OVAM: circulair bouwen · Tools met focus op maximaal hergebruik en recyclage: Totem en 24...
Transcript of OVAM: circulair bouwen · Tools met focus op maximaal hergebruik en recyclage: Totem en 24...
OVAM: circulair bouwenPixii Expertday Circulair Bouwen, 20/03/18
Meg Scheppers, dienst Beleidsinnovatie, OVAM
Agenda circulair (ver)bouwen
�Uitdagingen � opportuniteiten� Maatschappelijk, ruimtelijk, ecologisch
�OVAM: sluiten materiaalkringlopen in de bouw� Tools met focus op maximaal hergebruik en recyclage:
� Totem en 24 ontwerprichtlijnen� Bouwcatalogus
�Concreet aan de slag� OVAM-blackfield: de Potterij� Vlaanderen Circulair: pilootprojecten circulair bouwen
�Delen van info & ervaringen� Brede dialoog en innovatie in bouwsector
20/03/2018 | 2
Maatschappelijke uitdagingen
�Hoge druk op schaarse ruimte en grondstoffen:� demografische evoluties
� Toename van bevolking, veranderende gezinssamenstelling, vergrijzing, verarming, pieken tgv migratie, verstedelijking…
� Acute nood aan extra betaalbare (sociale) huisvesting, scholen, zorg op maat,…
� strengere energieprestatienormen en comforteisen (binnenklimaat)� Renovatie versus nieuwbouw: technisch haalbaar én betaalbaar?� Leegstand kantoren: herbestemming statische kantoorgebouwen?
�Opportuniteit om SLIM en INNOVATIEF te (ver)bouwen:� Demonteerbaar, modulair, aanpasbaar aan diverse functies, multi-
inzetbaar, collectief, coöperatief,….
20/03/2018 | 3
Ruimtelijke uitdagingen
�Visie Vlaamse Bouwmeester:� Huidig ruimtelijk beleid
� Te hoog ruimtebeslag tgv verkavelingen en lintbebouwing (6 ha/dag)� Enorme negatieve impact op mobiliteit en gezondheid
� Toekomst: ruimtelijk rendement op juiste locatie� Verdichting in kernen van dorpen en steden, herstel open ruimte
� Juiste locatie via knooppuntwaarde (VITO): sociale voorzieningen bereikbaar via openbaar vervoer, fiets,…
� Renovatie: BTW 6% afh knooppuntwaarde, elders 21%
�Betonstop 2040: opportuniteit om op juiste locatie te (ver)bouwen
20/03/2018 | 4
• RUIMTE als ‘eindige grondstof’
• Inzetten op • Meervoudig gebruik ruimte• Hergebruik van ruimte (na sanering)• Omkeerbaar ruimtegebruik
Beleidsplan Ruimte Vlaanderen
Ruimtelijk rendement: herbenuttenbestaand vastgoed
20/03/2018 | 6
20/03/2018 | 7
Transitie: ecologische uitdagingen
�CE: veranderingsgericht bouwen speelt sleutelrol om efficiënt om te gaan met schaarse ruimte én grondstoffen
Schaarste kritieke metalen
materiaalkosten
20/03/2018 | 8
EuropeGrondstoffen-afhankelijk
20/03/2018 | 9
Transitie naar CE in de bouw
Klimaatdoelstellingen tegen 2050:Verlaging ecologische voetafdruk van gebouwenConnectie tussen energie- én materialentransitie:
• Energiezuinig (ver)bouwen (BEN-gebouwen)• Doordacht gebruik van materialen: optimaal waardebehoud met
maximaal hergebruik
Buildings as Material Banks
20/03/2018 | 10
20/03/2018 | 11
OVAM: ambities circulair bouwen in Vlaanderen
Beleidsprogramma Bouw: 5 acties (2014-2020):
Ovam-tools: stimulans tot dialoog & innovatie
Kwantitatieve analyse(LCA):
Belgische tool: Totem
Kwantitatieve analyse(LCA):
Belgische tool: Totem
Kwalitatieve analyse:
24 ontwerprichtlijnen en
Bouwcatalogus
Kwalitatieve analyse:
24 ontwerprichtlijnen en
Bouwcatalogus
Kwantitatieve analyse(LCA&LCC)
Kwantitatieve analyse(LCA&LCC)
20/03/2018 | 13
Focus: ‘Veranderingsgericht bouwen: ontwerprichtlijnen’
LCA = analyse van de impact van materialen gedurende 1 levenscyclus => TOTEM
LCA = 1 levenscyclus = 60 jaar
‘Module D’ in LCA: potential for reuse en recycling for a next life cycle (discussion is on-going on European level)
integration
MMG � TOTEM (22/02/18): Tool to Optimise the Total Environmental impact of Materials
20/03/2018 | 15
Objectiveren en verminderen van de milieu-impact van gebouwen:
Inventarisatie en modellering• Berekening van totale milieu-impact van gebouwelementen:
• wetenschappelijk gebaseerd obv Europese (CEN- en PEF) indicatoren• aangepast aan Belgische lokale context (3 gewesten)• 17 individual indicators, 1 globale geaggregeerde score, in €/m²
Evalueren van milieu-impact• Inzicht van materialenimpact per levenscyclusfase: prioriteiten
Optimaliseren: • Reductie van milieu-impact via ‘varianten’ gebouwelementen
20/03/2018 | 16
17
www.totem-building.beSAVE THE DATE:
Lancering
Seminaries
Opleidingen
Helpdesk @
Start communication
17|04
Gent
26|04
Namur
3|05
Bxl
ONTWIKKELINGEN TOOL
20/03/2018 | 17
18
EPD
UITBREIDING BIBLIOTHEEK
EPB
UITBREIDING METHODOLOGIE
BIM …
TOEKOMSTPERSPECTIEVEN
20/03/2018 | 18
Tool OVAM: 24 ontwerprichtlijnenveranderingsgericht bouwen
Bron: S. Brand, shearing layers of change
2014: 23 ontwerprichtlijnen: kwalitatieve analyse op circulariteit
OVAM-Studie ‘Veranderingsgericht bouwen: ontwikkeling van een evaluatie- en beleidskader’ (2014, VITO, VUB, K.U.L.)Verlaging milieu-impact over meerdere levenscycli, via flexibeledemontage en hergebruikOnafhankelijkheid van bouwlagen van S. Brand
2016: link gezondheid: 1 extra fiche ‘ventilatie’:OVAM/LNE: Studie EVR-Ceraa (2016)Link veranderingsgericht (ver)bouwen en gezondheidsaspecten (binnenklimaat)
20/03/2018 | 19
20/03/2018 │20
Tool OVAM: 24 fiches met ontwerprichtlijnen
23 (+1) ontwerprichtlijnen
Studie OVAM: ontwerprichtlijnenveranderingsgericht bouwen
�School ‘Vlindertuin’ Mechelen: vloeropbouw
�Criteria gelaagdheid en onafhankelijkheid
Traditioneel ontwerp Ontwerp voor demontage
20/03/2018 | 21
Source: Brand, shearing layers of change
OVAM-STUDY
Conventionele vloeropbouw
22
Alternatieve dynamische
vloeropbouw
20/03/2018 | 22
Veranderingsgericht bouwen in de praktijk
AZ Groeninghe, Kortrijk: de polyvalente draagconstructie maakt het mogelijk een extra verdieping te bouwen op bepaalde vleugels en laat verschillende invullingen toe (cf. criterium ‘polyvalentie’, ‘uitbreidbaarheid’ ‘veranderlijke functieverdeling’ )
20/03/2018 | 23
AZ Groeninghe, Kortrijk: Osar Architecten, Baumschlager eberle, Itten & Brechbühl
Ontwerprichtlijnen in modulaire woningbouw
Kwalitatieve analyse op circulariteit (VUB)LLEXX & SKILPOD: innovatieve modulaire conceptenOntwerprichtlijnen rond hergebruik, omkeerbaarheid, demontage (zonder schade aan andere elementen of bouwlagen), …Conclusies en aanbevelingen
20/03/2018 | 24
Concreet aan de slag: Potterij(site)
20/03/2018 | 25
�Potterij: blackfield OVAM (2015): zwaar vervuild terrein (droogkuis), ‘blinde vlek’ in centrum van Mechelen� Saneringskost >> verkoopwaarde van terrein
�Pilootproject Vlaamse Bouwmeester ‘Terug In Omloop’ (TiO): ontwerpend onderzoek voor circulaire herontwikkeling (2018-2021)� Doel: circulair laboratorium: kleinschalige productie, stadslandbouw,
educatie, creatieve kunsten,….� Projectregisseur: BUUR� Partners: Stad Mechelen, Thomas More, Sociaal Huis, Vlaanderen Circulair� IABR 2018-2020: selectie TiO-Potterij (Start 1 juni 2018)
Concreet aan de slag: Potterij(site)
20/03/2018 | 26
�OVAM: tijdelijk gebruik Potterij (2018-2021)� Projectregisseur: BUUR i.s.m. Miss Miyagi (alternatief vastgoed)
� Living lab veranderingsgericht bouwen op Potterij (LLAB) in 2018: experimenteerruimte circulair laboratorium:
� uittesten en optimaliseren van circulair bouwsysteem met het oog op circulariteit
� multidisciplinair brainstormen over een circulaire collectieve invulling, financiering, beheer,…
� optimaal benutten van kleine gedeelde ruimte� actief samen aan de slag rond een specifiek thema van CE
(studenten, VDAB-werkzoekenden,…)� …..
Concreet aan de slag: Potterij(site)
�Living lab: demo op Potterij:� Juunoo: een (vaste) interieurwand, demonteerbaar en
herplaatsbaar als een volgende wand (https://www.juunoo.com/)
�Meer info: http://www.ovam.be/potterij
20/03/2018 | 27
Concreet aan de slag:pilootcases circulair bouwen
Team Vlaanderen Circulair (1/1/2017): 20 projecten circulair bouwen: o.a.
CIRE: Circulair Renoveren van publieke gebouwen (Factor4, VEA, VUB)Circulair Zorgwonen: Durabrik, Social Impact Fonds Toontjeshuizen. Cocreatievan 9 zorgpartners, UA, UG. Econocom Lease: knelpunten en oplossingen rond financiering van circulaire businessmodellenEndeavour platform: niet-bouwen aan een circulaire stad: ontdekken van potentieel van bestaand gebouwenpatrimonium
Lerend netwerk: circulair aankopen, circulaire business modellen, coöperatieve woonvormen, financiering CE,….
Álle info: http://vlaanderen-circulair.be/nl
20/03/2018 | 28
21/03/2018 │29
Subsidies VC voor Rotor-platform:ontmanteling en verkoop van herbruikbare gebouwelementen (http://rotordb.org/)
20/03/2018 | 29
Veranderingsgericht én gezond bouwen: meer info:http://www.ovam.be/veranderingsgerichtbouwen
20/03/2018 | 30
Circulair bouwen in de praktijk: http://www.ovam.be/praktijkvoorbeelden
20/03/2018 | 31
Circulair bouwen in publieke aanbestedingen
Vlaamse Overheid: Facilitair bedrijf: beheerder van publiek vastgoed in Vlaams Gewest
Acute nood in sociale woningbouw, scholen, ziekenhuizen,…• sterk fluctuerende behoeften
Tool GRO• Verplichte standaardeisen op circulariteit• Checklists: aanpasbaarheid van gebouw, schoonmaakbewust
ontwerpen, gebruikerscomfort,…
• Totem is opgenomen in GRO
20/03/2018 | 32
Circulair bouwen: conclusie
20/03/2018 | 33
�Rol OVAM in CE: facilitator� Circulair bouwen: beleid, sensibilisering, subsidiëring,…
� Focus: maximaal hergebruik en recyclage
�Transparantie en neutraliteit� Via OVAM-studies, -tools én -pilootcases
� Brede dialoog én innovatie in de gehele bouwketen
�Complex, contextgevoelig, transformatiepotentieel?� Startkapitaal? Gebouwtoepassing? Nieuwbouw of renovatie?
�Optimisme: vele koplopers en pilootprojecten in Vlaanderen� Nood aan opschaling
20/03/2018 | 34
CE = Doughnut economics (Kate Raworth)
Ecologie is geen luxe die er pas bijkomt als al het andere is geregeld, maar het uitgangspunt van een sociaal, rechtvaardig leven.
Dank voor uw aandacht!
Vlaamse overheid
Openbare Vlaamse
Afvalstoffenmaatschappij
Stationsstraat 110
2800 Mechelen
T: 015 284 284
F: 015 203 275
www.ovam.be
Contact: [email protected]
015/284.551