanwijst of iets moet grijpen. Wij hebben daarnaast ook kunnen aantonen dat als je iets grijpt, het hele shape-gerelateerde gedeelte van aandacht geactiveerd wordt: je bent superattent voor alles wat met vorm te maken heeft, niet alleen maar voor één stimulus, zoals Harold Bekkering dat bekijkt. En wanneer je iets moet aanwijzen, en je een wijsactie voorbereidt, dan ben je meteen alert voor alles wat met locatie te maken heeft. Het voorbereiden van een actie in een visual search taak vereist een bepaalde set die niet los staat van de attentional set. Dus veranderingen in de actievoorbereiding betekent ook verandering van aandacht en perceptie. Natuurlijk ga je dan geen andere dingen zien (een kop koffie is nog steeds een kop koffie, of je er nu naar wijst of het oppakt), maar de snelheid van verwerken, de kenmerken waarop je let en wat je benadrukt of negeert hangt daar wel van af.

Het tweede type reactie kwam van de andere kant, de wetenschappers die

voornamelijk komen uit de hoek van de cognitieve neurowetenschappen, en die wisten dat het brein geen scheidslijn heeft die zegt “you are now entering into the action-zone”. In het brein is het niet helder wat perceptie en wat actie is. Natuurlijk heb je wel de V1 en V4 waarvan de meeste wetenschappers vinden dat het daar puur visuele verwerking betreft, maar er is meer en meer feedback van latere, actiegerelateerde gedeelten. Zeker van de frontale kwab, die direct terugspeelt en interacteert met perceptie en zelfs naar hele vroege visuele arealen gaat en daar, al vóórdat de stimulus binnenkomt, iets doet: voorbereiden, activeren, primen, enzovoorts. Dat heeft met actie te maken. Voor een neurowetenschapper is dat heel normaal en die vindt het helemaal niet merkwaardig dat perceptie en actie misschien samenhangen. Zij zeggen “tuurlijk, hoezo dan niet?”.

Als je heel fysiologisch naar het brein kijkt ga je de afferente kant op met perceptie-actie?

Als je daarover praat, dan heb je mensen die zeggen, “Als ik aan rood denk, dan gebeurt niks, wat is dan de actie die hier bij hoort?”. Ja, je kunt zeggen dat bij vijf procent van de cognitieve processen het echt een beetje merkwaardig is om te zeggen dat actie er iets mee van doen heeft.

Er is in dit geval een belangrijke vraag: kun je echt aan rood denken, of moet je dan aan rode dingen denken? Als je namelijk aan rode dingen denkt, heb je dan ook niet meteen een actie in het hoofd? Denk je aan kersen, dan ben je je ook aan het voorbereiden. Maar goed, dan heb je vijf procent aan “vrijheid” – dat is zo’n begrip waar mensen dan snel mee komen – en er zijn dus niet veel processen waar mensen op kunnen komen. Dus de voorbeelden zijn niet talrijk en dat is al interessant.

Bernard Homm

el

Ten tweede, als je het van een neurofysiologische kant ziet, dan zou je kunnen zeggen: “Er zijn toch afferente neuronen? Er zijn toch neuronen die alleen maar in de visuele cortex zitten? Wat heeft dat dan met actie te maken?”. Dat is waar. Analytisch zou je de hele frontale cortex eraf kunnen halen, en toch is er dan nog cognitieve actie. Ik weet niet of dat ooit getoetst is, maar er gebeurt zeker nog iets. Dat zou belangrijk zijn als we een één tot één relatie hebben tussen neuronen en cognities, gedachtes, wat ook je favoriete eenheid mag zijn. Dat bestaat niet, dat weten we, want als het zo was, dan zou een gedachte ook plotseling doodgaan als een neuron verdwijnt. Zo streng is dat niet. Dat betekent dat elke cognitie of proces of gedachte, image of hoe je het ook bedenkt, gebaseerd is op een heleboel neuronen, en dan zou deze dus ook gedeeld kunnen zijn.

Sensorische neuronen die in gebieden zitten waar men traditioneel over denkt als een perceptief en sensoriek gedeelte – interacteren en associeren, primen en activeren neuronen in gebieden waar men traditioneel over praat als een actiegerelateerd gedeelte. We weten al sinds Recan bijvoorbeeld dat er in de motorische cortex bijvoorbeeld neuronen zitten die puur perceptieve taken hebben. En Ricarda Schubotz heeft bijvoorbeeld laten zien dat de motorische cortex een belangrijke rol speelt in pure “perceptietaken”. Dus misschien is die opvatting ook fout. Als het dus niet echt waar is dat alles vanaf de voorkant van het brein perceptief is, dus alleen maar motorieke functies heeft, en omgekeerd, dus alles wat daarachter zit, puur sensoriek is, dan is het sowieso voorbij met die scheiding tussen perceptie en actie.

Daarom is denk ik, hoe meer de cognitieve psychologie zich ontwikkelt richting cognitieve neurowetenschap, hoe merkwaardiger die scheiding wordt, en hoe natuurlijker wetenschappers het vinden dat men dat niet benadrukt. Vervolgens voegt

men dat misschien samen en wordt het tegelijkertijd onderzocht. Ik denk dus niet zozeer dat de mensen echt overtuigd zijn, maar omdat de cognitieve psychologie meer en meer neurowetenschappelijk wordt, heb je het makkelijker om als perceptie-actie mens met anderen te praten en ze misschien te overtuigen. Overigens ben ik niet zo optimistisch dat ze daar echt inzicht in hebben.

Vindt u inmiddels een enthousiaster publiek wanneer u iets presenteert?

Hoe traditioneler je achtergrond, hoe merkwaardiger je perceptie-actie integratie vindt. Waarschijnlijk heeft het in Nederland bijzonder lang geduurd. Niet omdat er geen mensen geweest zijn die er niet al lang mee bezig waren, maar omdat ze het – door de stages-theorie - ook bewust zo zien. Zij zijn van mening dat cognitieve psychologie is ‘het onderzoeken van stages en de volgorde hiervan’. Samenwerking en samenspel in zo’n sequentiële gedachte ligt dan natuurlijk helemaal niet voor de hand. Deze opinie is hier heel erg sterk geweest.

Ik weet nog dat ik mijn eerste paper over aandacht en het Simon effect indiende bij Acta Psychologica. De review was niet getekend maar was duidelijk heel erg Nederlands. Het commentaar was dat als je aandacht onderzoekt dat je dan stages moest manipuleren. Het was nooit bij me opgekomen om stages te manipuleren. Het was zó in de mensen ingebakken! Voor een gedeelte nog steeds, denk ik.

Vindt u het vergelijkbaar met de computermetafoor van seriële cascadeverwerking?

Voor een computer is het natuurlijk niet echt slim om zo parallel en interactief te werken en heel laat (vlak bij de output) nog een keer terug te werken. Dan heb je geen slimme computer.

Bern

ard

Hom

mel

Denkt u dat dit puur seriële denken nu verdwenen is, of dat het vervangen is door duale type modellen?

Ik denk dat er een methodiek zal overblijven, wat het eigenlijk altijd al was, maar het was stiekem een theorie geworden. Een methode is nooit slecht of goed; een methode is gewoon nuttig of niet nuttig. Volgens mij zullen de mensen meer en meer zien dat het voor heel veel dingen niet nuttig is voor een goede benadering voor een psychologisch systeem. Aan de andere kant kan het wel nut hebben, bijvoorbeeld als je aan Sternbergs versie denkt, als je begint met iets te onderzoeken. Dus je hebt een fenomeen, of een oud fenomeen dat men nog niet goed begrijpt, en dan begin je ergens. Je hebt nog geen theorie, niemand die zegt zus of zo te denken, dus wat kun je doen? Stel, je hebt medicijnen en moet onderzoeken wat die eigenlijk doen. Dan lijkt het me niet zo stom om te kijken of het invloed heeft op de perceptie-stage, en dan neem je wel de traditionele discriminatie- of responsselectietaak. Maar hoe meer en meer je over de drug te weten komt, hoe minder nuttig het is om daarmee door te gaan.

Je kunt je zoekruimte beperken met een eerste wild shot, maar het is geen theorie, en dat hebben de mensen vaak wel als zodanig gebruikt, vrees ik. Dan denken ze dus dat het genoeg is om bijvoorbeeld slechts te zeggen dat stimulus-respons compatibiliteit de responsselectie beïnvloedt. De volgende stap is dan om je af te vragen: waarom is dat zo? Of denk aan PRP dualtaken. Die zijn heel veel onderzocht, sinds de jaren 20, met Telford als pionier en rond 1950 Margaret Vince. Wat heeft men sinds die tijd gezegd? “Nou, dat zou best wel iets met responsselectie te maken kunnen hebben…” Dat vindt men dan weer en weer en weer. Vijftienhonderd papers ofzo? En bekijk dan die samenvatting in Psychological Bulletin van Pashler uit

1994. Iedereen citeert dit paper maar alles wat hij zegt is: dualtaken, PRP effect, dus dualtaak kosten, en dat heeft iets met responsselectie te maken. Dat is alles wat ze onderzoeken, en als ze het weten, dan zijn ze blij, en wachten ze weer tot iemand voorbijkomt die zegt dat het ook iets met perceptie te maken heeft. Vervolgens zijn ze weer aan het battlen, en dan komt er weer een review die zegt dat het alleen maar iets met responsselectie te maken heeft.

Er is dan zelden iemand die vraagt: “Waarom heeft dat iets met responsselectie te maken, wat is dat dan aan responsselectie dat het zo gevoelig maakt voor dualtaakkosten, wat is er anders dan bij perceptie?” Dat is toch interessant, dan zou je toch meer willen weten over de karakteristieken van mechanismen?”

Dus u vindt dat de theorie ver is te zoeken?

Theorie is natuurlijk ook dat je zegt dat het iets met responsselectie heeft te maken. Dat is ook een theorie. Dan kunnen anderen weer zeggen, nee, het is responsproductie, en dan vraag je je weer af wat dat dan is, “niet slapen of zo?”.

En als iemand dan vindt dat de prefrontale cortex hier iets mee te maken heeft?

Stel, dat is zo, wat weet je dan meer? Dan wacht je weer op mensen die daartegenin gaan en de visuele cortex aanwijzen. Jullie gaan dan battlen en twintig jaar later is er dan een review die zegt dat het toch de prefrontale cortex moet zijn. Dat zijn de neurowetenschappen zoals je het niet moet doen.

Fysiologen zijn andere mensen, die hebben ook interessante overwegingen en doelen. Daar ben ik niet tegen, maar als wij psychologen zijn, dan denk ik dat het belangrijk is de psychologisch-functionele

Bernard Homm

el

benadering niet op te geven. De meeste mensen die te enthousiast raken over cognitieve neurowetenschappen – en ik begrijp wel dat ze enthousiast raken – die vergeten dat ze psycholoog zijn. En dan hoor je inleidingen van praatjes over posters als “we willen weten waar…”. Maar waarom wil je dat weten, wat is daar interessant aan?

Neem bijvoorbeeld Theory of mind. Ik vind het best moeilijk om te begrijpen wat dat precies is en hoe dat zou functioneren, wat voor vaardigheid erachter zit. Stel dat je een robot moet programmeren die dat kan, hoe moeilijk is dat! Fantastisch en fascinerend om te begrijpen. Het enige wat onze geweldige cognitieve neurowetenschap bijdraagt, is te vermelden dat het in de temporo-parietal junction (TPJ) zit. Begrijpen we daarmee hoe het werkt?

Men kan natuurlijk wel doorgaan door te laten zien dat TPJ bijvoorbeeld ook iets te maken heeft met responsselectie?

TPJ heeft ook met attentional blink te maken, maar dan vraag ik me weer af wat dat dan weer met theory of mind heeft te maken. Ik krijg dan meer vragen dan antwoorden. Maar dat is dan de state of the art in de cognitieve neurowetenschappen. Niet dat dat dan weer iets zegt over de methoden – methoden zijn nooit slecht – maar dat toont wel aan dat wij als psychologen nog niet slim en zelfverzekerd genoeg zijn om psychologen te blíjven wanneer we meedoen aan de cognitieve neurowetenschappen. Dat is het probleem: we worden dan meteen fysiologen, en die zijn omdat ze met patiënten te maken hebben natuurlijk geïnteresseerd in ‘waar dingen zijn’. Als er iets misgaat in het brein door een ongeval, dan wil je weten wat de gevolgen zijn van een bepaalde laesie. Dat is echter niet ónze benadering, wij willen weten hoe het functioneert. Je kunt daarbij natuurlijk gebruik maken van lokalisatie of andere

methoden, EEG bijvoorbeeld, maar je moet het slim inzetten en dat doen de wetenschappers niet. Ik kom net terug van de Cognitive Neuroscience Society, en de meeste van ongeveer duizend posters daar zijn zo: ze bekijken alleen maar ‘waar het is’. Op misschien 5% na.

Dus de toolkit van de hemodynamische technieken zijn eigenlijk beter te gebruiken dan de imaging technieken? Bedoelt u dat de imaging technieken zo nieuw zijn dat we deze eigenlijk nog niet goed kunnen inzetten?

Nou, nee. We zijn zo slim als het over experimentjes gaat. Als je bijvoorbeeld kijkt in de niet-psychologische neurowetenschappen wat voor designs men gebruikt. Dat is vreselijk! Ik heb nu ook weer een Trends in Cognitive Sciences gelezen: de ene superspeculatieve paper na de andere, waar je meteen vijf tot tien alternatieve hypothesen kunt bedenken. Als psycholoog ben je getraind in het omgaan met designs, het uitsluiten van confounds, het testen van alternatieve theorieën. We onderschatten hoe goed we zijn in het experimenteren. In gedragsstudies zie je dat ook, soms vind je met een paar gedragsstudies veel meer dan met een breinstudie waar je toch, zo zegt men, direct mee in het brein kunt kijken. Ik vind dat we nog niet slim genoeg zijn om deze methoden slim in te zetten en er op een psychologische manier gebruik van kunnen maken. In plaats daarvan imiteren we de fysiologen en lokaliseren we.

Kunt u misschien een voorbeeld geven van een studie, één van die vijf procent van zojuist, die het dan wel goed aanpakt?

Ik heb wel moeite om een specifiek experiment te bedenken, maar van wie ik heel vaak onder de indruk ben is Steve Luck. Hij zet heel vaak EEG in, dus niet eens de meest luxe methode die nu in gebruik is, maar elke keer dat hij dat doet,

Bern

ard

Hom

mel

doet hij dat zinvol. Een voorbeeld is misschien die attentional blink studie van Luck, Vogel & Shapiro. Bij de attentional blink heb je een stroom van distractoren met twee targets. Het zien van de tweede gaat niet goed wanneer hij heel snel na de eerste komt. Dan zou je natuurlijk van alles kunnen bedenken: misschien is het een heel perifeer masking fenomeen, dat je het fysiek niet goed kunt zien. Daar zijn al studies naar gedaan. Je moet je afvragen hoe ver die tweede target überhaupt verwerkt wordt, of dat die misschien al heel vroeg gestopt is. Als je de proefpersonen er letterlijk naar vraagt dan zeggen ze het gewoon niet, want ze missen het, dus daar heb je niet veel aan. Welke oplossing wordt daarvoor gebruikt? Ze hebben de N400 component gebruikt, die gevoelig is voor semantische afwijkingen. Als ik bijvoorbeeld zeg: “you’re sitting in a car and you listen to your… helicopter”, in plaats van “…radio”, dan heeft de eerste een negatievere N400. Dit gebruikten zij dan weer voor de tweede target en namen tweede targets die semantisch in de context pasten die ze van te voren aanboden, of juist niet. En dan zie je inderdaad een N400 voor semantisch afwijkende tweede targets. Dat betekent dus dat mensen de tweede target wel degelijk héél ver hebben verwerkt. Bij een dergelijk probleem zou je eindeloos bezig zijn met pure gedragsstudies, met reactietijden, zonder het te vinden. Dat staat los van de attentional blink zelf, waar we geen bal van afweten. Het gaat me hier niet om het bespreken van de theorie, maar om een manier om iets uit te zoeken door slim gebruik van neurowetenschappelijke methoden. Ik zou geen manier kunnen bedenken om dat met een pure gedragsstudie te onderzoeken, dus dat vind ik slim gebruik van precies de goede methode, techniek en opzet.

Een ander voorbeeld, dat meer met perceptie-actie te maken heeft. Er was een kleine doorbraak. Men zei vaak dat bij stimulus-respons compatibiliteit, of het

Simon-effect, de stimulus direct de respons activeert. Niet perifeer, hoewel dat soms ook gebeurt, maar in ieder geval centraal. Dus het actieplan is geactiveerd. Wij hebben geprobeerd dat met een ideomotorische theorie te verklaren door te zeggen dat elke actie wordt geselecteerd op basis van de verwachte effecten. Dan heb je eigenlijk weer die loop: je ziet een stimulus, je voert een actie uit op basis van de verwachte stimulus waar je van denkt dat die actie deze stimulus activeert.

Anticipatoir gedrag dus?

Precies. Dus je toegang, je retrieval van je actieprogramma is niet gebaseerd op de actie zelf, maar op de verwachte percepties als het ware. Ook hier zijn perceptie-actie zo verknoopt dat ze niet los van elkaar kunnen worden onderzocht, want puur van acties heb je ook geen enkel idee: je hebt geen idee hoe je fietst. Je weet alleen maar dat je het kunt, je gaat het doen en dat was het. Dus cognitief heb je daar helemaal geen toegang, maar wel naar de uitkomst, waar je naar toe fietst, of je hard wilt fietsen, of wat dan ook. Stimulus-respons compatibiliteit zou heel goed te begrijpen kunnen zijn als acties geselecteerd worden op basis van de verwachte effecten. Men heeft bij deze stimulus-response incompatibiliteit ook heel lang gedacht dat het heel goed te verklaren zou kunnen zijn door stimulus-stimulus incongruentie effecten, en soms lukte dat ook, zoals bij Stroop, waar je het ook logisch zo kunt doen. Hoe moet je dit echter uitzoeken? Eén aanwijzing, de eerste, was de LRP. Mensen hebben dus laten zien dat de irrelevante stimulus in de Simon en Eriksen taken een LRP kan activeren, dus die doet inderdaad iets in de motorische cortex. Methodologisch is dat natuurlijk moeilijk want de pariëtaalkwab is daar ook bij betrokken en daarvan weet men niet precies wat dat weerspiegelt, maar het is helder dat er iets geactiveerd wordt dat actiegerelateerd is.

Bernard Homm

el

Wij hebben geprobeerd aan te tonen dat acties geselecteerd worden op basis van hun verwachte effecten. Dus wat wij hebben gedaan, is mensen effecten laten produceren: je drukt op een knop en er komt een toon die hoog of laag is. Dat betekent dus dat als je naar een toon die ik je vervolgens aanbied luistert, ook meteen die actie zou moeten activeren. We hebben dat met PET onderzocht, een heel ouderwetse techniek, en leerden mensen die tonen en acties. Vervolgens lieten we ze gewoon naar toontjes luisteren. Bij het scannen merk je dan dat hoe meer van die eerder geleerde actie-effecten je aanbiedt, zonder dat ze iets hoefden te doen, hoe sterker wordt hun SMA geactiveerd; een structuur die te maken heeft met actieplanning, voornamelijk intentionele acties. Of dit nu de SMA is of primaire motorische cortex is, maakt hier dus niet zoveel uit. Het is hier dus niet de lokalisatie op zich die spannend is, maar wel dat het een actiegerelateerde structuur is. Zulke aanwijzingen zijn heel moeilijk met pure gedragsexperimenten te krijgen.

Eén van de interviewers begon hier nog een vraag te stellen, maar tijdens het antwoord werden wij ruw verstoord door de rest van team Leiden dat op weg moest

gaan – en uiteindelijk toch nog te laat kwam – naar de NVP pubquiz. Bernhard Hommel liet echter later op de avond nog zien hoe gerelateerd perceptie-actie, anticipatie en wetenschappelijk succes zijn. Eén der vragen had betrekking op de lokalisatie van het verleden van verschillende hoogleraren – onder wie de geïnterviewde zelf. De deelnemende teams werd gevraagd de ‘wetenschappelijke geboorte’ van deze groep topografisch te schikken van noord naar zuid. BH anticipeerde: “Het is Bielefeld, maar ze zullen natuurlijk wel denken dat ik uit München kom” en via enige joint action (een teamgenoot hield pen en antwoordvel paraat) stond hij enkele milliseconden later genoteerd als de hoogleraar die, van de vier, het zuidelijkste type was, wat uiteindelijk een niet persé incompatibele, maar wetenschappelijk zeker geen succesvolle actie was. Hoe anders was het noodlot geweest als er een stage-theory was gebruikt: perceptie van de vraag (“waar komen jullie dan vandaan”), een beetje te vissen in het episodische geheugen (“waar kom ik vandaan”) om dan te eindigen met responsselectie?

[PB&MS]

Bern

ard

Hom

mel

Actie in NijmegenActie in NijmegenHarold BekkeringHarold Bekkering

Harold studeerde van 1985 tot 1990 psychologie in Nijmegen. Zijn stage was bij TNO Soesterberg, naar visueel-vestibulaire interacties die hij onderzocht met behulp van kantelkamers. Zijn promotie was in Maastricht (bewegingswetenschappen) met als co-promoter Jos Adam en als promotor John Whithing op het onderwerp oog – hand coördinatie. Na zijn promotie werd hij zes jaar senioronderzoeker bij het Max Planck in München. Hij deed in eerste instantie nog vervolgonderzoek naar oog – hand coördinatie, met Bas Neggers nu in Utrecht als aio. Daarnaast deed hij ook onderzoek naar imitatie. Harold Bekkering werd hierna UHD in Groningen, bij de groep van Ritske de Jong. Binnen twee jaar kwam de overstap naar het hoogleraarschap Cognitieve Psychologie in Nijmegen. Zijn onderzoek bij het NICI wordt gecomplementeerd door de neuroimaging faciliteiten aan het FC Donders en, sinds kort, het Baby Research centrum samen met het MPI.

In mijn onderzoek ben ik steeds meer voor de hogere cognitieve vragen gegaan. Ik ben begonnen met de vraag: hoe zijn oog en hand gecoördineerd in de tijd als we een object grijpen? Ik probeerde dat vrij precies in kaart te brengen met behulp van Optotrak en Eyelink systemen en onderzocht hoe het kan dat visuele informatie (of sensorische informatie in het algemeen) door twee motorische systemen gedeeld kan worden, want er zijn zeker twee verschillende aansturingsystemen die dezelfde informatie gebruiken. Het onderzoek samen met Bas Neggers is daar de beste representant van en laat zien hoe ver deze koppeling gaat.

Daarna werd ik meer geboeid door de vraag hoe waarneming en motoriek met elkaar communiceren: hoe kan het zijn dat perceptuele en motorische informatie in één huis wonen? Dat is een vraag die me nu heel erg bezig houdt. Uit deze interesse komt ook de vraag voort die centraal staat in mijn VICI programma hoe we kennis opslaan uit onze ervaringen met de buitenwereld. Als je iets ziet -een alledaags

object- dan is het zo dat deze informatie voor een groot gedeelte bepaalt wat je hierna gaat doen. Maar het is meer dan dat: je gedrag wordt ook beïnvloed door de kennis die je hebt opgedaan. Vooral dat laatste is nu de onderzoeksniche die we in Nijmegen opzoeken. Blijkbaar is de kennis die je bezit ook te vertalen in intenties, die vervolgens ook weer de selecties van je motoriek behalen.

Je zou heel basaal kunnen zeggen dat als je een kopje ziet -dat hebben we geleerd van de Gibsonianen - we een directe manier hebben om daarmee adequaat om te gaan. En deze direct perception bepaalt ook voor 80 % wat ik zie als de koppeling tussen waarneming en acties. Maar wat nou interessant is, is dat je een kopje ook op een heel andere manier kunt beetpakken, dan wat deze informatie je vertelt, bijvoorbeeld als ik jou zou beledigen door hem naar je hoofd te gooien. Die 20 % die niet direct gespecificeerd is in de buitenwereld, daar ben ik voornamelijk in geïnteresseerd. Hoe kan het eigenlijk dat ik ineens dat kopje op een heel andere manier

Harold Bekkering

kan beetpakken en daarmee iets kan doen wat niet het meest voor de hand liggende is. Dat is een hoofdvraag in mijn onderzoek.

Hoe zit het dan met de invloed van context op wat in de cognitie aanwezig is en een koppeling heeft met actie?

Mijn inspiratiebron is dat context door een kleine schakeling (hoe dit gebeurt is een belangrijke vraag op zich waarbij je nogal vaak over termen als ‘executieve controle’ komt te spreken) tot grote verschillen kan leiden. Daar begrijpen we heel weinig van. Een bekend voorbeeld is een Braitenberg vehicle; je stelt de koppeling tussen perceptie en motoriek andersom in, bijvoorbeeld in termen van approach en avoidance, en een stimulus kan ertoe leiden dat je met je auto of op de waarneming toegaat of juist er van af rijdt. Je krijgt dus totaal tegenovergesteld gedrag ondanks dat er maar één koppeling anders is gemaakt. Wie maakt nu die koppeling? In een Braitenberg vehicle is dat duidelijk, een programmeur stelt het in: als er een stimulus komt ga ernaartoe of er vanaf. Maar hoe doen we dat nu in onze hersenen? We hebben deze vraag de laatste tijd vooral onderzocht in de context van imitatie. Ik ben met dit onderwerp alweer een dikke decennium aan de slag. Hoe kan het überhaupt dat we kunnen imiteren? Je ziet iemand iets doen, een heel ander lichaam met andere motorische kennis dan jij hebt en wat betekent dat nou dat je die nadoet. Het bleek dus dat je kunt stellen dat je helemaal niet de beweging nadoet maar dat je vooral het doel van de actie na doet. Toch is echter de koppeling tussen het zien van de voorgedane beweging en de reactie in het motorsysteem op sommige niveaus heel direct. Mijn puzzel van het moment is dat je toch geen equivalente beweging krijgt, terwijl je wel een directe motorresonantie krijgt. Er is blijkbaar nog iets in je systeem wat zegt hoe je die motorresonantie moet gebruiken.

Er is altijd wel een selectie mogelijk.

Er is altijd wel een selectie mogelijk, of een selectie of een sturing. De context zegt: in deze context moet je die motorresonantie direct gebruiken of in deze context moet je het tegenovergestelde doen of wat dan ook. Bekend voorbeeld uit de primatenwereld is dat als een alfa mannetje op zijn borst slaat het dan erg stom is om ook op je borst te slaan. En toch krijg je waarschijnlijk als tweede mannetje in die hiërarchie meteen wel die motorresonantie, je krijg wel die activatie, maar dat wil niet zeggen dat je hetzelfde gedrag gaat vertonen. Samen met Hein van Schie, Roger Newman-Norlund en andere collega’s hebben we hier een aantal mooie artikelen over gepubliceerd. Deze tonen zowel met gedrags- als hersen-maten (fMRI) dat je voorgedaan gedrag heel gemakkelijk kunt omzetten en sterker nog: het is hetzelfde mirrorsysteem dat ook het tegenovergestelde gedrag ondersteunt. Momenteel proberen we met behulp van TMS een beter inzicht te krijgen in de causale samenhang tussen waarneming en motoriek binnen dit systeem.

Volgens mij is de crux van het mirrorsysteem het aanpassen van je eigen gedrag aan dat van een ander. In het Europees project JAST zijn we bezig om juist duidelijk te maken dat motoriek en eigenlijk elke cognitieve functie niet in isolatie plaatsvindt maar juist in een sociale context. En ook dat het mirrorsysteem over actieobservatie in het algemeen gaat. Je wilt weten wat die ander doet om daar zelf adaptief op te kunnen reageren. Imitatie is eerder de uitzondering dan de regel. Als ik jou nu iets zie doen dan wil ik dat graag meenemen in mijn eigen gedrag. Als je ja knikt dan ga ik verder in mijn gedrag maar als je nee knikt dan pas ik mijn volgende zin aan. Gedrag is een voortdurende afstemming op de buitenwereld. Dat is denk ik wel een nieuwe manier van denken over het mirror systeem die we zelf ook pas recentelijk

Haro

ld B

ekke

ring

hebben ontwikkeld, want daarvoor hebben we juist laten zien dat die afstemming via directe resonantie verloopt. Als je daar wat langer over nadenkt dan realiseer je je dat het niet zo kan zijn, dan zouden we de hele dag imiteren. We hebben allerlei theorieën geopperd die zoiets zeggen als ´dat zouden we eigenlijk het liefste willen doen´, of ´we hebben een frontale cortex om dat te inhiberen´. Maar dat lijkt me toch wel een onlogisch systeem. Dat je als het ware een systeem hebt om te imiteren en een ander systeem om die neiging te inhiberen. Grappig genoeg is een andere voormalige promovendus van me, Marcel Brass, juist één van de grote vertegenwoordigers van deze laatste gedachte.

En dat gebied in de frontale cortex is dat waar selectie plaats vindt in de ACC?

Precies, dat denk ik en we moeten nog veel meer laten zien dat daar die schakeling plaats vindt. Het gaat niet om de inhibitie maar om te kiezen uit verschillende mogelijkheden. En dat is waarschijnlijk op een vrij hoog niveau waar bijvoorbeeld wordt gezegd: jij bent in dit geval de ondersteuner. Dus als iemand iets doet dan moet je jouw systeem aanpassen en ondersteunen. In een ander geval ben je in competitie; als iemand iets doet dan moet je juist niet ondersteunen. Samen met Ellen de Bruijn onderzoeken we dit soort schakelingen en het verschil tussen coöperatie en competitie. Dat verandert dus totaal hoe je iemand anders waarneemt en hoe je je eigen acties inzet. Het is een voorbeeld van een modulerende factor, maar misschien wel een belangrijke. Dezelfde waarneming kan verschillende acties generen. Maar er moet iets zijn wat ervoor zorgt dat je óf “a” óf “b” doet. Dat vind ik een boeiende vraag. Hoe wordt dat nu in onze koppies geregeld?

Kan dat nu zijn zoals in de psycholinguïstiek dat de frequentie van een woord de activatie kan bepalen?

Daar zijn we ook mee bezig. We willen laten zien dat je bijvoorbeeld bij een kopje vijf verschillende handelingen hebt of vijf verschillende doel locaties. En als je aan iemand vraagt: wat is de eerste doellocatie van een kopje: dan zegt men “mond”. Wat kun je nog meer met het kopje?. “Op een tafel zetten”. De sterkte van die mogelijkheden bepaalt de sterkte van de koppeling tussen waarneming en actie. Je ziet een kopje en denkt, dat breng ik naar mijn mond. Onafhankelijk van wat anderen doen. Nu zie je een vaatwasser staan. Dan activeer je misschien niet de sterkste associatie maar een andere. Maar dan blijft nog steeds de vraag, hoe komt het dan dat je niet de sterkste associaties uitvoert, je kunt namelijk een andere uitvoeren. Dit probleem is niet op te lossen met automatismen, ergens moet nog een selectie worden gemaakt.

Dit is wat we intentie noemen. Als je honger hebt dan heb je meer activiteit die ertoe richt om te eten. Dat zijn drives, motivaties die bepalen hoe de koppeling wordt gemaakt. Ik denk dat cognitie niet los gezien kan worden van emotionele, motivationele toestanden. Dat hebben we te lang wel gedaan in de cognitieve psychologie. Net zo belangrijk is het om cognitie niet per domein te onderzoeken, maar naar algemene principes te zoeken.

Ik kan me voorstellen dat er dan ook een heel ander arsenaal aan woordjes beschikbaar komt.

Het gaat om de kennis over de buitenwereld die je hebt. En hoe die gerepresenteerd is. Niet zozeer de directe koppeling tussen actie en perceptie: je ziet een object en je doet wat, maar afhankelijk van de kennis die je hebt weet je dat je met een kopje kunt gooien en dat je het in een vaatwasser kunt zetten. Maar hoe is die kennis nu gerepresenteerd, is dat nu talig of is dat perceptueel-motorisch. Daar zijn we de laatste tijd met meer energie naar op zoek. Oliver Lindemann heeft daar in zijn

Harold Bekkering

proefschrift onderzoek naar gedaan en Shirley-Ann Rueschemeyer is daar als post-doc nu net mee begonnen. Dat is voor mij echt de centrale vraag, de one million dollar question in de cognitieve psychologie: hoe is nu überhaupt kennis gepresenteerd in onze hersenen. Zie de discussie tussen Kosslyn en Phylyshyn en natuurlijk ook al eerder gevoerd door de oude Grieken zoals altijd. Je kunt niet zeggen dat je geen kennis gebruikt en dat de affordances van een kopje verklaart wat je ermee doet. Want dan zou je een kopje niet in een vaatwasser steken. Je moet dan rare dingen met een kopje doen: je hand helemaal draaien, aan de onderkant pakken om het goed in de vaatwasser te krijgen. Hoe kan nou hetzelfde kopje tot die verschillende acties leiden, daar heb je toch zoiets als executieve controle bij nodig? Of anders gezegd een bepaalde intentie. Ik wil bijvoorbeeld de afwas opruimen. Deze intentie zorgt ervoor dat het kopje op een andere manier moet worden gepakt. Nou is mijn vraag hoe kennis gerepresenteerd is die zorgt dat ik het kopje verschillend beetpak afhankelijk van mijn intentie. Het is duidelijk en dat was het punt van Phylyshyn dat kennis in ieder geval talig is. We kunnen bespreken dat een kopje pakken voor de afwas iets anders is dan drinken. Mijn insteek momenteel is dat taal niet de drijvende kracht achter die motorische processen is, dat is meer perceptueel-motorisch van aard, je weet wat je met een object kunt doen. We kunnen erover praten maar taal is niet datgene dat deze kennis bevat.

Ik kan me voorstellen dat iemand die een onbekende vaatwasser moet bedienen andere acties zal uitvoeren dan iemand die nog nooit zo’n apparaat bediend heeft.

Ja precies, ik weet niet of jij die ervaring ook hebt, maar ik voel me enorm onnozel als ik naar een land ga waar ik nog nooit geweest ben. Dan sta je in de badkuip, hoe moet ik nou die douche aankrijgen. Ze

hebben daar andere dingen bedacht, dat is een nare ervaring, je bent koud voordat je de douche aanhebt. Dat geeft aan dat die informatie niet in de objecten zelf zit. Niet elke douchekop geeft zijn informatie prijs. Je vergaart die kennis. Mijn vraag is nu hoe die kennis is gerepresenteerd. Wat we willen doen, is experimenten doen m.b.v. fMRI, om te kijken hoe verschillende actie-intenties bij dezelfde objecten of woorden tot verschillende activaties in onze hersenen leiden. Als jij een aansteker hebt die je aandoet, dan weet je dat daar vuur uitkomt en dit kun je ook benoemen. Dat wil niet zeggen dat voor de beweging taal nodig is. Maar taal kan een eindproduct zijn van je motorisch handelen. Je weet dat er vuur uitkomt en je hebt geleerd er symbolen, woorden, aan toe te wijzen. Maar de kennis hoe met die objecten om te gaan, is misschien wel de basis voor het begrip en de semantiek die we erover hebben. Bijvoorbeeld: vuur wordt warm en rood, allerlei perceptuele consequenties die het gevolg zijn van je acties en die de kennis over vuur bepalen. Dat is de insteek die mij met de paplepel is ingegoten in München en waarvan ik sterk denk dat het een goede paplepel is geweest. Namelijk dat de consequenties van acties dan weer de selectie van de motorische actie bepalen. Afhankelijk van welk sensorisch effect je wilt hebben wordt een bepaalde actie geselecteerd.

Dus we hebben intenties – acties. Wat is er nou veranderd sinds bijvoorbeeld James wat betreft intentie-actie?

Ik denk niet veel. Lotze was er wat eerder dan James. Zij zagen in dat we modaliteiten niet moeten onderscheiden. Je moet perceptie dus niet van motoriek scheiden en taal niet van acties. Wat dat betreft zie ik het vanuit een bredere invalshoek. Lotze en James zagen ideomotor samen, ideeën en motoriek vallen samen. Maar we hebben lang motoriek van cognitie losgekoppeld in onderzoek. Dat is prima als je bent

geïnteresseerd in de biofysica van bewegingen: namelijk hoe bewegingen worden uitgevoerd. Maar als je bent geïnteresseerd in de denkprocessen die ten grondslag liggen aan bewegingen, dan is dat de verkeerde manier. En James en Lotze waren begonnen met het integreren van beiden, maar dat stampten de Behavioristen de grond in. Die zeiden: een idee in het hoofd wat een beweging veroorzaakt is onzin, dat is niet wetenschappelijk. Ik denk dat ze daar wel een punt hadden, ook in mijn onderzoek want ik heb het vaak ook over intenties en doelen, maak ik me hier zorgen over. Desalniettemin denk ik dat we wel een idee moeten hebben voordat we een beweging kunnen uitvoeren, zoals James en Lotze het hadden over de geanticipeerde sensorisch verwachting. De behavioristen zeiden dan: we kunnen pas achteraf zeggen dat er een geanticipeerde verwachting was,

dit is geen volwaardige theorie. Het is aan ons de uitdaging om er wel een volwaardige theorie van te maken.

Waar denkt u dat het actie-perceptie veld in de toekomst onderzoek naar gaat doen?

Duidelijk is geworden dat cognitie niet los staat van onszelf; kortom cognitie is embedded. Dit inzicht zal er toe leiden dat actie-perceptie onderzoek van belang is voor het bestuderen van elke cognitieve functie. We nemen waar om te kunnen handelen, we praten over zaken waarover we handelen en we herinneren ons gedane zaken. Ik denk dus ook dat het actie-perceptie onderzoek gebruik gaat maken van alle mooie paradigma’s ontwikkeld in al deze takken van de cognitiewetenschap.

[PB]

11th NVP Winter conference11th NVP Winter conferenceDecember 14 & 15 2007December 14 & 15 2007

Hotel ZuiderduinHotel Zuiderduin, Egmond aan Zee, NL, Egmond aan Zee, NL

The NVP (Dutch Society for Psychonomics) is pleased to announce its 11th Winter conference, to be held in Egmond aan Zee (the Netherlands) on December 14 and 15 2007. The conference is held in Hotel Zuiderduin in Egmond aan Zee, a seeside resort some 45 KM north of Amsterdam.

A free bus will take attendants from Alkmaar train station (40 min. from Amsterdam Central) to the hotel on Friday, and back to the train station from the hotel on Saturday. The bus leaves from the bus parking (follow signs in train station) on Friday at 9:30. If you would like to go to Egmond at your own ease, please see instructions on the hotel website.

For information, see http://www.psychonomie.nl/

Harold Bekkering

InDruk InDruk InDruk InDruk InDruk InDruk InDrukInDrukIn deze rubriek kunt u uw collega's op de hoogte brengen van uw aankomende publicatie(s).Hieronder vindt u de referenties van wetenschappelijke manuscripten die sinds het verschijnen van de vorige Psychonoom geaccepteerd zijn voor publicatie (inclusief e-mail adressen).

PromotiesM.B. GoudbeekThe acquisition of auditory categories.Promotor: Prof. Dr. A. Cutler8 maart 2007

S.V.H. van der FeestBuilding a phonological lexicon: The acquisition of the Dutch voicing contrast in production and perception.Promotor: Prof. Dr. A. Cutler12 maart 2007

V.M. KooijmanContinuous-speech segmentation at the beginning of language acquisition: electrophysiological evidence.Promotor: Prof. Dr. A. Cutler22 oktober 2007

Stefan van der StigchelEye movement trajectories and what they tell uspromotor: Jan Theeuwescopromotor: Martijn Meeter6 juni 2007, Vrije Universiteit

Tanja C.W. NijboerPromotor: Prof. Dr. Edward H.F. de HaanCo promotoren: Dr. Maarten J. van der Smagt, Dr. Martine J.E. van Zandvoort1 juni 2007, Universiteit Utrecht

Krista OvervlietTrue as Touch? An Investigation of Tactile Information Processing.Promotor: Prof. Dr. J.B.J. SmeetsCopromotor: Dr. E. BrennerVrije Universiteit, Fac. Bewegingswetenschappen

È. van den Bos.Implicit artificial grammar learning: Effects of complexity and usefulness of the structurePromotor Bernhard HommelCopromotor Fenna Poletiek6 juni 2007, Universiteit Leiden

M.S. NieuwlandEstablishing sense and reference in discourse comprehension.Promotor: Prof. Dr. J.G.W. Raaijmakers

Co-Promotor: Dr. J.J.A. van Berkum8 maart 2007, Universiteit van Amsterdam

ArtikelenActieAbrahamse, E.L. & Van der Lubbe, R.H.J. (in press). Endogenous orienting modulates the Simon effect: critical factors in experimental design. Psychological Research. E.L.Abrahamse@gw.utwente.nl

Abrahamse, E.L., Van der Lubbe, R.H.J. & Verwey, W.B. (in press). Asymmetrical learning between a tactile and visual serial RT task. The Quarterly Journal of Experimental Psychology. E.L.Abrahamse@gw.utwente.nl

Abrahamse, E.L. & Verwey, W.B. (in press). Context dependent learning in the serial RT task. Psychological Research. E.L.Abrahamse@gw.utwente.nl

Boonstra, T. W., Stins, J. F., Daffertshofer, A., & Beek, P. J. (2007). Effects of sleep deprivation on neural functioning: an integrative review. Cellular and Molecular Life Sciences, 64, 934-946. p.beek@fbw.vu.nl

Dijkerman, H. C., & de Haan, E. H. (2007). Somatosensory processes subserving perception and action. Behav Brain Sci, 30(2), 189-201. c.dijkerman@uu.nl

Fagioli, S., Ferlazzo, F., & Hommel, B. (in press). Controlling attention through action: Observing actions primes action-related stimulus dimensions. Neuropsychologia. hommel@fsw.leidenuniv.nl

Forstmann, B.U., Ridderinkhof, K.R., Kaiser, J., & Bledowski, C. (in press). At your own peril: An ERP study of voluntary task-set selection processes in medial frontal cortex. Cognitive, Affective, & Behavioral Neuroscience. K.R.Ridderinkhof@uva.nl

Keizer, A. W., Colzato, L. S., & Hommel, B. (in press). Integrating faces, houses, motion, and action: Spontaneous binding across ventral and dorsal processing streams. Acta Psychologica. hommel@fsw.leidenuniv.nl

32

InDr

uk

Lindemann, O., Abolafia, J. M., Girardi, G., & Bekkering, H. (in press). Getting a Grip on Numbers: Numerical Magnitude Priming in Object Grasping. Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance. o.lindemann@nici.ru.nl

Mars RB, Coles MGH, Hulstijn W, & Toni I (in press) Delay-related cerebral activity and motor preparation. Cortex rogier.mars@psy.ox.ac.uk

Mars RB, Piekema C, Coles MGH, Hulstijn W, & Toni I (in press) On the programming and reprogramming of actions. Cerebral Cortex doi:10.1093/cercor/bhm022 rogier.mars@psy.ox.ac.uk

Mars RB, Bestmann S, Rothwell JC, & Haggard P (2007) Effects of motor preparation and spatial attention on corticospinal excitability in a delayed-response paradigm. Experimental Brain Research, 182:125-129 doi:10.1007/s002221-007-1055-4 rogier.mars@psy.ox.ac.uk

Melcher, T., Weidema, M., Eenshuistra, R. M., Hommel, B., & Gruber, O. (in press). The neural substrate underlying ideomotor action control: An event-related fMRI analysis. NeuroImage. hommel@fsw.leidenuniv.nl

Rosenbaum, D.A., Cohen, R., Jax, S.A., Weiss, D., & van der Wel, R.P.R.D. (in press). The problem of serial order in behavior: Lashley's legacy. Human movement science. rxv906@psu.edu

Rosenbaum, D.A., Cohen, R., Dawson, A., Jax, S.A., Meulenbroek, R.G.J., van der Wel, R.P.R.D., & Vaughan, J. (In press). The posture-based motion planning framework: New findings related to object manipulation, moving around obstacles, moving in three spatial dimensions, and haptic tracking. To appear in Dagmar Sternad (Ed.), Progress in Motor Control – A multidisciplinary perspective. Springer. rxv906@psu.edu

Tieges, Z., Snel, J, Kok, A., Plat, N., & Ridderinkhof, K.R. (in press). Effects of caffeine on anticipatory processes: Evidence from a cued task-switch paradigm. Psychophysiology. K.R.Ridderinkhof@uva.nl

Van der Stigchel, S., Rommelse, N., Deijen, J. B., Geldof, C. J. A., Witlox, J., Oosterlaan, J., et al. (2007). Oculomotor capture in adhd. Cognitive Neuropsychology, 24(5), 535-549. s.vanderstigchel@uu.nl

van der Wel, R.P.R.D., Fleckenstein, R.M., Jax, S.A., & Rosenbaum, D.A. (in press). Hand path priming in manual obstacle avoidance: Evidence for abstract spatio-temporal forms in human motor control. Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance. rxv906@psu.edu

van Peer, J.M., Roelofs, K., Rotteveel, M., van Dijk, J.G., Spinhoven, P., Ridderinkhof, K.R. (in press). The Effects of Cortisol Administration on Approach-Avoidance Behavior: An Event-Related Potential Study. Biological Psychology K.R.Ridderinkhof@uva.nl

Verbruggen, F., Logan, G.D., Liefooghe, B. & Vandierendonck, A. (in press). Short-term aftereffects of response inhibition: Repetition priming or between-trial control adjustments? /Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance/. Andre.Vandierendonck@UGent.be

Walton ME & Mars RB (in press) Probing human and monkey anterior cingulate cortex in variable environments. Cognitive, Affective, and Behavioral Neuroscience rogier.mars@psy.ox.ac.uk

PerceptieAdam, J.J, Davelaar, E., van der Gouw, A., & Willems, P. (in press). Evidence for presaccadic attentional processing in spatial localization. Psychological Research. Jos.Adam@BW.unimaas.nl

Akyürek, E. G., Riddell, P. M., Toffanin, P., & Hommel, B. (2007). Adaptive control of event integration: Evidence from event-related potentials. Psychophysiology, 44, 383-391. akyurek@psy.lmu.de

Akyürek, E. G., & Hommel, B. (in press). Stimulus and response priming in rapid serial visual presentation: Evidence for a dissociation. Perception & Psychophysics. akyurek@psy.lmu.de, hommel@fsw.leidenuniv.nl

Akyürek, E. G., Toffanin, P., & Hommel, B. (in press). Adaptive control of event integration. Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance. akyurek@psy.lmu.de

Akyürek, E. G., Toffanin, P., & Hommel, B. (in press). Adaptive control of event integration. Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance. hommel@fsw.leidenuniv.nl

Belopolsky, A.V., Kramer, A.F., Godijn, R. (in press). Transfer of information into working memory during attentional capture. Visual Cognition. A.Belopolsky@psy.vu.nl

Brenner, E., Granzier, J.J.M., Smeets, J.B.J. (2007) Perceiving colour at a glimpse: The relevance of where one fixates. Vision Research 47:2557–2568. J.Smeets@fbw.vu.nl

Brinkman, M.J.R. & Stauder, J.E.A. (2007). Development and gender in the P50 paradigm.

33

InDruk

Clinical Neurophysiology 118, 1517-1524. M.Brinkman@PSYCHOLOGY.unimaas.nl

Colzato, L.S., Spapé, M., Pannebakker, M.M., & Hommel, B. (in press). Working memory and the Attentional Blink: Blink size is predicted by individual differences in operation span. Psychonomic Bulletin & Review. hommel@fsw.leidenuniv.nl

De Jong, P. J., & Martens, S. (2007). Detection of emotional expressions in rapidly changing facial displays in high and low socially anxious women. Behaviour Research and Therapy, 45, 1285-1294. s.martens@med.umcg.nl

Hermens, F. & Ernst, U. (accepted). Visual backward masking: Modeling spatial and temporal aspects. Advances in Cognitive Psychology. frouke.hermens@epfl.ch

Hermens, F. & Herzog, M.H. (accepted). The effects of the global structure of the mask in visual backward masking. Vision Research. frouke.hermens@epfl.ch

Hulleman, J., & Olivers, C. N. L. (in press). Concavities count for less in symmetry. Pschonomic Bulletin & Review. cnl.olivers@psy.vu.nl

Jongen, E.M.M., Smulders, F.T.Y., & van der Heiden, J.S.H. (in press). Lateralized ERP components related to spatial orienting: Discriminating the direction of attention from processing sensory aspects of the cue. Psychophysiology. E.Jongen@psychology.unimaas.nl

Lamers, M.J.M. & Roelofs, A.(in press). Role of Gestalt Grouping in Selective Attention: Evidence from the Stroop Task. M.Lamers@nici.ru.nl

Louw, S., Smeets, J.B.J., Brenner, E. (in press) Judging surface slant for placing objects: a role for motion parallax Experimental Brain Research. J.Smeets@fbw.vu.nl

Nijboer, TC, Kanai, R, de Haan, EH, van der Smagt, MJ. (2007). Recognising the forest, but not the trees: An effect of colour on scene perception and recognition. Consciousness and Cognition T.C.W.Nijboer@uu.nl

Olivers, C. N. L. (2008). Interactions between visual working memory and visual attention. Frontiers in Bioscience, 13, 1182-1191. cnl.olivers@psy.vu.nl

Olivers, C. N. L., & Meeter, M. (in press). Feature priming in visual search does not depend on the dimensional context. Visual Cognition. cnl.olivers@psy.vu.nl

Overvliet, K.E., Smeets, J.B.J., Brenner, E. (2007) Parallel and Serial Search in Haptics. Perception &

Psychophysics, 69(7), 1059-1069. krista.overvliet@gmail.com

Overvliet, K.E., Smeets, J.B.J, Brenner, E. (2007) Haptic Search with Finger Movements: Using More Fingers Does Not Reduce Search Times. Experimental Brain Research, 182(3), 427-434. krista.overvliet@gmail.com

Overvliet, K.E., Mayer, K.M., Smeets, J.B.J, Brenner, E. (2007) Haptic Search is Slightly More Efficient When the Stimulus Can Be Interpreted as Consisting of Fewer Items. Acta Psychologica, doi:10.1016/j.actpsy.2007.01.001 krista.overvliet@gmail.com

Overvliet, K.E., Smeets J.B.J. Brenner, E. (2007) Parallel and Serial Search in Haptics. Perception & Psychophysics 69:1059-1069. J.Smeets@fbw.vu.nl

Rouw, R. & Scholte, H. S. (2007). Increased structural connectivity in grapheme-color synesthesia. Nature Neuroscience, 10(6), 792-797. R.Rouw@uva.nl

Scharnowski F., Hermens F., Herzog M.H. (accepted). Bloch's Law and the Dynamics of Feature Fusion. Vision Research. frouke.hermens@epfl.ch

Taatgen, N. A., Rijn, H. v., & Anderson, J. R. (2007). An Integrated Theory of Prospective Time Interval Estimation: The Role of Cognition, Attention and Learning. Psychological Review, 114(3), 577-598. taatgen@cmu.edu

Van der Burg, E., Olivers, C. N. L., Bronkhorst, A. W., Koelewijn, T., & Theeuwes, J. (in press). The absence of an auditory-visual attentional blink is not due to echoic memory. Perception & Psychophysics. cnl.olivers@psy.vu.nl

van Mierlo, C.M., Brenner, E., Smeets, J.B.J. (2007) Temporal aspects of cue combination Journal of Vision 7(7):8,1-11. J.Smeets@fbw.vu.nl

van Ulzen, N. R., Semin, G. R., Oudejans, R. R., & Beek, P. J. (in press). Affective stimulus properties influence size perception and the Ebbinghaus illusion. Psychological Research. p.beek@fbw.vu.nl

Withagen, R., & Michaels, C. F. (2007). Transfer of calibration between length and sweet-spot perception by dynamic touch. Ecological Psychology, 19, 1-19 R.G.Withagen@rug.nl

Withagen, R., & Chemero, A. (in press). Naturalizing perception: Developing the Gibsonian approach to perception along evolutionary lines. Theory & Psychology. R.G.Withagen@rug.nl

Zekveld, A.A., Kramer, S.E., Vlaming, M.S.M.G. & Houtgast, T. Audiovisual perception of speech in noise and masked written text. In Press. aa.zekveld@vumc.nl

34

InDr

uk

TaalBertelson, P., Frissen, I., Vroomen, J. & de Gelder, B. (2006). The aftereffects of ventriloquism: Patterns1 of spatial generalization. Perception & Psychophysics,68, 428-436. j.vroomen@uvt.nl

Broersma, M. & Cutler, A. Phantom word recognition in L2. System: An International Journal of Educational Technology and Applied Linguistics. Anne.Cutler@mpi.nl

Cai, Q., Lavidor, M., Brysbaert, M. Paulignan, Y., & Nazir, T.A. (in press). Cerebral lateralization of frontal lobe language processes and the lateralization of the posterior visual word processing system. Journal of Cognitive Neuroscience. Marc.Brysbaert@rhul.ac.uk

Colzato, L. S., Bajo, M. T., van den Wildenberg, W., Paolieri, D., Nieuwenhuis, S., La Heij, W., & Hommel, B. (in press). How does bilingualism improve executive control? A comparison of active and reactive inhibition mechanisms. Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition. COLZATO@fsw.leidenuniv.nl

De Brauwer, J., Duyck, W., & Brysbaert, M. (in press). The SNARC effect in the processing of second language number words: Further evidence for strong lexico-semantic connections. Quarterly Journal of Experimental Psychology. Marc.Brysbaert@rhul.ac.uk

Duyck, W. & Brysbaert, M. (in press). Semantic access in number word translation: The role of cross-lingual lexical similarity. Experimental Psychology. Marc.Brysbaert@rhul.ac.uk

Goudbeek, M., Cutler, A. & Smits, R. Supervised and unsupervised learning of multidimensionally varying nonnative speech categories. Speech Communication. Anne.Cutler@mpi.nl

Hunter, Z.R. & Brysbaert, M. (in press). Theoretical analysis of interhemispheric transfer costs in visual word recognition. Language and Cognitive Processes. Marc.Brysbaert@rhul.ac.uk

Hunter, Z.R. & Brysbaert, M. (in press). Visual half-field experiments are a good measure of cerebral language dominance if used properly: vidence from fMRI. Neuropsychologia. Marc.Brysbaert@rhul.ac.uk

Keetels, M., Stekelenburg, J., & Vroomen, J. (In press). Auditory grouping occurs prior to intersensory pairing: Evidence from temporal ventriloquism. Experimental Brain Research, j.vroomen@uvt.nl

Kempen, Gerard & Karin Harbusch (in press). Comparing linguistic judgments and corpus frequencies as windows on grammatical competence: A study of argument linearization in

German clauses. In: Steube, Anita (Ed.), Sentence and context. Berlin: DeGruyter.

Kempen, Gerard (in press). Clausal coordination and coordinate ellipsis in a model of the speaker. Linguistics.

Kempen, Gerard (2007). De kunst van het weglaten: Elliptische nevenschikking in een model van de spreker. In: Moerdijk, Fons; van Santen, Ariane & Tempelaars, Rob (Eds.), Leven met woorden. Afscheidsbundel voor Piet van Sterkenburg. Leiden: Brill. [pp. 397-407].

Kim, J., Davis, C. & Cutler, A. Perceptual tests of rhythmic similarity: II. Syllable rhythm. Language and Speech. Anne.Cutler@mpi.nl

Kuipers, J-R & La Heij, W. (in press). Semantic facilitation in category and action naming: Testing the message-congruency account. Journal of Memory and Language. LAHEIJ@fsw.leidenuniv.nl

La Heij, W., Starreveld, P.A., & Kuipers, J-R. (in press). Structural complexity is not the (big) issue: A reply to Roelofs (2007). Language and Cognitive Processes. LAHEIJ@fsw.leidenuniv.nl

Lemhöfer, K., Dijkstra, T., Schriefers, H, Baayen, H.R., Grainger, J., & Zwitserlood, P. (in press). Native language influences on word recognition in a second language: A mega-study. Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition. kristin.lemhoefer@mpi.nl

New, B., Brysbaert, M., Veronis, J., & Pallier, C. (in press). The use of film subtitles to estimate word frequencies. Applied Psycholinguistics. Marc.Brysbaert@rhul.ac.uk

Nieuwland, M.S., Petersson, KM. & Van Berkum, J.J.A. (2007). On sense and reference: Examining the functional neuroanatomy of referential processing. Neuroimage, 37(3), 993-1004. mante@nmr.mgh.harvard.edu

Smolka, E., Zwitserlood, P., & Rösler, F. (in press). Stem access in regular and irregular inflection: Evidence from German participles. Journal of Memory and Language. zwitser@psy.uni-muenster.de

Snijders, T., Kooijman, V., Cutler, A. & Hagoort, P. Neurophysiological evidence of delayed segmentation in a foreign language. Brain Research. Anne.Cutler@mpi.nl

Van Linden, S., & Vroomen, J. (In press). Recalibration of phonetic categories by lipread speech versus lexical information. Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance. j.vroomen@uvt.nl

Vroomen, J., van Linden, S., de Gelder, B., & Bertelson, P. (2007). Visual recalibration and

35

InDruk

selective adaptation in auditory-visual speech perception: Contrasting build-up courses. Neuropsychologia, 45,572-577. j.vroomen@uvt.nl

Vroomen, J. & Keetels, M. (2006). The spatial constraint in intersensory pairing: No role in temporal ventriloquism. Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance, 32, 1063-1071. j.vroomen@uvt.nl

Zempléni, M.Z., Renken, R., Hoeks, J.C.J., Hoogduin, J.M., & Stowe, L.A. (2007). Semantic ambiguity processing in sentence context: Evidence from event-related fMRI. NeuroImage, 34(3), 1270-1279. j.c.j.hoeks@rug.nl

MotoriekAdam, J.J. (in press). Manipulating response set in a choice reaction task: Evidence for anatomical coding in response selection. Acta Psychologica.Jos.Adam@BW.unimaas.nl

Aidroos, N., Fischer, M.H., Adam, J.J., & Pratt, J. (in press). Structured perceptual arrays and the modification of Fitts’s law: Examining saccadic eye movements. Journal of Motor Behavior.Jos.Adam@BW.unimaas.nl

Boonstra TW, Daffertshofer A, Breakspear M and Beek PJ (2007). Multivariate time-frequency analysis of electromagnetic brain activity during bimanual motor learning. NeuroImage 36(2): 370-377. t.boonstra@fbw.vu.nl

Boonstra TW, Daffertshofer A, van Ditshuizen JC, van den Heuvel MRC, Hofman C, Willigenburg NW and Beek PJ (2007). Fatigue-related changes in motor-unit synchronization of quadriceps muscles within and across legs. J Electromyogr Kinesiol. DOI: 10.1016/j.jelekin.2007.03.005. t.boonstra@fbw.vu.nl

Boonstra, T. W., Daffertshofer, A., Breakspear, M., & Beek, P. J. (2007). Multivariate time-frequency analysis of electromagnetic brain activity during bimanual motor learning. NeuroImage, 36, 370-377. p.beek@fbw.vu.nl

Boonstra, T. W., Daffertshofer, A., van Ditshuiszen, J. C., van den Heuvel, M. R. C., C. Hofman, N. W. Willigenburg, & P. J. Beek (in press). Fatigue-related changes in motor-unit synchronization of quadriceps muscles within and across legs. Journal of Electromyography and Kinesiology. p.beek@fbw.vu.nl

Brenner, E., Smeets, J.B.J. (in press) Flexibility in intercepting moving objects. Journal of Vision J.Smeets@fbw.vu.nl

Crajé, C., Van der Kamp, J., & Steenbergen, B. (in press). The effect of the ‘rod-and-frame’ illusion on

the planning of a sequential object manipulation task. Experimental Brain Research. steenbergen@nici.ru.nl

de Oliveira, R. F., Oudejans, R. R. D., & Beek, P. J. (in press). Gaze behavior in basketball shooting: further evidence for online visual control. Research Quarterly of Sport and Exercise. p.beek@fbw.vu.nl

de Poel, H. J., Peper, C. E., & Beek, P. J. (2007). Handedness-related asymmetry in coupling strength in bimanual coordination: furthering theory and evidence. Acta Psychologica, 124, 209-237. p.beek@fbw.vu.nl

Dessing, J. C., Daffertshofer, A., Peper, C. E., & Beek, P. J. (2007). Stability and error correction in ‘sync’ and ‘async’ four ball juggling. Journal of Motor Behavior, 39, 433-446. p.beek@fbw.vu.nl

Donker, S. F., Roerdink, M., Greven, A. J., & Beek, P. J. (2007). Regularity of center-of-pressure trajectories depends on the amount of attention invested in postural control. Experimental Brain Research, 181, 1-11. p.beek@fbw.vu.nl

Donker, S. F., Ledebt, A., Roerdink, M., Savelsbergh, G. J. P., & Beek, P. J. (in press). Children with cerebral palsy exhibit greater and more regular sway than typically developing children. Experimental Brain Research. p.beek@fbw.vu.nl

Fischer, M.H., Pratt, J., & Adam, J.J. (in press). On the timing of reference frames for action control: Exploring a violation of Fitts’s Law. Experimental Brain Research. Jos.Adam@BW.unimaas.nl

Hesse, C., de Grave, D.D.J., Franz, V.H., Brenner, E., Smeets J.B.J. (in press) Planning movements well in advance. Cognitive Neuropsychology J.Smeets@fbw.vu.nl

Kleinholdermann, U., Brenner, E., Franz, V.H., Smeets, J.B.J. (2007) Grasping trapezoidal objects. Experimental Brain Research 180:415-420 J.Smeets@fbw.vu.nl

Liesker, H., Smeets, J.B.J., Brenner, E. (in press) Simultaneous processing of visual information and planning of hand movements in a visuo-manual search task. Acta Psychologica J.Smeets@fbw.vu.nl

Mutsaarts, M., Steenbergen, B., & Bekkering, H. (2007). Impaired motor imagery in right hemiparetic cerebral palsy. Neuropsychologia, 45(4), 853-9. steenbergen@nici.ru.nl

Overvliet, K.E., Smeets J.B.J. Brenner, E. (2007) Haptic Search with Finger Movements: Using More Fingers Does Not Necessarily Reduce Search Times Experimantal Brain Research, 182: 427-434 J.Smeets@fbw.vu.nl

36

InDr

uk

Ridderikhoff, A., Peper, C. E., & Beek, P. J. (2007). Error correction in bimanual coordination benefits from bilateral muscle activity: evidence form kinesthetic tracking. Experimental Brain Research, 181, 31-48. p.beek@fbw.vu.nl

Roerdink, M., Lamoth, C. J. C., Kwakkel, G., van Wieringen, P. C. W., & Beek, P. J. (2007). Gait coordination after stroke: benefits of acoustically paced treadmill walking. Physical Therapy, 87, 1009-1022. p.beek@fbw.vu.nl

Roerdink, M., Ophoff, E. D., Peper, C. E., & Beek, P. J. (in press). Visual and musculoskeletal underpinnings of anchoring in rhythmic visuo-motor tracking. Experimental Brain Research. p.beek@fbw.vu.nl

Selen, L. P., Beek, P. J., & van Dieën, J. H. (2007). Fatigue-induced changes of impedance and performance in target tracking. Experimental Brain Research, 181, 99-108. p.beek@fbw.vu.nl

Steenbergen, B. & van der Kamp, J. (2007, accepted). Attentional processes in dribbling performance of high-skilled soccer players with congenital hemiparesis: Differences related to the side of the hemisperic lesion. Motor Control. steenbergen@nici.ru.nl

Steenbergen, B., van Nimwegen, M., & Crajé, C. (in press). Solving a mental rotation task in congenital hemiparesis: Motor imagery versus visual imagery. Neuropsychologia. steenbergen@nici.ru.nl

Steenbergen, B., Verrel, J., & Gordon, A.M. (2007). Motor planning in Cerebral Palsy. Disability and Rehabilitation, 29(1), 13-23. steenbergen@nici.ru.nl

Stins, J. F., & Beek, P. J. (in press). Effects of picture viewing on postural control. BMC Neuroscience. p.beek@fbw.vu.nl

Utley, A., Steenbergen, B., & Astill, S. (2007). Ball catching in children with developmental coordination disorder: Control of the degrees of freedom. Developmental Medicine and Child Neurology, 49(1), 34-38. steenbergen@nici.ru.nl

Van de Kamp, C. & Zaal, F. T. J. M. (2007). Prehension is really reaching and grasping. Experimental Brain Research, 182, 27–34. f.t.j.m.zaal@rug.nl

van Elswijk G., Kleine B. U., Overeem S., Eshuis B., Hekkert K., & Stegeman D. F. (in press). Muscle imaging: Mapping responses to transcranial magnetic stimulation with high-density surface electromyography. Cortex. gijs@vanelswijk.net

van Mourik, A. M., Daffertshofer, A., & Beek, P. J. (in press). Extracting dynamics from the stochastics

of rhythmic forearm movements. Journal of Motor Behavior. p.beek@fbw.vu.nl

Vardy, A. N., Daffertshofer, A., Ridderikhoff, A., & Beek, P. J. (2007). Differential after-effects of bimanual activity on mirror movements. Neuroscience Letters, 12, 117-122. p.beek@fbw.vu.nl

GeheugenBreitenstein,C., Zwitserlood, P., de Vries, M.H., Feldhues, C., Knecht, S, &. Dobel, C. (in press). Five days versus a lifetime: Intense associative vocabulary training generates lexically integrated words. Restorative Neurology and Neuroscience. zwitser@psy.uni-muenster.de

Camp, G., Pecher, D., & Schmidt, H.G. (2007). No retrieval-induced forgetting using item-specific independent cues: Evidence against a general inhibitory account. Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition, 33(5), 950-958. camp@fsw.eur.nl

Colzato, L. S., Spapé, M., Pannebakker, M., & Hommel, B. (in press). Working memory and the Attentional Blink:Blink size is predicted by individual differences in operation span. Psychonomic Bulletin & Review. COLZATO@fsw.leidenuniv.nl

De Vries, M.H., Monaghan, P., Knecht, S., & Zwitserlood, P. (in press) Syntactic Structure and Artificial Grammar Learning: The Learnability of Embedded Hierarchical Structures. Cognition. zwitser@psy.uni-muenster.de

Huntjens, R. J. C., Peters, M. L., Woertman, L., Van der Hart, O., & Postma, A. (2007). Memory transfer for emotionally valenced words between identities in dissociative identity disorder. /Behaviour Research and Therapy, 45, /775-789. R.J.C.Huntjens@rug.nl

Imbo, I. & Vandierendonck, A. (in press). Effects of problem size, operation, and working-memory span on simple-arithmetic strategies: Differences between children and adults? /Psychological Research/. Andre.Vandierendonck@UGent.be

Imbo, I. & Vandierendonck, A. (in press). Practice effects on strategy selection and strategy efficiency in simple mental arithmetic. /Psychological Research/. Andre.Vandierendonck@UGent.be

Janssen, S. M. J., Chessa, A. G., & Murre, J. M. J. (in press). Temporal distribution of favourite books, movies and records: Differential encoding and re-sampling? Memory. S.M.J.Janssen@uva.nl

Janssen, S. M. J., Murre, J. M. J., & Meeter, M. (in press). Reminiscence bump in memory for public

37

InDruk

events. European Journal of Cognitive Psychology. S.M.J.Janssen@uva.nl

Schöning, S., Engelien, A., Kugel, H., Schäfer, S., Schiffbauer, H., Zwitserlood, P., Pletziger, E., Beizai, P., Kersting, A., Ohrmann, P., Greb, R., Lehmann, W, Heindel, W, Arolt, V, Konrad, C. (in press.). Functional anatomy of visuo-spatial working memory during mental rotation is influenced by sex, menstrual cycle, and sex steroid hormones. Neuropsychologia. zwitser@psy.uni-muenster.de

Van der Stigchel, S., Merten, H., Meeter, M., & Theeuwes, J. (in press). The effects of a task-irrelevant visual event on spatial working memory. Psychonomic Bulletin & Review. s.vanderstigchel@uu.nl

Van Gerven, P.W.M., Meijer, W.A., & Jolles, J. (2007). Education does not protect against age-related decline of switching focal attention in working memory. Brain and Cognition, 64, 158-163. P.vanGerven@PSYCHOLOGY.unimaas.nl

Van Gerven, P.W.M., Meijer, W.A., Prickaerts, J.H.M., & Van der Veen, F.M. (in press). Aging and focus switching in working memory: Excluding the potential role of memory load. Experimental Aging Research. P.vanGerven@PSYCHOLOGY.unimaas.nl

Van Ruitenbeek,P., Vermeeren, A., and Riedel, W.J. (in druk) Histamine H1-receptor blockade in humans affects psychomotor performance but not memory. Journal of Psychopharmacology. A.Vermeeren@Psychology.Unimaas.Nl verkoeijen@fsw.eur.nl

Van Strien, J. W., Verkoeijen, P. P. J. L., Van der Meer, N., & Franken, I. H. A. (in press). Electrophysiological correlates of word repetition spacing: ERP and induced band power old/new effects with massed and spaced repetitions. International Journal of Psychophysiology. verkoeijen@fsw.eur.nl

Verkoeijen, P. P. J. L., & Delaney, P. F. (in press). Rote rehearsal learning and spacing effects in the memory of unmixed Lists: Evidence from free recall and recognition. Journal of Memory and Language. verkoeijen@fsw.eur.nl

Verkoeijen, P. P. J. L., Rikers, R. M. J. P., & Öszoy, B. (in press) Distributed reading can hurt the spacing effect in text memory. Applied Cognitive Psychology. verkoeijen@fsw.eur.nl

OverigeArns M, Van Luijtelaar G, Sumich A, Hamilton R, Gordon E. Electroencephalographic, personality, and executive function measures associated with

frequent mobile phone use. Int J Neurosci. 2007;117(9):1341-60. g.vanluijtelaar@nici.ru.nl

Bosnyakova D, Gabova A, Zharikova A,Gnezditski V, Kuznetsova G, van Luijtelaar G. Some peculiarities of time-frequency dynamics of spike-wave discharges in humans and rats. Clin Neurophysiol. 2007;118:1736-43. Epub 2007 Jun 5. g.vanluijtelaar@nici.ru.nl

Brysbaert, M. & Dumoulin, F. (2007). Do we all have to study American textbooks? Netherlands Journal of Psychology, 63, 58-67. Marc.Brysbaert@rhul.ac.uk

Colzato, L. S., van Wouwe, N. C., & Hommel, B. (2007). Spontaneous Eye-Blink Rate predicts the strength of visuomotor binding. Neuropsychologia, 45 (10), 2387-2392. COLZATO@fsw.leidenuniv.nl

Groen, Y., Wijers, A.A., Mulder, L.J.M., Minderaa, R.B., Althaus, M. (in press). Physiological correlates of learning by performance feedback in children: a study of EEG event-related potentials and evoked heart rate, Biological Psychology, doi:10.1016/j.biopsycho.2007.07.006. Y.Groen@accare.nl

Grootens KP, van Luijtelaar G, Buitelaar JK, van der Laan A, Hummelen JW, Verkes RJ. Inhibition errors in borderline personality disorder with psychotic-like symptoms. Prog Neuropsychopharmacol Biol Psychiatry. 2007 Aug 24; [Epub ahead of print] g.vanluijtelaar@nici.ru.nl

Hommel, B. (in press). Planung und exekutive Kontrolle von Handlungen [Planning and executive control of actions]. In J. Müsseler (ed.), Lehrbuch Allgemeine Psychologie (2nd edition; pp. 794-861). Heidelberg: Spektrum. hommel@fsw.leidenuniv.nl

Huizinga, M. (2007) De ontwikkeling van executieve functies tussen kindertijd en jong-volwassenheid [in Dutch]. Neuropraxis, 11, 74-82. M.Huizinga@uva.nl

Huizinga, M. & Van der Molen, M.W. Age-group differences in set-switching and set-maintenance on the Wisconsin Card Sorting Task (2007). Developmental Neuropsychology, 31(2), 193-215. M.Huizinga@uva.nl

Kerstholt, J.H., Paashuis, R. en Sjerps, M. (2007). Shoe print examinations: Effects of expectation, complexity and experience. Forensic Science International, 165, 30-34. J.Kerstholt@pwo.ru.nl

Kerstholt, J.H. & Eikelboom, A.R. (in press). Effects of prior interpretation on situation assessment in crime analysis. Journal of Behavioural Decision Making. J.Kerstholt@pwo.ru.nl

38

InDr

uk

Knippenberg JM, Maes JH, Kuniecki MJ, Buyse BA, Coenen AM, van Luijtelaar G. N150 in amygdalar ERPs in the rat: Is there modulation by anticipatory fear? Physiol Behav. 2007 Aug 29; [Epub ahead of print] g.vanluijtelaar@nici.ru.nl

Liu XB, Coble J, van Luijtelaar G, Jones EG. Reticular nucleus-specific changes in alpha3 subunit protein at GABA synapses in genetically epilepsy-prone rats. Proc Natl Acad Sci U S A. 2007 Jul 24;104(30):12512-7. Epub 2007 Jul 13. g.vanluijtelaar@nici.ru.nl

Machilsen, B., D’Agostino, E., Maes, F., Vandermeulen, D., Hahn, H. K., Lagae, L., & Stiers, P., (2007). Linear MR brain image normalization in pediatric patients with periventricular leukomalacia. NeuroImage, 35, 686-697. Peter.Stiers@PSYCHOLOGY.unimaas.nl

Rikers, R. M. J. P., & Verkoeijen, P. P. J. L. (in press). Introduction to the themed section on medical expertise research: A history lesson from those who wrote it. Medical Education. verkoeijen@fsw.eur.nl

Salvucci, D. D., & Taatgen, N. A. (in press). Threaded Cognition: An Integrated Theory of Concurrent Multitasking. Psychological Review. taatgen@cmu.edu

Sargsyan A, Sitnikova E, Melkonyan A, Mkrtchian H, van Luijtelaar G. Simulation of sleep spindles and spike and wave discharges using a novel method for the calculation of field potentials in rats. J Neurosci Methods. 2007;164:161-76. g.vanluijtelaar@nici.ru.nl

Slagter, H.A., Giesbrecht, G., Weissman, D.H., Kok, A., Kenemans, J.L., Woldorff, M.G., & Mangun, G.R. (in press). fMRI evidence for both generalized and specialized components of attentional control. Brain Research, doi:10.1016/j.brainres.2007.07.097 slagter@wisc.edu

Slagter, H.A., Lutz, A., Greischar, L.L., Francis, A.D., Nieuwenhuis, S., Davis, J., & Davidson, R.J. (2007). Mental training affects use of limited brain resources. PLoS Biology, 5(6), e138. slagter@wisc.edu

Talsma, D., Mulckhuyse, M., Slagter, H.A., & Theeuwes, J. (in press). Faster, more intense! The relation between electrophysiological reflections of attentional orienting, sensory gain control and

speed of responding. Brain Research. slagter@wisc.edu

Talsma, D., Kok, A., Slagter, H.A., Cipriani, G. (in press). Attentional orienting across the sensory modalities. Brain and Cognition. slagter@wisc.edu

Theeuwes, J., & Van der Burg, E. (in press). The role of cueing in attentional capture. Visual Cognition. E.van.der.Burg@psy.vu.nl

Theeuwes, J., & Van der Burg, E. (in press). The role of spatial and non-spatial information in visual search. Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance. E.van.der.Burg@psy.vu.nl

Toffanin, P., de Jong, R., Johnson, A., & Martens, S. (in press). Rethinking neural efficiency: Effects of controlling for strategy use. Behavioral Neuroscience. s.martens@med.umcg.nl

Tolmacheva EA, van Luijtelaar G. The role of ovarian steroid hormones in the regulation of basal and stress induced absence seizures. J Steroid Biochem Mol Biol. 2007;104:281-8. g.vanluijtelaar@nici.ru.nl

Tolmacheva EA, van Luijtelaar G. Absence seizures are reduced by the enhancement of GABA-ergic inhibition in the hippocampus in WAG/Rij rats. Neurosci Lett. 2007;416:17-21. g.vanluijtelaar@nici.ru.nl

van Broekhoven F, Backstrom T, van Luijtelaar G, Buitelaar JK, Smits P, Verkes RJ. Effects of allopregnanolone on sedation in men, and in women on oral contraceptives. Psychoneuroendocrinology. 2007;32:555-64. g.vanluijtelaar@nici.ru.nl

Van den Bos, E., & Poletiek, F.H. (2007). Intentional artificial grammar learning: when does it work? European Journal of Cognitive Psychology. evdbos@fsw.leidenuniv.nl, ejvdbos@hotmail.com

van Zoest, W. & Donk, M. (in press) Goal-driven modulation as a function of time in saccadic target selection. Quarterly Journal of Experimental Psychology. wieske@psych.ubc.ca

van Zoest, W., Lleras, A., Kingstone, A., & Enns, J. T., (in press). In sight, out of mind: The role of eye movements in the rapid resumption of visual search. Perception & Psychophysics wieske@psych.ubc.ca

39

InDruk

Aankondigingen Aankondigingen

Colloquium 20-11-2007 Gün Semin Free University, Amsterdam, Social Psychology22-01-2008 Patrizia Tabossi Dept. of Psychology, U. of Trieste19-02-2008 Rolf Zwaan Erasmus University Rotterdam18-03-2008 Robert D. Van Valin Jr Dept. of General Linguistics Institute for Language

and Information Heinrich Heine University Düsseldorf

Nijmegen Lectures10,11 en 12 december Adele E. Goldberg, Princeton UniversityConstructions and the nature of generalization in LanguageZie: http://www.mpi.nl/events/nijmegenlect

Leiden Institute for Brain and Cognition

Lezingen6-12-2007, 16:30 Nick F Ramsey Act it Today, Think it Tomorrow: towards

implantable neuroprosthetic brain devices12-12-2007, 13:00 Pascal Fries19-12-2007, 11:30 Roshan Cools15-1-2008, 16:30 Harold Bekkering14-2-2008, 17:00 Steven Laureys

23-10-2007 Lambert SchomakerUniversity of Groningen

Advances in Writer Identification and Verification

30-10-2007 Claes von HofstenUppsala University Sweden

An Action approach to Cognitive and Social development

06-11-2007 Martin Pickering20-11-2007 Mathew Diamond Neural Activity in Rat Barrel Context

Underlying Texture Discrimination11-12-2007 Brian Scholl18-12-2007 Christian Fiebach Working memory and the language system:

fMRI evidence for a procedural model of verbal working memory

15-01-2008 Stefan EverinUniversity of Western Ontario

Aank

ondi

ging

en

Maastricht Brain Imaging Center23-11-2007 Harold Bekkering

NICI, Nijmegen“Complementary systems for understanding action intentions”

11-01-2008 Leonardo ChelazziUniversity of Verona, Italy

“Different forms of feature-based attention”

01-02-2008 Pieter RoelfsemaNetherlands Institute for Neuroscience, Amsterdam

"Cortical algorithms for perceptual grouping“

29-02-2008 Uta NoppeneyMPI for Biological Cybernetics, Tübingen, Germany

“Audio-visual integration within the cortical hierarchy”

04-04-2008 Victor LammeUvA, Amsterdam

“Solving the real mystery of consciousness”

09-05-2008 Serge RomboutsLeiden Institute for Brain and Cognition

“FMRI - Intrinsic Brain Connectivity: aging, dementia and pharmacology”

30-05-2008 Nick RamseyUMCU, Utrecht

“Targetting specific brain areas for cortical Brain-Computer Interface systems: fMRI and electrocorticography”

Allemaal om 13.30 uur

23-11-2007 Helmholtz Lecture, Clive Wynne11-01-2008 Helmholtz Lecture, Robert Zatorre01-02-2008 Symposium "Natural Scene Perception", in honor of Jan Koenderink15-02-2008 Helmholtz Lecture, Alvaro Pascual-Leone14-03-2008 Helmholtz Lecture, David Leopold11-04-2008 Helmholtz Lecture, Eero Simoncelli23-05-2008 Helmholtz Lecture, Steve Palmer13-06-2008 Helmholtz Lecture, John Maunsell

Cognitive Science Center Amsterdam12-12-200716.00-17.00

Herman Kolk The skeptical brain or: how to monitor language perception

30-01-2008 Chris de Zeeuw Creating Coordination in the Cerebellum

Aankondigingen

16.00-17.0026-06-200820.00-21.00

James Mc Clelland Cooperation of Complementary Learning Systems

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Adresgegevens gewijzigd?Adresgegevens gewijzigd?De Nederlandse Vereniging voor Psychonomie hecht er waarde aan haar ledengegevens zo accuraat mogelijk te houden. Uw hulp is daarbij echter noodzakelijk. Alleen als u wijzigingen in uw gegevens aan ons meldt, kunnen wij deze tijdig verwerken. Schrijf ons even een briefje of stuur een E-mail voor het melden van wijzigingen. Vermeld daarbij altijd uw titel, naam en voorletters, en verder alleen de gegevens die gewijzigd zijn.

altijd vermelden:

(oude) titel, voorletters,naam:

alleen bij wijziging vermelden:

(nieuwe) titel:

wil post ontvangen op huisadres/werkadres(*):

Huisadres Werkadres

Straat + Huisnummer: Instelling, vakgroep / Afdeling:PC + Woonplaats: Straat + NummerTelefoon: Telefoon:Fax:

Email:

Werkadres

Promovendus (AIO/OIO/enz.) j/n (*)Student j/n (*)

*Doorhalen wat niet van toepassing is.

Stuur deze gegevens op naar de ledenadministratie van de vereniging:

Martijn Meeter,VU, Dept. of Cognitive Psychologyvan der Boechorststraat 11081 BT Amsterdam

email: m.meeter@psy.vu.nl

Aant

eken

inge

nAd

resg

egev

ens