Aanvraagformulier conceptsubsidie | 1

Aanvraagformulier conceptsubsidie Stad Turnhout

Project buurt Otterstraat

Stadsvernieuwing

oproep 2019

Aanvraagformulier conceptsubsidie | 2

Aanvraagformulier conceptsubsidie | 3

1 Inzet van de conceptstudie

1.1 Diagnose/visie (max. 350 woorden)

Van oudsher is de Otterstraat een winkelstraat die uitloopt op de Grote Markt en goed verbonden is

met de woonfunctie in de aanpalende buurten. Er waren allerlei ateliers van ondernemers, soms

gekoppeld aan winkelruimte. De straat lag voor de ontwikkeling van Turnova aan “de verkeerde kant”

van de Grote Markt om aansluiting te maken met het funshoppen rond de Gasthuisstraat.

www.turnova.com Een heraanleg in de jaren ’90 bleek niet sterk genoeg om het winkelkarakter te

versterken. Ze is een uitgaansstraat geweest met bioscoop, clubs en discotheken. Maar ook dat is sterk

geminderd. Het wonen heeft terug terrein ingenomen, onder andere door opsplitsing van grote

panden.

Een deel van de grotere gebouwen is ingenomen door culturele en maatschappelijke functies.

Theaterwerkplaats HET GEVOLG, Centrum voor Basiseducatie, een moskee, Sociaal Verhuurkantoor,

sociaal restaurant “’t Hert” en anderen vonden een huisvesting in de Otterstraat. De afwerking van het

Turnova-project ten noorden van de straat kan een ontwikkelingsimpuls geven voor zowel het wonen

als het winkelkarakter.

De buurt rondom de Otterstraat heeft recent geen grootschalige veranderingen van woonweefsel

ondergaan. Er is nog een groot aandeel van kleine eigenaars, die zo goed of kwaad als het gaat hun

patrimonium beheren. Er is een energetisch en functioneel verouderend huurpatrimonium. Velen

staan maatschappelijk te zwak om zelf de vernieuwing op gang te trekken. Het aanbod aan

verouderde, niet-gerenoveerde woningen heeft ook een effect op bewoners, met een groter aandeel

en bijkomende instroom van mensen met een laag inkomen (leefloners, vluchtelingen …). Dat heeft

ook voor een verkleuring van de wijk en groei van armoede gezorgd. Lage woningwkaliteit en

overbewoning is ook gelinkt met het illegale karakter van sommige woonvormen.

Als de buurt terug aansluit bij het stadscentrum, dreigt ze onder de “feitelijke stadsvernieuwing”

ingepalmd te worden door speculatieve krachten. Zonder impulsen om de huidige bewoners,

gebruikers en ondernemers te versterken dreigt gentrificatie en verdringing. In het gedeelte dat paalt

aan Turnova zien we reeds de activering van handelspanden en werkruimten starten. Dat is positief,

en zo bedoeld. Maar de klassieke immobiliën-aanpak dreigt de minder sterke bewoners, ondernemers

en organisaties weg te duwen uit hun omgeving.

Aanvraagformulier conceptsubsidie | 4

1.2 Verwachtingen (max. 350 woorden)

Het lokale bestuur wil een leefbare en ondernemende stadsbuurt onderbouwen, met meer kansen

voor kleine eigenaars en huurder, stedelijke ondernemers en organisaties. Daarbij wordt een inzet op

private en publieke infrastructuur gecombineerd met een versterkende samenwerking met lokale

eigenaars, groepen en organisaties.

Met de conceptsubsidie zal op basis van een inventaris van behoeften en van wat reeds aanwezig is,

een strategie en actieplan uitgewerkt worden om de brede vernieuwing van deze buurt in gang te

trekken.

Output conceptsubsidie:

De buurt gedetailleerd in kaart brengen, om een kapstok te geven voor outreachende en

aanklampende werking en bijkomend inzicht te geven hoe investeringen in stadspatrimonium of

private panden de woon- en werkomgeving best verbeteren.

• Inventarisatie van diensten, initiatieven en organisaties die werken in de buurt.

• Analyse van woon- en leefsituatie van bewoners, beheerskracht van eigenaars en economische

situatie van ondernemers.

• Interviews en workshops met de betrokkenen en actoren in de buurt, om de inventaris en

analyse te toetsen, en mogelijke strategieën te detecteren.

• Afweging van mogelijke strategieën, en overleg met het beleid hierover.

• Een actieplan met deelprojecten en doelstellingen. Dat kan mogelijk de basis zijn voor een

nieuw stadsvernieuwingsproject.

Mogelijke output van het project “buurt Otterstraat”:

• Nieuwe dienstverleningsconcepten of samenwerkingen/aanpassingen/uitbreidingen van

interne en externe werkingen kunnen opstarten.

• Ondersteuning van kleine eigenaars (verhuurders, bewoners, noodkopers,...) bij duurzame

renovaties. Deze kwaliteitsverbetering van de woonvoorraad geeft een betere leefkwaliteit

voor de bewoners, inbegrepen een daling van het armoederisico.

• Pilots van collectieve warmte- en energievoorziening.

• De huisvesting van allerlei organisaties en diensten wordt structureel verbeterd.

• Meer ruimte voor ontmoeten en buurtzorg, mogelijk ook meer buurtgroen en een buurtplein

of gemeenschappelijke tuinruimte.

• Het stadspatrimonium in de buurt wordt aangepast voor een betere eigen werking (vb

armoedewerkingen en jeugdcentrum), en een positieve impuls in de buurt.

• Ruimte voor winkels, diensten, horeca, gepaste maakbedrijven en vernieuwende

gemeenschappelijke werkvormen. De Otterstraat is ondernemende straat.

• Een beter en breder woonaanbod. Van de comfortabel appartementen voor wie vanuit de

regio terugkeert naar het stadscentrum tot goede kleine woningen en flats in de private

huurmarkt of de sociale huisvesting.

Aanvraagformulier conceptsubsidie | 5

1.3 Vernieuwend karakter (max. 350 woorden)

Dit is een vernieuwende werkwijze voor het lokale bestuur, waarbij doelstellingen, werkmiddelen en

werkmethodes van de verschillende dienstenclusters samen ingezet worden. De clusters hebben al

ervaring met eigen acties, maar door coördinatie en een betere doelgerichtheid willen we sterkere en

meer doordringende effecten bereiken op ruimtelijk, maatschappelijk en economisch vlak. Een grotere

en bredere duurzaamheid dus.

Armoede aanpakken is zowat de belangrijkste topic in het nieuwe bestuursakkoord. In de opbouw van

een project voor de buurt Otterstraat willen we dit koppelen aan de aanpalende problematieken van

energieduurzaamheid, woonkwaliteit, economische vernieuwing van een hoofdstraat,

maatschappelijke dienstverlening, vereenzaming, versterken van sociale cohesie, integratie van

nieuwkomers en persoonlijk welbevinden. En waarschijnlijk is deze opsomming te kort.

Door externe organisaties en betrokkenen in de omgeving zelf mee te nemen in de studie, kan de

inbedding in de buurt Otterstraat nog steviger worden: bottom-up mee ontwikkelen.

Aspecten die in deze buurt zeker aan bod kunnen komen:

• Hulp aan kleine eigenaars voor de energetische vernieuwing van hun woning, individueel of in

groep. Dat kan bijvoorbeeld via het project “Goed Plan” rond technische ontzorging (zie

bijlage).

• Helpen netwerken op te bouwen en te onderhouden in de buurt, of misschien ook op

stads(regio)niveau. Vb. rond duurzaam zelf verbouwen. Dat heeft menselijke en infrastructuur-

aspecten. Vb duurzame huisvesting voor het sociaal restaurant.

• Duurzame huisvesting voor het sociaal-cultureel project van HET GEVOLG zou onderdeel

kunnen zijn van een actieplan. Daar is de afgelopen jaren een sterk emanciperende

theaterpraktijk met buurtbewoners opgebouwd.

• Ondersteuning van ondernemers die zich in de Otterstraat of buurt willen versterken of

vestigen. Zeker als die vernieuwend zijn en tewerkstelling voor minder sterke groepen

mogelijk maken.

• De samenwerking versterken die via het straatfestival “De Schreeuw” gegroeid is tussen de

handelaarsvereniging, HET GEVOLG en de armoedeorganisaties.

• De mogelijkheden van het Sociaal Verhuurkantoor versterken op het vlak van sociale mix en

complexe situaties.

• Onderzoeken hoe de verdere ontwikkeling van Jeugdcentrum De Wollewei de jongeren en

organisaties in de buurt kan ondersteunen.

• De verschillende organisaties en diensten (binnen en buiten stad/OCMW) die werken in de

buurt met mekaar in contact brengen om samen te werken en blinde vlekken te detecteren.

Aanvraagformulier conceptsubsidie | 6

2 Onderzoeksvragen conceptstudie

2.1 Waarom een vraag naar conceptsubsidie? (max. 350 woorden)

Turnhout wil de conceptsubsidie inzetten om een onderzoekstraject uit te werken dat leidt tot een

strategie en actieplan. Door de problemen, kansen, aangrijpingspunten beter en dieper te begrijpen

kan het geheel van reeds actieve en nieuwe initiatieven beter georganiseerd worden. Dat moet

resulteren in een organisatorisch en ruimtelijk project om verder uit te werken tijdens deze legislatuur.

We willen een combinatie van sociaal-geografisch en sociologische onderzoek organiseren om zo tot

een maatschappelijk en ruimtelijk pakket van acties te komen die het leven van bewoners en de sterkte

van ondernemers duurzaam beïnvloedt. Tot op heden hebben we hier weinig tot geen ervaring mee.

We hopen via de conceptsubsidie, de jury en het Team Stedenbeleid ook aandachtspunten en tips te

krijgen voor dit onderzoek.

We hebben ook nood aan een afbakening van buurten die een bijzondere aanpak nodig hebben. De

methodieken zullen toepasbaar zijn in de ganse stad, maar het is nu belangrijk om een focus te leggen

om doelgericht te kunnen gaan werken. Historisch omschreven buurten veranderen snel door grote

interne en externe migraties, welke slimme afbakening moeten we nu best maken?

De buurt rond Otterstraat is gekozen omwille van het zwakke profiel van de buurt, de aankomende

transitie en de aangrijpingspunten die het stadsbestuur heeft. De studie is ook bedoeld als leerschool

voor de ontwikkeling van onderzoeksmethodes en instrumenten, die de afbakening en aanpak van

kwetsbare buurten over heel de stad kunnen verbeteren.

Deze aanpak moet bruggen slaan tussen de verschillende dienstenclusters van het lokale bestuur na

de integratie van de diensten van OCMW en stadsbestuur. Er zijn al enkele concrete projecten waarbij

clusteroverschrijdende samenwerking uitgetest wordt, vb Buurtkerk Parkwijk (aanvraag sociale

infrastructuur 2019), de werking Buurtsport, Lokaal Dienstencentrum Schorvoort, kinderopvang in SLIM

(goedgekeurd project sociale infrastructuur 2018) . In dit project willen we dieper en breder gaan. Het

onderzoekstraject kan de theoretische onderbouw van de maatschappelijke effecten van

stadsvernieuwing verstevigen. Recente onderzoeken onderstrepen de rol van woonaanbod, - kosten

en -zekerheid in het armoedebeleid. En de verbreding tot integrale duurzaamheid kan de effecten van

welzijns- en armoedewerking blijvend in het leven van bewoners, ondernemers en organisaties

verknopen.

2.2 Omschrijving van de nood aan conceptbegeleiding voor lopende

projecten. (Enkel in te vullen voor projecten die al een projectsubsidie hebben gekregen) (max. 350 woorden)

Waarvoor vraagt u deze conceptbegeleiding aan? Wat is de stand van het mogelijke project? Wat is het

probleem waarvoor u begeleiding wenst?

> niet van toepassing

Aanvraagformulier conceptsubsidie | 7

3 Realiseerbaarheid van de conceptstudie

3.1 Projectorganisatie (max. 200 woorden)

De conceptstudie “buurt Otterstraat” wordt georganiseerd door het lokaal bestuur (stad+OCMW). Er

wordt een ambtelijke projectleider en minstens één politieke trekker aangeduid door het

schepencollege.

De “Projectgroep Otterstraat” organiseert de praktische werkzaamheden en werkt inhoudelijk het

onderzoek en de samenhang tussen mogelijke acties uit. Ze bestaat uit ambtenaren van de clusters

“Omgeving”, “Welzijn” en “Beleven”die de belangrijke thema’s behartigen (armoede, welzijn, wonen,

energie, ondernemen en werk, ontmoeten), de politieke trekker(s), de onderzoekers en eventueel

mensen uit andere organisaties die actief aan de conceptstudie deelnemen.

De Stuurgroep omvat naast het lokaal bestuur (ambtelijk + vertegenwoordiger van de fracties in het

schepencollege) ook de belangrijkste actoren uit de buurt. Hier wordt op beleidsniveau overlegd en

wordt de projectgroep aangestuurd.

Workshops, interviews en observaties geven kansen aan minder georganiseerde betrokkenen om input

te geven aan het proces (vb eigenaars, ondernemers, bewoners …). Ook voor gemeenteraadsleden en

adviesorganen kan input in workshop-vorm worden georganiseerd.

De werkwijze wordt uitgewerkt met de opdrachthouder(s) voor het onderzoek en de opmaak van het

actieplan.

De nodige acties worden uitgewerkt door samenwerking van de clusters “omgeving” - “welzijn” -

“beleving”. Samenwerking met de actoren in de straat en buurt zijn essentieel bij de opmaak van een

actieplan.

Aanvraagformulier conceptsubsidie | 8

3.2 Verloop van de conceptstudie (max. 350 woorden)

Het nieuwe bestuursakkoord besteedt in de hoofdstukken rond gezondheid, zorg, welzijn en

armoedebestrijding bijzondere aandacht besteed aan “zorgzame buurten” in combinatie met

“outreachend werken”. Het geeft ook opdracht om een klimaat- en warmteplan uit te werken, en

bewoners te ontzorgen bij het duurzaam renoveren.

Het meerjarenplan 2020-2026 is in voorbereiding, dan pas worden acties en middelen vastgelegd. Het

schepencollege heeft bevestigd dat de buurt Otterstraat zeker in aanmerking komt als pilootbuurt

voor de armoedewerking. Een actieplan dat uit de conceptstudie buurt Otterstraat resulteert, levert

input voor de meerjarenplanning.

Voor de conceptstudie willen we volgende timing voorop stellen:

• Voor de zomer 2019: bestek onderzoeksteam/dienstverleners

• Aanduiding team: september 2019

• Inventaris, analyse, workshops, interviews: najaar 2019

• Uitwerken strategieën en actieplan: voorjaar 2020

In 2020 kunnen dan de acties voorbereid worden:

• Aanstellen van een procesbegeleider of team dat de masterplanning op inhoudelijk en ruimtelijk

vlak opvolgt, inclusief kwaliteitsopvolging.

• Samenbrengen organisaties, uitwerken dienstverleningsconcepten en omzetten in financierings- en

personeelsplanning, eventueel aanwervingen (vb “ontzorging van kleine eigenaars bij duurzame

verbouwingen”)

• Voor werken aan het stadspatrimonium: vooronderzoek (ontwerpend onderzoek, functioneel- en

bouwprogramma), aanduiden studiebureaus en architecten, voorontwerpen als tweede fase

gunning

• Voor werken in samenwerking met private eigenaars of sociale huisvesting: concretiseren acties,

zoeken studiebureaus en architecten, opmaak voorontwerpen

Zo mogelijk wordt hieruit een stadsvernieuwingsproject opgebouwd, in te dienen bij een volgende

projectoproep. Project- en stuurgroep worden aangepast en trekken het verdere project.

In de periode 2021-2024 worden de acties uitgevoerd die uit het traject komen, bijvoorbeeld:

• De nieuwe/aangepaste dienstconcepten kunnen opstarten. Daarbij hoort waarschijnlijk de

ondersteuning van eigenaars bij duurzame renovaties. Dat geeft kwaliteitsverbetering van de

woonvoorraad, betere leefkwaliteit voor de bewoners, inbegrepen daling van de woonkosten en

armoederisico.

• De huisvesting van allerlei organisaties en diensten wordt structureel verbeterd.

• Het stadspatrimonium in de buurt wordt aangepast voor een betere eigen werken, en een

energieke impuls in de buurt.

• Misschien biedt dit ook mogelijkheden om een collectief warmte- en energieproject uit te voeren.

• Zo mogelijk wordt het woonaanbod beter en breder, inbegrepen goede kleine woningen in de

private huurmarkt of de sociale huisvesting.

Aanvraagformulier conceptsubsidie | 9

Contactgegevens voor het project

Contactpersoon bij de stad

Naam Katrijn Raeymaekers Telefoon 014 443378 (intern 244)

Functie adviseur Strategie & Beleid GSM "[Klik om in te vullen]"

Adres Stadskantoor Turnhout Fax "[Klik om in te vullen]"

Campus Blairon 200, 2300 Turnhout E-mail katrijn.raeymaekers@turnhout.be

Politiek verantwoordelijke bij de stad

Naam Paul Van Miert Telefoon 014 44 33 11

Functie burgemeester GSM 0032 495 58 70 74

Adres Stadskantoor Turnhout Fax "[Klik om in te vullen]"

Campus Blairon 200, 2300 Turnhout E-mail paul.vanmiert@turnhout.be

4 Bijlagen

Geef in onderstaande lijst aan welke bijlagen aan het dossier worden toegevoegd.

Bijlagen

• Armoederapport Turnhout:

https://stadsregioturnhout.incijfers.be/jive/report?id=armoede&input_geo=gemeente_13040

• Turnova:

www.turnova.com

https://www.turnhout.be/turnova

• Overzicht met ondernemingen, luchtfoto geopunt

https://www.geopunt.be/kaart?viewer_url=https%3A%2F%2Fmaps.geopunt.be%2Fresources%2Fapps

%2FGeopunt-kaart_app%2Findex.html%3Fid%3D8ab208486a2838e7016a58c9bb9f00a8

• “Goed Plan”

http://www.samenlevingsopbouw-antwerpenprovincie.be/nl/programmas-en-projecten/wonen/ew---

goed-plan_136.aspx .

Opmerking

Bijlagen worden NIET meegestuurd naar de jury. Gelieve het aantal bijlagen te beperken. Voor grote beleidsdocumenten kunt u

het best verwijzen naar de website van uw stad.

Aanvraagformulier conceptsubsidie | 10

5 Praktische info

Gelieve dit ingevulde formulier en alle bijlagen uiterlijk 26 april 2019 elektronisch te versturen naar

Thierry Goossens, accountmanager stadsprojecten van het team Stedenbeleid op het adres:

thierry.goossens@kb.vlaanderen.be (tel. 02/553.01.74).

Agentschap Binnenlands Bestuur

Team Stedenbeleid

VAC Herman Teirlinck

Havenlaan 88, bus 70

1000 Brussel