Morgen is dé netwerkorganisatie voor stu-

denten die zich inzetten voor een

duurzame toekomst. Ons doel is een

duurzame universiteit of hogeschool: een

duurzame bedrijfsvoering, meer kennis

over en bewustzijn van duurzame ontwik-

keling bij studenten en medewerkers én

integratie van duurzame ontwikkeling in

onderwijs en onderzoek. Dit doen we door

het geven van informatie, uitwisselen van

kennis, het organiseren van debatten en het

geven van workshops.

Morgen wil duurzame ontwikkeling

bevorderen door studenten, medewerkers

en bestuurders van universiteiten en

hogescholen uit te dagen om zich aan te

sluiten bij bestaande duurzaamheidsiniti-

atieven en zich bezig te houden met

duurzaamheid. In onze visie van duurzaam

hoger onderwijs wordt kennis op gebied

van duurzaamheid in beleidsvoering

doorgevoerd en wordt onderwijs door mid-

del van stages en onderzoek gekoppeld aan

interne bedrijfs-voering om zo een ‘sustain-

able culture’ te creëren. Veel voorkomende

thema’s zijn duurzaam reizen, energiebe-

sparing en groene stroom, duurzame cater-

ing, onderwijs over duurzame ontwikkel-

ing, papier, afval en inkopen.

Als je meer wilt weten over de activiteiten

van Morgen en onze visie en missie, kijk

dan op www.studentenvoormorgen.nl.

De centrale studentenraad (CSR) van de

universiteit van Amsterdam zet met haar

Commissie Duurzaamheid, een lid van

Morgen, in op verduurzaming van de UvA.

Hun grootste project is de ontwikkeling van

een klimaatneutrale computerzaal op het

Roeterseiland complex, die waarschijnlijk

in oktober de deuren zal openen. Zowel de

raad van bestuur van de UvA als de afdeling

Faculteit en ICT steunen het initiatief en

hebben toegezegd mee te werken.

Doelstelling van het project is studenten

kennis te laten maken met nieuwe tech-

nieken om bij te dragen aan een beter

milieu en de afhankelijkheid van fossiele

brandstoffen te beperken. Ewoud de Kok,

lid van de CSR, licht toe: “We willen laten

zien dat dit kan zonder dat de ruimte daar-

bij noemenswaardig in het gebruiksgemak

achteruit gaat.“ Om dat voor elkaar te krij-

gen hebben ze zelfs een test uitgevoerd om

te kijken welke energiezuinige verlichting

als het prettigst ervaren wordt: drie kleine

zalen werden ingericht met verschillende

types verlichting en vervolgens werd er een

enquete gehouden onder de gebruikers.

Als eerste is het verbruik aangepast met

behulp van zuinigere computers en effi-

ciëntere verlichting. Er wordt een PC Power

Management systeem toegepast dat het

sluipverbruik van computers in compu-

terzalen minimaliseert. Het zal je namelijk

best nog wel eens opvallen dat heel veel

computers in computerzalen overbodig aan

staan! Computers die niet gebruikt worden

gaan dus automatisch op een aangepaste

stand-by, die veel minder energie verbruikt

dan de standaard stand-by. ‘s Avonds wor-

den alle computers vanuit een centraal

punt uitgezet. Samen goed voor 30%

besparing op energiekosten door compu-

tergebruik!

“Eerst verbruikte de comput-erzaal voor 28 huishoudensaan energie, nu nog maar voor10. Dat restant wordt duur-zaam opgewekt.”

De verlichting in de computerzaal wordt

vervangen door de best geteste LED TL-

balken, die half zo veel energie gebruiken

als gewone TL-balken. Natuurlijk gebruikt

de computerzaal nu, hoewel minder, nog

steeds energie. Het restant van de energie

wordt straks duurzaam opgewekt, door-

middel van 8 kleine windturbines en 19

zonnepanelen op een plat dak in de buurt

van de computerzaal.

Het project wordt ook als pilot gebruikt

door de UvA. Milieuvriendelijke toepassin-

gen die in de computerzaal goed werken

worden eventueel overal op de universiteit

toegepast! Die resultaten liegen er zover

niet om: voorheen gebruikte de compu-

terzaal evenveel energie als 28

huishoudens, wat gereduceerd is tot 10

huishoudens. Dat resterende verbruik

wordt dus opgewekt met behulp van de

windmolens en zonnepanelen op het dak.

Dit alles zorgt er natuurlijk voor dat de

energierekening flink omlaag gaat: meer

dan 10.000 euro per jaar wordt bespaard.

De klimaatneutrale computerzaal wordt

dus een groot succes en de opening zal dan

ook groots gevierd worden. Maar met één

computerzaal zijn we er nog niet. One down,

a lot more to go.

Met dank aan Ewoud de Kok en Justus Dengerink

voor achtergrondinformatie.

De UvA opent een klimaatneutrale computerzaal

overWat is Morgen?

1

Nr. 4 - 2009 Jaargang 15

Een uitgave van Morgen, het studenten-

netwerk voor een duurzame toekomst.

In deze speciale editie van de OverMorgen

lees je over:

Het studentenbladvoor duurzameontwikkeling

•••••

Klimaatneutrale computerzaal

Milieuvriendelijke recepten

De Ikea en FSC-hout

De Dag van de Duurzaamheid

De agenda van Morgen

Onze vrienden van JMA (Jongeren Milieu

Actief) brengen eind dit jaar een nieuwe ver-

sie van hun kookboek, het Ekookboek, uit.

Het Ekookboek staat vol met goedkope

milieuvriendelijke recepten, praktische tips

over bijvoorbeeld boodschappen doen en

zelfs achtergrond bij de recepten. Ideaal

voor de bewuste eerstejaars dus! Ze zijn zo

vriendelijk geweest ons alvast een kijkje in

de keuken te geven: hier volgen twee

recepten.

Køkenhagen

Door Anne Clasquin

In december zullen alle ogen op

Denemarken gericht zijn. Van 7 t/m 19

december zal in Kopenhagen de 15e VN

Klimaat Conferentie plaatsvinden. Deze

conferentie wordt internationaal gezien als

de meest belangrijke aller tijden omdat er

onderhandeld zal worden over een opvol-

ger van het Kyoto verdrag. De tijd dringt en

er moeten nationaal en internationaal grote

stappen gezet worden om de gevolgen van

klimaatverandering tegen te gaan. Stuur

daarom je S.O.S. aan de Nederlandse

regering op www.sendingoutansos.nl.

Op 12 december zullen er over de hele

wereld grote acties plaats vinden om de

politieke druk op te voeren. In het epicen-

trum Kopenhagen worden ook meer dan

100.000 mensen verwacht! Om nu al even

jullie kennis bij te spijkeren over

Denemarken (land van zeemeerminnen,

Christiania en Legoland) hier een lekker

zomers toetje uit de Deense keuken.

Rødgrod Med Fløde

Voor 4 personen.

Benodigdheden

• 500 gram rode vruchten zoals: bøsbessen,

rødebessen, bramen, aardbeien en fram

bøzen

• 30 gram suiker

• 1 eetlepel maizena

• 4 eetlepels amandel schaafsel

• 1 dl slagroom

• 1 zakje vanillesuiker

Bereiding

Was de gemixte vruchten goed en laat ze

uitlekken. Snijd de grote vruchten in

parten. Neem de helft, pureer dit en ver-

warm daarna op een laag pitje. Voeg de

suiker en de rest van vruchten toe. Laat het

even zachtjes pruttelen en blijf roeren! Doe

de maizena in een kopje, doe er 3 eetlepels

koud water bij en roer het tot een papje.

Roer het daarna door de Rødgrod en geef

het wat tijd om te binden. Doe de Rødgrod

in een mooie schaal en laat het afkoelen.

Rooster het amandel schaafsel in een

droge, hete pan totdat het goudbruin is.

Doe het in een schaaltje. Klop de slagroom

met de vanillesuiker totdat het dik

vloeibaar is. Serveer Rødgrod met sla-

groom & amandelen en geniet!

Eet een dagje vegetarisch!

Zoals je misschien weet is vlees momenteel

een van de grootste veroorzakers van kli-

maatverandering en verantwoordelijk voor

ongeveer 18% van de wereldwijde uitstoot

van broeikasgassen. Wat veel mensen

echter niet weten is dat bij de productie van

een kilo kaas even veel broeikasgas

vrijkomt. Je zou dus wat vaker een eitje of

tofuburger kunnen bakken om de uitstoot

van broeikasgassen tegen te gaan.

“Vlees is momenteel een vande grootste veroorzakers vanklimaatverandering.”

Er is echter nog een reden om wat minder

vlees te eten: soja! Een eiwitrijke boon die

aan de meeste fokdieren wordt gevoerd,

zodat zij snel groeien. De meeste soja is

afkomstig uit gebieden in Zuid-Amerika,

zoals de Amazone. Hier worden regen-

wouden gekapt in ruil voor sojaplantages

en als deze kap zo doorgaat zullen veel

planten en diersoorten verdwijnen. En ja,

ook veel vleesvervangers bevatten soja.

Toch is dit milieuvriendelijker dan vlees

omdat de tofuburgers en groenteballetjes

tot 5 keer minder soja bevatten én er wordt

vaak gebruik gemaakt van duurzame soja

die voldoet aan strengere milieu-eisen, te

herkennen aan het EKO keurmerk.

Bij groenten en fruit heb je ook te

maken met uitstoot van broeikasgassen.

Het kweken van groenten in een kas kan

bijvoorbeeld erg energie-intensief zijn,

maar het ergst zijn groenten en fruit die

met het vliegtuig vanuit een ander land

ingevlogen worden. Je kunt hier rekening

mee houden door seizoensgroenten te eten.

Wil je meer weten over duurzaam eten,

koop later dit jaar het Ekookboek of kijk op

www.milieu-centraal.nl.

Hieronder een smakelijk, goedkoop en snel

recept zonder vlees (of kaas)! Naast dat het

een heel lekker gerecht is een extra reden

om je goed te voelen tijdens het eten.

Risotto met wijn

Voor 4 personen. Tip van Morgen: lekker

met “gegrilde stukjes” van Tivall en voor de

liefhebber een extra courgette.

Benodigdheden

• 2 uien

• 1 rode paprika

• 3 el olie

• 400 gram risottorijst

• 1 blokje groentebouillon

• scheutje droge witte wijn

• peper, zout

Bereiding

Pel de uien en snipper ze. Was de paprika,

verwijder zaad en zaadlijsten en snijd hem

in stukjes. Bak de uien in de olie glazig en

voeg dan de paprika toe (als je groente

neemt die sneller gaar is, voeg je deze later

toe). Roer nu de droge rijst erdoor, roer net

zolang totdat de rijst mooi glanst (een paar

minuten). Voeg het bouillonblokje toe en

zoveel wijn dat de rijst onder een laagje

vocht staat. Breng het geheel aan de kook

en laat het een paar minuten pruttelen. Als

je een sneller garende groente kiest dan

paprika, voeg je die nu toe. Laat alles onder

af en toe roeren koken, tot de rijst gaar en

het geheel lekker smeuïg is. Breng alles op

smaak met peper en zout. Eet smakelijk!

JMA is op zoek naar stagiaires! Onder

andere voor het Ekookboek zijn ze nog

op zoek naar iemand met een ‘hands-on’

mentaliteit en een vlotte pen. Verder is

er ook plaats voor een stagiair commu-

nicatie en een stagiair actie coördina-

tor. Heb jij interesse in een van deze

stages bij JMA? Neem een kijkje op hun

website www.jma.org!

Duurzaam koken: makkelijker dan je denkt

2

Deze editie van de Overmorgen is gedrukt doorEcodrukkers. Zij maken hierbij uitsluitend gebruik vanbiologische inkten, drukken IPA-vrij op de Ecocolor-pers. Ze worden 100% gevoed door groene stroom.Ecodrukkers werkt geheel CO2-neutraal en gebruiktvoor Ecodrukwerk® uitsluitend CO2-neutrale grond-stoffen. De pre-press is geheel chemievrij.

Hoe groen ben jij? Jouw toekomst begint op

9.9.9!

9 september 2009, (9.9.9) is door Urgenda

uitgeroepen tot nationale Dag van de

Duurzaamheid. Op die dag willen de initi-

atiefnemers de urgentie van het duurza-

amheidsvraagstuk indringend onder de

aandacht brengen, maar de oplossingen

ook.

Morgen en Young Leaders for Nature geven

om 11.58 uur het startsein op 9 verschil-

lende universiteiten en hogescholen in

Nederland met een gelijktijdige presentatie

omtrent duurzame ontwikkeling. De bood-

schap richt zich op de verantwoor-

delijkheid van jongeren voor een duurzame

toekomst. De jongere generatie moet zich

realiseren dat zij nu al keuzes kunnen

maken die invloed en een impact hebben

op die toekomst. De presentaties worden

gehouden door duo’s van een young profes-

sional en een student. Vooraanstaande

sprekers hierbij zijn o.a.: Femke Halsema

(GroenLinks) en Beau van Erven Dorens

(TV presentator en schrijver). Zorg dus dat

je erbij bent op 9-9-9!

Op 9-9-9 laat iedereen zich van zijn groen-

ste kant zien: het kabinet, grote en kleine

bedrijven, provincies, gemeenten, maat-

schappelijke organisaties, particulieren,

scholen en opleidingsinstituten, the-

atergezelschappen, muziekverenigingen,

kunstenaars en vele anderen. Initiatief-

nemer Urgenda nodigt iedereen van harte

uit zich bij 9.9.9 aan te sluiten met zijn of

haar duurzame activiteit.

Onder het motto ‘wat doe jij op 9.9.9?’ wil

Urgenda de urgentie van het duurzaamhei-

dsvraagstuk indringend onder de aandacht

brengen en laten zien dat we Nederland

niet alleen sneller moeten verduurzamen

dan nu gebeurt, maar dat het ook kan. De

vraag dient als een appèl aan veel partijen,

maar vooral ook als een uitnodiging om te

laten zien wat er allemaal al gebeurt. Zo

willen we de verbinding leggen tussen die

talloze kleine en grote initiatieven en

activiteiten die – overal in Nederland -

duurzaamheid dichterbij brengen en met

elkaar de duurzaamheidsbeweging zicht-

baar maken.

Meer informatie? Benieuwd of wij in jouw

studentenstad ook een presentatie geven?www.hoegroenbenjij.nu

www.dagvandeduurzaamheid.nu

Duurzamestudent.nl is the place to be voor

tips op het gebied van studie, carrière en

lifestyle. Verspreid over de site vind je allerlei

artikelen, columns en filmpjes gericht op stu-

denten die graag “bewust” leven. Kom zelf

ook eens kijken! Tot die tijd hier vast een

voorproefje, relevant voor ieder die nog op

kamers moet of binnenkort nieuwe meube-

len gaat kopen.

Ike-ja?Op een FSC-houtje bijten

Door Tessa Heerschop

Meubels zijn duur, daar kom je wel achter

als je op kamers gaat. Je ouders zijn niet van

plan je de antieke kast van grootmoeder

mee te geven richting een hol vol

twintigers. Dus hop, in de auto naar Ikea.

Maar is het goedkope Ikea wel duurzaam?

Ikea verkoopt wel het duurzaam gepro-

duceerde FSC-hout (Forrest Stewardship

Council, de Raad voor Goed Bosbeheer),

maar geeft dit niet altijd op de meubels aan.

Dat is jammer, want zo zie je niet welk hout

uit duurzaam beheerde bossen komt. Als

klant bij IKEA moet je dus even vragen

welke hoogslapers, houten cd-rekken of

kledingkasten FSC zijn gecertificeerd.

Danielle van Oijen van JMA raadt iedereen

aan dit zo veel mogelijk te vragen, want:

“Hoe meer mensen er naar vragen, hoe

meer IKEA geneigd zal zijn het aandeel FSC

hout te verhogen.”

Maar goed, je hebt je oog laten vallen op

een schattig kastje, dat helaas geen FSC-

keurmerk heeft. Dan raadt Van Oijen aan te

kijken naar het type hout. “Tweede keus

zijn meubelen van hout uit de regio zoals

vuren, grenen, beuken of eikenhout.

Vermijd houtsoorten als merbau, abachi,

teak, iroko en mahonie als deze niet zijn

gecertificeerd voor duurzaam bosbeheer.”

Overigens heeft ze ook nog een duurzame

meubeltip voor de (arme) student: “Het

goedkoopst en heel milieuvriendelijk is het

natuurlijk om tweedehands meubels aan te

schaffen.” Bijvoorbeeld via de kringloop-

winkel bij jou in de buurt.

De Dag van de Duurzaamheid - 9.9.9

Vrijwilliger worden?

Ben jij een organisatorischtalent? Wil jij je skillsinzetten, advies geven ofbestuurservaring opdoen?Morgen is een studenten-organisatie die voor eenheel groot deel wordtgerund door vrijwilligers.Als vrijwilliger ontwikkelje samen met ons een opmaat gemaakt takenpak-ket, afhankelijk van jouwinteresses en achtergrond.Schrijf bijvoorbeeld meevoor Duurzamestudent.nl,organiseer een workshop,filmavond, conferentie ofsluit je aan bij één vanonze projecten of lidorga-nisaties.

Wil je je aanmelden? Mail naar info@studentenvoormorgen.nlen wij zullen zo snel mogelijkcontact met je opnemen.

3

Nacht van de duurzaamheid08/09/’09

Op de avond vóór 9.9.9 houdt Urgenda een

groot evenement voor 999 koplopers op

duurzaamheidsgebied. Een inspirerend

duurzaam feest in Amersfoort met presen-

taties van de Urgenda visie, spraakmaken-

de initiatieven, vlammende sprekers,

muziektheater, lekker eten en nog veel

meer. Een happening die voorlopers en ver-

nieuwers niet mogen missen!

www.nachtvandeduurzaamheid.nu

Dag van de Duurzaamheid09/09/’09

Woensdag negen september 2009 (9/9/9)

staat Nederland helemaal in het teken van

duurzaamheid. Op en rond deze dag bruist

het van de duurzame activiteiten. Zie voor

meer info het stukje ‘Dag van de duuzaam-

heid’ op pagina 3.

www.dagvandeduurzaamheid.nu

De Week van de Vooruitgang13/09/’09 - 22/09/’09

De jaarlijkse Week van de Vooruitgang is de

week voor duurzame mobiliteit en zal

plaatsvinden van 13 t/m 22 september.

Tijdens de Week van de Vooruitgang zetten

talloze gemeenten, bedrijven, organisaties

en individuen zich in voor een beter

(leef)milieu. Ook studenten spelen een

belangrijke rol in deze week!

www.weekvandevooruitgang.nl

Schoner Vervoer Toer A’dam20/09/’09

Wat is schoner vervoer nou écht? Ziet het er

wel goed uit? Hoe rijdt het en wat kost het?

Op 20 september kom je er achter in

Amsterdam: in een lange stoet rijden aller-

lei schonere voertuigen dwars door de stad.

Zelf gebouwd, omgebouwd of gekocht,

elektrisch, met eigen benen, op puur plant-

aardige olie, zonne-energie, wind, water-

stof, hybride, op biodiesel, bio-ethanol of

hout: alles rijdt mee.

www.schonervervoertoer.nl

Green-Fair 200920/09/’09

De Green-Fair is een gezellige markt waar

consumenten biologische en fairtrade pro-

ducten kunnen voelen, passen, uitproberen

of proeven en kopen natuurlijk. Bijvoor-

beeld hippe biologische en fairtrade kle-

ding. Daarnaast kun je zelf ook deelnemen

om je biologische/fairtrade producten

onder de aandacht te brengen.

www.green-fair.nl

Nederlands Film Festival26/09/’09 - 27/09/’09

Tijdens het weekend van 26 en 27 septem-

ber vertoont het Nederlands Film Festival

(NOFF) op Kasteel Groeneveld de aller-

nieuwste ‘groene’ films van eigen bodem.

Landschap, natuur, voedselproductie en

nog veel meer onderwerpen gerelateerd

aan de ‘groene ruimten’ komen aan bod, en

dat in een artistiek jasje.www.noff.nl

Zie de site van Morgen voor meer agenda-

punten!

Agenda ColofonRedactie

Sander Mann (hoofdredactie)

Christopher Baan

Tessa Heerschop

Taco Nijssen

Anne Clasquin (JMA)

Vormgeving

Sander Mann

Illustraties

Roel Dalhuisen

Gerben Schmidt

Morgen

Oudegracht 229, 3511 NJ Utrecht

Telefoon: 030 - 223 15 05

E-mail: info@studentenvoormorgen.nl

Website: www.studentenvoormorgen.nl

4

maakt klimaatkennis toegankelijkChangemagazine

SPECIAL – WORLD WATER FORUM 5

Hoe overleeft Nederlandklimaatverandering?

Hoe kan Nederland zich aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering? Gelegen in een delta, beneden de zee-spiegel, dichtbevolkt en welvarend? Het nieuwe nummer van Change Magazine geeft antwoord. Het laat innovaties zien, toont de belangrijkste spelers, en: het geeft de kansen aan.

In zijn vijfde jaargang brengt Change Magazine een special voor het vijfde Wereld Water Forum: ‘Adaptation to climate change in the Dutch Delta’.

Bestel nu! Of neem direct een abonne-ment op 4 nummers voor 37,50 via www.changemagazine.nl/abonneren

eve ooHSPECIAL – WORLD W

det Nfft NeelreTER FORUMAATER FORUMSPECIAL – WORLD WSPECIAL – WORLD WA

dnalred 5TER FORUM

amilkeve ooH

erdnaervtaadet Nfft Neelre

?gnierdnalred

gnahCnavremmunewueinewnetklovebthcid,legeips

Gelegen in een delta, beneden de zee-revtaamilknavnegloveged

Hoe kan Nederland zich aanpassen aan

egnahcetamilcretaWdlereW

Magazine een special voor het vijfdeajedfjivnjiznI

e nizagaMegt eH?dneravle

Gelegen in een delta, beneden de zee-? gnirednar

Hoe kan Nederland zich aanpassen aan

. ’atleDhctuDehtnieo tnoitatpadA‘:muroF

Magazine een special voor het vijfdee gnahCtgnerbgnagraa

geeft de kansen aan.

neizagamgnCha

elepsetskjirgnalebedtnootnnitaalteH.droowtnatfeeg

g

.changemagazine.nl/abonner

eg maakt klimaatkennis toegankelijk

wwwment op 4 nummers voor

f neem dirOBestel nu! t eh:ne,sre

, neizseitavongg

en

maakt klimaatkennis toegankelijk

.changemagazine.nl/abonner37,50 via ment op 4 nummers voor

ect een abonne-f neem dir

Vraag nu een gratis nummer aan via

www.changemagazine.nl