Onderzoeken vanuit je hoofdHet belang van hersenkennis voor

attitude ten opzichte van W&T onderwijs

Sandra van Aalderen

Vrije Universiteit Amsterdam/ Universiteit Twente

Wetenschap en Techniek

• Beeldvorming en Attitude

Attitude ten opzichte van Wetenschap & Techniek

Attitude• Attitude is het geheel van

subjectieve gedachten, gevoelens en overtuigingen ten opzichte van een object (hier: W&T)

• Hangt samen met beeldvorming over het object:– wat is ‘wetenschap en techniek’?– Of, wat is een typische

wetenschapper?

Beeldvorming: “Wat is W&T?”

Is niet alleen proefjes doen en dingen bouwen, maar is Onderzoekend en Ontwerpend Leren (OOL)

Nieuwsgierigheid en de drang om te leren aanwakkeren

Stimuleren onderzoekende houding

Onderzoeks- en ontwerpvaardigheden

Het stimuleren om verder, dieper en meer kritisch na te denken

Het stimuleren van het probleemoplossend, creatief denkvermogen

Kinderen op actieve manier te laten leren

Activiteiten die uitgaan van:• open-einde opdrachten• creativiteit• abstractieniveau• complexiteit• stimuleren onderzoekende houding• uitlokken reflectieve houding• beroep doen op metacognitieve vaardigheden• Onderzoeks en ontwerpcylus, bijv.:…Bron: SLO

Bouw een knikkerbaan

Rol van de leerkracht– Van antwoorden geven naar vragen stellen

“Geen techniektorens, we vinden ze te star, te sturend en vinden dat deze niet passen bij onderzoekend en ontwerpend leren. We gebruiken de methode van vragen stellen.”

Rol van de leerkracht– Van antwoorden geven naar vragen stellen – Van onderwijzen naar meer coachende rol– Van leerkracht en methode gericht onderwijs

naar meer kind gericht onderwijs– Van traditionele kennisoverdracht naar actieve

kennisconstructie door leerling

Hoger-orde denken

Creëren: nieuwe ideeën en oplossingen bedenken

Evalueren: waarde van informatie en kennis kunnen beoordelen

Analyseren: structuren en patronen herkennen en hier betekenis aan

geven

Toepassen: kennis en begrip toepassen in nieuwe situaties

Begrijpen: betekenis geven aan informatie en kennis

Onthouden van kennis: Onthouden en herkennen van informatie en kennis

Lagere-orde denken

Figuur 1. Bloom’s taxonomie

Leerkracht attitude• Attitude leerkrachten is vaak niet heel

positief– Belang van OOL; belang van zelf actief leren – Gevoel bij onderwijzen van OOL; vind je het

leuk, ben je nerveus?

“Bang dat leerlingen te weinig leren”“Bang dat ik het antwoord niet weet”“Angst dat je het niet kunt”

Leerkracht attitude• Attitude leerkrachten is vaak niet heel

positief– Gevoel van controle over OOL onderwijs;

LEUK EN BELANGRIJK, MAAR,…• Geen tijd• Geen methode• Geen kennis van onderwerp of van OOL• ….

“Zodra je als directeur zegt dat iets moet, gaat diegene allerlei redenen verzinnen om te niet te hoeven doen”

Hoe kun je de houding van leerkrachten ten opzichte van een

meer onderzoekende en ontwerpende manier van leren

structureel verbeteren?

1. Professionalisering op gebied van OOL2. Zelf door onderzoekscyclus heen laten

gaan

“Je kunt met kleine veranderingen in je les al meer onderzoekend bezig zijn”

“Meer zelfvertrouwen om de methode los te laten”

“Ik besef nu dat je met huis-tuin en keuken spullen je O&O les kunt maken”

1. Professionalisering op gebied van O&O2. Zelf door onderzoekscyclus heen laten

gaan3. Maar ook,…• Meer kennis van de basis van leren,

‘Hersenkennis’ als onderbouwing voor Onderzoekend & Ontwerpend Leren

Exploratief onderzoek naar effecten van Hersenkennis op houding van leerkrachten tov onderzoekend en

ontwerpend leren

Wat is het effect van hersenkennis; opzet onderzoek

Voormeting1.Hoe relevant is

hersenkennis?

Voormeting1.Hoe relevant is

hersenkennis?

Workshop Hersenen en Leren

Scholen in regio Noord-Holland en in Regio

Twente

Workshop Hersenen en Leren

Scholen in regio Noord-Holland en in Regio

Twente

Nameting1. Hoe relevant is

hersenkennis?2. Open vragen

Nameting1. Hoe relevant is

hersenkennis?2. Open vragen

Voorbeeldstelling: Kennis over de werking van de hersenen is zo belangrijk op de basisschool dat elke leerkracht en pabostudent training op dit gebied zouden moeten krijgen. Eens of oneens?

Open vragen1. Heeft de workshop effect gehad op uw ontwikkeling als

leerkracht of als persoon? Op welke manier heeft de workshop Brein en Leren effect gehad op:2. Uw visie op en mening over goed onderwijs en leren 3. Uw handelen in de klas op het gebied van didactiek, gebruik

methodes en/of informatieoverdracht 4. Uw omgang met leerlingen en/of hoe u leerlingen benadert 5. Hoe u aankijkt tegen talentontwikkeling en intelligentie? 6. Welke aspecten uit de workshop heeft u onthouden, met welke

nieuwe kennis wilt u aan de slag gaan?

InterventieWorkshop Hersenen en Leren

• Anatomie en fysiologie

• Hoe leren de hersenen

• Koppeling naar didactiek

• Koppeling naar OOL

Wat is leren?Wat gebeurt er fysiek in je hoofd

Leren is het veranderen van de organisatie (netwerken) van je hersenen

I n t e r v e n t i e

24I n t e r v e n t i e

Leren en ontwikkeling1. Pre- en postnataal worden, willekeurig, veel

cellen en verbindingen aangemaakt 2. Leren is vooral het wegsnoeien van niet

gebruikte en overbodige verbindingen3. Overgebleven verbindingen worden sterker

door gelijktijdig activeren van cellen/neurale netwerken en sneller door myelinisatie

4. Verbindingen verdwijnen als ze niet gebruikt worden (‘use it or lose it’)

I n t e r v e n t i e

I n t e r v e n t i e

Onderwijzen betekent nog niet dat er geleerd wordtLeren vindt plaats in het hoofd van de leerling (actieve kennisconstructie)

Leerkracht heeft geen controle over wat de leerling leertMaar je kunt dit zo goed mogelijk proberen te sturen door:

27I n t e r v e n t i e

Actief leren1. Emotionele betrokkenheid en motivatie (OOL: verwondering,

nieuwsgierigheid en motivatie)2. Activeren voorkennis 3. Aansluiten bij bestaande kennis (OOL: formuleren doelen,

vragen en verwachtingen)4. Herhaling (analyseren data, evalueren en conclusies trekken,

presenteren bevindingen)5. Rijke leeromgeving (minds-on En hands-on, open-opdrachten,

reflectie en evaluatie)6. Actieve kennisconstructie: Gebruik van instructie en methoden

waarbij leerling iets doet met de informatie (toepassen, creëren, uitleggen)

“Tell me and I forget. Teach me and I remember. Involve me and I learn” (B. Franklin)

28I n t e r v e n t i e

Resultaten onderzoek

• Significante toename van Relevantie:• Leerkrachten geven aan hersenkennis in

combinatie met koppeling naar de praktijk significant belangrijker te vinden na de workshop vergeleken met voor de workshop. Ze vinden de kennis over leren nuttig voor hun dagelijkse praktijk.

Open vragen

Heeft de workshop effect gehad op uw ontwikkeling als leerkracht of als persoon? (n= 58)

• Toegenomen interesse in leren, bewustwording en verrijking

• Toename in eigen nieuwsgierigheid en eigen verwondering

• Bewuster van eigen handelen en eigen aanpak in de klas

• Toegenomen kennis van de hersenen heeft positief effect op andere gebieden

Positief effect Bevestiging of aanscherping

Geen of nog geen effect

70.7% 6.9% 22.4%

Op welke manier heeft de workshop Brein en Leren effect gehad op uw visie op en mening over goed onderwijs en leren (n = 57)

• Ik ben me meer bewust van en heb inzicht in de complexiteit van leren (en lesgeven) en zie dat de rol van leerkracht dus erg belangrijk is

• Ik zie nu meer het belang in van de 6 OOL principes*

• Meer bewust van het belang van metacognitie en reflectie in de les

Positief effect Bevestiging of aanscherping

Geen of nog geen effect

52.6% 15.8% 31.6%

*Didactische OOL principes

1. Stimuleren nieuwsgierigheid2. Activeren voorkennis3. Aansluiten bij bestaande kennis4. Herhaling5. Rijke leeromgeving6. Actief leren en actief (hoger-order) denken

Op welke manier heeft de workshop Brein en Leren effect gehad op uw handelen in de klas op het gebied van didactiek, gebruik

methodes en/of informatieoverdracht (n = 53)

• Ik wil meer daadwerkelijk gebruik gaan maken van de OOL principes* en heb meer inzicht gekregen in het belang hiervan

• Ik kom meer los van de methodes, geef meer kindgericht les

• Ik maak meer gebruik van onderzoekende en ontwerpende aanpak

Positief effect Bevestiging of aanscherping

Geen of nog geen effect

50.9% 15.1% 34%

Op welke manier heeft de workshop Brein en Leren effect gehad op Uw omgang met leerlingen en/of hoe u leerlingen benadert (n

= 55)

• Ik probeer meer te differentiëren en aan te sluiten bij behoefte van het kind

• Ik heb meer begrip en geduld voor leerlingen (zie vaker in dat het geen onwil, maar onmacht is)

• Ik ben bewuster van mijn omgang met leerlingen en probeer dit te verbeteren

• Ik ben nu meer procesgericht bezig ipv resultaat gericht• Ik probeer kinderen meer uit te dagen

Positief effect Bevestiging of aanscherping

Geen of nog geen effect

49.1% 9.1% 41.8%

Op welke manier heeft de workshop Brein en Leren effect gehad op hoe u aankijkt tegen talentontwikkeling en intelligentie? (n = 58)

• Ik ben me meer bewust van de invloed van omgeving op de ontwikkeling van intelligenties (theory of intelligence)

• Ik zie nu meer het belang in van een brede talentontwikkeling• Ik ben me meer bewust van mijn eigen rol bij de

talentontwikkeling van een kind• Ik heb een beter begrip van het concept Intelligentie en van

hersenontwikkeling• Ik probeer meer te differentiëren

Positief effect Bevestiging of aanscherping

Geen of nog geen effect

56.9% 19% 24.1%

Welke aspecten uit de workshop heeft u onthouden, met welke nieuwe kennis wilt u aan de slag gaan? (n = 46)

1. Hoe onze hersenen leren (dat deze plastisch zijn)2. Meer bewust van het belang van de OOL principes*3. De invloed van ontwikkelings mindset op

daadwerkelijke ontwikkeling kinderen4. Ik heb meer feitenkennis over de hersenen5. Ik ben me meer bewust van het belang van

verwondering en nieuwsgierigheid6. Ik ben me meer bewust van de grote invloed van

omgeving op ontwikkeling van kind7. Ik ben me meer bewust dat de hersenen nog in

ontwikkeling zijn en dat dit dus consequenties heeft voor het gedrag in de klas

Conclusie• Toegenomen besef van belang van actief leren en

OOL• Intentie om OOL principes te gaan gebruiken • Toegenomen bewustzijn dat leren plaatvindt door

plasticiteit van de hersenen en toegenomen ontwikkelingsvisie ipv gefixeerde visie (growth en fixed mindset)

• Toegenomen besef van de rol van de leerkracht als coach bij ontwikkeling

Toekomst

• Meer kennis en inzicht in de basis van leren kan positieve stimulans zijn voor W&T (OOL) onderwijs in combinatie met professionalisering op gebied van OOL

• Niet alleen hersenkennis, maar hersenkennis als vehicel voor attitudeverbetering

Bedankt voor uw aandacht