OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN - Leefmilieu Brussel...Aeropolis, Architectes Associés Woning...

OPLEIDING

DUURZAME GEBOUWEN

Pierre WILLEM

Modulariteit en flexibiliteit van het gebouw

Wanneer en hoe ze in het gebouw integreren?

BOUWWERVEN IN

CIRCULAIRE ECONOMIE

HERFST 2017

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN : BOUWWERVEN IN CIRCULAIRE ECONOMIE – HERFST 2017

DOELSTELLINGEN VAN DE PRESENTATIE2

N Het belang inzien van de concepten afvalbeheer en

materiaalstromen in de bouw

N Begrijpen hoe men deze concepten in het ontwerpen

gebruiksproces van het gebouw kan concretiseren


INHOUDSOPGAVE3

INLEIDING

N Definities

N Chronologie

N Doelstellingen

N Betreft

MODULARITEIT

FLEXIBILITEIT


INLEIDING MODULARITEIT FLEXIBILITEIT

DEFINITIES4

Modulariteit

N De eigenschap modulair te zijn

Modulair

N Opgebouwd uit modules

Module

N Min of meer zelfstandig onderdeel van een groter geheel

N Algemeen aanvaarde maat in de Griekse architectuur, toepasselijk op

verschillende verhoudingen van een gebouw.



DEFINITIES5

Flexibiliteit (Van Dale)

N Buigzaamheid, aanpasbaarheid

N Architectuur: het feit dat een ruimte zich kan schikken naar een evolutief of

ander gebruik

Flexibel (Van Dale)

N Wat buigzaam, soepel is

N Soepel in zijn optreden of reactie, niet star

N Makkelijk aan te passen aan wisselende omstandigheden



CHRONOLOGIE6

De 3 begrippen

N moeten van bij het eerste ontwerp worden geïntegreerd

N uiten zich op verschillende momenten in de levenscyclus van een gebouw

PREFABRICAGE

MODULARITEIT

FLEXIBILITEIT

SCHETS-

ONTWERP

VOOR-

ONTWERP ONTWERP

INSCHRIJ-

VING UITVOERING OPLEVERING EXPLOITATIE

(S) (VO) (O) (I) (U) (OP) (E)

integreren

integreren

integreren



DOELSTELLINGEN7

Modulariteit Prefabricage Flexibiliteit

BEHEER VAN

BOUW- EN

SLOOPAFVAL

Beperken van

resten

Optimalisatie van

materiaal

Behoud van structurele

elementen, makkelijke

demontage van niet-

dragende elementen

INNOVATIEOndersteuning bij

opbouwKwaliteit van de

uitvoering

Evolutie van de

technologieën

NATUUR Bouwhiërarchie

Geringe impact op de

site, beperking van

hinder

Herbestemming

MENSStandaardisering

& herhaling

Anticipatie,

coördinatie &

bouwteam

Evolutie van gewoonten

en tendensen

GRONDSTOF –

MaterialenStandaardisering en beheer van middelen

GRONDSTOF –

Aanpasbaarheid

Mechanische

verbindingen

Vereenvoudigde

transformatie

ENERGIEAangepast beheer

per module

Voordelige

performante isolatie

Bron: CERAA, Benoît THIELEMANS, Eco-construction modulaire et préfabriquée

Définition et contexte général, 07 februari 2012

+ aanpassingen écoRce



BETREFT8

Op elk niveau van het gebouw:

N Het materiaal op zich

N De samenstellende elementen

N De binnenruimten

N Het gebouw


INHOUDSOPGAVE9

INLEIDING

MODULARITEIT

N Wat?

N Hoe?

N Waarom?

FLEXIBILITEIT



WAT?10

Veel bouwmaterialen

N Bakstenen

N Blokken

N Holle betonelementen

N Lateien

Recuperatie mogelijk maar niet altijd gemakkelijk



WAT?11

Talrijke bouwmaterialen

N Houtplaten

N OSB

N MDF

N …

Timmerhout

N Massief hout

N Gelijmd-gelamelleerd hout

N …

Metalen balken



WAT?12

Bouwelementen

N Tijdelijke werfketen



WAT?13

Bouwelementen

N Kantoren - woningen

www.madera-construction.com

Modulaire constructie Ligne Progress

Pod Space Limited

ProContain

Aeropolis,

Architectes Associés

Woning Sart-Tilman, Englebert

http://www.madera-construction.com/

http://www.pod-space.co.uk/

http://www.pod-space.co.uk/



WAT?14

Bouwelementen

N Sanitair - meubilair

mo

du

leerb

are

ka

nto

ren

Log

ic.

MC

B


INHOUDSOPGAVE15

INLEIDING

MODULARITEIT

N Wat?

N Hoe?

N Waarom?

FLEXIBILITEIT



HOE?16

Blokken

N Standaardafmetingen (9+1)



HOE?17

Bakstenen

N Steeds groter aanbod standaardafmetingen...

N In de praktijk niet vaak meer gerespecteerd (zichtbaar)

N Lengte “9” +1 afhankelijk van de situatie

Balken en vulpotten

N Standaardafmetingen:

• Breedte: 60 cm

• Spanwijdte +/- gelijk aan

holle betonelementen

Metalen balken

N Talrijke standaardafmetingen (IPE, HEA ...)

N Voor zover mogelijk, afmetingen kiezen die afgestemd

zijn op de drager (blokhoogte)



HOE?18

Massieve stijlen

N Standaardafmetingen



HOE?19

Massieve stijlen

N Spanwijdte van de elementen

• www.houtinfobois.be (berekeningssoftware voor vloeren, platte en

hellende daken)

Dimensioneringstabel voor I-balken, Bron: Ageka.fr



HOE?20

Gelijmd-gelamelleerde balken


• Breedte: 60 tot 240 mm

• Hoogte: 100 tot 600 mm

• Lengte: tot 40,00 m

I-stijlen


• Lijf: 45/60/90 mm

• Hoogte: 240/300/360/400 mm

• Industriële lengte: 13 m

N Bestaat voorgeïsoleerd



HOE?21

Houtplaten

N Versteviging/verstijving OSB: hartafstand van 62,5 cm optimaal

N MDF of multiplex (meubilair): 244*122 cm (kastdiepte 60 cm)

Breedte afdichtingsmembraan

N 150 cm

N Is bepalend voor de hartafstand van de steunen voor de optimalisatie van

de werken

• (+/- 50 cm, voor inblazing)



HOE?22

Isolatie

N Voordelen

• Minder verspilling (makkelijke recuperatie)

• Gelijkmatige verdeling

N Nadelen

• Resten zijn onvermijdelijk

• Onregelmatigheden zijn mogelijk (drager of uitsnijdingen)

• Aansluiten is noodzakelijk

• 150 cm

• Is bepalend voor de hartafstand van de steunen voor de optimalisatie van

de werken

• (+/- 50 cm, voor inblazing)



HOE?23

Zink (staande naad met hartafstand van 60 cm)

Leien (module afhankelijk van de uitvoering)



HOE?24

Niet altijd mogelijk al deze systematische keuzes te combineren

Sommige overheersen naargelang de situatie (bakstenen boven OSB)

Aan welke voorrang geven?


INHOUDSOPGAVE25

INLEIDING

MODULARITEIT

N Wat?

N Hoe?

N Waarom?

FLEXIBILITEIT



WAAROM?26

Voordelen

N Makkelijke controle op plannen

N Makkelijke controles op de bouwplaats

N Esthetisch aspect van het gebouw

Nadelen

N Aan te leren gewoonte

N Eventuele starheid in de opbouw (extra criterium)


INHOUDSOPGAVE27

INLEIDING

MODULARITEIT

FLEXIBILITEIT

N Wat?

N Waar?

N Hoe?



WAT?28

Flexibiliteit (Van Dale) - herhaling

N Buigzaamheid, aanpasbaarheid

Flexibel (Van Dale) - herhaling

N Wat buigzaam, soepel is

N Vlot, meegaand

N Soepel in zijn optreden, niet star

N Makkelijk aan te passen aan wisselende omstandigheden

Aanpasbaarheid

N Hoedanigheid van een voorwerp dat makkelijk kan worden gewijzigd in

harmonie met de veranderingen waaraan zijn gebruik wordt of kan worden

onderworpen

N Vermogen om te veranderen, te evolueren, flexibiliteit

Aanpasbaar

N Wat aangepast kan worden, wat zich aan iets kan aanpassen



WAT?29

Evolutief

N Wat zich geleidelijk kan ontwikkelen, wat geleidelijk kan veranderen

Uitbreidbaar

N Wat uitgebreid kan worden,

N in oppervlakte

N in aantal, hoeveelheid

N in bereik



WAT?30

Duurzaamheid van deze termen

N Doel 2 HQE (hoge milieukwaliteit): geïntegreerde keuze van de procedés

en bouwmaterialen

• Nadenken over de duurzaamheid en aanpasbaarheid van het gebouw

Levensduur

Draagstructuur

Productie & distributie-installaties

Installatie toestellen

Vaste en mobiele inrichtingen

Afwerkingselementen

: 50 tot 75 jaar

: 15 tot 20 jaar

: 10 tot 15 jaar

: 10 jaar

: ± 5 jaar

Flexibiliteit

(ruimten)

Bepaling van een algemeen inrichtingsprincipe voor alle

systemen van het gebouw

Evolutiviteit Aanpassing aan de technologische evoluties

Uitbreidbaarheid Vergroting van het gebouw

Converteer-

baarheid

Verandering van de bestemming van het gebouw,

gebouw met één functie (huisvesting, hotel, kantoor) of met

gemengde functies

Ontmanteling

Mogelijkheid het gebouw te ontmantelen op het einde van de

levensduur

Scheiding en sortering van de materialen



WAT?31

‘Vrij plan’

N Actuele materialen (hout, beton, staal) met goede prestaties

• tussenmuren en dragende palen

ruimtes onafhankelijk van de structurele belastingen

N = een van de vijf punten van de moderne architectuur zoals in 1926 door Le

Corbusier in 1926 gedefinieerd

Mies Van Der Rohe, Farnsworth House


INHOUDSOPGAVE32

INLEIDING

MODULARITEIT

FLEXIBILITEIT

N Wat?

N Waar? De ruimten

De technieken

N Hoe?



WAAR?33

‘Aanpasbare’ ruimten

N Begrip dat vaak in verband wordt gebracht met toegankelijkheid voor PBM’s

Vincent Snoeck, Directeur Gamah vzw

De ‘aanpasbare’ woning heeft het potentieel om maximaal aangepast te

worden (in termen van oppervlakte, scheidingswanden, elektrische

installatie, leidingen, enz.). Ze is modulair ontworpen om te kunnen

voldoen aan de meeste behoeften. De zogenaamde ‘aangepaste’ woning is

opgebouwd uit modules die beantwoorden aan specifieke behoeften; ze is

op maat ontworpen van bij het begin.

(...) De aanpasbare woning is gewoonweg een intelligente woning: het gaat

erom nu reeds de woning te voorzien waarvan men ‘droomt’, met de

mogelijkheid ze direct aan te passen. Een definitieve, universele woning

bestaat niet.



WAAR? – DE RUIMTEN34

‘Aanpasbare’ ruimten

N Voorbeelden



WAAR? – DE RUIMTEN35

Vrij plan

N Kantoortuinen (= open space, open platform)

werkruimte zonder scheidingswanden tussen kantoren

Voordelen Nadelen

Plaatswinst Akoestiek

Betere communicatie Minder intimiteit

Volgen van de bedrijfsactiviteit Daling van de productiviteit

Herinrichtingsmogelijkheden Collega's houden elkaar in het oog


INHOUDSOPGAVE36

INLEIDING

MODULARITEIT

FLEXIBILITEIT

N Wat?

N Waar? De ruimten

De technieken

N Hoe?



WAAR? – TECHNIEKEN – Planaanzicht37

● Situatie

Lloyd’s (Rogers)

Technische lokalen Technische oppervlakten

doorgangs- en technische ruimtenTechnische schachten

Bro

n: P

hili

ppe

GR

UL

OO

S,

Les in

sta

llation

s t

echn

iqu

es d

an

s le

bâtim

ent,

me

i 2

00

9




Positionering

Gecentreerd Intern Aangebouwd

Torre Agbar (Nouvel) Commerzbank (Foster) HK Bank (Foster) Bro

n: P

hili

ppe

GR

UL

OO

S,

Les in

sta

llation

s t

echn

iqu

es d

an

s le

bâtim

ent,

me

i 2

00

9




Grootteorde

Bro

n: P

hili

ppe

GR

UL

OO

S,

Les in

sta

llation

s t

echn

iqu

es d

an

s le

bâtim

ent,

me

i 2

00

9

Technische schachten

van 24 tot 28 m²

Technische schachten

van 34 tot 44 m²




Evolutiviteit

Bro

n: P

hili

ppe

GR

UL

OO

S,

Les in

sta

llation

s t

echn

iqu

es d

an

s le

bâtim

ent,

me

i 2

00

9

‘Gecentraliseerd’ ‘Gedecentraliseerd’

Sanitair

Verwarming

Hygiënische

ventilatie

De andere schachten (elektriciteit, brand, koeling …) ondergaan doorgaans geen veranderingen.




Evolutiviteit

Bro

n: P

hili

ppe

GR

UL

OO

S,

Les in

sta

llation

s t

echn

iqu

es d

an

s le

bâtim

ent,

me

i 2

00

9

‘Gecentraliseerd’ ‘Gedecentraliseerd’

Verzonken in een massa

Beaubourg (Piano en Rogers)

Deels toegankelijk via opening

... deels toegankelijk via deurtje

Toegankelijk door demontage van

wand, afneembare wand of deuren =

betere

oplossing!




Situatie

Bro

n: P

hili

ppe

GR

UL

OO

S,

Les in

sta

llation

s t

echn

iqu

es d

an

s le

bâtim

ent,

me

i 2

00

9

Vrije

ho

og

te

(ve

rblij

fs-

en

do

org

an

gs-

ruim

ten)

Ve

rdie

pin

gsh

oo

gte

Technische hoogte

(deuren, technische

installaties, wanden)

Ruimten ...

voor doorgang, technieken

Dragende elementen,

scheidingselementen ...

Lloyd’s (Rogers)




Situatie

Vrije

ho

og

te

2,6

m v

oo

r ka

nto

ren

2,6

m v

oo

r w

on

ing

en

Technische hoogte(deuren, technische installaties, wanden...)

1 m voor kantoren0,4 m voor woningen

Ve

rdie

pin

gsh

oo

gte

3,6

m v

oo

r ka

nto

ren

3 m

voor

wonin

gen

Technische ruimte bovenaan (verlaagd plafond)

Technische ruimte onderaan (verhoogde vloer)

Bro

n: P

hili

ppe

GR

UL

OO

S,

Les in

sta

llation

s t

echn

iqu

es d

an

s le

bâtim

ent,

me

i 2

00

9




Situatie

Bro

n: P

hili

ppe

GR

UL

OO

S,

Les in

sta

llation

s t

echn

iqu

es d

an

s le

bâtim

ent,

me

i 2

00

9

ID ED

ISOD

DMO




Situatie

Bro

n: P

hili

ppe

GR

UL

OO

S,

Les in

sta

llation

s t

echn

iqu

es d

an

s le

bâtim

ent,

me

i 2

00

9

EP

AIS

SE

UR

DE

LA

CO

UC

HE

EAUX USEES

EAUX PLUVIALES

EAU FROIDE SANITAIRE

EAU CHAUDE SANITAIRE

TRANSPORT DE CHALEUR PAR EAU CHAUDE

TRANSPORT DE FROID PAR EAU GLACEE

TRANSPORT DE GAZ

TRANSPORT D’AIR

CHEMINS DE CÂBLES

Avec une pente 2%

Avec une pente 2%

1<v(m/s)<1,5 1<v(m/s)<1,5

∆T=15K 0,4<v(m/s)<0,8

∆T=5K 0,4<v(m/s)<0,8

v(m/s)=6 v(m/s)=1

(Deux conduits) (Deux conduits) (Deux conduits)

15<ISOD<30mm 30<ISOD<60mm 30<ISOD<60mm 15<ISOD<30mm ISOD=30mm

DN

(mm

)

Dé

bits a

uto

risé

s

(l/s

)

DN

(mm

)

Su

rfa

ce

de

toitu

re d

esse

rvie

(m2)

DN

(mm

)

Dé

bits

(l/m

in)

DN

(mm

)

Dé

bits

(l/m

in)

DN

(mm

)

Pu

issa

nce

(kW

)

DN

(mm

)

Pu

issa

nce

(kW

)

DN

(mm

)

Dé

bits

(m3/h

)

DN

(mm

)

Dé

bits

(m3/h

)

L60

0X

Pxxx

(mm

)

Co

ura

nts

fo

rts

(N.

d’u

nité

s)

Co

ura

Faib

les

(N. d’u

nités)

110 16 à

20

20 16 à

20

2,6 16 à 50

40 L600 x

P50

N ≤

36

N ≤ 90

160 25 à

65

260 16 à

20

20 16 à 20

8 25 à

65

65 65 à

100

150 L600 x

P100

N ≤

72

N ≤

180

210 110 à

125

5,7 (32)

110 à

125

110 80 à

100

750 25 à

50

160 25 à 50

115 65 à

100

150 125 à

160

340 63 à

100

28

260 160 à

200

20 (120)

160 à

200

400 125 1200 65 à

80

390 65 à 80

270 125 230 125 44

310 250 32 (1020)

250 750 160 1800 100 à

125

1200 100 à

125

680 160 330 160 à

200

113

360 315 68 (4620)

315 1350 160 1800 160 1000 250 177

410 315 281

460 355 356

1. Les valeurs entre parentheses sont celles des debits unitaires évacuables dans un conduit. Ces valeurs sont à multiplier par 4 pour les logements et bureaux, par 2 pour les hotels, par 1 pour les toilettes publiques et par 0,7 pour les laboratories.



WAAR? – TECHNIEKEN – Doorsnede46

Evolutiviteit – groepering of niet?

Bro

n: P

hili

ppe

GR

UL

OO

S,

Les in

sta

llation

s t

echn

iqu

es d

an

s le

bâtim

ent,

me

i 2

00

9

Onafhankelijk Verbonden In elkaar grijpend

Aanpasbaarheid en

toegankelijkheid

mogelijk

HK Bank (Foster)

Aanpasbaarheid en

toegankelijkheid beperkt

Centraal Beheer

(Hertzberger)

Aanpasbaarheid en

toegankelijkheid zeer

moeilijk

Yale Gallery (Kahn)




Evolutiviteit – schikking van de lagen

Bro

n: P

hili

ppe

GR

UL

OO

S,

Les in

sta

llation

s t

echn

iqu

es d

an

s le

bâtim

ent,

me

i 2

00

9

Bron:

Art&Build (Berlaymont)




Evolutiviteit

Bro

n: P

hili

ppe

GR

UL

OO

S,

Les in

sta

llation

s t

echn

iqu

es d

an

s le

bâtim

ent,

me

i 2

00

9

Ingewerkt en onzichtbaar Niet ingewerkt en zichtbaar

Verzonken in een massa

Lloyd’s (Rogers)

Deels toegankelijk via een opening

Toegankelijk door demontage van wand

(verlaagd plafond / verhoogde vloer)

= betere

oplossing!



WAAR? – TECHNIEKEN – Verlichting49


INHOUDSOPGAVE52

INLEIDING

MODULARITEIT

FLEXIBILITEIT

N Wat?

N Waar?

N Hoe? Voorbeeld: Van Volxem



HOE? – VOORBEELD – Van Volxem53

N Art and Build, 2009

N Kantooroppervlakken omvormbaar tot woningen

Bro

n: P

hili

ppe

GR

UL

OO

S,

Les in

sta

llation

s t

echn

iqu

es d

an

s le

bâtim

ent,

me

i 2

00

9

032




Bro

n: P

hili

ppe

GR

UL

OO

S,

Les in

sta

llation

s t

echn

iqu

es d

an

s le

bâtim

ent,

me

i 2

00

9

032


TE ONTHOUDEN VAN DE PRESENTATIE61

N Het beperken van afval begint bij het ontwerp!

N De modulariteit situeert zich op verschillende niveaus en maakt

schaalvoordelen mogelijk. Het gaat erom systematische keuzes

te vermijden.

N De prefabricage (aan bod gekomen in een vorige presentatie)

biedt heel wat voordelen (snelle uitvoering, valorisatie van afval,

enz.) maar vereist vooruitziendheid en ruimte buiten de

bouwplaats.

N Flexibiliteit heeft een langdurigere invloed op het afvalbeheer

(uitsparen van middelen bij verbouwing)


TOOLS62

Gids Duurzame Gebouwen

N Thema Menselijke omgeving

Dossier I Een gebouw ontwerpen dat toegankelijk is voor iedereen

N Thema Materiaal

Dossier I Duurzame keuze van bouwtechnieken en structuurelementen >

Ontwerpen > Ontwerp stappen > Kies voor een flexibel, aanpasbaar

ontwerp

Dossier I Duurzame keuze van de binnenvloerbekleding > Ontwerpen >

Ontwerp stappen > Kies voor een flexibel, aanpasbaar ontwerp

Dossier I Duurzame keuze van niet-dragende muren en tussenwanden>

Kiezen

Case studie I Aeropolis II > Flexibiliteit

MAT

HUM

https://www.gidsduurzamegebouwen.brussels/nl/een-gebouw-ontwerpen-dat-toegankelijk-is-voor-iedereen.html?IDC=24&IDD=6284

https://www.gidsduurzamegebouwen.brussels/nl/een-gebouw-ontwerpen-dat-toegankelijk-is-voor-iedereen.html?IDC=24&IDD=6284

https://www.guidebatimentdurable.brussels/fr/accueil.html?IDC=1506&searchWithFilters-add=89

https://www.gidsduurzamegebouwen.brussels/nl/duurzame-keuze-van-bouwtechnieken-en-structuurelementen.html?IDC=89&IDD=6054

https://www.gidsduurzamegebouwen.brussels/nl/ontwerp-stappen.html?IDC=6061


https://www.gidsduurzamegebouwen.brussels/nl/kies-voor-een-flexibel-aanpasbaar-ontwerp.html?IDC=7717

https://www.gidsduurzamegebouwen.brussels/nl/duurzame-keuze-van-de-binnenvloerbekleding.html?IDC=89&IDD=5536


https://www.gidsduurzamegebouwen.brussels/nl/concevoir-flexible-et-adaptable.html?IDC=7232

https://www.gidsduurzamegebouwen.brussels/nl/duurzame-keuze-van-niet-dragende-muren-en-tussenwanden.html?IDC=89&IDD=5796

https://www.gidsduurzamegebouwen.brussels/nl/vue-d-ensemble-des-dispositifs.html?IDC=6016

https://www.gidsduurzamegebouwen.brussels/nl/aeropolis-ii.html?IDC=1519&IDD=15472

https://www.gidsduurzamegebouwen.brussels/nl/flexibiliteit.html?IDC=9559


TOOLS63

Websites

N Aanpasbaar bouwen

www.construire-adaptable.be

Actie die bouwheren, architecten en aannemers aanspoort zich aan te

sluiten

- bij een vrijwillige beweging

- erop gericht de uitdaging van de aanpasbare woningen aan te gaan

- met technische steun van deskundigen en opleidingen

Werken

N CCW, Waals Gewest, WTCB, CIFFUL, CawaB, SWL, Guide d’aide à la

conception d’un logement adaptable

http://www.construire-adaptable.be/


?

64

?


CONTACT

BEDANKTVOOR UW AANDACHT

65

Pierre WILLEM

Projectingenieur

écorce nv

+ 32 4 226 91 60

[email protected]

mailto:[email protected]

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN - Leefmilieu Brussel...Aeropolis, Architectes Associés Woning...

Documents

Transcript of OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN - Leefmilieu Brussel...Aeropolis, Architectes Associés Woning...