Overgevoeligheid van je longen meten

Metacholineprovocatietest

Wilhelmina Kinderziekenhuis

Onder ouders verstaan wij ook verzorger(s), pleeg- of adoptieouder(s) U kunt wijzigingen of aanvullingen op deze informatie door-geven per E-mail: patienteninformatieWKZ@umcutrecht.nl

1

Inleiding voor ouders 2

Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar 4

Overgevoeligheid van je longen meten: 6Metacholineprovocatietest

Tips 16

Wil je meer weten? 18

Voor ouders: voorbereiding en begeleiding 19

Wat staat er in deze folder

2

Een onderzoek in een ziekenhuis kan een ingrijpende gebeurtenis zijn. Wij vinden het belangrijk u en uw kind hierbij goed te begeleiden. Uw kind voelt zich misschien niet goed of heeft zelfs pijn. Het krijgt te maken met verschillende behandelaars en allerlei medische termen.

Deze folder is bedoeld om uw kind voor te bereiden op het onder-zoek. Maar ook om ú te informeren over wat er gaat gebeuren. Begrijpelijke informatie is van groot belang. Als je weet wat je te wachten staat, geeft dat een gevoel van zekerheid en vertrouwen.

Een deel van de voorlichting gebeurt in het ziekenhuis. De arts bespreekt de volgende zaken met u, en als het mogelijk is ook met uw kind:

•Waaromuwkindditonderzoekkrijgt•Hoeweditonderzoekdoen

Thuis stellen kinderen vaak meer vragen dan in het ziekenhuis. Uw kind vertrouwt u. Daarom kunt u het beste uitleggen wat er gaat gebeuren. Deze folder helpt u daarbij. U weet het best welke informatie uw kind begrijpt en emotioneel kan verwerken.

Inleiding voor u als ouder

3

Lees de folder éérst zelf. Zorg dat u goed weet wat er gaat gebeuren. U kunt de tekst daarna voorlezen of in uw eigen woorden navertellen. Of uw kind leest de tekst zelfstandig. Bespreek in elk geval samen of alles duidelijk is.

Achterin deze folder staat hoe u uw kind kunt voorbereiden en begeleiden bij het onderzoek.

4

Een onderzoek in het ziekenhuis kan vervelend zijn. Je krijgt te maken met verschillende artsen, assistenten en verpleeg kundigen. Je hoort ook allerlei medische termen. Wij willen je zo goed mogelijk voorbereiden op het onderzoek. Lees daarom deze folder goed door. Als je weet wat er gaat gebeuren, ben je meestal minder zenuwachtig. Je ouders lezen deze folder ook. Vraag of ze kunnen uitleggen wat je niet snapt.

WGBO Wat is het beste voor je als je ziek bent? Wie beslist dat eigenlijk? Moet er rekening gehouden worden met jouw mening? Dat staat in een speciale wet: de Wet op de Geneeskundige Behandelings Overeenkomst (WGBO).

Ben je ouder dan 12 jaarDan moet de dokter ook aan jou vragen of je het goed vindt wat hij gaat doen. Jij en je ouders moeten allebei toestemming geven. Maar als jij het niet eens bent met je ouders? Hoe gaat het dan? Ook dat staat in deze wet. Lees er meer over op www.jadokterneedokter.nl

Ben je ouder dan 16 jaarDan beslis je zelf. Dan is alleen jouw toestemming nodig.Maar moet de arts dan wel informatie over de behandeling geven aan je ouders? Lees er meer over op www.jadokterneedokter.nl

Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar

5

Tips

Neem iemand mee naar het ziekenhuis. Je vader, moeder of iemand anders die je vertrouwt.

Praat met je ouders, broers, zussen, vrienden en vriendinnen over wat er gaat gebeuren in het ziekenhuis.

Schrijf je vragen op, dan vergeet je ze niet. Bij je volgende bezoek aan het ziekenhuis kun je ze stellen.

Wil je meer weten? www.hetwkz.nlwww.umcutrecht.nl www.opeigenbenen.nu www.ikvoelpijn.nl

6

Binnenkort krijg je in ons ziekenhuis een metacholinetest. Dat is een onderzoek waarbij de dokter onderzoekt:

hoe snel jouw longen reageren op een stofje waar je het benauwd van kunt krijgen als je er overgevoelig voor bent.

hoevéél van dat stofje er nodig is voordat je longen er op reageren.

Metacholineprovocatietest bestaat uit drie woorden:

Metacholine: dit is het stofje dat je inademt. Als je er overge-voelig voor bent, word je er benauwd van.

Provocatie betekent uitlokken, prikkelen tot een reactie.

Test is hetzelfde als een onderzoek.

Bij dit onderzoek laten we je waterdamp inademen waar een klein beetje metacholine in zit. We meten dan hoe je hier op reageert.

Een metacholineprovocatietest duurt ongeveer anderhalf uur.

Dit onderzoek doet geen pijn. Het kan wel zijn dat je het benauwd krijgt door de metacholine. Als dit zo is, krijg je een medicijn, een luchtwegverwijder.

Overgevoeligheid van je longen meten: Metacholineprovocatietest

7

Er mag iemand bij je blijven tijdens het onderzoek. Bijvoorbeeld je vader, moeder, of iemand anders die je graag bij je hebt.

Voor de metacholineprovocatietest kom je naar de functieafdeling Longziekten.

Locatie WKZ – 1e verdieping – receptie 5

8

Ademen met je longenIedereen heeft twee longen: ze zitten in je borst naast je hart. Daarmee haal je adem. Je krijgt lucht binnen. In lucht zit zuurstof. Zuurstof heb je nodig om te kunnen leven. Je lichaam verbruikt de zuurstof en maakt er dan koolzuurgas van. De lucht komt binnen door je neus en mond en gaat door een grote buis en kleinere buisjes naar je longen. Die grote buis noemen we de luchtpijp.

Je longen lijken wel een omgekeerde boom, de luchtpijp is de stam. Op de tekening kun je dat goed zien. Onder aan de luchtpijp zie je twee takken. Aan elke tak zit een long. Een long heeft aan het uiteinde van de takjes longblaasjes. Rondom elk longblaasje zit een héél dun vliesje met bloedvaatjes. Hier stroomt je bloed doorheen. In je bloed zitten verschillende bloedcellen. De rode bloedcellen in je bloed nemen zuurstof uit je longen op. Ze bren-gen de zuurstof dan verder naar de rest van je lichaam. Rode bloedcellen halen ook koolzuurgas op in je lichaam. Ze geven het koolzuurgas weer terug aan je longen. Dit koolzuurgas blaas je uit als je uitademt.Je neus, mond, luchtpijp en longen samen noemen we je luchtwegen.

Je longen

9

Wat gebeurt er als je het benauwd hebt?Als je het benauwd hebt, worden veel van die kleine longblaasjes in je longen een beetje dichtgetrokken. Er kan dan te weinig lucht doorheen. Daardoor kan je bloed onvoldoende zuurstof opnemen. Dat voel jij als benauwdheid.

Waarom worden de longblaasjes dichtgetrokken? Die blaasjes doen dat om prikkelende stofjes (prikkels), zoals sigarettenrook, parfum, mist of huidschilfers van katten buiten te houden. Soms reageer je te heftig op deze prikkels. Je longblaasjes worden dan meer dichtgetrokken dan nodig is. Je bent dan overge-voelig (allergisch) voor deze prikkels.

10

Wanneer kan de test niet doorgaan?

Als je nog niet goed hersteld bent van een kinderziekte. Bijvoorbeeld waterpokken.

Als je in contact bent geweest met een kind dat een kinder-ziekte heeft.

Als je op de ochtend van het onderzoek ziek bent.

Laat het ons zo snel mogelijk weten als de afspraak niet door kan gaan (088 75 547 57). We maken dan meteen een nieuwe afspraak voor je.

Wat moet je van tevoren weten? Medicijnen voor je longen mag je vóór een metacholineprovocatie-test niet gebruiken:

8 uur van tevoren: geen kortwerkende luchtwegverwijders

36 uur van tevoren: geen langwerkende luchtwegverwijders

36 uur van tevoren: geen combinatiemedicijnen

72 uur van tevoren: geen antihistaminica

6 weken van te voren geen Hismanal®

Je ouders weten welke medicijnen jij hebt. Overleg met hen voordat je iets gebruikt.

Vóór de metacholineprovocatietest

11

Voor ouders

Om een betrouwbaar resultaat te krijgen mag uw kind:• 8uurvooraanvangvanhetonderzoekgeenkortwerkende

luchtwegverwijders meer gebruiken (Ventolin®, Bricanyl®, Atrovent®, Berotec®, Berodual® en Salbutamol);

• 36uurvooraanvangvanhetonderzoekgeenlang­werkendeluchtwegverwijders meer gebruiken (Serevent®, Foradil®, Oxis®, Theolair® en Theolin®). Andere medicijnen (onder andere Pulmicort®, Becotide®, Flixotide®, Becloforte®) mogen gewoon gebruikt worden, tenzij uw arts anders aangeeft;

• 36uurvooraanvangvanhetonderzoekgeen combinatiemedicijnen meer gebruiken (Seretide®);

• 72uurvooraanvangvanhetonderzoekgeen antihistaminica meer gebruiken (onder andere Zyrtec®, Zaditen®, Claritide®, Triludan®);

• 6wekenvooraanvangvanhetonderzoekgeen Hismanal® meer gebruiken.

12

Het onderzoek gaat zo:

Je komt naar de polikliniek en meld je bij receptie 5. Als je aan de beurt bent, ga je naar de longfunctiekamer.

Er mag de hele tijd iemand bij je blijven. Je vader, moeder, of iemand anders die je graag bij je hebt.

Een longfunctie-analist doet het onderzoek en vertelt wat je precies moet doen.

De longfunctie-analist wil eerst weten hoe het gaat als je nog geen metacholine hebt ingeademd.

Je gaat op een stoel naast de computer zitten.

Je krijgt een rubberen neusklem op je neus. Je kunt nu alleen door je mond ademen, niet meer door je neus. Dit voelt een beetje strak, maar het doet geen pijn.

Je blaast in een mondstuk zo lang en zo hard als je kunt. Het mondstuk is aangesloten op de computer. Op een meter-tje ziet de longfunctie-analist wat de kracht van je longen is. Je doet dit een paar keer tot we genoeg hebben gezien. Dit heet: je uitgangslongfunctie meten.

Als we de uitgangslongfunctie gemeten hebben, mag de neusklem eraf.

De Metacholineprovocatietest

13

We zijn nu klaar voor de echte test:

De longfunctie-analist doet in een potje een klein beetje vloeistof. Hierin zit metacholine. Deze vloeistof verdampt met een soort stoomapparaatje. Deze damp adem je rustig zo diep mogelijk in door een mondstuk. Vier keer in en uit. Je proeft niets van de metacholine.

Je wacht twee minuten.

De longfunctie-analist meet weer je longfunctie. Je blaast dus weer zo lang en hard mogelijk in het mondstuk, met de neusklem op je neus. De longfunctie-analist kan zo zien of je reageert op de metacholine.

14

Deze drie stappen herhalen we een paar keer, met elke keer wat meer metacholine in de vloeistof die we laten verdampen.

Er zijn nu twee mogelijkheden: 1. Als je niet overgevoelig bent voor metacholine, voel je je niet

benauwd. Het onderzoek is dan klaar voor jou.

2. Als je wel overgevoelig bent voor metacholine, kun je je een beetje benauwd voelen. De longfunctie-analist houdt goed in de gaten hoe benauwd jij bent. Ze meet daarvoor steeds je long-functie. We stoppen als de kracht van je longen minder wordt dan 80% van je uitgangslongfunctie. Voor jou voelt dat als een lichte benauwdheid. Je krijgt dan een luchtwegverwijdend medicijn, zodat je benauwdheid weer over gaat.

Na 15 minuten meet de longfunctie-analist nog een keer je long-functie. Ze kan zo zien of je benauwdheid over is.

Je mag meteen na het onderzoek terug naar huis of naar de afdeling. Je mag alles doen wat je ook voor het onderzoek mocht.

Na de metacholineprovocatietest

15

De uitslag krijg je van de kinder(long)arts die de metacholine-provocatietest aanvraagt. Dat gebeurt tijdens de eerstvolgende afspraak. De dokter bespreekt dan met jou en je ouders wat we gemeten hebben en wat dat betekent.

Na deze metacholineprovocatietest kun je last hebben van duizeligheid en/of hoesten. Een half uur na het onderzoek zijn deze klachten verdwenen.

Zelfs als een onderzoek helemaal goed is gedaan (“volgens het boekje”), kunnen er problemen ontstaan. Zulke problemen noemen we complicaties.

Bij dit onderzoek is er geen kans op complicaties. Een metacholine-provocatietest is veilig. Je wordt er niet ziek van. Je klachten worden er ook niet erger door.

De uitslag

Bijwerkingen

Complicaties

16

Neem iemand mee naar het onderzoek. Hij of zij kan je helpen als je bang bent of pijn hebt. Hieronder staan meer tips. Bespreek van tevoren wat jij graag wilt.

Probeer zoveel mogelijk te ontspannen: doe van te voren samen een ontspanningsoefening. Bijvoorbeeld afwisselend spieren aanspannen en ontspannen. De pedagogisch mede-werker kan je daarbij helpen.

Neem dan iets mee om je af te leiden als je moet wachten. Bijvoorbeeld een knuffel, boek, bellenblaas of je MP3-speler.

Bedenk met je ouder een verhaal. Bijvoorbeeld over hoeveel kaarsjes op de taart je gaat uitblazen.

Misschien vind je het fijn om een hand vast te houden. Of om je te laten masseren of zachtjes op je huid te laten kriebelen.

Heb je een Pijnpaspoort?* Laat dan zien hoe jij het graag wilt.

Heb je geen Pijnpaspoort? Bedenk dan van te voren wat jij wilt. Bijvoorbeeld waar je vader of moeder moet staan als jij moet blazen.

Heb je ergens last van? Heb je pijn? Of zit je bijvoorbeeld niet goed? Vertel dit dan altijd. Dan kijken we wat we daar aan/tegen kunnen doen.

Tips

17

Als je iets wilt weten of iets niet snapt, mag je het altijd vragen.

* Het Pijnpaspoort is een persoonlijk boekje waarin je kunt opschrijven wat jou helpt als je pijn hebt of bang bent. Je laat het aan de mensen in het ziekenhuis lezen als je dat nodig vindt, bijvoorbeeld voordat je een prik krijgt. Zij kunnen dan rekening houden met jouw wensen, zonder dat je het steeds weer hoeft te zeggen. De pedagogisch medewerker kan je hier meer over vertellen.

18

Kijk dan op:

www.hetwkz.nl www.umcutrecht.nlwww.kindenziekenhuis.nlwww.jadokterneedokter.nlwww.astmafonds.nl

Heb je nog vragen?

Schrijf ze op, dan kun je ze niet vergeten. Je kunt ze stellen als je in het ziekenhuis bent.

Voor vragen over een metacholineprovocatietest kun je bellen met de functieafdeling Longziekten 088 75 547 57.

Voor andere vragen of advies kun je bellen met een pedagogisch medewerker via het secretariaat Pedagogische Zorg:

•opmaandag,dinsdagendonderdagvan9.00tot10.00uur •telefoonnummer0887554224

Je ouders kunnen deze nummers ook bellen.

Wil je meer weten?

19

Hieronder staan algemene adviezen. U kunt zelf inschatten wat bij uw kind past.

Kies een rustig moment voor de voorbereiding. Bij voorbeeld niet vlak voor het slapen gaan. Zorg dat er tijd is voor uw kind om vragen te stellen.

Begin bij jonge kinderen niet te vroeg met voorbereiden. Ze hebben een ander tijdsbesef dan volwassenen. Jonge kinderen leven in het ‘hier en nu’. Een paar dagen van tevoren is meestal vroeg genoeg. Zorg wel dat er voldoende tijd is om er nog eens op terug te komen. Herhaling is belangrijk. Bij oudere kinderen kunt u wat eerder beginnen.

Laat uw kind de informatie navertellen aan uzelf of aan anderen. Zo merkt u of alles begrepen is.

Vraag hoe uw kind tegen het onderzoek aan kijkt en hoe het zich voelt. Uw kind kan bang zijn of pijn hebben. Bespreek thuis alvast wat uw kind kan helpen. Bijvoorbeeld samen een ontspanningsoefening doen van te voren.

Betrek de andere kinderen van het gezin bij de voor-bereiding. Dan weten zij ook wat er met hun broertje of zusje gaat gebeuren.

Voor ouders: voorbereiding en begeleiding

Hoe kunt u uw kind voorbereiden

20

Kies woorden die uw kind begrijpt, vertel zo eenvoudig mogelijk. Sluit aan bij zijn/haar belevingswereld.

Vraag wat uw kind al weet over het onderzoek.

Let erop dat uw kind de informatie goed begrijpt en ver-werkt. Vooral jonge kinderen kunnen gaan fantaseren over het ziekenhuis.

Geef vooral bij jonge kinderen niet alle informatie tegelijk.

Leg geen nadruk op nare dingen, maar vertel er wel eerlijk over.

Vertel alleen over wat uw kind bewust meemaakt tijdens het onderzoek. Dus over alles wat het ziet, voelt, hoort, ruikt en proeft.

Laat dingen zien als u over het ziekenhuis vertelt. Doktersspulletjes bijvoorbeeld. Of gebruik boeken en inter-net. Via www.hetwkz.nl kan uw kind alvast een kijkje nemen in het ziekenhuis.

Wat vertelt u en hoe

21

Hoe kunt u uw kind begeleidenGa met uw kind mee naar het onderzoek. Of vraag een ander vertrouwd persoon dit te doen. Uw aanwezigheid geeft steun en veiligheid. U kunt voor afleiding zorgen – bespreek thuis al hoe u dat het beste kunt doen. Neem lievelingsspeelgoed, een knuffel en/of een (voorlees)boek mee.

U mag verwachten dat tijdens het onderzoek duidelijk wordt verteld wat er gebeurt. Stel gerust vragen als u of uw kind iets niet begrijpt.

Hebt u extra advies nodig voor de voorbereiding of begeleiding van uw kind? Dan kunt u contact opnemen met een pedagogisch medewerker van het WKZ, via het Secretariaat Pedagogische Zorg:•opmaandag,dinsdagendonderdagvan9.00tot10.00uur•telefoonnummer0887554224

Blijf tijdens het onderzoek zo rustig mogelijk. Dat maakt uw kind ook rustiger.

Richt uw aandacht op uw kind. Zorg dat uw kind er ook bij betrokken blijft als u met de arts of verpleegkundige praat. Zo geeft u uw kind de aandacht die het nodig heeft.

Een goede voorbereiding zorgt voor minder spanning en onverwachte situaties. Toch kan uw kind zich anders gedragen dan u verwacht of gewend bent. Uw kind kan stil worden, of juist druk, of huilerig. Thuis of tijdens het onderzoek. Geef hier aandacht aan en maak het bespreek-baar. Uw kind voelt zich daardoor gesteund en begrepen.

Tips voor uzelf

22

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

Schrijf hier je aantekeningen

23

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

24

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

Schrijf hier je aantekeningen

KIT

E 04

.005

Colofon

Divisie KinderenFunctie-afdeling Longziekten, locatie WKZ© oktober 2010, UMC Utrecht

UMC UtrechtLocatie WKZ

Lundlaan 6

3584 EA Utrecht

Tel 088 75 555 55

www.umcutrecht.nlwww.hetwkz.nl