Opmaak Risicoanalyse

Manuel Vannuffelen

inhoud

Inhoud : ARAB >< CODEX KB 27-3-98: welzijn werknemers bij uitvoering van hun werk Het besef van risico en gevaar Invloedsfactoren op risico’s Risicoanalyse opmaak Risicoanalyse overdracht

ARAB

Vroegere reglementering (ARAB): •  verzameling technische voorschriften •  exacte voorwaarden bouw van machine

zeer duidelijk naleven reglementering mogelijkheid aanvraag afwijking

heel star wetenschap en technologie evolueren voortdurend onmogelijk om in praktijk regelgeving up-to-date te houden

è NIEUWE AANPAK: dynamisch risicobeheersingssysteem

Nieuwe aanpak: Risicoanalyse

Geen opgelegde verplichtingen Wel te bereiken doelstellingen

Werkgever bepaalt: •  de middelen waarmee en de wijze waarop het beleid inzake het

welzijn (1) van de werknemers bij de uitvoering kan worden gevoerd •  de bevoegdheid en verantwoordelijkheid van de personen belast

met het toepassen van het beleid inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk

Nieuwe aanpak: •  reglementering steeds actueel •  wijzigingen nalv evolutie wetenschap en techniek è Dynamisch Risicobeheersingssysteem (1)

1.  KB 27-3-1998 : beleid inzake welzijn van de werknemers bij uitvoering van hun werk

Nieuwe aanpak: risicoanalyse

KB 27-03-98: welzijn v/d werknemers bij uitvoering van hun werk art. 4 Dynamisch Risico beheersingssysteem is gesteund op algemene preventiebeginselen bedoeld in art.5§1,2° en heeft betrekking op volgende zeven domeinen: 1.  Arbeidsveiligheid 2.  Bescherming van de gezondheid 3.  Psychosociale belasting veroorzaakt door het werk (geweld, pesterijen en

ongewenst seksueel gedrag op het werk) 4.  Ergonomie 5.  Arbeidshygiëne 6.  Verfraaiing van de arbeidsplaatsen 7.  Maatregelen leefmilieu

art. 5 Het DRBS heeft tot doel de planning van de preventie en de uitvoering van het beleid met betrekking tot het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk mogelijk te maken: 2° de programmatie van het beleid waarbij inzonderheid de toe te passen methodes en de opdrachten, verplichtingen en middelen van alle betrokken personen worden bepaald.

Risicoanalyse

Doel risicoanalyse: wegnemen van de risico’s of beperken tot aanvaardbaar niveau

Risico-analyse bestaat uit 3 fasen: 1.  identificeren van gevaren 2.  het vaststellen en nader bepalen risico’s 3.  het evalueren van risico’s

DRBS steunt op principe van risicoanalyse.

preventiemaatregelen formuleren

Risicoanalyse

à Inschatting maken van de mogelijkheid dat er zich schade kan voordoen bij bepaald risico

Preventiemaatregelen in volgorde: 1.  risico’s voorkomen 2.  schade voorkomen 3.  schade beperken

Verschil gevaar en risico

Gevaar: is een intrinsieke eigenschap van producten of situaties waardoor schade kan worden veroorzaakt

Risico: Een gevaar wordt een risico als er een “blootstelling” mogelijk is. Het risico is de mate van waarschijnlijkheid dat een gevaar zal leiden tot een ongewenste gebeurtenis met schade.

Voorbeeld: •  Losliggende plank op de vloer •  Veel voorbijgangers à struikelgevaar: grote kans à Valgevaar: kleinere kans

Risico = kans x effect (ernst)

Verschil gevaar en risico

situatie gevaar risico oefening

nee nee

ja

ja ja

nee

Invloedsfactoren op risico’s

1.  De activiteiten: •  werken op hoogte •  werken met gevaarlijke producten •  werken met zware lasten •  werken met gevaarlijk gereedschap/machines •  werken met hoge drukken •  werken met stralingsbronnen •  graafwerkzaamheden •  werken met elektriciteit •  besloten ruimte

Invloedsfactoren op risico’s

2. De werkplek: veel risico’s

http://www.napofilm.net/nl/napos-films

Invloedsfactoren op risico’s

3. Kennis en bekwaamheid •  goede kennis, juiste opleiding zijn nodig voor:

§  goed werk §  veilig werk

•  werkgever is verplicht de nodige veiligheidsinstructies te geven •  praktijk en vakbekwaamheid zijn belangrijke factoren

§  om risico’s en onveilige situaties kunnen in te schatten §  om gepast kunnen te reageren (maatregelen)

Invloedsfactoren op risico’s

4. Gedrag •  veiligheidsregels zijn er om je te beschermen •  haast en spoed is zelden goed

5. Psychosociale belasting •  is alles wat invloed heeft op het goed gevoel, het welzijn van de

werknemer •  alleen werken, ruzie met collega’s of je meerder kunnen je een slecht

gevoel geven •  tijdsdruk kan voor ongezonde stress zorgen •  problemen uit je persoonlijk leven hebben een invloed op je

werkprestaties

de risicoanalyse Een goede risicoanalyse maak je in groep met verschillende werknemers: -  verschillende invloedsfactoren -  kennis van de activiteiten -  systematische aanpak -  alle gevaren? -  stappenplan

vaststellen gevaar

risicofactoren = elk element dat geassocieerd is met

verwerkelijking van een gevaar

risico kans op schade evalueren

maatregelen definiëren

collectieve (intensiteit, duur, frequentie)

individuele

asbest

werken met asbest zonering, duur, frequentie, toestand

opleiding, roken, …

asbestose, longkanker, mesothelioom

VOORBEELD

activiteit, toepassing CBM, PBM, metingen , medisch, signalisatie, opleiding

De risicoanalyse

Verschillende methodes: •  Methodes toegespitst op machines:

What If, HAZOP (storingsanalyse), FMEA (automatisch gestuurde installaties, ISHIKAWA of visgraat, Safety audit, Norm EN1050, Norm EN 954-1

•  Methodes toespitst op rol v/d werknemers: taakanalyse, HRA

•  Methodes op basis interactie werknemers-machines: de checklist

•  Methodes gebruikt na ongeval of voor ongevallenscenario: oorzakenboom, MORT analyse

•  Classificatie- en rangschikkingsmethoden: Kinney-methode, brand- en explosie-

•  index van firma DOW, Chemical Exposure Index

http://www.werk.belgie.be/publicationdefault.aspx?id=3732

de risicoanalyse

Kinney-methode: •  kwantitatieve methode: rangschikking volgens ernst v/h risico •  geen methode om risico op te sporen

§  middel om strategie op te stellen §  middel om prioriteiten vast te stellen

het RISICO wordt bepaald door twee factoren: de kans en het effect.

Risicowaarde (R) = KANS x EFFECT

zinvolle schatting van factor KANS (K) door op te splitsen in twee parameters: •  waarschijnlijkheid (W) •  blootstelling (B)

R = W x B x E

de risicoanalyse

Stappen - identificeren gevaren

stappen gevaren

dem

onta

ge

berg

en

trans

port

onde

rzoe

k at

elie

r

ontlo

ding

pan

eel

rein

igen

van

het

gla

s

verli

jmin

gen

be

sc

he

rm

in

g gl

assc

hild

erin

g

opvu

llen

lacu

nes

doub

lere

n

herlo

den

mas

tieke

n

opbe

rgen

en

verz

ende

n

mon

tage

wet

gevi

ng

elektriciteit chemische agentia inhalatie van schadelijke vloeistoffen, gassen, dampen, nevels x x x x x x x x x Codex, T.V, H.I ,K.B. 11-03-2002 art.1-6 blootstelling lood

x x x x x x Codex, T.V, H.I ,art.1-6 K.B. 11-03-2002 ARAB art.148decies 1§2

opname via de huid van schadelijke stoffen x x x fysische agentia biologische agentia omgevingsfactoren en werkklimaat arbeidsbelasting arbeidsorganisatie overige factoren blootstelling werknemers tijdelijke werknemers x x x Codex, T.VIII, H. IV studenten, leerlingen

x x x x x x x x x x x Codex, T.VIII, H. II art.8 verbod blootstelling R61: uitgezonderd soortgelijke studierichting

stagiaires Codex, T.VIII,H.III bezoekers (in functie meetresultaten ruimte) zwangere vrouwen of jonge moeders

x x x x x x x x x x Codex, Titel VIII hfdstk I KB 02-05-1995 (verbod zwangerschap+borstvoeding)

ongetrainde werknemers of werknemers met weinig ervaring x x welzijnswet 04-08-1996, art.5.j

werknemers die in afgesloten of slecht geventileerde ruimte werken x x x x x x x x x x x

Codex, Titel V hfdstk I art.18 KB 11-03-2002 ARAB art.56-58

de risicoanalyse

MUOPO-structuur: hulpmiddel voor het indelen van risico’s in rubrieken

Elke situatie wordt gekenmerkt door vijf basiselementen: •  Mens (M) die het werk uitvoert (aansprakelijkheden van de werknemers,

bestuurder van een autolaadkraan, welzijn en opleidingen, werkdruk ) •  Uitrusting (U) nodig bij uitvoering van het werk (machine, gereedschap, harnas,

werken met een heftruck, steigers op schragen …) •  Omgeving (Om) waarin gewerkt wordt (mens, uitrusting, werk – en

leefomgeving-elektrische luchtlijnen, grondverzet, werken bij lage temperaturen, werken in de zon )

•  Product (P) waarmee gewerkt wordt (van grondstof tot afgewerkt product, afval, kwarts)

•  Organisatie (O) van het werk (procedures, werkmethodes, taakverdeling, beschikbaarheid van de uitrusting en het product, preventie, EHBO, . . .)

de risicoanalyse: Kinney Waarde parameters R = W x B x E

de risicoanalyse

Risicoscore R = W x B x E

risicowaarde risico R < 20 zeer beperkt risico – verwaarloosbaar (aanvaardbaar)

20 < R < 70 aandacht vereist 70 < R < 200 maatregelen vereist 200 < R < 400 onmiddellijke verbetering vereist

R > 400 stopzetting van de activiteit

de risicoanalyse

Risico evaluatie

gevaarlijke situatie risico’s risicogetal

MU

OPO

maatregel bemerking rest risicogetal

W B E R W B E R

Met behulp overzicht gevaren – stappen kunnen we risicoanalyse opmaken.

de risicoanalyse

“opleiding” ongewoon, maar mogelijk

soms, maandelijks

ernstige verwonding aandacht vereist

Aanvaardbaar risico

De risicoanalyse

Risico blootstelling gevaarlijke stoffen, dampen is niet in te schatten. METEN IS WETEN

de risicoanalyse

opleiding instructie

M.I.E.R Methode voor inventarisatie en evaluatie (NAVB dossier 98 veiligheids- en gezondheidsplan)

de risicoanalyse

de risicoanalyse

Risico evaluatie “restauratie glas-in-lood”nr. gevaarlijke

situatie risico’s risicogetal

M U O P O maatregel bemerking rest risicogetal

W B E R W B E R 1.3 Voorziening

elektriciteit

elektriciteit elektrocutie 3 6 15

270 U Or

beveiligingen tegen overstroom en verliesstroom treffen werken met dubbel geïsoleerd gereedschap verlengkabels in goede staat

Herstelling opgeleid persoon BA4/BA5

1 6 3 18

Uitgeschreven methode M.I.E.R duidelijk omschreven risico’s één weging per risico

heel algemeen – niet specifiek omschreven risico’s alle risico’s samen

tijdrovend snelle manier niet echt gebruiksvriendelijk heel gebruiksvriendelijk

. . .

de risicoanalyse

è Kennisgeving aan werknemers! ! !

Mogelijkheden: •  copij RA •  overzicht per taak •  volledige matrix kaart •  veiligheids- en gezondheidskaarten •  instructiekaarten •  TRA •  werkpostfiche bij nieuwe collega •  opleiding •  LMRA

de risicoanalyse: PBM per taak

de risicoanalyse: PBM matrix

de risicoanalyse: veiligheids- & gezondheidskaart

de risicoanalyse: veiligheidsinstructiekaart

de risicoanalyse: TRA taakrisicoanalyse

de risicoanalyse: werkpostfiche

de risicoanalyse: opleiding

machine opleiding rood Extern: type machine geel Extern: groep machine

groen Intern: groep machine

1. Opleiding werknemers à bedienen machines

2. Machines linken aan werknemers

de risicoanalyse: opleiding

de risicoanalyse: LMRA

Jongeren op het werk

de risicoanalyse: besluit Kinney methode: + objectief prioriteiten bepalen + door bepalen prioriteiten kan meeste tijd besteed worden aan grootste risico’s + eenvoudig te wijzigen na ongeval / aanpassing arbeidsmiddel -  effecten schadelijke producten niet kwantificeerbaar

à METEN IS WETEN à grenswaarde: KB 11-3-2002 Chemische Agentia bijlage I

-  per activiteit elk risico afzonderlijk beoordelen à bij MIER maken we één afweging voor alle risico’s

vb. losliggende plank - struikelgevaar: grote kans - valgevaar: kleine kans

Manuel.vannuffelen@renotec.be

info

Checklist stagiair bouw Checklist stagiair gezondheidszorg

Checklist stagiair

KB 1-7-2006: stagiairs FBZ

KB 21-9-2004: bescherming stagiairs

NAVB dossier stage gids