Opleiding Duurzaam Gebouw - leefmilieu.brussels · Methode: 1. De beperkingen van de site bepalen:...

Leefmilieu Brussel

Opleiding Duurzaam Gebouw:

Beheer van het regenwater op het perceel

DE MIDDELEN DIE TER BESCHIKKING STAAN VAN DE

ONTWERPER

Laurent DINAER

cera|a| asbl

2

Doelstelling van de presentatie

● Een alternatief regenwaterbeheer invoeren.

● Een overzicht geven van de denkbare oplossingen in het kader van een duurzaam regenwaterbeheer op schaal van het gebouw en het perceel.

● Een overzicht geven van de voorzieningen die de regenwatercyclus tot zijn recht laten komen.

● De voordelen en nadelen van deze verschillende voorzieningen bespreken.

3

Plan van de uiteenzetting

● Inleiding

● Duurzame aanpak waterbeheer

● Overzicht van de verschillende voorzieningen

● Om nog verder te gaan …

● Tools en Referenties

● Te onthouden uit de uiteenzetting

● De ondoorlaatbaarheid van de bodems,de versnelling

van de stedelijke afvloeiing, de verkunstmatiging, de

vervuiling, enz.

Het regenwater op het perceel beheren

● Het noodzakelijke beheer van het waterverbruik

Rationeel omspringen met water

● Kraantjeswater voor alles

Hergebruik van hemelwater

● Watervervuiling

Het afvalwaterbeheer op het perceel verbeteren

4

Naar een duurzaam waterbeheer

Inleiding

5

Geïntegreerd beheer van regenwater over zijn hele traject

op het perceel

Inleiding

Bron: Revue A+241 p 34. Eau et ville diffuse. Illustratie Christian Nolf en Urban Design

Workshop Stiemerbeek 2012

gescheiden

inzameling van

regenwater

infiltratie

filtratie

weer aan de

oppervlakte

komen

verzadiging van het

gecombineerd

rioolnet Gekanaliseerde Stiemerbeek

drooggelegde vallei overstromingen

verzadiging van het

gecombineerd

rioolnet

infiltratie

rivier 1 rivier 2

gescheiden

inzameling

van

regenwater

6

Doelstellingen

● Het regenwater zo dicht mogelijk beheren bij het punt

waar het neerkomt;

● Overstromingen en droogte tegengaan;

● De grondwaterspiegel laten vollopen;

● Vervuiling van het regenwater voorkomen;

● De watercyclus integreren in het landschap;

● Het water herwaarderen

Inleiding

Aanleg van waterretentiebekkens, Hannover Droogbekken, Kupperbusch

Duurzame aanpak waterbeheer

Methode:

1. De beperkingen van de site bepalen:

► De nabijheid van een overstromingsgebied

► De nabijheid van een drinkwaterwingebied

► De nabijheid van een beschermingsgebied (van het type

Natura 2000)

► De bezettingsdichtheid van het project

► De uitrustingen in de ondergrond

► De aanwezigheid van vervuilde grond

► De doorlatendheid van de bodem

► De diepte van het ondergronds waterbekken

► De topografie van het terrein

► De afvoermogelijkheden

Duurzame aanpak waterbeheer

Methode:

2. De tools voor regenwaterbeheer kiezen om …

● De afvloeiing op het perceel te beperken

● Het regenwater vast te houden en langzaam af te

voeren

● Het risico op milieuverontreiniging te beperken

… rekening houdend met de elementen van een

duurzame keuze.

9

Overzicht van de verschillende voorzieningen

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

1. Groene ruimten met volle grond

2. Buffercomplexen onder paden

3. Open goten en kanalen

4. Geulen

5. Sloten

6. Droge bekkens of Waterbekkens

7. Greppels of infiltratiebedden in

de bodem

8. Infiltratieput

Voorzieningen geïntegreerd in de aanleg van de omgeving

10

Poreuze parking en weg met reservoirstructuur

Drainerende straatstenen:

directe infiltratie

Drainerende straatstenen: infiltratie

van de aanpalende oppervlakten

Reservoirstructuur: infiltratie

van ondoorlatende oppervlakten

Bron: Architecture & Climat



● 2. Buffercomplexen onder paden:

Poreuze parkings of drainerende wegen: doorlatende oppervlaktebedekking (asfalt of

straatstenen) met open structuur.

Een reservoirstructuur onder een poreuze parking of een drainerende weg biedt een aanvullend

buffervolume en/of een infiltratiezone,

11



● 3. Open goten en kanalen

Foto’s: New waterscapes en Valérie Mahaut

Samengestelde elementen :

- die de watercyclus tot zijn recht laten komen door de afvloeiing te verlengen.

- die het hemelwater van de regenpijpen afvoeren, in plaats van ondergrondse leidingen.

- Kunnen speelse elementen vormen die bijdragen tot de sociale cohesie.

12

Doorlatende bodem:

Infiltratiegeul (+ draineersleuf)

Ondoorlatende bodem: geul met

oppervlakteafvoer

Weinig doorlatende bodem:

Gemengde geul (+ drainerende sloot)

Geul voor buffering en zuivering Geul met gelaagde opslag (volgens

intensiteit stortbuien)

Ondiepe inzinkingen van de bodem die een ondergronds afvoernetwerk kunnen vervangen. Dit is

een goedkoop en eenvoudig ontwerp vergeleken met een klassiek saneringsnetwerk.




● 4. Geulen:

13

Scharnhauser Park – Stuttgart Wijk Kronsberg – Hannover

Wijk Kronsberg – Hannover

Foto’s: Valérie MAHAUT

Douai Douai



● 4. Geulen:

› Smaller dan een geul

› Grachten zijn moeilijk te integreren in een

stedelijk landschap

› Rol van afbakening, natuurlijke barrière

› Moeilijker toegankelijk, moeilijker te

onderhouden

› Risico van valpartijen in het publieke domein

14

Infiltratiegracht

Vrij diep, met steile oevers (vaak helling van 45° of meer). Het verschil tussen geul en

gracht ligt in het profiel: helling, breedte, diepte, …




● 5. Grachten:

15 Foto’s: Valérie MAHAUT

Park Mozaïc – Rijsel Wijk Vauban – Fribourg-en-Brisgau

Wijk Vauban – Fribourg-en-Brisgau



● 5. Grachten:


● 6. Droogbekkens of waterbekkens:

Bekkens met opeenvolgende opslag (afhankelijk van hevigheid stortbuien) 16

Droogbekkens: “uitgestrekte” geulen, dienen minder voor de afvloeiing dan voor de opslag

van water, dat kan doorsijpelen in de grond of wordt afgevoerd met gecontroleerd gebied.,

Infiltratiebekken Bekken met oppervlakteafvoer (met sleuf of steenbestorting)



17

In een waterbekken blijft altijd een waterschijf staan. Het waterpeil varieert dus naargelang van

de neerslagepisodes, en deze variabiliteit is vaak gunstig voor de biodiversiteit.

Waterbekken met buffering en

oppervlakteafvoer met geregeld debiet

Waterbekken met betonnen

funderingen






Wijk Kronsberg – Hannover

Wijk Kronsberg – Hannover Gelsenkirchen Scharnhauser Park – Stuttgart

Hannoversch Munden Berlijn

Foto’s: New waterscapes




19

Greppels: lineaire bedden gevuld met grind, gebroken keien en/of rotsstenen, enz., al dan niet

met een bodembedekking.

Infiltratiesloot Buffersloot Gemengde sloot (+ afwatering)

Infiltratiebed (+ dispersiedraineerbuizen)



● 7. Greppels of infiltratiebedden in de bodem:


Filtratie om de bedden te beschermen

Opgelet voor beslibbing indien het water organisch materiaal bevat

bezinking + filtratie voorzien

› Deze techniek is nochtans interessant wegens zijn filtrerend en

zuiverend vermogen (indien aangeplant).


Wijk Kronsberg – Hannover Business park - Krems

Foto: New waterscapes



● 7. Greppels of infiltratiebedden in de bodem:

Indien geen andere afvoerwijze mogelijk is en er geen

waterwinningsgebied in de nabije omgeving is.

› Interessant voor infiltratie van de overloop of het uitlaatdebiet

21

Een infiltratieput is een voorziening die voldoende diep is om het regenwater te laten afvloeien

naar een doorlatende ondergrond.

Infiltratieput (principeschema en technische detailtekening)

Bron: Architecture & Climat et MATRIciel



● 8. Infiltratieputten:

Overloop

Afvoer met

debiet-regeling

Overloop

Doorboorde

buis –

zijdelingse

infiltratie

Filter:

grove maas +

zeef

Weinig doorlatende

– doordlatende

bodem

Doorlatende

bodem

Steenslag met

variabele

korrelgrootte-

verhouding naar

onder toe (0/32 –

20/40 – 60/100

mm)

Variabele diameter (1 m – 2 m of +)

Waterspiegel (max. peil)

22


Voorzieningen geïntegreerd in de gebouwen

1. Opslagdaken

1. 2.

2. Regenwatertanks

23

Opslagdaken: buffering van een waterschijf rechtstreeks op het dak

Waterdak Grinddak Groendak

Waterdak IBIC-systeem: water

vastgehouden onder

dakbegroening

Groendak

Foto: Valérie MAHAUT




● 1. Opslagdaken:

Verschil tussen recuperatietanks >< buffertanks:

Functie van onweersbekken

De buffertank kan worden aangesloten op de overloop van een

recuperatietank

24

Buffertanks (opvangtanks): tijdelijke opvang van het water van zeer hevige stortbuien dat

vervolgens met gecontroleerd debiet wordt afgevoerd naar het afvoerpunt, zodat het

stroomafwaarts gelegen net niet wordt overbelast net wanneer de waterstanden het hoogst zijn.

Volume 1 = recuperatie / Volume 2 = buffering

Bron: Architecture & Climat et MATRIciel



● 2. Buffertanks of opvangtanks:

Het regenwater op het perceel beheren


Hergebruik van hemelwater

Het afvalwaterbeheer op het perceel verbeteren

25

Duurzaam waterbeheer houdt een aantal acties in:

Om nog verder te gaan …

26

Om nog verder te gaan …


● We moeten onze gewoonten veranderen om ons

drinkwaterverbruik te verminderen aan de bron

► 10% tot 20% besparing is mogelijk

● Invoering van systemen voor controle van de verbruikte

hoeveelheid water

● Invoering van systemen om het waterverbruik te verminderen

► 30% tot 65% besparing is mogelijk

● Behoud van de kwaliteit van het water tot het wordt verbruikt

● Kwaliteit moet telkens afgestemd zijn op de toepassing

27

Om nog verder te gaan … Hergebruik van hemelwater

Bron: MATRIciel Bron: C. Rener

● Het gebruik van regenwater draagt bij tot een rationeel gebruik van

water

● Het gebruik van regenwater draagt bij tot het beheer van regenwater

op het perceel

● Invloed van de architectuur op de kwaliteit van het regenwater en de

mogelijke toepassingen ervan

● Regenwater heeft meer mogelijke toepassingen dan het spoelen

van wc’s alleen

28

Om nog verder te gaan … Het afvalwaterbeheer op het perceel verbeteren

● De hoeveelheid te behandelen afvalwater bij de bron verminderen:

► Bespaar op drinkwater en kwaliteitswater, gebruik

alternatieven voor drinkwater

● Respecteer het milieu waarin u water loost:

► Zorg dat u geen zuiver water vervuilt, scheid de polluenten zo

vroeg mogelijk in het proces, garandeer de kwaliteit van het

geloosde water na zuivering, loos geen verdund afvalwater in

het collectief rioleringsnet, enz,

● Voorkeur aan (extensieve of gemengde) landschapstechnieken

voor een zuivering ‘in situ’.

Bron : MATRIciel Bron : C. Heyden

29

Interessante tools, internetsites, enz.: ● Tool voor waterbeheer van Leefmilieu Brussel:

http://www.leefmilieu.brussels/themas/water/duurzaam-beheer/tool-voor-

hemelwaterbeheer-op-perceelniveau

● Beheertool van het regenwater op wijkniveau (QuaDEau) van

Leefmilieu Brussel :

http://www.leefmilieu.brussels/themas/duurzame-stad/duurzame-wijken/de-tools/beheertool-

van-het-regenwater-op-wijkniveau?view_pro=1

● Gewestelijke Stedenbouwkundige Verordening (GSV) en andere:

► www.stedenbouw.irisnet.be

► www.vivaqua.be

► www.hydrobru.be

► www.belgaqua.be

● BREEAM – wat_1_calculator

http://www.leefmilieu.brussels/themas/water/duurzaam-beheer/tool-voor-hemelwaterbeheer-op-perceelniveau











http://www.leefmilieu.brussels/themas/duurzame-stad/duurzame-wijken/de-tools/beheertool-van-het-regenwater-op-wijkniveau?view_pro=1

















http://stedenbouw.irisnet.be/

http://www.vivaqua.be/nl

http://www.hydrobru.be/

http://www.belgaqua.be/

Referenties Gids Duurzame Gebouwen:

Fiche G_WAT00 Het waterbeheer verbeteren in duurzame gebouwen

en op het perceel

Fiche G_WAT01 Beheer van het regenwater op het perceel

Fiche G_WAT02 Rationeel omgaan met water

Fiche G_WAT03 Hergebruik van hemelwater

Fiche G_WAT04 Het afvalwaterbeheer op het perceel verbeteren

http://gidsduurzamegebouwen.leefmilieubrussel.be/nl/index.html?IDC=3

of

http://www.leefmilieubrussel.be: Start pagina > Gebouwen > Goede praktijken om

te bouwen en te renoveren > Om u te helpen > Gids Duurzame Gebouwen

30

http://gidsduurzamegebouwen.leefmilieubrussel.be/nl/index.html?IDC=3

http://www.leefmilieubrussel.be/Templates/Professionnels/Home.aspx?langtype=2067

31

Te onthouden uit de uiteenzetting

● Voorafgaande kennis van de kwaliteit en het

infiltratie- en buffervermogen van de bodem

● Zorgen voor regenwaterbeheer binnen de grenzen

van het perceel

● Het regenwater zoveel mogelijk onttrekken aan de

netwerken voor opvang van afvalwater

● De ontwikkeling van de biodiversiteit bevorderen

► groen en blauw netwerk

● Aangenaam ingerichte en aantrekkelijke ruimten

werken sociale contacten in de hand

32

Contactpersoon

Laurent DINAER

Rue Ernest Allard 21 – 1000 Bruxelles

: +32(0)2 537.47.51

E-mail : [email protected]

BEDANKT !

mailto:[email protected]

Opleiding Duurzaam Gebouw - leefmilieu.brussels · Methode: 1. De beperkingen van de site bepalen:...

Documents

Transcript of Opleiding Duurzaam Gebouw - leefmilieu.brussels · Methode: 1. De beperkingen van de site bepalen:...