Opgebrandwat nu?

OpgebrandWaarom deze avond? Wie ben ik?

Verloop avond19u00-19u50: 5 stellingen

19u50-20u30: vragen & feedback panelDrankje!20u30-21u00: gesprekstafels

5 stellingenOver burn-out en chronische stressZelfzorg | eerstelijnszorg

Stelling 1

Burn-out is een nieuwe epidemieOver burn-out en chronische stressZelfzorg | eerstelijnszorg

Is er een probleem?

0,8 % Belgische beroepsbevolking (FOD Werkgelegenheid) = 19 000 Belgen

Is er een probleem?Onderzoek SERV 2014, cijfers 2013:

9,6 % werknemers in Vlaanderen,

10,2 % bij zelfstandige ondernemers

Risicofactor bij uitstek: werkdruk

Categorie met significant meer risicoVrouwen 10,1%Middenkaders 12 %Kaders 12,4 %Onderwijs 10,5 %Voltijds werkenden 10 %55+ 10,3 %

Is er een probleem?Gekende mensen in problemen

Niet-gekende mensen in problemen

Mensen in gevarenzone

Bron: Securex

Definitie

Bron: Maslachs burnout index, Maslach en Leiter (1997) / UBOS vragenlijst

Burn-out is een toestand met 3 kenmerken:

1. (emotionele) uitputting 2. ‘depersonalisatie’

(negatieve afstandelijkheid) 3. (gevoelens van) afnemende bekwaamheid

= eindfase periode met chronische stress

Enkele kenmerken (1)

Bron: Guy Swinnen, 2014

Vluchtgedrag Kritiek of cynisme of negativisme Energiegebrek Aangetast relativeringsvermogen Slapeloosheid Medicatie Hulpeloosheid

Enkele kenmerken (2)

Bron: Guy Swinnen, 2014

Lichamelijke klachten: spierpijn, nekpijn, rugpijn, hartkloppingen, spanningen op de borst,…

Angst, paniekaanvallen Woede Schuldgevoelens, gevoel van zinloosheid

Let op: ook bore-out kan ook (tijd over, vervelen, privézaken op het werk regelen,…)

De echte epidemie: chronische stress en overspannenheid

Bron: Securex

De echte epidemie: chronische stress en overspannenheid

Bron: Securex, voorkomen meerdere spanningsklachten

De echte epidemie: chronische stress en overspannenheid

Bron: Securex, stress op het werk

64 %Ervaart stress

27 %MeerdereSpanningsklachten

10 % Burn-out

Stelling 2

Burn-out en chronische stress zijn psychische problemenOver burn-out en chronische stressZelfzorg | eerstelijnszorg

Burn-out als psychiatrische aandoening? Geen specifieke naamsvermelding in DSM V

(trauma en stressbron-gerelateerde stoornissen) Soms DSM IV (aanpassingstoornis: surmenage,

overspanning) Soms ICD 11 van WHO (werkgerelateerde

overspanning) Gevolg:

soms verwarring over term. Wat zeg je tegen een patiënt? En hoe leg je het uit?

Burn-out holistisch benaderen Biologisch

Vermoeidheid (Spier)pijn

Psychisch Uitgeblust Angst, woede, depersonalisatie, cynisme, twijfelen aan eigen kunnen,…

Sociaal Op het werk: steeds moeizamer Thuis: ook cynisch, te moe voor feestjes, woede, kort lontje,…

Spiritueel Is werken nog het enige doel in het leven? Waarom moet mij dat overkomen? Wat is de zin van het leven als ik niet meer kan werken? Mijn diepste grond wordt geraakt

Burn-out is geen depressie Stemming staat voorop, niet de uitputting Suicidaliteit Gevoel van waardeloosheid, schuldgevoel over alles Verlies aan interesse en plezier Overeenkomst:

moe, cognitieve problemen, traagheid of opgejaagd.

Burn-out is geen PTSS Herbelevingen Ontkennen en afstompen

Overeenkomst: hyperarousal, waakzaam en prikkelbaar

Stelling 3

Het is de schuld van de baasOver burn-out en chronische stressZelfzorg | eerstelijnszorg

Burn-out is werkgerelateerd

Bron: securex

50 % van oorzaak spanningsklachten

… maar ook persoonsgebonden Burn-out is een energieprobleem dat voortkomt uit

een afstemmingsprobleem tussen mens en omgeving.

Persoonlijke risicofactoren: Perfectionisten Harde werkers Verwachtingen van anderen zijn belangrijk Werk en identiteit liggen dicht bij elkaar

Guy Swinnen Nice-people syndroom Uitstelgedrag Bron: Pasas (Atlas Copco)

Draagkracht en draaglast bepaal je niet altijd zelf

Bron: www.hersteldebalans.nl

Samenleving speelt ook mee…

Vb: Karoshi – Japan

Samenleving speelt mee…

Vlaanderen: onuitgesproken maatschappelijke normen

Cfr onderzoek Schaufeli, Leiter & Maslach, 2008

Samenleving speelt mee…

Vlaanderen: onuitgesproken maatschappelijke normen

Samenleving speelt mee

Vlaanderen: slow bestaat als reactie op fast

vb: voeding, naaien,…

Stelling 4

Het duurt even lang om te herstellen als het duurt om erin te gerakenOver burn-out en chronische stressZelfzorg | eerstelijnszorg

Probleemgericht of herstelgericht?

Probleemgericht Zoektocht naar stressoren Aanpak van de stressoren (‘klinisch’ herstel)

Herstelgericht (recovery) Wat werkt voor jou? (sociaal & persoonlijk herstel) Hoe kunnen we de toekomst aanpakken? Waar kunnen we mee beginnen?

Bron: R. De Rycke & B. Sabbe, Psychiatrie. Wat je moet weten.

Aanpak in 3 fasen

1) Herstelfase: (3 weken tot paar maanden)vermindering van klachten en komen tot recuperatie

2) Probleemoplossende fase: (max. paar maand)aanpak van problemen

3) Reïntegratiefase: (langere periode, uitdaging voor het leven)hoe kan ik dit toepassen in de praktijk ? Voorbereiding van reïntegratie in de werksituatie In praktijk brengen van oplossingen + Hervalpreventie

Bron: The Human Link, gelijkaardig bij stichting Burnout op www.burnout.be

Aanpak in 3 fasen: voorbeeld

Bron: Huisarts & wetenschap (NL)

IK

Grenzen in wat je kan aanpakken

IK TEAMWERK SAMENLEVIN

G

Hoe vroeger terug aan het werkhoe beter | JAThe Human Link: Nadruk op belang van ACTIEF herstel om terug uit

burn-out te geraken Het belang om eerst terug te reïntegreren op huidig werk Leren van burn-out, anders leren omgaan met de

moeilijkheden Terug in “kracht” gaan staan om van daaruit keuze te

maken Nadruk op het contact onderhouden met het werk Belang van de context te betrekken (leidinggevende) Steun van collega’s

Hoe vroeger terug aan het werkhoe beter | NEE Tijd nemen om te herstellen is belangrijk. Druk van omgeving kan zorgen dat je niet herstelt. Het niet kunnen en willen rusten of veranderen kan

herstel vertragen. Geen hulp zoeken kan herstel verhinderen.

De wet

Preventie Op zijn minst: risicoanalyse Belang om collega’s en jezelf aan te zetten tot zetten stappen indien nodig

Terugvalbeleid Best in gesprek treden met je werkgever Tijdelijk: aangepast werk (via arbeidsgeneesheer vb haltijds instromen) Werkgever moet hier een plan van aanpak hebben

Re-integratie: er moet (alweer) een plan zijn. Eerst op je eigen werk proberen, daarna pas evt ander werk zoeken

DM 31/12/2014

Stelling 5

Het is beter actief te herstellen dan passief te ondergaanOver burn-out en chronische stressZelfzorg | eerstelijnszorg

Doe er iets mee!

Wat zou werken voor iedereen? Zoek professionele hulp: Huisarts => psycholoog => …. Interventie door cognitieve gedragstherapie:

Beste resultaat: 80 % verbetering (Schaufeli en Enzmann, 1998) Vooral vermindering spanningsklachten en minder depersonalisatie

Mindfulness Ademhalingstherapie Meditatie, bidden, stilte..

Bewegen met mate Dagstructuur

4 Stresstypes = 4 iets andere aanpakken Turbotype Crashtype Hooggevoelig type Bore-out

Bron: Carien Karsten, StroomQ

Bron: Carien Karsten, StroomQ

Turbo

Crash

Hooggevoelig

Bore-out

Over de types heen

Afstemming: conditie/ verwennen/emotionele controle/ activering Conditie: van spinning tot stappenteller Cognitie: van rationeel tot spiritueel Effectief werken: angst en dwang bestrijden Sociaal in balans: terugtrekken en stimuleren Stabiliseren: terugval voorspellen en coping bespreken

66 dagen

66 dagen nodig voor een nieuwe gewoonte Maak een gewoonte van ontstressen…

PANEL

Dag Geeraertpreventieadviseur Rhizo katholieke scholengroep

Bo Sintobinpsychologede MaRe

Guy Decaluwéhoofdverpleegkundigepsychiatrisch ziekenhuis

PAUZE

Praattafels

1) Preventie

2) Herstel en toekomstperspectief

3) Zorg voor de zorgenden

Alle info en ppt:- bibliotheekkortrijk.blogspot.be | maartendevos.wordpress.com- Infoblad met eerstehulp afgedrukt en online

Preventie van burn-out

Hoe kan je preventie organiseren van burn-out (bij jezelf en op je werkplek)?

Wat zegt de wet precies over psychosociale risico’s? Hoe kan je zelf preventief bezig zijn op je werkplek?

Herstel en toekomstperspectief?

Hoe werkt de herstelgerichte benadering? Wat zijn therapieën en tips die kunnen helpen? Hoe kan je mensen steunen in hun aanpak van

chronische stress? Hoe zit een behandeling eruit? Waar kan je terecht voor hulp?

Als zorgende de zorg volhouden

Hoe houd je het vol in het onderwijs en de zorgsector? Wat zijn tips die kunnen helpen? Hoe kan je collega’s steunen in hun aanpak van

stress? Hoe organiseer je een goed (gespreks)klimaat rond

deze thema’s? Hoe kan ik goed voor mezelf zorgen te midden de

drukte?

maarten.devos@rhizo.be

5 stellingen

1Burn-out is de nieuwe epidemie (cijfers burn-out, DF burn-out, probleem van chronische stress is belangrijker dan burn-out)

2Burn-out is een psychisch probleem (nee, het is holistisch, verschil met depressie/ptss/stress 3Het is de schuld van de baas (burn-out is niet altijd werkgerelateerd, ook persoonlijke factoren) Het is allemaal mijn eigen0 schuld (Draagkracht en draaglast bepaal je niet altijd zelf, wel eigen

geschiedenis en eigen copingstrategieën) Het is de schuld van de maatschappij (lambik of jerommeke) 4Het duurt even lang om er van te herstellen als het geduurd heeft om erin te geraken

(probleemgericht vs herstelgericht, 3 fases aanpak, Anna-Lies model Motief) Hoe vroeger je terug gaat werken, hoe beter (een woordje over preventie, terugvalherstel en re-

integratie) 5 Het is beter actief te herstellen dan passief te ondergaan (stresstypen, wat helpt echt van remedies:

emoties, lichaam, spiritueel, doelen stellen en zingeving… Dingen die voor alle types werken, andere dingen zijn persoonsonafhankelijk: cognitieve gedragstherapie, mindfulness, ademhalingstherapie.) -

INFO: De eerstelijn in de geestelijke gezondheidszorg