Overzicht van de Nederlandse verzekeringsmarkt in 2015 en ...

Overzicht van de Nederlandse verzekeringsmarkt in 2015 en ontwikkelingen in 2016

November 2016

© 2016 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. De naam KPMG en het logo zijn geregistreerde merken van KPMG International.

Leeswijzer

Dit verzekeringsmarktonderzoek heeft betrekking op de Nederlandse verzekeringsmarkt in 2015 en de vergelijking met voorgaande jaren. De historische gegevens die zijn gebruikt in dit onderzoek gaan terug tot 2008. De gebruikte informatie is voornamelijk afkomstig van de website van De Nederlandsche Bank en uitgebrachte informatie van het Verbond van Verzekeraars.

In deze presentatie vindt u eerst algemene informatie over de verzekeringsmarkt, waaronder de totale premie-inkomsten en uitkeringen, gemiddelde kostenratio’s en solvabiliteitspercentages. Daarna wordt nader stilgestaan bij de individuele markten zorg, leven en schade.

Vervolgens is per markt een analyse gemaakt van de gegevens over 2015. We beginnen daarbij met de meest belangrijke statements in een notendop, waarna de volgende punten in meer detail worden toegelicht:— De algemene resultaten van de markt, bijvoorbeeld: Zijn de kosten gestegen? Hoe is de ontwikkeling van het premievolume?— Daaropvolgend komen de zes grootste verzekeraars van de markt aan bod, hoe zijn de onderlinge verhoudingen? Welke verzekeraar is in staat geweest

zijn kosten te laten dalen? Hoe is de verhouding tussen de inkomsten en de uitgaven per verzekeraar? En op welk niveau is de solvabiliteit?— We sluiten elke markt af met de meest belangrijke krantenkoppen over 2016; nu we weten wat er in 2015 gebeurde, trekken we de lijn door naar 2016.

Wat speelt er in 2016 in de markt?

Leeswijzer


Inhoud

Levensverzekeraars

Overzicht Nederlandse verzekeringsmarkt 2015

Schadeverzekeraars

Zorgverzekeraars


— Nettoresultaat stijgt in 2015 naar EUR 5,2 mrd positief

— Premie-inkomsten: EUR 72,7mrd— Bruto-uitkeringen: EUR 72,3 mrd

— Totale premie-inkomsten laten een dalende lijn zien

— Kostenratio daalt naar 10% — Solvabiliteit onder Solvency I in 2015

ruimschoots in orde en sinds 2016 is Solvency II van kracht

Trends & innovatie:

Consolidatie, closed books, de deeleconomie, lage rentestand, Big Data, Internet of Things en nieuwe digitale platformen

Belangrijkste ontwikkelingenOverzicht Nederlandse verzekeringsmarkt 2015

— Uitkeringen wederom hoger dan inkomsten. Dit wordt mede veroorzaakt door de lange tijd tussen betaling en uitkering

— Nettoresultaat dit jaar positief

— Lichte stijging solvabiliteit onder Solvency I

— Lage rentestand blijft parten spelen

— NN nieuwe marktleider

Markt Zorg Leven Schade

— Stijgende premie-inkomsten maar ook toename schadelast

— Nettoresultaat daalt— Positie top 4-

zorgverzekeraars onveranderd

— Solvabiliteit onder Solvency I daalt bij twee van de top 4-zorgverzekeraars

— Premie-inkomsten laten (over meerdere jaren) een dalende lijn zien

— Nettoresultaat is stabiel en positief

— Brutoclaims dalen licht— Solvabiliteit onder

Solvency I stijgt


10 1177 72

131 123

26 2639 39

421 437 446414 406 389 379 363

352 368 352 335 320 295 271 250 228

050

100150200250300350400450500

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Herverzekeraars Verzekeraars onder het Besluit Reikwijdtebepaling Schadeverzekeraars Natura-uitvaartverzekeraars Levensverzekeraars Aantal verzekeraars

Het aantal verzekeraars onder toezicht van DNB neemt afOverzicht Nederlandse verzekeringsmarkt 2015

Bron: DNB website

Toelichting

— In 2015 zet de trend door dat er ieder jaar minder verzekeraars onder toezicht van DNB vallen. De stijging in 2014 ten opzichte van 2013 wordt verklaard door de toevoeging van de verzekeraars die onder het Besluit Reikwijdtebepaling vielen (in 2014: 77 en in 2015: 72). Het totaal aantal verzekeraars exclusief de verzekeraars die onder het Besluit vallen is in 2014 206 en in 2015 199.

— 2015 ten opzichte van 2014:

– Aantal schadeverzekeraars nam af met 8 verzekeraars

– Aantal verzekeraars dat onder Besluit Reikwijdtebepaling valt daalde met 5

– Aantal herverzekeraars met een zetel in Nederland steeg met 1

Aantal

283 271


Brutopremie hoger dan bruto-uitkeringenOverzicht Nederlandse verzekeringsmarkt 2015

75,1

78,6 78,6 78,8 79,7

76,076,9

74,1 72,7

60

65

70

75

80

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

62,164,2

67,0

70,872,4

69,4

74,8 75,5

72,3

60

65

70

75

80

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

In 2015 zijn de brutopremies hoger dan de bruto-uitkeringen:

— De brutopremie-inkomsten waren tot 2014 altijd hoger dan de uitkeringen, in 2015 is dit wederom het geval.

— Het verschil in brutopremies en uitkeringen bedraagt in 2015 EUR 0,4 mrd.

— Dit is voornamelijk te danken aan de daling van de bruto-uitkeringen met 4,2%, deels veroorzaakt door de daling van de uitkeringen in de levensverzekeringsmarkt.

— De brutopremie-inkomsten daalden met 1,9%.

Bron: DNB staten, 2007-2015.

In mrd euro’sBrutopremies

In mrd euro’sBruto-uitkeringen


Toelichting


Verdeling van de markt naar premiesOverzicht Nederlandse verzekeringsmarkt 2015

Leven 34%

Zorg 43%

Schade23%

Leven 20%

Zorg 60%

Schade20%

18,3

41,4

15,817,5

41,5

14,714,7

43,0

14,7

05

101520253035404550

Leven Zorg Schade2013 - 2014 - 2015

Bron: DNB staten, 2015.

Bron: DNB staten, 2008. Bron: DNB staten, 2013-2015.

Premie-inkomen per markt 2008

Premie-inkomen per markt 2015

BrutopremiesIn mrd euro’s

— Het totaal volume van de brutopremies is in 2015 1,9% lager dan in 2014. Hiermee zet de trend van de afgelopen jaren door.

— De premie-inkomsten bij de levensverzekeraars dalen dit jaar wederom flink (-16%).

— De zorgverzekeringsmarkt laat als enige groei zien (+3,6%). Dit wordt mede veroorzaakt door de verplichting tot het hebben van een zorgverzekering.

— Het aandeel van de zorgverzekeraars blijft daardoor groeien en bedraagt dit jaar 60%.

Toelichting

2013 - 2014 - 2015 2013 - 2014 - 2015


5,1

4,7 4,64,8

4,9

4,6

5,1

4,3

3,8

4,0

4,2

4,4

4,6

4,8

5,0

5,2

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Kerncijfers Nederlandse verzekeringsmarktOverzicht Nederlandse verzekeringsmarkt 2015

-5,3

4,6

1,81 ,2

2,8

5 ,1

-0,7

5 ,2

(6)

(4)

(2)

0

2

4

6

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

13% 13% 13% 12% 13%11% 12%

10%

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Bron: DNB staten, 2008-2015. Bron: DNB staten, 2008-2015.


— De kostenratio van de verzekeringsmarkt daalt tot onder het niveau van de afgelopen jaren.

— Deze lage kostenratio wordt deels veroorzaakt door de lage kosten in de zorgverzekeringsmarkt.

— De nettoresultaten groeien; ondanks de gedaalde premie-inkomsten is er een stijging van het resultaat zichtbaar. Dit wordt veroorzaakt door de stijging van het nettoresultaat bij de levensverzekeraars.

Toelichting

NettoresultaatIn mrd euro’s

Kostenratio (inclusief acquisitiekosten)

Overige kostenIn mrd euro’s


Gemiddelde kostenratio’s 2010 vs 2015Overzicht Nederlandse verzekeringsmarkt 2015

0%5%

10%15%20%25%30%35%40%

Klein(omzet < EUR 100 mln)

Gemiddeld(omzet EUR 100-500 mln)

Groot(omzet > EUR 500 mln)

2010 2015

0%5%

10%15%20%25%30%35%40%

Klein(omzet < EUR 100 mln)

Gemiddeld(omzet EUR 100-500 mln)

Groot(omzet > EUR 500 mln)

2010 2015

— Overige kosten en acquisitiekosten als percentage van bruto geboekte premies, naar concerngrootte.— De kostenratio’s laten een algemeen dalende tendens zien sinds 2010.— Schaalvoordelen zijn duidelijk te zien, in beide markten zijn de kosten voor de grotere verzekeraars lager. — De kosten in de leven markt zijn voor kleine verzekeraars lager dan deze kosten in de niet-levenmarkt; bij de grotere verzekeraars zijn de kosten in de

niet-levenmarkt juist lager.

Kostenratio’s niet-levenmarkt

Toelichting

Bron: DNB staten, 2010-2015. Bron: DNB staten, 2010-2015.

Kostenratio’s levenmarkt


Kapitaalpositie onder Solvency I Overzicht Nederlandse verzekeringsmarkt 2015

251% 251%300%

244% 246%

344%

258%230%

371%

0%50%

100%150%200%250%300%350%400%

Leven Zorg Schade200%210%220%230%240%250%260%270%280%

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Solvabiliteit in %

Solvabiliteitsratio’s onder Solvency I Solvabiliteitsverloop verzekeringsmarkt


Toelichting

— Solvabiliteit als percentage van de vereiste solvabiliteit, naar concern, onder Solvency I.— De gemiddelde solvabiliteit onder Solvency I van de verzekeringsmarkt is in 2015 268%. — De solvabiliteitsratio’s onder Solvency I zijn in alle markten ruim boven de norm— In de zorgverzekeringsmarkt neemt de Solvency I-ratio iets af terwijl in de leven- en schadeverzekeringsmarkt deze juist toenemen. Dit heeft te maken met

het teruggeven van de winst over eerdere jaren via de premie in de zorgverzekeringsmarkt.— De Solvency I-ratio in de schadeverzekeringsmarkt is in 2015 met gemiddeld 371% de hoogste van de drie markten.

2013-2014-2015 2013-2014-2015 2013-2014-2015


Kapitaalpositie onder Solvency II Overzicht Nederlandse verzekeringsmarkt 2015

166% 167% 171%

0%20%40%60%80%

100%120%140%160%180%

“De Nederlandsche Bank vindt dat de omstreden claimemissie van Delta Lloyd het beste gewoon doorgang kan vinden. Volgens de toezichthouder zijn bedrijf en aandeelhouders erbij gebaat als de verzekeraar zijn kapitaalpositie verstevigt.” (Het Financieele Dagblad, 11-03-2016)

“Opnieuw is een grote verzekeraar hard geraakt door nieuwe toezichtregels voor de sector. Aegon, naar balans de grootste in Nederland gevestigde partij, moest bij de kwartaalcijfers melden dat de solvabiliteit (maatstaf voor degelijkheid) van de Nederlandse activiteiten bijna door een kritische grens is gezakt.”(Het Financieele Dagblad, 12-05-2016)

“DNB wil dat de kunstmatige rekenrente met de naam UFR, die cruciaal is bij het berekenen van de solvabiliteit (maatstaf voor degelijkheid), naar het niveau gaat waar Nederlandse pensioenfondsen mee moeten rekenen. Dat zou betekenen dat van de huidige rekenrente van 4,2% een vol procentpunt af gaat. Dat scheelt verzekeraars tientallen procentpunten in de solvabiliteit.”(Het Financieele Dagblad, 18-05-2016)

Leven Zorg Schade

Solvabiliteitsratio’s onder Solvency II Q1 2016

Bron: DNB website

Toelichting

— Op 1 januari 2016 werd Solvency II van kracht met de daarbij horende gevolgen voor de berekende kapitaalpositie, rapportage en het risicomanagement van verzekeraars.

— Duidelijk is te zien dat de nieuwe regelgeving in alle markten gevolgen heeft voor de berekende kapitaalpositie. — Ondanks de daling van de nieuwe solvabiliteitsratio’s is te zien dat binnen alle markten de wettelijke norm nog steeds ruim gehaald wordt, echter de markt

en toezichthouder hebben in sommige gevallen aanvullende eisen.— In het overzicht zorgverzekeraars wordt een gewogen Solvency II-ratio genoemd van 157%; dit komt door het gebruik van verschillende bronnen.


Solvency II-ratio’s bij Nederlandse verzekeraarsOverzicht Nederlandse verzekeringsmarkt 2015

201%

150%185% 169%

131%

239%

160%

204%

158%191%

173%

252%

182%

0%

50%

100%

150%

200%

250%

300%

Achmea Aegon ASR CZ Delta Lloyd NN group Vivat

31-dec-15 30-jun-16

Bron: Jaarverslagen/persberichten.

Toelichting

— Solvabiliteit als percentage van de vereiste solvabiliteit, naar concern, onder Solvency II op groepsniveau.— De solvabiliteitsratio’s onder Solvency II van de Nederlandse verzekeraars verschillen sterk, maar zijn allemaal boven de 100%.— Delta Lloyd heeft begin 2016 nieuwe aandelen uitgegeven en heeft daarmee zijn kapitaalpositie versterkt.— Solvabiliteit onder Solvency II stijgt bij alle verzekeraars, waarbij het percentage bij NN nog steeds het hoogste is.— De halfjaarcijfers van CZ waren niet beschikbaar.


0

200

400

600

800

1.000

1.200

1.400

2010 2011 2012 2013 2014 2015Verzekeringstechnisch resultaat Nettoresultaat

Verzekeringstechnisch resultaat versus nettoresultaatOverzicht Nederlandse verzekeringsmarkt 2015

-8.000

-6.000

-4.000

-2.000

0

2.000

4.000

6.000

2010 2011 2012 2013 2014 2015Verzekeringstechnisch resultaat Nettoresultaat

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

2010 2011 2012 2013 2014 2015

Verzekeringstechnisch resultaat Nettoresultaat

— Het verzekeringstechnisch resultaat van een verzekeraar bestaat uit de premie-inkomsten minus de schades en overige bedrijfskosten. Hierin zijn dus geen inkomsten uit beleggingen meegenomen.

— Het nettoresultaat wordt gedefinieerd als de bedrijfsinkomsten, minus de gemaakte kosten, na belasting.

— Beleggingen blijven een belangrijke bron van inkomsten voor verzekeraars.

— De levensverzekeringsmarkt heeft na een jaar van negatief resultaat dit jaar weer een positief verzekeringstechnisch resultaat en nettoresultaat.

— Ondanks de stijgende premie-inkomsten daalt het nettoresultaat van de zorgverzekeringsmarkt dit jaar voor de tweede keer op rij. Dit ligt deels aan de premiekortingen die door de zorgverzekeraars worden gegeven.Bron: DNB staten, 2010-2015.


Toelichting

LevensverzekeringsmarktIn mrd euro’s

ZorgverzekeringsmarktIn mrd euro’s

Schadeverzekeringsmarkt

In mrd euro’s



Special: ConsolidatieOverzicht Nederlandse verzekeringsmarkt 2015

Versnipperde Nederlandse verzekeringsbranche, nadelige gevolgen lage rente, toegenomen eisen van toezichthouders…

Vooral de overheid en DNB verwachten consolidatie.

Kostenreducties zijn noodzakelijk, fusies en overnames leveren (op de lange termijn) kostenbesparingen op.

Toekomst?

In de levenmarkt worden minder nieuwe polissen verkocht, terwijl bestaande portefeuilles nog tientallen jaren doorlopen. Het is een aflopende markt, maar heel langzaam. De winstgevendheid neemt langzaam af. Consolidatie is een mogelijkheid, maar geen noodzaak. Vraag is vooral: wat gaan levensverzekeraars doen met hun zogenaamde ‘closed book’-portefeuilles?

In de schademarkt heerst stevige concurrentie. Het aantal verzekeraars is meer dan gehalveerd in de afgelopen 15 jaar. De top zes spelers in deze markt hebben een gezamenlijk aandeel van 53%. Achmea is marktleider, maar de daaropvolgende vijf spelers hebben redelijk gelijke marktaandelen.

In de zorgmarkt veranderen de marktposities van de topspelers weinig. Op merkniveau is er een aantal spelers samengevoegd. Agis is opgegaan in Zilveren Kruis van Achmea.

De mogelijke ontwikkelingen:— Consolidatie tussen de grotere concerns?

Overnamebod Nationale-Nederlanden op Delta Lloyd, beursgang ASR, maar geen activiteiten van Achmea of Vivat. Toch verwacht men dat er nog twee van de grote zes concerns zullen verdwijnen en we straks met vier grote concerns verdergaan.

— Consolidatie van onderop?Geen fusies tussen de zes grote concerns, maar overnames van kleine en middelgrote verzekeraars.

Huidige situatie:

Over het algemeen is het aantal levensverzekeraars teruggelopen van 94 verzekeraars in 1999 naar 36 in 2015. Het aantal schadeverzekeraars is teruggelopen van 300 (in 1999) naar 130 (eind 2015).

We kennen de voorbeelden: Amev en Stad Rotterdam (2000), Interpolis overgenomen door Achmea (2005), overname van AXA, Winterthur en DBV door Reaal (2007).

Bron: FD, AM magazine, DNB, Verbond van Verzekeraars, NOS. NZa,


Special: Closed bookOverzicht Nederlandse verzekeringsmarkt 2015

Verschillende Nederlandse levensverzekeraars kampen met zogenaamde ‘closed book’-portefeuilles.

Er worden geen nieuwe polissen verkocht, maar de afgesloten polissen lopen nog tientallen jaren door.

Door fiscale veranderingen is de vraag naar dit soort levensverzekeringen weggevallen en kampen verzekeraars met een portefeuille die steeds kleiner wordt en waarvan de kosten per polis steeds hoger worden. Kosten voor beheer, administratie worden hoger omdat de polissen verwerkt zijn in verouderde systemen. En er staan geen inkomsten meer tegenover.

Verzekeraars zijn vaak nog 30 tot 50 jaar lang verplicht de polissen in stand te houden, maar de portefeuilles zijn niet meer kostendekkend.

DNB houdt streng toezicht op de waarborg van deze gesloten portefeuilles en doorrekening van de kosten ervan.

Bron: DNB, Achmea, a.s.r., Closedbooks.nl

Wat kunnen levensverzekeraars doen?

— Verkoop van de portefeuille

– Buitenlandse partijen zijn over het algemeen wel geïnteresseerd.

– Gespecialiseerde bedrijven die het beheer in handen nemen, m.n. in Groot-Brittannië zijn er veel van dit soort bedrijven in de markt gekomen.

— Behoud van de portefeuille in eigen beheer, nadat de portefeuille is omgezet naar nieuwe digitale beheersystemen.

— Proberen klanten te bewegen tot het oversluiten naar een modernere variant van de polis, ofwel commerciële conversie. Weinig consumenten zijn hierin geïnteresseerd.

— Samenwerking aangaan met andere verzekeraars en in een aparte constructie deze portefeuilles in beheer houden. Dit komt nog niet van de grond.

Stijgende kosten per polis (afname aantal polissen)

Dure wijzigingen als gevolg van

wetswijzigingen

Dure (verouderde) IT-infrastructuur

Kosten voor behoud service niveau voor deze

klanten

De beslissingen variëren per verzekeraar en per portefeuille. Winstgevendheid en strategische positionering spelen daarin een belangrijke rol.


Hoeveel delen er:

Percentage huishoudens dat gebruikmaakte van de deeleconomie (2014)

Waarom delen ze:

8%

92%Wel Niet

19%

33%

40%

Verspilling tegengaan

Toegang tot nieuwe spullen

Geld besparen

0% 10% 20% 30% 40% 50%

De deeleconomie wordt gedefinieerd als de markt waarin consumenten elkaar tijdelijk toegang geven tot onderbenutte goederen of diensten.

Schadeverzekeringen zijn van oudsher ingesteld op bezit en niet op gebruik. Risicodekking wordt hiermee gecompliceerder of verhinderd bij gedeeld gebruik. Daarnaast wordt de scheiding tussen privé en zakelijk minder duidelijk, denk maar aan platformen zoals bijvoorbeeld Uber of Airbnb.

Veelal is schade onder de normale particuliere verzekeringen (zoals AVP of diefstalverzekering) bij het gebruik van dit soort platformen niet gedekt en is een extra verzekering nodig.

Centraal Beheer Achmea deed een proef waarbij Peerby (een online deelplatform)-gebruikers hun geleende product konden verzekeren maar ondanks veel enthousiasme vielen de resultaten tegen.

De driejarige samenwerking tussen Achmea en Snappcar kwam in maart 2016 tot een einde. Hieruit bleek dat het aantal schadegevallen bij de leenauto’s vele malen hoger is dan bij de reguliere autoverzekeringen. De vraag is nog of hier geen sprake is van mensen die hun eigen gemaakte schades proberen te declareren.

Special: Deeleconomie: impact op de verzekeringsmarktOverzicht Nederlandse verzekeringsmarkt 2015

Bronnen: Infoplus februari 2016; Verbond van verzekeraars position paper deeleconomie = kansen/ risico’s, ING Deeleconomie: ruim half miljoen huishoudens doet mee

Mensen met een hoog inkomen

Potentieel groeipercentage 2015: 70%

Jongeren (-35 jaar)Hoger opgeleiden StedelingenWie delen er:


Special: De impact van de deeleconomie op verzekeraarsOverzicht Nederlandse verzekeringsmarkt 2015

“Verzekeraar moet deeleconomie omarmen”

“(…) Er zijn in Nederland nog maar weinig verzekeraars die een verzekering aanbieden voor risico’s die voortvloeien uit de deeleconomie, al komt het heel langzaam op gang. Enkele maatschappijen zijn bezig met het ontwikkelen van een speciaal Airbnb-product en verzekeringen voor huurdiensten zoals Peerby. Een verzekeraar heeft zelfs al een polis speciaal voor Snappcar. Maar voor Uber is zo’n product er nog niet.”

“Ook virtueel kookplein Thuisafgehaald.nl verdient een eigen verzekeringsproduct, aldus het Verbond. Op dit moment is productaansprakelijkheid niet gedekt.”

Emerce, 30-12-2014

“Verzekeraars storten zich op deeleconomie”

“Onder andere Nationale-Nederlanden, ASR en Centraal Beheer komen met polissen die schade dekken voor particulieren die hun woning, gereedschap of auto uitlenen en verhuren. Laura van Lingen van Nationale-Nederlanden legt uit dat mensen met een bestaande verzekering niet zijn verzekerd als ze hun huis verhuren.”

RTL nieuws, 18-12-2014

“Waarom verzekeraars kansen ruiken in de deeleconomie”

“De warme belangstelling van verzekeraars voor bedrijven met concepten die binnen de deeleconomie passen, is te verklaren uit het feit dat de deeleconomie een blijvertje is; bedrijven als Snappcar laten een flinke groei zien en in Amsterdam wordt menig zakcentje verdiend via Airbnb-verhuur. Door verzekeringen op maat te maken voor deze diensten, kunnen verzekeraars simpelweg geld verdienen.”

“Daarnaast staan andere markten onder druk waar verzekeraars voorheen goede zaken deden, zoals de markt voor autoverzekeringen. Door felle concurrentie met lage marges en het feit dat autobezit door verdere verstedelijking en hoge prijzen niet langer vanzelfsprekend is voor jongere mensen, moeten andere markten aangeboord worden.”

Duurzaambedrijfsleven.nl, 01-03-2016

“Als verzekeraars hier niet op letten hebben ze een probleem”

“Verzekeren is makkelijk als iedereen gewoon zijn eigen spullen gebruikt. Maar door de opkomende deeleconomie verhuren particulieren steeds vaker hun auto, huis of boormachine. Daardoor vervagen voor verzekeraars grenzen tussen zakelijke klanten en particulieren. Bij wiens verzekeraar hoort een deelauto precies? Is een inboedelverzekering voor een woonhuis wel geldig als je het gebruikt als een soort hotel? Vragen waarop lang niet altijd duidelijk antwoord is.”

“(….) Er zijn wel wat polissen die hier al op inspelen - maar nog veel meer onduidelijkheden. Hierop moeten trouwens niet alleen verzekeraars, maar ook verzekerden goed letten. Het zou toch vervelend zijn als je huis afbrandt als er een Airbnb-gast logeert, en de verzekering dat niet dekt. Dat kan in sommige gevallen zo zijn namelijk.”

NRC, 11-07-2015


Special: Regulatory Horizon

1. INITIATION 2. DISCUSSION / CONSULTATION

3. IMPLEMENTATION / ENFORCEMENT 4. IN EFFECT

— De weten regelgeving in de verzekeringssector verandert snel. Om voorbereid te zijn op de toekomst is het volgen van ontwikkelingen cruciaal. In de Regulatory Horizon vindt u een overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen en de verwachte tijdslijnen.

Toelichting



Krantenkoppen 2016Overzicht Nederlandse verzekeringsmarkt 2015

“Verzekeraars spelen op safe, beleggers blij” (Het Financieele Dagblad, 13-01-2016)

“Verzekeraars beloven in te grijpen bij misstanden met big data”(Het Financieele Dagblad, 22-04-2016)

“DNB twijfelt over veerkracht van verzekeraars” (Het Financieele Dagblad, 31-03-2016)

“Delta Lloyd heeft bufferkapitaal binnen” (Het Financieele Dagblad, 08-04-2016)

“Minstens €500 mln schade door noodweer” (Het Financieele Dagblad, 28-07-2016)

“DNB zet in op veel lagere rekenrente verzekeraars”(Het Financieele Dagblad,18-05-2016)

“NN maakt zich op voor harde strijd om Delta Lloyd”(Het Financieele Dagblad, 05-10-2016)

“Verzekeraar NN ziet solvabiliteit opnieuw tot hoog niveau stijgen” (Het Financieele Dagblad, 25-02-2016)

“Verzekeraars komen met woekerloket”(Het Financieele Dagblad, 04-06-2016)

“Solvency II valt verzekeraars zwaar” (De Financiële Telegraaf, 30-08-2016)


En verder…?Overzicht Nederlandse verzekeringsmarkt 2015

We weten met z’n allen dat de verzekeringsmarkt het moeilijk heeft. Maar is het dan juist nu niet hét moment om de uitdagingen en kansen te zien en op te pakken?Creativiteit is nu vereist voor nieuwe producten, nieuwe markten en klanten, via nieuwe IT, nieuwe……

Ton Reijns, partner bij KPMG Accountants N.V.

“Bij veel verzekeraars staat het resultaat onder druk, het doorbreken hiervan vergt het maken van fundamentele keuzes in het business model hetgeen zich doorvertaalt in het operating model. Vragen die daarbij opkomen zijn: welke klanten en segmenten zijn rendabel?, wat is de gewenste rol en positie in de waardeketen?, wat doen we zelf en met partners?, hoe vergroten we de ‘agility’?, etc. Grote uitdaging zal vervolgens zitten in de executie van de transformatie die deze keuzes ten gevolge hebben.”

Maurice van den Heuvel, partner bij KPMG Advisory N.V.


Inhoud

Levensverzekeraars


Schadeverzekeraars

Zorgverzekeraars


De zorgverzekeringsmarkt in een notendopZorgverzekeringsmarkt

Negen concerns en 25 zorgverzekeraars…

Er zijn vier grote concerns en enkele kleine concerns…

Kostenratio’s dalen onder andere naar aanleiding van actieplan Kern-gezond…

Nauwelijks verschuivingen in marktaandeel van de vier grote concerns…

Het grootste deel van zowel bruto geboekte premies als schade komt voort uit de basisverzekering…Brutowinstmarge op basisverzekering ligt lager en

is minder stabiel dan brutowinstmarge op aanvullende verzekering…

Solvabiliteit daalt bij helft top 4-zorgverzekeraars door premiekortingen betaald uit eerder behaalde winsten…


-0,5

0

0,5

1

1,5

2

2,5

0

10

20

30

40

50

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Bruto geboekte premies Bruto geboekte schade Overige kosten en acquisitiekosten Nettoresultaat

Ontwikkeling premies, schade, overige kosten en het nettoresultaatZorgverzekeringsmarkt

In mrd euro's In mrd euro's

NB: Premies en schade worden gemeten op de linker-as; overige kosten en resultaat op de rechter-as.Bron: DNB staten, 2007-2015.

— Het premievolume laat over de afgelopen jaren een stijgende lijn zien. De schadelast stijgt echter ook mee. De autonome stijging van de schadelast hangt samen met de afspraken zoals gemaakt in de hoofdlijnenakkoorden tussen VWS, zorgaanbieders en zorgverzekeraars. Daarnaast is per 1 januari 2015 de AWBZ afgeschaft en is een deel van deze zorg opgenomen in de basisverzekering.

— Het nettoresultaat laat sinds 2013 een dalende lijn zien voor de markt. Dit hangt samen met de beslissing van zorgverzekeraars om een deel van hun resultaat te gebruiken om de zorgpremie laag te houden.

Toelichting

Presenter

Presentation Notes

Opmerking: Schade + Leven hebben overige kosten niet in grafiek staan. Vindt deze echter wel relevant voor Zorg gezien de besteding van publieke gelden. Maatschappij wil aan zorg spenderen en niet aan allerhande overhead.



Beleggingsmix zorgverzekeraars 2014 vs 2015Zorgverzekeringsmarkt

45%

29%

9%

6%

11%

41%

34%

10%

4%

11% Vastrentende waarden

Groepsmij. en deelnemingen

Aandelen

Deposito's

Hypothecaire leningen

Overig

— Nederlandse zorgverzekeraars beheerden een vermogen van EUR 19 miljard in 2015, maar in 2014 was dit nog EUR 22 miljard.

— Ten opzichte van 2014 heeft in 2015 een verschuiving plaatsgevonden van beleggingen in vastrentende waarden naar beleggingen in groepsmaatschappijen en deelnemingen. Deze verschuiving wordt hoofdzakelijk verklaard door krimp van het totaal beheerd vermogen.

— Onder Solvency II zijn de kapitaalsvereisten voor de verschillende soorten beleggingen anders dan onder Solvency I. Dit kan in de toekomst invloed hebben op de beleggingsmix.

Toelichting

Zorgverzekeraars 2014 Zorgverzekeraars 2015


De markt laat nauwelijks verschuivingen zienTop 4-zorgverzekeraars

Positie 2015

Positie2014

Positie 2013 Entiteit

Markt-aandeel

2015

Markt-aandeel

2014

Markt-aandeel

2013

Trend2015 vs

2014

1 1 1 Achmea Zorgverzekeringen 31,4% 31,9% 32,0%

2 2 2 Coöperatie VGZ 24,9% 25,3% 25,4%

3 3 3 CZ Groep Zorgverzekeraar 20,7% 20,1% 20,2%

4 4 4 Menzis Zorgverzekeraar 13,0% 13,0% 12,7%


— Marktaandeel is berekend op basis van bruto geboekte premies, naar concern.

— De zorgverzekeringsmarkt kenmerkt zich door vier grote spelers die gezamenlijk 90% van het marktaandeel hebben. De overige vijf concerns delen de laatste 10%.

— Sinds 2014 hebben de kleinere concerns 0,3% van de totale markt over weten te nemen van de vier grootste concerns.

Toelichting


ConcernsTop 4-zorgverzekeraars

Achmea Zorgverzekeringen

Coöperatie VGZ

CZ Groep Zorgverzekeraar

Menzis Zorgverzekeraar

— Alle top 4-zorgverzekeraarsconcerns bestaan uit meerdere verzekeraars. Eén verzekeraar binnen het concern kan meerdere labels voeren.

— Er treden geen nieuwe verzekeraars toe tot de zorgverzekeringsmarkt. ANNO12 heeft dit wel geprobeerd in 2015, maar dit bleek niet haalbaar.

— Agis is per 1 januari 2015 opgegaan in Zilveren Kruis. Agis maakte daarvoor ook al deel uit van het concern Achmea.

— Azivo fuseert per 1 januari 2017 met verzekeraar Menzis en houdt op te bestaan.

Toelichting


13.006

9.523 8.453

5.092

12.464 10.572

8.052

5.022

12.646 10.215

8.541

5.469

02.0004.0006.0008.000

10.00012.00014.000

Achmea VGZ CZ Menzis

13.23910.525

8.3455.240

13.24110.514

8.3225.389

13.48910.721

8.881

5.588

02.0004.0006.0008.000

10.00012.00014.00016.000


Bruto geboekte premies

Ontwikkeling bruto geboekte premies en schadeTop 4-zorgverzekeraars

In mln euro’s

In mln euro’s

Bron: DNB staten,2013- 2015.

— In 2014 waren de bruto geboekte schaden bij VGZ hoger dan de bruto geboekte premies; in 2015 heeft VGZ dit weten om te keren doordat een hogere risicovereningsbijdrage is ontvangen dan waar vooraf rekening mee was gehouden en een positief resultaat op de zorginkoop is behaald (bron: maatschappelijk jaarverslag Coöperatie VGZ 2015). Deze mutaties dragen tevens bij aan een daling van de netto combined ratio.

— De overige wijzigingen in bruto geboekte premies en schaden op concernniveau zijn minimaal.

Toelichting

2013 2014 2015 2013 2014 2015 2013 2014 2015 2013 2014 2015

Bruto geboekte schade


Basis- en aanvullende verzekering (1/2)Top 4-zorgverzekeraars

-5%0%5%

10%15%20%25%

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015


— Brutowinstmarge is berekend als (premies – schade) / schade.— Bij de basisverzekering is in 2010-2012 een hoge brutowinstmarge behaald door een te hoge inschatting van de zorgkosten vooraf door VWS. Hierdoor

hebben verzekeraars een hogere bijdrage ontvangen van VWS dan noodzakelijk was geweest. Deze winst gebruiken zorgverzekeraars in de volgende jaren deels om reserves op te bouwen en deels om de premie laag te houden, wat een daling van de brutowinstmarge tot gevolg heeft.

— Brutowinstmarges bij de aanvullende verzekering liggen bij iedere top 4-zorgverzekeraar hoger dan bij de basisverzekering in 2015 en zijn over de jaren heen stabieler. Dit wordt enerzijds veroorzaakt door het drukken van de premie bij de basisverzekering, maar anderzijds ook door verschillen tussen basis- en aanvullende verzekering. Zo is er wettelijk acceptatieplicht bij de basisverzekering, maar niet bij de aanvullende verzekering, wat risicoselectie vergemakkelijkt bij de aanvullende verzekering.

— Brutowinstmarge op de aanvullende verzekering bij Menzis stijgt door het toenemen van het aantal premiebetalende verzekerden, en een lichte stijging in de premie per verzekerde gecombineerd met een afname van de schadelast.

Toelichting

-20%

-10%

0%

10%

20%

30%

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015


Brutowinstmarge basisverzekering

Brutowinstmarge aanvullende verzekering


12.179 9.611

8.026

5.064

11.493 9.206

7.780 5.044

02.0004.0006.0008.000

10.00012.00014.000


Basis- en aanvullende verzekering (2/2)Top 4-zorgverzekeraars

Bron: DNB staten, 2015.

— Het grootste deel van zowel bruto geboekte premies als schade komt voort uit de basisverzekering, namelijk zo’n 90%. De basisverzekering is echter ook het deel met de laagste brutowinstmarges.

— Voor alle top 4-zorgverzekeraars liggen de bruto geboekte premies hoger dan de brutoschaden bij zowel de basis- als de aanvullende verzekering.

In mln euro's

1.310 1.109

855

523

1.153 1.009

761

424

0200400600800

1.0001.2001.400


Premies Schade

BV91%

AV9%

Premies Schade Premies Schade Premies Schade

In mln euro's

BV90%

AV10%

Bruto geboekte premies en schaden basisverzekering 2015

Bruto geboekte premies en schaden aanvullende verzekering 2015

Schadevolume 2015Premievolume 2015Toelichting


3,5%3,9% 3,7% 4,1%4,2% 3,8% 3,5% 3,8%3,7% 3,8% 3,5% 3,6%

0,0%

1,0%

2,0%

3,0%

4,0%

5,0%


KostenratioZorgverzekeringsmarkt en top 4-zorgverzekeraars


— De kostenratio is berekend als overige kosten en acquisitiekosten als percentage van bruto geboekte premies, naar concerngrootte en concern.— De grote zorgverzekeraarsconcerns hebben duidelijk schaalvoordelen; de kostenratio ligt lager dan bij de kleine zorgverzekeraarsconcerns. Er zijn geen

concerns die in de middenmoot vallen.— Bij alle top 4-zorgverzekeraars daalt de kostenratio licht in 2015 ten opzichte van 2014.— In 2015 hebben zorgverzekeraars binnen het verband Zorgverzekeraars Nederland in het actieplan Kern-gezond onder andere afgesproken om

terughoudend te zijn in reclame en werving.

Toelichting

3,5%

4,0%

4,5%

5,0%

5,5%

Grote concerns Kleine concerns

2013 2014 2015

Ontwikkeling kostenratio voor grote en kleine concerns

Ontwikkeling kostenratio per groot concern

2013 2014 2015 2013 2014 2015

2013 2014 20152013 2014 2015

2013 2014 2015


101,8%

94,4%

105,0%

101,3%

98,3%

104,4%

100,3%

97,0%97,4%99,0% 99,6%

101,5%

88,0%90,0%92,0%94,0%96,0%98,0%

100,0%102,0%104,0%106,0%


Netto combined ratioTop 4-zorgverzekeraars


— De netto combined ratio is berekend als overige kosten en acquisitiekosten, en bruto geboekte schade als percentage van bruto geboekte premies, naar concern.

— Menzis is de enige top 4-zorgverzekeraar met een netto combined ratio boven de 100% in 2015.

— De overige top 4-zorgverzekeraars laten een daling van de netto combined ratio zien. Bij VGZ is deze het sterkst gedaald, hoofdzakelijk vanwege de daling in brutoschadelast en tegelijkertijd stijging van de brutopremiebaten.

Toelichting

Netto combined ratio top 4-zorgverzekeraars

2013 2014 2015 2013 2014 2015 2013 2014 2015 2013 2014 2015


NettoresultaatTop 4-zorgverzekeraars

1.140

528

234 119

703

226 343

225

682

217

32 4 0

200

400

600

800

1.000

1.200



— In 2015 zijn bijna alle ex-postcompensaties in de risicovereveningssystematiek voor de geneeskundige zorg afgeschaft.

— De dalende lijn in het nettoresultaat sinds 2014 hangt samen met het besluit van zorgverzekeraars om een deel van hun resultaat te gebruiken om de zorgpremie laag te houden.

— CZ en Menzis laten een sterke daling van hun nettoresultaat zien, terwijl dit bij Achmea en VGZ nagenoeg gelijk blijft. Dit hangt samen met het deel van het resultaat op de basisverzekering dat is aangewend voor het laag houden van de zorgpremie in 2016 en het deel dat is aangewend voor de solvabiliteitspositie. Achmea en VGZ versterken hun solvabiliteitsposities en zetten tevens een deel van het resultaat in voor een lage premie in 2016. CZ en Menzis zetten daarentegen het gehele resultaat op de basisverzekering in voor een lagere premie in 2016 én onttrekken daarnaast ook middelen uit de reserves (bron: jaarcijfers basisverzekering 2015 van de concerns).

— Hoewel Menzis een netto combined ratio van boven de 100% heeft in 2015, weet zij toch een positief nettoresultaat te behalen. Dit komt door het positieve resultaat op beleggingen.

Toelichting

In mln euro'sNettoresultaat top 4-zorgverzekeraars

2013 2014 2015 2013 2014 2015 2013 2014 2015 2013 2014 2015


100%120%140%160%180%200%220%240%260%280%300%

2011 2012 2013 2014 2015

Ontwikkeling van solvabiliteitTop 4-zorgverzekeraars

2011 2012 2013 2014 2015

Achmea 197% 153% 186% 214% 227%

VGZ 174% 160% 201% 216% 225%

CZ 211% 240% 257% 286% 274%

Menzis 187% 196% 212% 245% 238%


— De solvabiliteitsratio is berekend als de solvabiliteit als percentage van de vereiste solvabiliteit, naar concern, onder Solvency I.

— Achmea, VGZ en Menzis liggen qua solvabiliteit dicht bij elkaar, terwijl CZ de hoogste solvabiliteit heeft van de top 4-zorgverzekeraars. Voor alle top 4-zorgverzekeraars ligt de solvabiliteit boven de vereiste solvabiliteit (100%).

— Waar in 2014 bij alle top 4-zorgverzekeraars nog een toename van de solvabiliteit gezien werd, daalt de solvabiliteit in 2015 bij CZ en Menzis. Dit hangt samen met het teruggeven van resultaat over eerdere jaren via de premie. Hoewel er dus op totaalniveau in de zorgsector of in een concern voldoende solvabiliteit aanwezig kan zijn voor premieteruggave, hoeft dit op het niveau van individuele verzekeraars niet het geval te zijn.

— “Onder Solvency II ligt de gemiddelde solvabiliteit (gewogen) op 157% van de minimumnorm. De meest solvabele partij (concern) heeft 188% van de minimumnorm achter de hand (ongewogen); de minst solvabele partij zit op 108%.” (Bron: Marktscan Zorgverzekeringsmarkt 2016, NZa)

Toelichting

Solvabiliteitsratio (Solvency I)


Inzicht in tarieven ziekenhuizen – mogelijkheid tot verlagen zorgkosten?

Krantenartikelen 2016Zorgverzekeringsmarkt

“Prijsverschillen tussen dezelfde behandeling in hetzelfde ziekenhuis”“De kosten voor dezelfde behandeling in hetzelfde ziekenhuis kunnen tot wel 30% verschillen, blijkt uit een onderzoek van vergelijkingssite Independer. Welk tarief geldt, hangt af van de zorgverzekeraar van de patiënt.”“CZ publiceerde dinsdagavond als eerste zorgverzekeraar een lijst met ziekenhuistarieven. Uit die lijst wordt duidelijk dat de prijs voor een behandeling behoorlijk uiteen kan lopen tussen ziekenhuizen. Zo betaalt een CZ-verzekerde in het Admiraal de Ruyter Ziekenhuis in Goes € 567,24 voor een operatie bij een bijholteontsteking, terwijl dezelfde behandeling in het VieCuri Medisch Centrum in Venlo € 1421,81 kost.” Het Financieele Dagblad, 05-08-2016

“Zorgverzekeraars aan zet bij transparant maken tarieven ziekenhuizen”“Autoriteit Consument & Markt (ACM) vindt dat zorgverzekeraars en niet de ziekenhuizen aan zet zijn om consumenten inzicht te geven in de tarieven van ziekenhuisbehandelingen tot aan de eigen-risicogrens. De verzekeraar heeft contracten met de verschillende ziekenhuizen en brengt via het eigen risico de ziekenhuistarieven direct in rekening aan de verzekerde. Daarom kan een zorgverzekeraar zijn verzekerden het beste adviseren over de actuele ziekenhuistarieven en de gevolgen voor het eigen risico.”“Chris Fonteijn, bestuursvoorzitter van ACM: ‘De keuze voor het ene of het andere ziekenhuis voel je in je portemonnee.’ Chris Fonteijn benadrukt dat het bij de keuze van een ziekenhuis niet alleen om de prijs gaat: ‘Informatie over de kwaliteit van behandelingen is minstens zo belangrijk als de prijs.’”“ACM ziet een risico op verstoring van de jaarlijkse onderhandelingen tussen ziekenhuizen en verzekeraars als de ziekenhuizen zelf de tarieven transparant maken. Het is de bedoeling dat ziekenhuizen in de verschillende regio’s met elkaar concurreren om patiënten te bedienen, niet alleen op kwaliteit en service, maar ook op prijs. Stel nu dat een ziekenhuis op een strategisch moment zijn tarieven transparant maakt, als andere ziekenhuizen nog in onderhandeling zijn. Dan wordt het voor alle ziekenhuizen eenvoudiger om hun tarieven hoog te houden.“Autoriteit Consument & Markt, 16-09-2016

“Zorgkosten juist hoger door openbare tarieven”“‘Wij zijn niet tegen transparantie over tarieven’, zegt een NVZ-woordvoerder. ‘Twee jaar geleden hebben wij daarom afgesproken dat patiënten naar het ziekenhuis of de zorgverzekeraar kunnen bellen voor de prijs van een behandeling. Maar door het publiceren van tarieflijsten loop je het risico dat de zorg duurder wordt.’”“Het publiceren van de prijsafspraken biedt volgens Wynand van de Ven, emeritus hoogleraar sociale ziektekostenverzekering aan de Erasmus Universiteit, juist kansen om de concurrentie tussen ziekenhuizen te vergroten. ‘Openheid over de tarieven kan ziekenhuizen ertoe aanzetten de prijs van een gedeclareerde behandeling te baseren op de daadwerkelijke kostprijs van een ingreep.’”“Verzekeraars Menzis en Zilveren Kruis laten weten dat ook zij van plan zijn een deel van hun tariefafspraken te publiceren. Wanneer dat gaat gebeuren en op welke manier is niet bekend. VGZ overweegt een prijslijst openbaar te maken.”Het Financieele Dagblad, 03-08-2016


Arvid de Bruin, partner bij KPMG Accountants N.V.

En verder…?Zorgverzekeringsmarkt

“Het huidige premiebeleid binnen de zorgverzekeringsmarkt – waarbij zorgverzekeraars een deel van hun reserves inzetten om de premie voor verzekerden lager te houden dan de werkelijke kosten – is op de lange termijn niet houdbaar. De reserves zijn niet oneindig. Dat gaat tot een sterke premieverhoging leiden voor verzekerden, aangezien de zorgkosten ook alleen maar blijven stijgen.”

Gineke Bossema, partner bij KPMG Accountants N.V.

“Als de zorgverzekeraars op de lange termijn geen ruimte gaan claimen op het speelveld dreigen zij af te glijden naar de rol van administratiekantoor, wat een relatief snel te centraliseren rol is.Feitelijk zouden de zorgverzekeraars weer veel meer de regie moeten nemen door op bijvoorbeeld kwaliteit afspraken te maken met zorgaanbieders en samen met gemeenten en andere partijen afspraken te maken over de inrichting van de zorg in een bepaalde regio. Dit vraagt echter om veel samenwerking en op dit moment zijn alle partijen nog niet zo ver.”

Gineke Bossema, partner bij KPMG Accountants N.V.

“De belangrijkste ontwikkelingen richting de toekomst hangen af van de uitkomsten van de verkiezingen. Zorg speelt daarin een belangrijke rol omdat alle partijen dit in Nederland als een thema zien, het veel publieke belangstelling krijgt en het een onderdeel is waar nog op kan worden gestuurd vanuit Den Haag – als het gaat om inkomenspolitiek. Het spanningsveld zal liggen rondom hoe groot het deel is dat de Nederlander wil uitgeven aan zorg – want als we het aan zorg uitgeven kan het niet naar andere sectoren zoals defensie (veiligheid) of onderwijs (opleiding voor onze kinderen).Het spel wordt gespeeld rondom het wel of niet doorgaan met het eigen risico of het aftoppen van het eigen risico – dat onderwerp doet het politiek goed.Verder zijn er partijen die weer terug willen naar het oude ziekenfondsmodel omdat de marktwerking niet werkt…”


Inhoud

Levensverzekeraars


Schadeverzekeraars

Zorgverzekeraars


De levensverzekeringsmarkt in een notendopLevensverzekeringsmarkt

Daling premie-inkomsten

NN verstoot AEGON van de eerste plaats in de levensverzekeringsmarkt

Succesvol uitvoeren van de ‘closed book’-strategieën kunnen verzekeraars helpen de kosten te reduceren

Na een negatief nettoresultaat in 2014 dit jaar weer zwarte cijfers

Solvabiliteit van de levensverzekeringsmarkt blijft ruimschoots boven de norm

Kostenratio’s van de levensverzekeringsmarkt zijn relatief hoog

Interesse buitenlandse investeerders in Nederlandse levenspolissen

Dalende rente blijft een groot probleem en vraagt om een ander risicoprofiel


Premie-inkomsten, uitkeringen en nettoresultaatLevensverzekeringsmarkt

(10)(5)05

1015202530

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Brutopremie inkomsten Uitkeringen Nettoresultaat

Toelichting

— De algemene markt voor levensverzekeringen in Nederland neemt af. Dit wordt mede veroorzaakt door de vergrijzing, de lage rentestand, de opkomst van bijvoorbeeld banksparen en premiepensioeninstellingen (PPI’s) en een verminderd vertrouwen.

— Voor het zesde jaar op rij zijn de uitkeringen hoger dan de inkomsten uit premies. Dit heeft te maken met de lange tijd die er zit tussen het betalen van premies en de uikeringen.

— Ondanks dit verschil steeg het nettoresultaat naar EUR 3,5 miljard positief; dit wordt mede veroorzaakt door betere beleggingsresultaten.

— Door het positieve resultaat stijgt de algehele solvabiliteit weer licht.

In miljarden euro's 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Brutopremies 21,6 21,9 19,0 18,3 17,5 14,7

Uitkeringen 24,3 24,1 25,2 23,8 25,5 22,6

Acquisitiekosten 1,4 1,3 1,1 0,7 0,5 0,5

Overige kosten 1,7 1,8 1,9 1,6 2,0 1,6

Nettoresultaat 0,2 -0,5 0,4 2,2 -3,1 3,5

Solvabiliteit onder Solvency I (%) 241% 239% 263% 251% 244% 258%

Totale activa 337 363 391 370 436 411

Levensverzekeringsmarkt in cijfers


In mrd euro’s

Brutopremie-inkomsten, uitkeringen en nettoresultaat


13 11,1 9,7 8,7 7,9

8,97,9 8,6 8,7

6,8

0

5

10

15

20

25

2011 2012 2013 2014 2015Individueel Collectief

Premie-inkomsten collectief

Premieontwikkeling laat wederom een daling zienLevensverzekeringsmarkt

In mrd euro’s

4,7 5 5 4,6 4,2

4,1 2,9 3,6 4,12,5

0123456789

10

2011 2012 2013 2014 2015

Periodieke premies Koopsompremies

─ Totaal volume premies bij levensverzekering daalt met 16%.

─ Voornamelijk veroorzaakt door een daling in de individuele premies en collectieve koopsompremies.

─ De forse daling van de koopsompremies (-39%) wordt veroorzaakt door de verlaging van het ‘Witteveenkader’, de keuze van werkgevers om op kosten te focussen in plaats van op uitkeringen en de verschuiving van deze producten naar PPI’s.

─ Daarnaast is voor het tweede jaar op rij een daling te zien in de periodieke premies (-9%).

In mrd euro’s

Bron: Financieel Jaarverslag Verzekeringsbranche 2015, Verbond van Verzekeraars.

Toelichting

Premie-inkomsten levensverzekeringen


Verschuiving in de rangordeTop 6-levensverzekeraars

Positie 2015

Positie2014

Positie 2013

Entiteit Markt-aandeel

2015

Markt-aandeel

2014

Markt-aandeel

2013

Trend2015 vs 2014

1 2 2 Nationale-Nederlanden Levensverzekering Maatschappij N.V. 21,7% 18,3% 19,8%

2 1 1 AEGON Levensverzekering N.V. 17,1% 25,2% 21,2%

3 3 3 SRLEV N.V. 14,6% 15,0% 14,6%

4 4 4 Achmea Pensioen- en Levensverzekeringen N.V. 14,0% 14,3% 13,9%

5 6 6 ASR Levensverzekering N.V. 13,7% 9,9% 10,2%

6 5 5 Delta Lloyd Levensverzekering N.V. 12,7% 10,9% 13,6%

— Marktaandelen op basis van bruto geboekte premies, naar concern.

— Met name NN wint terrein ten opzichte van AEGON dat meer dan 8 procentpunt marktaandeel verliest. Dit laatste wordt voornamelijk veroorzaakt door teruglopende premie-inkomsten uit nieuwe en gewijzigde contracten.

— ASR ziet haar marktaandeel flink groeien en verstoot daarmee concurrent Delta Lloyd van de vijfde plaats. Deze groei wordt veroorzaakt door de ‘buy-out’ van een pensioenfonds eind 2014 en strategische overnames in 2015.

Toelichting



Toelichting

— Bij bijna alle levensverzekeraars is er stijging zichtbaar van het resultaat ten opzichte van de voorgaande jaren. Dit werd mede veroorzaakt door lagere kosten en een daling van de uitkeringen.

— Alleen bij Achmea lijkt deze trend niet door te dringen, zij zagen het nettoresultaat teruglopen. Dit is deels te verklaren door tegenvallende resultaten uit beleggingen.

— De cijfers van DNB kunnen niet overeenkomen met de jaarverslagen van deze verzekeraars. Deze incongruentie komt door de specifieke rapportage-eisen die DNB hanteert en die afwijken van gebruikelijke accountingmethoden.

— De groei in resultaat bij NN werd onder andere veroorzaakt door een beter beleggingsresultaat en een beter verzekeringstechnisch resultaat. De betere prestatie bij SRLEV is deels toe te schrijven aan de lagere kosten in 2015.

— Resultaten tussen verzekeraars kunnen afwijken als gevolg van de wijze van renteafdekking en de verslaggeving hierover in de gepresenteerde cijfers.

Nettoresultaat laat een stijging zienTop 6-levensverzekeraars

1.058

171 394

-59

389 42

-2342

303

-2256

181 368 91

1.901

676 703

-430

559 107

-2.500-2.000-1.500-1.000

-5000

5001.0001.5002.000

NN AEGON SRLEV Achmea ASR Delta Lloyd

In mln euro’s

2013-2014-2015 2013-2014-2015 2013-2014-2015 2013-2014-2015 2013-2014-2015 2013-2014-2015

Bron: DNB staten 2013-2015, jaarverslagen verzekeraars.


Het verschil in premie-inkomsten en uitkeringenTop 6-levensverzekeraars

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

2013 2014 2015 2013 2014 2015 2013 2014 2015 2013 2014 2015 2013 2014 2015 2013 2014 2015

Brutopremie-inkomsten Uitkeringen

NN Delta LloydASRAchmeaSRLEVAEGON


In mln euro’s

─ Dit jaar is het zesde jaar op rij dat de uitkeringen voor levensverzekeraars de premie-inkomsten overstijgen.

─ Ook AEGON, dat hiervoor tegen deze trend inging, heeft dit jaar een hoger uitkeringen- dan premieniveau.

─ De hoge uitschieter in uitkeringen bij Achmea in 2014 werd als volgt verklaard: “The paid claims, where policyholders bear investment risk, increasedby EUR 3,178 mln. This increase was due to the termination of several separate accounts including the contract with the pension fund for Achmea employees.”

Toelichting

Brutopremie-inkomsten vs uitkeringen


Kapitaalpositie onder Solvency ITop 6-levensverzekeraars

223% 232%187%

228%

290%

226%258%

189%141%

226%

283%222%

294%

223%203% 191%

289%

213%

0%

120%

240%

360%

NN AEGON SRLEV Achmea ASR Detla Lloyd

2013-2014-2015 2013-2014-2015 2013-2014-2015 2013-2014-2015 2013-2014-2015


2013-2014-2015

— Solvabiliteit als percentage van de vereiste solvabiliteit, naar concern, onder Solvency I.

— De solvabiliteit onder Solvency I van de top 6 van Nederlandse levensverzekeraars blijft ruim boven de norm.

— Het totaal surplus aan solvabiliteit in de Nederlands levensverzekeringsmarkt bedraagt EUR 18,7 mrd.

— De gemiddelde solvabiliteit in de levensverzekeringsmarkt bedroeg 258%.

— De hier gepresenteerde solvabiliteitscijfers geven een afspiegeling van de positie onder Solvency I; sinds 1 januari 2016 moeten verzekeraars hun kapitaalpositie rapporteren onder de nieuwe Solvency II-richtlijnen.

Toelichting

GemiddeldeSolvency I-ratio levenmarkt2015 258%


Kostenratio’sTop 6-levensverzekeraars

16%

8%12% 12%

15%

8%

26%

6%

12%16%

13%16%18%

9%

14%17%

10%

20%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

NN AEGON SRLEV Achmea ASR Delta Lloyd

Toelichting

— Overige kosten en acquisitiekosten als percentage van bruto geboekte premies, naar concern— Kostenratio’s stijgen bij de meeste levensverzekeraars. Ondanks dat meerdere verzekeraars kostenreductieprogramma’s hebben lopen, lukt het alleen NN

en ASR om hun kosten omlaag te brengen. — NN heeft in november 2015 aangegeven de kosten in het levenbedrijf met nog eens 10-15% te willen verlagen. Ook Vivat (waarvan SRLEV de leventak is)

geeft aan te sturen op kostenreductie door onder ander het schrappen van arbeidsplaatsen.— Met een gemiddelde kostenratio van 14,2% zitten de levensverzekeraars boven het gemiddelde in de verzekeringsmarkt. Dit wordt mede veroorzaakt door

een teruglopende markt die kampt met hoge vaste kosten door het gebruik van verouderde systemen, de complexiteit van de verzekeringsvorm/mutaties en weten regelgeving.

— Kostenbeheersing blijft een belangrijk thema voor levensverzekeraars. In de komende jaren zal dit naar verwachting leiden tot verdere kostenreductie en consolidatie. Door het succesvol uitvoeren van de ‘closed book’-strategieën zouden verzekeraars de kosten kunnen drukken.


2013-2014-2015 2013-2014-2015 2013-2014-2015 2013-2014-2015 2013-2014-2015 2013-2014-2015

Gemiddeldekostenratiolevenmarkt2015 14,2%


57%

10%

6%

1%

16%

10%

Vastrentende waarden


Aandelen

Deposito's


Overig

Beleggingsmix levensverzekeraars 2014 vs 2015Levensverzekeringsmarkt

— Nederlandse levensverzekeraars beheerden een vermogen van EUR 263 miljard in 2015.

— De beleggingsmix is in 2015 vrijwel gelijk gebleven aan de beleggingsmix in 2014.

— Vergeleken met de andere twee markten beleggen levensverzekeraars voor een groter percentage in hypothecaire leningen.

58%

10%

5%

2%

15%

9%

Levensverzekeraars 2014 Levensverzekeraars 2015


Toelichting


Krantenartikelen 2016Levensverzekeringsmarkt

“Britse opkoper ziet brood in Hollandse oude levenpolissen”Nieuwe marktkansen“(…) In de verzekeringssector gaan al jaren verhalen dat Britse bedrijven de markt bestormen om pakketten met oude polissen waarvan geen nieuwe meer worden verkocht, over te nemen. Het idee is dat de verkopende verzekeraars dan tijd en kapitaal vrijspelen om op nieuwe marktkansen te duiken. Tot nu toe is het echter vooral bij verhalen gebleven. Behalve de koop van Waard is er nog maar één ander ‘closed book’ in handen gekomen van een opkoper. Dat was een kleine levensverzekeringsportefeuille van PGGM, die naar het Amerikaanse RGA is gegaan. Marktkenners zeggen dat er weinig transacties zijn geweest omdat de opkopers extreem lage prijzen bieden.”Het Financieele Dagblad, 11-02-2016

“De situatie in de verzekeringssector blijft zorgelijk ““(…) De vooruitzichten van verzekeraars zijn zeer ongunstig te noemen. Zo ondermijnt de lage rente de vermogenspositie van verzekeraars, kalft de markt voor levensverzekeringen af en staan potentiële claims als gevolg van de woekerpolisaffaire herstructurering in de weg.”“(…) Zo drukt een krimpend premievolume in de levensverzekeringenmarkt het verdienvermogen. Deze krimp zal de komende jaren naar verwachting blijven doorzetten door de toegenomen concurrentie van banksparen.”CPB, 30-05-2016, Risicorapportage Financiële Markten 2016

“Verzekeraar krijgt gelijk in eerste vonnis woekerarrest”“Verzekeraars waren in de jaren negentig niet verplicht om een precieze opsomming te geven van de kosten van woekerpolissen, ook niet na een arrest van het Europese Hof van een jaar geleden.De rechtbank Midden-Nederland gaf deze interpretatie van het EU-arrest in een zaak van enkele particuliere woekerpolisklanten tegen verzekeraar ASR. Met dit eerste rechterlijke vonnis sinds het Europese arrest lijken verzekeraars op een cruciaal punt gelijk te krijgen.Vrijwel alle individuele en collectieve claims in de slepende woekerpolisaffaire draaien rond de informatievoorziening over de kosten ten tijde van de verkoop. Vorig jaar kwam het Europees Hof met een arrest dat door claimclubs werd gezien als een opsteker.Het Hof gaf aan nationale rechters de ruimte om verzekeraars extra streng te beoordelen rond de informatievoorziening. Rechters mogen verzekeraars niet alleen afrekenen op de speciale regels voor de branche, maar ook op beginselen uit het 'ongeschreven recht' zoals zorgplicht.”Het Financieele Dagblad, 17-04-2016

“Meer individuele levensverzekeringen gesloten in 2015”“Betere economische omstandigheden bieden geen reddingsboei voor levensverzekeraars: de verkoop van individuele levensverzekeringen is in 2015 verder ingezakt. De totale omzet uit nieuwe polissen is vorig jaar met 14% afgenomen tot € 1.627 mln. In 2014 leverden nieuwe levenpolissen nog € 1.886 mln op. Wel is het aantal gesloten verzekeringen toegenomen: met bijna 438.000 (421.000) nieuwe leven polissen bedraagt de groei 4%, zo blijkt uit gegevens van het Centrum voor Verzekeringsstatistiek. Dat er meer individuele verzekeringen zijn gesloten, is vooral te danken aan de opleving van de hypotheekmarkt. Die leidt tot een toename van het aantal overlijdensrisicoverzekeringen; vorig jaar werden er daarvan een kleine 207.000 gesloten (+20%). In 2014 waren dat er nog 172.000. De daarmee gemoeide premie is met 28% gegroeid naar € 79 (62) mln, zodat de gemiddelde overlijdensrisicopremie in 2015 is gestegen.”Amweb, 11-05-2016


Peter Smit, partner bij KPMG Accountants N.V.

En verder…?Levensverzekeringsmarkt

“Onder druk van het aanhoudende lage renteklimaat, dalende nieuwe productie en compliance/communicatie vereisten, blijft de focus in de leven markt op kostenbeheersing en schaalgrootte. Partijen die relevant willen blijven op de markt moeten nu duidelijke strategische keuzes maken die aansluiten bij de behoefte van klanten en tegelijkertijd voldoende (vrij) kapitaal genereren. De fundamentele keuze is of je een primair een verzekeraar wil zijn of een beleggingsmaatschappij die ook wat risico verzekert.”

Dina Aleman, partner bij KPMG Advisory N.V.

“De toekomstige levensverzekeringproductie komt van producten voor de derde en vierde (pensioen)pijler. Daarnaast biedt de druk op pensioenfondsen onder meer door de aanhoudend lage rente mogelijk kansen voor collectieve verzekeringscontracten”


Inhoud

Levensverzekeraars


Schadeverzekeraars

Zorgverzekeraars


Ontwikkelingen in de schadeverzekeringsmarkt in 2015Schadeverzekeringsmarkt

Het premievolume daalt licht ten opzichte van 2014. Het aantal verzekeraars daalt ook.

De netto combined ratio van Inkomen komt sinds lange tijd onder de 100%.

Technologische ontwikkelingen zorgen voor nieuwe risico’s en hogere schadelasten.

Een slecht schadejaar door stormen en branden. De brutoclaims nemen echter af omdat dit enkel uitbetaalde claims betreffen.

De netto combined ratio van de sector Schade blijft stijgen als gevolg van verhoging van de schadevoorzieningen.

Verzadiging van de markt en felle concurrentie leiden tot beperkingen groeimogelijkheden.

Zes grote marktpartijen behouden hun positie.


Stabiele premies en een stijgende combined ratioSchadeverzekeringsmarkt

Bron: Financieel jaarverslag verzekeringsbranche 2015, Verbond van Verzekeraars.Bron: DNB staten, 2011-2015.

— Hoge mate van verzadiging en felle concurrentie in de schademarkt leidt tot beperkte groeimogelijkheden.

— Dalende trend premie-inkomsten van afgelopen zet niet door in 2015.

— De brutoclaims nemen af met EUR 0,3 miljard. Dit betreffen de werkelijk uitbetaalde schades. De schadevoorzieningen daarentegen namen toe.

— Netto resultaat blijft positief en wordt positief beïnvloed door de beleggingsresultaten.

Toelichting

— De netto combined ratio betreft de geleden schade en bedrijfskosten in verhouding tot de netto verdiende premie, exclusief herverzekeringen.

— De geleden schade betreft hier de uitbetaalde schade (brutoschade) en de dotatie aan de voorzieningen. Door grote dotaties aan de voorzieningen is de geleden schade in 2015 toegenomen.

— De stijging van de netto combined ratio wordt met name veroorzaakt door enkele grote branden in het derde kwartaal van 2015 waardoor de voorzieningen sterk zijn toegenomen.

Toelichting

In mrd euro’s %

16,4 16,2 15,814,7 14,7

10,1 10 10,4 9,9 9,6

0

5

10

15

20

2011 2012 2013 2014 2015

Bruto premies Bruto claims Netto resultaat

98,1

96,1

98,2

100,1 100,7

103,5

92

94

96

98

100

102

104

106

2010 2011 2012 2013 2014 2015

Netto combined ratioBrutopremies, brutoclaims en nettoresultaat


Verdeling van premievolume naar branchesSchadeverzekeringsmarkt

Bron: Financieel jaarverslag verzekeringsbranche 2008 en 2015, Verbond van Verzekeraars.

— Totale omvang van het premievolume van de schadeverzekeringsmarkt is gedaald, maar mutaties tussen de branches zijn beperkt in de verdeling over de periode 2008 - 2015.

— Motor en Brand vormen samen 65% van de schadeverzekeringsmarkt in 2015. Dit marktaandeel is ten opzichte van 2008 niet gewijzigd.

Toelichting

35%

30%

5%

10%

6%

5%9%

Motor

Brand

Transport

Aansprakelijkheid

Rechtsbijstand

Reis

Overig

2008 2015

36%

29%

6%

10%

5%

4%9%


Dalende premie-inkomsten als gevolg van felle concurrentieSchadeverzekeringsmarkt

Bron: Financieel jaarverslag verzekeringsbranche 2015, Verbond van Verzekeraars.Bron: Financieel jaarverslag verzekeringsbranche 2015, Verbond van Verzekeraars.

— Motor: Premies stijgen licht, maar staan onder druk door mogelijkheden voor klanten om de premies online te vergelijken en af te sluiten en doordat consumenten vaker overstappen naar groene auto’s (lagere aanschafprijs en gewicht leidt tot lagere premies). Daarentegen neemt de schadelast toe als gevolg van een extreme hagelbui in augustus 2015 en duurdere autoreparaties door een toenemende mate van elektronica in auto’s. De netto combined ratio is hierdoor al jaren meer dan 100% en stijgt in 2015 opnieuw.

— Brand: Het aantal grote branden was op een recordhoogte in 2015. Onderzoek van het NIVRE wijst uit dat de helft van de 130 grote branden een schadelast tussen de EUR 1 miljoen en EUR 2 miljoen had. Twee branden in 2015 hadden een schadelast van meer dan EUR 100 miljoen. De meeste grote branden doen zich voor in de industriële sector (30) en de minste in de horecasector (8). Transport: De daling van het resultaat is met name het gevolg van premiedalingen door internationale concurrentie. De meeste schadeclaims bij transportverzekeringen hebben betrekking op de vervoerde goederen.

— Transport: De netto combined ratio stijgt sterk door een daling van het premievolume door internationale concurrentie, terwijl de geleden schade stijgt.

Toelichting

In % In %

70

80

90

100

110

120

2011 2012 2013 2014 2015Motor Brand Transport

-15-10-505

10152025

2011 2012 2013 2014 2015Motor Brand Transport

Netto combined ratio per brancheResultaat per branche als percentage van de verdiende premie


Afname van de herverzekeringsmarge door grote schadesSchadeverzekeringsmarkt

% van de verdiende premie % van de verdiende premie

Bron: Financieel jaarverslag verzekeringsbranche 2015, Verbond van Verzekeraars.Bron: Financieel jaarverslag verzekeringsbranche 2015, Verbond van Verzekeraars

— In 2015 is de herverzekeringsmarge afgenomen wat een positief effect heeft op het resultaat van schadeverzekeraars. De premies betaald aan herverzekeraars zijn stabiel gebleven, maar de uitgekeerde schades door herverzekeraars zijn sterk toegenomen.

— De toename in de uitgekeerde schades wordt met name veroorzaakt door grote branden. In 2015 zijn er 18 branden geweest met een schade groter dan EUR 10 miljoen.

— Stormschades in het derde en vierde kwartaal van 2015 hebben tevens bijgedragen aan een toename van de door herverzekeraars uitbetaalde schades.

Toelichting

0

1

2

3

4

5

6

2011 2012 2013 2014 20150

5

10

15

20

2011 2012 2013 2014 2015Premies Schades

Betaalde premie door verzekeraars en ontvangen schade van de herverzekeraars

Herverzekeringsmarge


Beleggingsmix schadeverzekeraars 2014 vs 2015Schadeverzekeringsmarkt

72%6%

12%

2%2% 6%

68%7%

13%

2%3% 6%

Vastrentende waarden


Aandelen

Deposito's


Overig

Schadeverzekeraars 2014 Schadeverzekeraars 2015


— Nederlandse schadeverzekeraars beheren een vermogen van EUR 32 miljard.

— Vergeleken met 2014 is er een daling van 4% in beleggingen in vastrentende waarden.

— Vergeleken met de andere twee markten beleggen schadeverzekeraars een groter percentage in vastrentende waarden.

Toelichting


Positie 2015

Positie 2014


Markt-aandeel

2015

Markt-aandeel

2014

Markt-aandeel

2013

2015 vs. 2014

1 1 1 Achmea Schadeverzekeringen N.V. 21,1% 21,1% 19,8%

2 2 2 Nationale-Nederlanden Schadeverzekering Maatschappij N.V. 8,5% 8,7% 8,3%

3 3 3 Delta Lloyd Schadeverzekering N.V. 7,4% 7,2% 7,3%

4 4 4 ASR Schadeverzekering N.V. 6,8% 6,7% 6,8%

5 6 6 AEGON Schadeverzekering N.V. 4,8% 5,0% 4,6%

6 5 5 REAAL Schadeverzekeringen N.V. 4,6% 5,0% 4,8%

Premies stabiel, REAAL en AEGON wisselen van plekTop 6-schadeverzekeraars


— Het marktaandeel is bepaald op basis van brutopremie-inkomsten op dochterniveau.

— De schademarkt wordt gekenmerkt door een hoge mate van verzadiging en concurrentie, waardoor premies laag en stabiel blijven.

— De top 6-schadeverzekeraars vertegenwoordigen samen 53,2% van de markt in 2015. In 2014 was dit 53,7%. De afname wordt met name verklaard door het dalende marktaandeel van REAAL.

Toelichting


Bruto geboekte premies

Ontwikkeling bruto geboekte premies en schadesTop 6-schadeverzekeraars

In mln euro's

In mln euro's

— Achmea: stabiele premies, echter een sterke toename in schades in 2015. Dit wordt met name veroorzaakt door slechte weersomstandigheden (EUR 70 miljoen meer dan budget) en incidenteel negatieve ontwikkelingen op letselschades.

— Delta Lloyd en ASR: stijging in aantal polissen, als gevolg van lage en concurrerende prijzen zijn de premiebaten op totaalniveau ongewijzigd. Ook de mutaties in schades zijn beperkt.

— REAAL laat een afname van de premies en schades zien.

Toelichting


Bruto geboekte schades

-

1.000

2.000

3.000

Achmea NN Delta Lloyd ASR AEGON REAAL

-

1.000

2.000


2013-2014-2015 2013-2014-2015 2013-2014-2015 2013-2014-2015 2013-2014-2015 2013-2014-2015


Combined ratio bij meeste verzekeraars boven 100%Top 6-schadeverzekeraars


— Netto combined ratio ligt bij de grootste verzekeraars – met uitzondering van bij ASR – in 2015 boven de 100%.

— Bij Achmea wordt de stijging in de netto combined ratio veroorzaakt door stormschade en individuele letselschades. Gecorrigeerd voor deze effecten is de ratio 99%.

— REAAL verklaart de hoge ratio door teruglopende premies als gevolg van een competitieve markt en consumenten die meer prijsvergelijken op internet.

— ASR heeft als enige top 6-schadeverzekeraar een ratio onder de 100%. Dit wordt verklaard door kostenefficiëntie en een relatief goed schadejaar in vergelijking met de markt.

Toelichting

Netto combined ratio

94% 101% 104% 99% 97%

115%100% 108% 108%

100% 99%114%

103% 101% 106%98% 102%

118%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

140%


2013-2014-2015 2013-2014-2015 2013-2014-2015 2013-2014-2015 2013-2014-2015 2013-2014-2015


KostenratioTop 6-schadeverzekeraars

— Kostenratio betreft de kosten (exclusief acquisitiekosten) als percentage van de bruto geboekte premies.

— Er zijn grote verschillen tussen verzekeraars. De schaalvoordelen zijn niet zichtbaar in de top 6-schadeverzekeraars. Delta Lloyd en ASR hebben een lage kostenratio. REAAL heeft een ratio hoger dan 20%.

— Daling van de kostenratio van Nationale-Nederlanden wordt veroorzaakt door afname van de pensioenkosten ten opzichte van 2014. In 2014 waren er eenmalig hogere pensioenlasten als gevolg van indexatie en toekomstige verplichtingen. Tevens zijn de salariskosten en administratieve kosten afgenomen en de premies stabiel gebleven ten opzichte van 2014.

— De kostenratio van REAAL stijgt omdat de verzekeraar niet in staat is geweest om de kosten te drukken. Tevens zijn de premies sterk gedaald als gevolg van concurrentie.

Toelichting

Kostenratio (exclusief acquisitiekosten)

0%

5%

10%

15%

20%

25%


2013-2014-2015 2013-2014-2015 2013-2014-2015 2013-2014-2015 2013-2014-2015 2013-2014-2015



Geen eenduidig beeld in nettoresultaatTop 6-schadeverzekeraars

— Achmea: Het resultaat na belastingen is negatief als gevolg van veranderde wetgeving met een negatieve invloed op het resultaat uit letselschades. De verbetering van het resultaat ten opzichte van 2014 wordt verklaard door het verwerken van ‘de inhaaldoorbelasting voor pensioenkosten’ van EUR 155 miljoen in 2014. Dit leidt ook tot lagere pensioenkosten in 2015.

— NN: Het goede resultaat wordt met name behaald in de motor- en letselportefeuille en door goede beleggingsresultaten. Slechte ontwikkelingen in de brandportefeuille als gevolg van stormschade remmen het resultaat.

— REAAL: Het negatieve nettoresultaat komt met name voort uit het slechte schaderesultaat, waarbij de premies te laag zijn om de schades te dekken. Dit heeft geleid tot verhoging van de premies voor veel klanten. In een markt met sterke concurrentie heeft dit echter als gevolg dat het premievolume daalt. Hierdoor blijft het resultaat net als vorig jaar negatief.

— ASR: Het nettoresultaat blijft positief, met name het gevolg van kostenefficiëntie en een relatief goed schadejaar.

Toelichting

Nettoresultaat per verzekeraar

(100)

(50)

-

50

100

150


In mln euro’s

2013-2014-2015 2013-2014-2015 2013-2014-2015 2013-2014-2015 2013-2014-2015 2013-2014-2015Bron: DNB staten, 2013-2015.


Schaderatio van top 6-schadeverzekeraarsTop 6-schadeverzekeraars

— De schaderatio eigen rekening betreft de geleden schade als percentage van de netto verdiende premie, exclusief herverzekeringen.

— De schaderatio van 4 van de 6 verzekeraars stijgt in 2015 – dit wordt verklaard door de hoge schadelast in 2015 en stabiele premies.

— REAAL Schadeverzekeringen laat een sterke daling in de schaderatio zien als gevolg van vrijval in de schadevoorziening. De netto combined ratio laat deze daling niet zien omdat deze is berekend op basis van bruto schade, waardoor de mutatie in de voorziening niet wordt meegenomen.

— Achmea ziet de schaderatio stijgen, wat wordt verklaard door de verhoging van de voorzieningen voor enkele oude letselschades.

Toelichting

Schaderatio eigen rekening

60%62%64%66%68%70%72%74%76%78%80%


2013-2014-2015 2013-2014-2015 2013-2014-2015 2013-2014-2015 2013-2014-2015 2013-2014-2015



100%150%200%250%300%350%400%450%500%

2011 2012 2013 2014 2015

Ontwikkeling van solvabiliteitTop 6-schadeverzekeraars

2011 2012 2013 2014 2015

Achmea Schade 195% 224% 197% 221% 191%

NN Schade 151% 173% 259% 262% 212%

Delta Lloyd Schade 190% 186% 195% 258% 264%

ASR Schade 253% 291% 259% 356% 304%

REAAL Schade 482% 495% 235% 191% 337%

Aegon Schade 307% 222% 185% 212% 185%


— Betreft de solvabiliteit als percentage van de vereiste solvabiliteit voor de grote 6 schadeverzekeraars.

— NN Schade: De daling ten opzichte van 2014 wordt verklaard door de uitbetaling van EUR 90 miljoen dividend over 2015 (bron: 2015 Annual Report Nationale-Nederlanden Schadeverzekering Maatschappij N.V.).

— REAAL: De stijging in de solvabiliteit voor REAAL Schade in 2015 wordt grotendeels verklaard door een kapitaalinjectie van EUR 200 miljoen van VIVAT NV en een ‘Tier 2 loan’ van EUR 80 miljoen van VIVAT NV als gevolg van de acquisitie van VIVAT NV door Anbang (bron: Annual report VIVAT NV 2015).

Toelichting

Solvabiliteitsratio


Inkomen: markt laat nauwelijks verschuivingen zienInkomensverzekeringsmarkt

Positie2015

Positie 2014


Markt-aandeel

2015

Markt-aandeel

2014

Markt-aandeel

20132015 vs

2014

1 1 1 Achmea Schadeverzekeringen N.V. 19,4% 18,7% 18,4%

2 2 2 Amersfoortse Algemene Verzekering Maatschappij, N.V. 16,1% 17,1% 15,6%

3 3 3 Nationale-Nederlanden Schadeverzekering Maatschappij N.V. 13,8% 13,8% 13,3%

4 4 4 AEGON Schadeverzekering N.V. 6,6% 6,6% 6,5%

5 5 5 Goudse Schadeverzekeringen N.V. 6,0% 6,2% 6,8%

6 7 8 Movir N.V. 5,9% 5,9% 5,4%

7 6 6 Delta Lloyd Schadeverzekering N.V. 5,9% 6,0% 6,4%

8 8 7 ASR Schadeverzekering N.V. 5,1% 5,4% 5,6%Bron: DNB staten, 2013-2015.

— In de markt voor inkomensverzekeringen is er sprake van een top 3-verzekeraars met daaronder nog 5 verzekeraars met marktaandeel boven de 5,0%.

— Wijzigingen in het marktaandeel per verzekeraar zijn beperkt, alleen Movir N.V. en Delta Lloyd Schadeverzekering N.V. wisselen van plek.

— De grootste 8 partijen hebben ongeveer 80% van de markt in handen.

Toelichting


3,7 3,7 3,6 3,5 3,53,13,7

3,22,9

2,5

0,9 0,9 0,9 0,9 0,8

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

2011 2012 2013 2014 2015Premies Schadelast Kosten

Dalende netto combined ratioInkomensverzekeringsmarkt

In mrd euro's


110,9%

126,8%

112,4%109,5%

97,2%

90%95%

100%105%110%115%120%125%130%

2011 2012 2013 2014 2015

Netto combined ratio

Toelichting

— Deze grafieken geven de marktontwikkelingen weer van productgroep ‘Arbeidsongeschiktheidsverzekeringen en overige ziekte- en ongevallenverzekeringen’.

— Ten opzichte van de overige markten geeft bovenstaande grafiek de geleden schade (som van schade en mutatie van de voorziening schade) weer ten opzichte van de premies voor herverzekering en bedrijfskosten.

— Sinds 2012 is er een voortdurende daling van de premies zichtbaar. Deze daling in aantal polissen komt met name door het AOV product waar minder nieuwe verzekeringen worden afgesloten.

Toelichting

— De netto combined ratio is de geleden schade en bedrijfskosten in verhouding tot de netto verdiende premie, exclusief herverzekeringen.

— In 2015 is de netto combined ratio voor het eerst weer onder 100%. Dit wordt met name verklaard door voorzieningen uit het verleden die nu vrijvallen, omdat verzekeraars steeds meer grip krijgen op de schadelast.

Premies, schadelast en kosten


Krantenkoppen 2016Schadeverzekeringsmarkt

“Aantal aanrijdingen stijgt, Deltaplan veilig verkeer nodig”“De verkeersveiligheid in Nederland neemt af. Het aantal ongevallen in het verkeer waarbij auto's betrokken zijn, is het afgelopen jaar toegenomen. Noteerden verzekeraars in 2014 nog 462.000 particuliere schadeclaims na aanrijdingen, vorig jaar steeg dat met 8 procent naar 502.000, zo blijkt uit de Risicomonitor Verkeer. Verzekeraars pleiten aan de vooravond van de begrotingshandeling van het ministerie van Infrastructuur en Milieu voor een Deltaplan verkeersveiligheid.”Verbond van Verzekeraars, 31-10-2016

“Dekking gezocht”“Door klimaatverandering komt extreem weer steeds vaker voor. Overheid, huiseigenaren en verzekeraars moeten alle zeilen bijzetten om de schadelast beheersbaar te houden. Wordt het tijd voor een goede verzekeringsdekking tegen overstromingen?”…“Het ligt voor de hand dat particulieren in de toekomst meer moeten betalen om zich te verzekeren tegen schade door extreem weer. Achmea sprak na het noodweer van juni van een ‘extreme impact’ op de resultaten en voegde daaraan toe dat ‘de huidige premiestellingen niet voldoende dekkend zijn voor de toegenomen schadelast.”Verzekerd! – Verbond van Verzekeraars, september 2016

“Aantal startende assurantietussenpersonen is in 5 jaar met 30% gedaald”“Voor amweb heeft bedrijfsinformatie specialist Graydon de ontwikkelingen bij de assurantietussenpersonen in de laatste vijf jaar op een rij gezet. De uitkomst? Het aantal starters daalt al jaren, maar het aantal faillissementen en opheffingen ook.“De assurantietussenpersonen zitten in een interessante markt, die door digitalisering en de nadruk op meer transparantie volop in beweging is”, zegt Sander Verhulst, Business Development Manager bij Graydon. “In absolute aantallen zie je dat de sector de afgelopen vijf jaar met 10% gekrompen is.”Amweb, 19-08-2016

“NIVRE: Branden 2015 zorgen voor hoogste schadebedrag ooit”“In 2015 hebben zich in Nederland 130 grote branden voorgedaan, waarbij de geraamde schade EUR 1 mln of meer bedroeg. Op de 148 branden in 2013 na, waren er nooit zoveel miljoenenbranden. Dat concludeert het NIVRE. Wel zorgden de 130 branden voor het hoogste schadebedrag sinds de start van de registratie van deze branden in 1998: € 707,5 mln. Het oude, uit 2003 daterende record stond op € 636,8 mln euro.

Het Nederlands Instituut Van Register Experts meldt wel dat het bedrag sterk wordt beïnvloed door drie grote branden. “Twee megaschades van elk meer dan € 100 mln en één schade van tussen de € 60 en € 70 mln, zo blijkt uit de registratie van de miljoenenbranden.”Amweb, 30-09-2016.


Wim Teeuwissen, partner bij KPMG Accountants N.V.

En verder…?Schadeverzekeringsmarkt

“De resultaten van schadeverzekeraars blijven onder druk staan, vanuit een verzadigde markt met veel concurrentie. Er is hierbij al veel aandacht voor kostenbeheersing, uitbesteding, schaalvergroting en schadelastbeperking (preventie). Deze aspecten zullen ook de komende jaren op de agenda staan van de bestuurlijke gremia. Voor hun premiestelling maken verzekeraars nog vaak gebruik van historische (portefeuille) gegevens. Het wordt echter steeds belangrijker om te anticiperen op preventiemaatregelen, waarbij wordt ingespeeld op verwachte ontwikkelingen zoals klimaatwijzigingen (stormen, hagelbuien), technologische ontwikkelingen (cybercrime, elektronische auto’s, gebruik social media in het verkeer, internet of things) en economische tendensen (verkeersdrukte, ZZP’ers). Wellicht moet de boardroom worden uitgebreid met een CPO: een Chief Prevention Officer, of liever nog: een Chief Prediction Officer.”

KPMG op social media KPMG app

© 2016 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden.

De naam KPMG en het logo zijn geregistreerde merken van KPMG International.

Overzicht van de Nederlandse verzekeringsmarkt in 2015 en ...

Documents

Transcript of Overzicht van de Nederlandse verzekeringsmarkt in 2015 en ...