OversluitenHélène Oosterhuis

Sluiten we nog wel over?

• Consument heeft geld nodig voor een nieuwe keuken

• Consument wil zijn ex uitkopen• Consument heeft Radar gezien en wil alleen

nog maar banksparen• Ouders willen kind helpen om woning te

financieren.• Een 2e woning • Rentevastperiode loopt bijna af

De Cijfers

• 2007 - 131.500• 2006 - 174.000• 2005 - 185.000• 2004 - 135.000• 2003 - 115.000

• 2008 1e kwartaal - 18.927 (ca 20%)

Opzet van het onderzoek van AFM

• 30 vestigingen van 21 financiële dienstverleners• 5 aanbieders, 3 ketens en 13 bemiddelaars• 408 hypotheekdossiers• Periode: augustus 2006 tot en met februari 2007• 5 tot 50 dossiers per vestiging• Evenredige verdeling verschillende

hypotheekvormen• Beoordeling op 70 punten• Vestigingen zijn onderverdeeld in vier

categorieën: goed,redelijk goed, matig of slecht

Adviesdossiers zijn beoordeeld aan de hand van de eisen van het wettelijk kader• Is alle relevante informatie ingewonnen ten behoeve

van het klantprofiel?(art. 4:23,lid 1, onder a, Wft)

• Zijn de gegevens van het klantprofiel en de productgegevens vastgelegd? (art. 32 BGfo)

• Heeft de consument alle relevante informatie ontvangen die een adequate beoordeling van het product of dienst mogelijk maakt (art 4.20,lid , 4:23 lid 1, onder c, Wft)

• Is deze informatie juist, begrijpelijk en niet misleidend? (art. 4.19, lid 2,Wft)

• Heeft de consument passend advies gekregen?(art. 4.23, lid 1, onder b, Wft)

Oversluitadviezen

Aantal dossiers Proces goed Uitkomst informatie-verstrekking goed

Uitkomst advies passend bij klantprofiel

152 50 – 75% 50 – 75% 50 – 75%

Bevindingen AFM:

Wat verstaat u onder een goede adviespraktijk?

Kenmerken goede adviespraktijk

• Het adviesproces is in de opzet klantgericht• Het proces wordt in de praktijk ook uitgevoerd

conform de uitgedachte werkwijze• Op basis van controles worden mogelijke

verbeteringen geconstateerd en doorgevoerd in de uitgedachte werkwijze

Drie redenen om over te sluiten1. Lagere maandlasten

- de consument vraagt zich af of hij geld kan besparen; of - hij heeft direct behoefte aan lagere financiële

lasten.

2. Extra financiële ruimte- verbouwing- consumptieve bestedingen

3. Overige redenen- langere rentevast periode- wijzigen hypotheekvorm

Doelstelling: lagere maandlasten

Voorbeeld 1Doelstelling Lagere maandlasten in verband met lagere rentestand

Hypotheek Oud Nieuw

Afsluitjaar 2001 2007

Bedrag € 262.285 € 265.000

Rente 5,9% 4,45%

Rentevaste periode 10 jaar (120 maanden) 5 jaar (60 maanden)

Bruto maandlast € 1.290 € 983

Kosten € 10.080 (boete: € 4.780)

Terugverdientijd 33 maanden

De oorspronkelijk verpande beleggingspolis is ongewijzigd gehandhaafd en verpand aan de nieuwe hypotheek

Voorbeeld 1 goede adviespraktijk lagere maandlast

• De consument heeft in de nieuwe rentevastperiode zijn oversluitkosten terugverdiend en daarnaast nog extra voordeel behaald

Voorbeeld 2Doelstelling Lagere maandlasten in verband met lagere rentestand

Hypotheek Oud Nieuw

Afsluitjaar 2001 2007

Bedrag € 207.000 € 227.900

Rente 6,8% 4,65%

Rentevaste periode 20 jaar (240 maanden) 5 jaar (60 maanden)

Bruto maandlast € 1.173 € 883

Kosten € 20.906 (boete: € 15.850)

Terugverdientijd 72 maanden

De oorspronkelijk verpande beleggingspolis is ongewijzigd gehandhaafd en verpand aan de nieuwe hypotheek

Voorbeeld 2 niet-toereikende adviespraktijk

• Terugverdientijd• Hypotheekadvies sluit niet aan bij doelstelling

(art. 4.23 Wft)• Wijziging rentevastperiode, noodzakelijke

aanvulling klantprofiel

Klantprofiel

• Als u kunt kiezen uit de volgende opties, hoe lang wilt u dan de hypotheekrente vastzetten?

• Variabele rente• 1 tot 3 jaar vast• 5 tot 10 jaar vast• 12 tot 20 jaar vast

Rente vast zetten

Rentevorm 1 maand 5 jaar 10 jaar cumulatief 20 jaar cumulatief

Renteopslag 0,3% 0,3% 0,6% 0,3% 0.9%

Bruto verschil € 25,-- € 25,-- € 50,-- € 25,-- € 75,--

Netto bij 42% IB € 14,50 € 14,50 € 29,-- € 14,50 € 43,50

€ 100.000 hypotheek

Klantprofiel

• Bent u gedurende de looptijd van de hypotheek bereid wijzingen in de maandlasten, door bijvoorbeeld rentestijgingen te accepteren?

• Ja• Nee• Beperkt

Rente stijging

Leningbedrag € 100.000

€ 150.000

€ 200.000

€ 250.000

€ 300.000

Bruto bij 2% stijging

€ 167 € 250 € 333 € 416 € 500

Netto bij 42% IB € 97 € 145 € 193 € 241 € 290

De gevolgen per maand van 2% stijging

Lagere maandlasten

• Consument vraagt zich af of hij geld kan besparen

• Kosten versus opbrengsten

• Worden de oversluitkosten binnen de nieuwe rentevastperiode terugverdiend?

Lagere maandlasten

• Consument heeft een dringende behoefte aan een lagere maandlast (i.v.m. financiële problemen)

• Toch bepalen of oversluiten een besparing oplevert

• Indien geen besparing mogelijk, de dringende behoefte aan de lagere woonlast zorgvuldig in kaart brengen om daarmee het oversluitadvies te motiveren

Cijfermatige analyse

• Een bruto- netto maandlastenberekening maken van de overgesloten hypotheek in vergelijking met de oude hypotheek

Vraag

• Jan en Jo willen hun huidige hypotheek oversluiten• Waarde pand € 400.000,-- • Hypotheek: € 150.000,-- • De boete bedraagt € 12.500,-- • De nieuwe hypotheek bedraagt € 165.000,-- • De afsluitprovisie (€ 1.650,--) en de taxatiekosten

(€ 850,--) zijn meegefinancierd• Welke rente en kosten zijn voor Jan en Jo aftrekbaar? • Kan deze post worden overgesloten naar NHG, ervan

uitgaande dat er sprake is van kwaliteitsverbetering?

Uitwerking Fiscaal

• De boeterente ad € 12.500,-- is eenmalig aftrekbaar

• De afsluitprovisie ad € 1.650,-- is voor 150/165e deel eenmalig aftrekbaar

• De taxatiekosten ad € 850,-- zijn voor 150/165e deel eenmalig aftrekbaar

• De rente over € 150.000,- is fiscaal aftrekbaar• € 12.500,- van de hypotheekschuld behoort tot

de rendementsgrondslag van box 3

Uitwerking NHG

• Een hypotheek zonder NHG kan worden overgesloten naar een hypotheek met NHG

• De waarde van de woning dient dan wel minimaal gelijk te zijn aan de restantschuld van de lening

• Bij het oversluiten moet wel een bedrag aan kwaliteitsverbetering worden meegefinancierd. Hieraan is echter geen minimum gesteld. Wel een depotverplichting bij een bedrag meer dan € 2.500,--

• Andere financiële verplichtingen mogen niet worden meegefinancierd

Doelstelling: extra financiële ruimte

Goede adviespraktijk:

• Het maken van een afweging tussen een tweede hypotheek en oversluiten

• Maandlasten eerste en tweede hypotheek vergelijken met maandlasten van over te sluiten hypotheek

• Consument informeren en laten afwegen

Overige redenen om over te sluiten

• Rekening houden met huidige doelstellingen, wensen en risicobereidheid van de klant

• Besparing niet altijd vereist

• Consument altijd inzage geven in kosten

Financiële consequenties van het oversluiten van polissen

• Afkoop• Geruisloze voortzetting• Kosten • Acceptatie

Informatie kennis

De kapitaalverzekering eigen woning

Valt in Box 1

Onder voorwaarden is het rentebestanddeel vrijgesteld

Artikel 3.118 lid 1 Wet IB 2001

Duidelijk consument/adviseur??

Voorbeeld 1

• Klant heeft een spaarhypotheek polis gesloten in 1993

• KEW polis• Wat zijn de fiscale consequenties indien de

polis nu wordt afgekocht?

Voorbeeld 2

• Klant heeft een spaarhypotheek polis gesloten in 2000

• Box 3 polis• Wat zijn de fiscale consequenties indien de

polis nu wordt afgekocht?

Oversluiten beleggingsverzekering of traditionele levenpolis

Praktijkvoorbeeld van een niet toereikende adviespraktijk

• Geen inventarisatie van bestaande levensverzekering

• Geen vergelijking gemaakt tussen oude en nieuwe situatie

Voorbeeld 1- oversluiten beleggingspolisBetreft Man, 42 jaar en vrouw, 41 jaar

Doelstelling & risicobereidheid

Financiering t.b.v. verbouwing

Kapitaalverzekering Oud Nieuw

Einddatum Mei 2033 November 2024

Overlijdensdekking € 98.750(v) / € 110.000(m) € 90.000

Rekenrendement 4,8% 8%

Geprognosticeerd € 247.500 € 110.000

Garantie € 247.500 spaarhypotheek € 0mixfonds

Maandpremie € 452 € 244 (*)

(*) met inbreng van de afkoopwaarde uit de oude polis

Aandachtspunten

• Klantprofiel • Gewijzigde visie op doelstellingen en

risicobereidheid• Bij de huidige aanbieder?

Voorbeeld 1 niet toereikende adviespraktijk

• Welke doelstellingen heeft de klant en/of welke risicobereidheid heeft de klant getoond?

• Hadden de doelstellingen ook met de oude polis gerealiseerd kunnen worden?

Voorbeeld 2 - oversluiten beleggingspolis

Betreft Man, 36 jaar en vrouw, 34 jaar

Doelstelling & risicobereidheid

Structureel lagere maandlast, gelijke opbouw, fiscaal vriendelijk en flexibel, gelijk risico

Kapitaalverzekering Oud Nieuw

Einddatum Februari 2034 Februari 2034

Overlijdensdekking € 120.000 € 120.000

Rekenrendement 7% 7%

Geprognosticeerd doelvermogen

€ 146.000 € 146.000

Maandpremie € 200 € 190 (*)

(*) met inbreng van de afkoopwaarde uit de oude polis

Voorbeeld 2 - goede adviespraktijk

• Fiscaal geruisloos• Vergelijkbaar beleggingsfonds• Einddatum gelijk• ORV gelijk• Historisch rendement gelijk• Lagere premie

Goede adviespraktijk - polis• In ieder geval cijfermatig overzicht verstrekken• Afkoopwaarde fiscaal correct inbrengen• Vervolgpremies gelijkstellen aan oorspronkelijke

premie óf doelkapitaal gelijkstellen aan oorspronkelijk doelkapitaal

• Einddatum nieuwe polis gelijkstellen aan einddatum oorspronkelijke polis

• De hoogte van de ORV gelijkstellen• Dezelfde rekenrendementen hanteren

Conclusies

• Wanneer is oversluiten te adviseren?• Wanneer niet?

Conclusies m.b.t. Fiscaliteit

• Boeterente en royementskosten zijn éénmalig aftrekbaar

• Oversluitkosten slechts beperkt aftrekbaar (voor zover betrekking op eigenwoningschuld)

Conclusie m.b.t Boete

• Welke rekenmethodiek hanteert de geldgever?• Boeterente moet relatief snel terug te

verdienen zijn

Conclusie m.b.t. Kapitaalverzekering

• Voortzetting KEW met voortzettingsclausule• Fictieve uitkering • Voortzetten in box 3• Afkoop en gebruik vrijstelling (pré BH)• Afkoop zonder vrijstelling. Is er een belast

rentebestanddeel?

Wanneer niet

• Vermogen in Box 3 boven de vrijstelling, met een “polis” van vóór 14-09-1999 binnen overgangsrecht

Conclusie m.b.t. consument

• Wat zijn de doelstellingen/wensen van de consument?

Conclusies AFM

• Adviesproces- passendheid- informatievoorziening

Oversluitadviezen

• Extra aandacht besteden aan de financiële consequenties m.b.t. oversluiting en/of afkoop polis

• De consument moet daarin inzicht hebben om te kunnen bepalen of de voordelen opwegen tegen de kosten

• Bij ruim éénderde van de oversluitadviezen wordt geen kwantitatieve vergelijking gemaakt tussen de oude en de nieuwe hypotheek

Aanbevelingen AFM

Oversluitadviezen

Aanbevelingen AFM: Aanbieders:• Accepteer levenpolissen van andere aanbieders• Wijs de consument op afwijkende voorwaarden

(niet alleen in de algemene voorwaarden)

Adviseurs:• Verzamel alle relevante gegevens (bestaande,

lopende hypotheek en polis(sen))• Breng alle financiële consequenties cijfermatig

in kaart en verwerk deze in de analyse• Informeer de klant schriftelijk over alle financiële

consequenties

Yes, ik ben een goede adviseur!

• http://consument.afm.nl