Onderwijs maak je samen, scriptie beroepsvoorbereiding

30
Annemieke Legerstee

Transcript of Onderwijs maak je samen, scriptie beroepsvoorbereiding

Page 1: Onderwijs maak je samen, scriptie beroepsvoorbereiding

Annemieke Legerstee

Page 2: Onderwijs maak je samen, scriptie beroepsvoorbereiding

INHOUD

Voorwoord 2

Inleiding 2

Opzet van het onderzoek 3

Uitwerking van het onderzoek 3

Vm2e 3

Vk2f 5

Conclusies en evaluatie 7

Literatuuronderzoek 8

Bijlagen 15

Bibliografie 23

Afstudeeronderzoek beroepsvoorbereiding, Annemieke Legerstee Pagina 2

Page 3: Onderwijs maak je samen, scriptie beroepsvoorbereiding

VOORWOORDNu ik mijn onderzoek kan evalueren en ik kan terugkijken op het proces, kom ik tot een aantal conclusies over zaken die beter hadden gekund zodat ik meer een eenduidig resultaat had kunnen laten zien. De klassen die ik met elkaar heb vergeleken zijn in opzet en opdracht keus niet ideaal gebleken. Dit omdat ik halverwege de afstudeerstage van klassen wisselde. Ik heb hierdoor het onderzoek aan moeten passen en wel op een manier die minder praktisch bleek en waarbij de uiteindelijke resultaten minder goed met elkaar te vergelijken bleken. Daarbij heb ik een keuze gemaakt met indelen van de groepjes die goed heeft gewerkt qua motivatie en werkhouding voor de leerlingen maar voor het onderzoek juist zeer nadelig bleek te zijn. Waardoor ik deze vroegtijdig heb afgebroken.

De resultaten die ik ondanks het rommelige verloop heb geboekt zijn toch hoopvol en verrassend. En op de meeste vragen die ik voorafgaand aan het onderzoek had heb ik antwoorden gevonden. Sluitende conclusie is naar mijn mening dat wanneer de leerlingen zichzelf leren te evalueren en beter op de hoogte zijn van gestelde leerdoelen, je de leerlingen meer vrijheid kan en mag geven en ze een grotere verantwoordelijkheid opbouwen voor hetgeen ze maken.

INLEIDINGTijdens mijn werk en stage als docent vormgeving ondervind ik problemen in de beoordeling van werkstukken, ik wil dit zo objectief en eerlijk mogelijk doen maar loop hierbij tegen een aantal problemen op.

- De abstracte waarde van het punt. - De soms abstracte beoordelingscriteria. - Persoonlijke waardebepaling van de aantrekkingskracht van een werkstuk. - Door tijdgebrek niet altijd kunnen evalueren van een werkstuk en het punt ondersteunen van

feedback.- En vooral ook de weinig voeldoening gevende punten voor de leerling. (wanneer ze goed en

gemotiveerd hebben gewerkt halen ze soms toch maar een 6,5)

Daarbij ervaar ik dat leerlingen soms de docent volgen in het maakproces, (want deze beoordeelt het werk ten slotte vanuit de subjectieve kant), zodat ze weinig feeling met het werkstuk hebben en niet de eigen creativiteit ontwikkelen. Marie-Thérese van de Kamp: De criteria die bij de meer holistische beoordelingswijze gehanteerd worden zijn afkomstig uit tradities in de kunsteducatie en

Afstudeeronderzoek beroepsvoorbereiding, Annemieke Legerstee Pagina 3

Page 4: Onderwijs maak je samen, scriptie beroepsvoorbereiding

kunstgeschiedenis en zijn veelal gebaseerd op de ervaringen met betrekking tot beoordelen, zoals de docent deze zelf opgedaan heeft tijdens de eigen opleiding tot kunstvakdocent. De beoordelingen worden daarbij meestal op intuïtieve basis gedaan, en daarbij worden wel specifieke criteria gehanteerd, zij het impliciet deze worden niet of nauwelijks (van tevoren) geëxpliciteerd.

De leerling maakt het werkstuk voor de docent, zodat deze de leerling een goed punt kan geven. De bewustwording van gestelde criteria is hierdoor minimaal en de leerlingen ontwikkelen weinig artistieke gaven. Dit alles bracht mij ertoe om een onderzoek te doen naar een andere manier van beoordelen, die een grotere motivatie en meer feeling voor het werkstuk zou generen bij de leerling en een objectievere en meer eerlijke beoordelingsmogelijkheid zou creëren voor de docent.

OPZET VAN HET ONDERZOEKIk ben gaan onderzoeken of leerlingen meer verantwoordelijkheid voor en bewustwording van de criteria krijgen als ze zichzelf beoordelen. Daarbij heb ik twee klassen vergeleken waarbij de ene klas zichzelf heeft beoordeeld in een zelfstandige opdracht. En een klas die een groepsopdracht heeft uitgevoerd, en daarbij zichzelf het werk en elkaar zouden beoordelen.

Vooraf aan mijn onderzoek heb ik mijzelf een aantal vragen gesteld:

1. Komt er met een zelfstandige beoordeling meer differentiatie in de niveaus?2. Wat levert zelfstandige beoordeling op voor de leerling? En voor de docent?3. Creëert een vorm van zelfstandig beoordelen meer bewustwording over de gestelde criteria per

opdracht?

Stelling: Leerlingen krijgen meer kennis van het beeldend proces en betrokkenheid bij het leerproces als ze zichzelf leren beoordelen.

UITWERKING VAN HET ONDERZOEKIk ben als volgt te werk gegaan.Ik heb beide klassen allereerst ingelicht over het onderzoek en verteld wat de bedoeling is van het onderzoek en ze stapje voor stapje gedurende de lessen steeds meer uitgelegd wat ze moeten doen en hoe.

Klas vm2e: Zelfstandige beoordeling tijdens een individuele opdracht.

De beoordelingsformulieren heb ik vooraf aan het maakproces van de opdracht uitgedeeld zodat de leerlingen zich konden inlezen over de eisen die aan de opdracht gesteld werden. Tijdens het maakproces heb ik de rol van begeleider op me genomen en ze steeds gewezen op hun eigen verantwoordelijkheid en zelfstandigheid. Ik heb ze bij vragen over mijn mening van het werk steeds verwezen naar de criteria waar ze aan moesten voldoen en naar de zelfstandige beoordeling.

Afstudeeronderzoek beroepsvoorbereiding, Annemieke Legerstee Pagina 4

Page 5: Onderwijs maak je samen, scriptie beroepsvoorbereiding

Halverwege het proces heb ik een aantal leerlingen geselecteerd op motivatie en zekerheid, deze heb ik een observatieformulier laten invullen over de motivatie die hadden tijdens de opdracht.

Na het afronden van de opdracht heeft elke leerling een beoordelingsformulier ingevuld en ook allen nog een observatie vragenlijst.

De vragen van het beoordelingsformulier had ik per onderdeel gegroepeerd en in een tabel geplaatst waarbij de leerlingen een oordeel konden geven door middel van een kruisje.

5 vragen zijn kwaliteit gerelateerd: Zitten de initialen goed vast op de achtergrond? Hoe is het buigen van de initialen gelukt? Hoe vind je de soldeerpunten? Zijn de soldeerpunten sterk? Netheid van het schilderen, is de verf mooi egaal opgebracht en sluiten de verschillende kleuren

goed op elkaar aan?5 vragen zijn uitstraling gerelateerd:

Vorm van de achtergrond. Hoe vind je eindwerkstuk geworden? (ziet het er leuk uit) Hoe vind je combinatie van kleur/ vorm/ initialen? Uitstraling van de achtergrond, vind je het mooi geworden? Hoe is de vorm van de initialen?

En 1 vraag motivatie gericht: Hoe vind je dat je hebt gewerkt aan de opdracht, heb je goed je best gedaan?

Resultaat in grafiek:

uitstraling

kwaliteit

motivatie

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

onvoldoende

matig

voldoende

goed

zeer goed

Hieruit blijkt onder andere:

- Dat veruit de meeste leerlingen vinden dat goed werk hebben geleverd en hier ook goed hun best voor hebben gedaan.

- Dat de leerlingen die normaliter tijdens de opdracht gemotiveerd zijn en het resultaat ook vaak als mooi en goed gelukt betitelen dit nu ook zo voelden. Maar dat de leerlingen die dit normaal niet zo ervaren en ik dus als ongemotiveerd en onzeker had benoemd meer motivatie toonden en ook noemden dat ze meer feeling hadden met het werkstuk dat ze gemaakt hebben.

Afstudeeronderzoek beroepsvoorbereiding, Annemieke Legerstee Pagina 5

Page 6: Onderwijs maak je samen, scriptie beroepsvoorbereiding

- De beoordelingen kritisch en correct waren ingevuld, kloppend met de beoordeling van de docent.

- De gemotiveerde leerlingen kritischer waren over het werk dan de ongemotiveerde leerlingen. Grotere behoefte tot vooruitgang.

Had de docent hetzelfde oordeel over het werkstuk als jij?

Vond je een onderdeel minder goed gelukt?

Ben je trots op wat je gemaakt hebt?

Heb je het gevoel dat je meer grip of invloed had op je werkstuk?

Ben je tevreden met je cijfer?

0%10%

20%30%

40%50%

60%70%

80%90%

100%

janeeweet niet

Klas VK2f: Samenwerkingsopdracht met meerdere onderdelen. Beoordeling van elkaar, het werk en zichzelf.

Deze klas heeft een opdracht uitgevoerd genaamd Playground. De leerlingen hebben in groepjes van 4 een speeltuin/ playground gemaakt van hout op een formaat van 40 x 40 cm.

De opdracht bestond uit een aantal onderdelen: samen een mindmap of brainstorm maken over je gekozen thema. 4 schetsen. Een 3d tekening, plattegronden en de uiteindelijke playground.

De groepjes zijn vooraf ingedeeld. De leerlingen hebben gedurende 12 weken aan deze opdracht gewerkt.

Groepen indelingDe groepjes bestaande uit 4 leerlingen per groepje met een totaal van 7 groepjes heb ik vooraf aan de opdracht ingedeeld op kwaliteiten van de leerlingen. Ik ben ervan uitgegaan dat de leerlingen die gemotiveerd zijn en veel plezier hebben in het vak, de leerlingen die mindere motivatie voor het vak vertonen zouden meenemen tijdens het groepsproces, zodat ze elkaar zouden motiveren. De leerlingen die zichzelf profileren als leider binnen de groep heb ik samen geplaatst met de minder sociale leerling en/ of minder dominante leerling. Deze sterrenkinderen heb ik als captain van de groepjes gemaakt.

Ook heb ik bekeken welke leerling handig is welke minder en deze heb ik ook gelijk verdeeld over de groepjes, dus de minst handige leerling samen in een groepje met de handige leerling.

Dit alles zodat ze elkaar zouden motiveren en mee zouden trekken in het groeps/maakproces.

Afstudeeronderzoek beroepsvoorbereiding, Annemieke Legerstee Pagina 6

Page 7: Onderwijs maak je samen, scriptie beroepsvoorbereiding

Gedurende de lessen heb steeds duidelijk naar voren gebracht dat de leerling die ergens goed in is, vooral deze taak uit moet voeren. Zoals een leerling die uitblinkt in tekenen, vooral de 3d tekening laten maken.

Zelfstandige beoordeling. De leerlingen hebben de plattegrond en de schetsen van de playground met behulp van het beoordelingsformulier zelfstandig met het groepje beoordeeld.

Uitstraling: Hoe vind je de plattegrond geworden, ziet het er mooi uit? Creativiteit, is het ontwerp verassend?

Kwaliteit: Is de plattegrond uitvoerbaar, kan iemand het zo maken met alleen deze tekening (en)? Zijn alle getekende lijnen recht? Is de legenda duidelijk en netjes? Is de plattegrond netjes ingekleurd? Zijn de schetsen duidelijk en netjes?

Resultaat in grafiek:

kwaliteit

uitstraling

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

onvoldoendematigvoldoendegoedzeer goed

Hieruit blijkt onder andere dat de leerling zeer positief zijn over het werk. Waar in de beoordelingsgrafiek van VM2e nog af en toe een onvoldoende of een matig gegeven wordt, komt dat hier niet voor. Ook zijn ze eenzijdig in de antwoorden die ze geven. Sommige groepjes geven in de vragenlijst die ze in hebben gevuld wel aan moeite te hebben met de samenwerking en ze vinden het soms niet mooi worden, maar uit de beoordeling blijkt dit niet.

Ik heb de zelfstandige beoordeling vroegtijdig gestopt omdat de leerlingen te weinig kritisch op zichzelf zijn en het beoordelen vooral aan de captain overlaten. Dit betekent dat deze een te grote verantwoordelijkheid krijgt en er waarschijnlijk te weinig van geleerd wordt.

Als afsluiting van het onderzoek heb ik nog een vragenlijst aan de leerlingen uitgedeeld waarbij ze individueel vragen moesten beantwoorden over het resultaat, de samenwerking binnen het groepje, de eigen motivatie en over de beoordeling. Daar zijn de volgende resultaten uit voort gekomen.

Afstudeeronderzoek beroepsvoorbereiding, Annemieke Legerstee Pagina 7

Page 8: Onderwijs maak je samen, scriptie beroepsvoorbereiding

resultaat

samenwerking

motivatie

positiefnegatiefgeen mening

beoordelinggeen meningmakkelijkmoeilijk

- De leerlingen vinden het moeilijk om kritisch te zijn tegenover de medeleerlingen. Ze doen dit wel informeel tegenover elkaar en soms naar de docent toe. “Die leerling doet helemaal niets,” maar beantwoorden de samenwerkingsvraag daarna niet negatief.

- De beoordeling van het werk vonden ze gemakkelijk, en hieruit kan ik opmaken dat ze moeite hebben met kritiek te uitten. Ze vinden het snel goed. Doordat ik de captains o.a. geselecteerd heb op zelfvertrouwen, vinden ze dat wat ze maken beter dan de rest en geven zichzelf en dus het werk een goed punt. Van te voren had ik aangegeven welk oordeel op welk punt uitkwam, dus voldoende = 6, goed = 8 etc. 1 groepje had bijvoorbeeld alles beoordeeld met goed. En komt dus uit op een 8.

CONCLUSIES EN EVALUATIEDe kritische houding die ik wel vond bij de zelfstandige beoordeling in vm2e vind ik in deze klas niet terug. Ook het grotere verantwoordelijkheidsgevoel voor de beoordeling is niet of nauwelijks aanwezig. Daarbij hebben de leerlingen wel degelijk feeling met hetgeen ze maken. Zijn de meeste zeer gemotiveerd en enthousiast aan het werk en vinden datgene wat ze maken klaarblijkelijk ook erg goed.

De opzet zoals ik deze van te voren had bedacht werkte voor de leerlingen en de motivatie, werklust en het competitie niveau tussen de groepjes heel goed maar voor het onderzoek iets minder. De opdrachten zijn dermate verschillend dat het lastig is om duidelijke en eenduidige conclusies te trekken.

Daarbij was het met de opzet van het onderzoek ook de bedoeling dat ik een grotere differentiatie zou creëren door middel van de beoordeling. De differentiatie in de niveaus is wel aanwezig, de leerlingen uit de mavo (VM) klas zijn kritischer op zichzelf, en die uit de VK klas minder, waardoor leerlingen uit de VK klas zichzelf een hoger punt toekennen. Dit geeft wel het verschil in denk niveau aan maar is niet objectief.

Afstudeeronderzoek beroepsvoorbereiding, Annemieke Legerstee Pagina 8

Page 9: Onderwijs maak je samen, scriptie beroepsvoorbereiding

Ook had ik bedacht dat de leerlingen in het groepje elkaar zouden gaan beoordelen op werkhouding, inzet en samenwerking. Hier heb ik van af gezien omdat door de indeling van de groepjes de machtverhouding vast ligt en er hierdoor niet objectief beoordeeld kan worden.

LITERATUUR ONDERZOEK

Pedagogiek:

Luc Stevens

Onderwijs is er om talent te mobiliseren.

Om het beschikbare ontwikkelingspotentieel te wekken -en wel zo volledig mogelijk- moeten we de leerling wekken: zichzelf te instrueren en evalueren. Tot dat ontwikkelingspotentieel, behoort met name de metacognitieve ontwikkeling. Die reflectie faciliteerd en het mogelijk maakt jezelf in je ontwikkeling te volgen en je koers daarvoor uit te zetten. Leerlingen blijken heel kritisch te kijken naar zichzelf en de leraar. Deze emancipatie van de leerling, als actor, als medeonderzoeker, als partner van de leraar, gefaciliteerd door een leraar die zich van deze opdracht bewust is en wat daarvoor nodig is, kan een onderwijspiramide voorkomen. Van excellentie: voldoendes en geslaagden aan de top. Met aan haar brede basis herkansingen, misgelopen waardeerringen, voortijdige schoolverlaters, gekwetst zelfrespect en een verstoord geloof in eigen kunnen.

John Dewey

Leerinhouden worden als samenhangende thema’s uit de leefwereld gepresenteerd (‘occupations’); er wordt weinig uit het hoofd geleerd en des te meer met de handen gemaakt (‘manual training’). Communicatie, conversatie, constructie, creativiteit zijn de steekwoorden voor dit ‘nieuwe’ onderwijs. Niet de verbaal overgedragen ‘gestolde cultuur’, maar de levende werkelijkheid-van-alledag vormt het vertrekpunt van het onderwijs zoals Dewey zich dat voorstelt (Berding, 1999). Het leren op school moet in het verlengde liggen van het alledaagse, niet-schoolse leren. Er dient sprake te zijn van continuïteit van de ervaring van het kind (Dewey, 1916)

Afstudeeronderzoek beroepsvoorbereiding, Annemieke Legerstee Pagina 9

Page 10: Onderwijs maak je samen, scriptie beroepsvoorbereiding

Elk organisme, ook het menselijke, kenmerkt zich doordat het via transacties met zijn omgeving ervaringen opdoet: het grijpt in, staat open voor de gevolgen ervan (het ondergaat deze) om vervolgens opnieuw in te grijpen. Door die wisselwerking, waarbij het afwisselend actief en passief is, ontwikkelt het organisme zich.

Riverside school: Kiran Bir Sethi

COMMON SENSE IS COMMON PRACTICE Riverside is the amalgamation of an approach to learning that is embedded in common sense. It is a vibrant research center for school education, where insights from cutting-edge research are turned into working models of pedagogical practices with a single-minded focus: student wellbeing.

Onderwijskunde:

Robert-Jan Simons

Leren leren betreft het geleidelijk aan steeds vaardiger worden in de kunst van het zelfstandig en zelfverantwoordelijk leren en werken. […] Voor zelfstandig werken is op zich weinig metacognitief bewustzijn van leren nodig. […] Volstaan kan worden met enig bewustzijn van taakdoelen en taakstrategieën. [..] Voor zelfstandig leren is veel meer metacognitiviteit van leerlingen zelf nodig. Ze moeten om de leerstrategie te kunnen kiezen over metacognitieve kennis van leerstrategieën beschikken. Ook moeten ze tenminste enig zicht hebben op de door anderen genomen beslissingen over de drie overige componenten van het leerproces: leerdoelen, toetsing en feedback, beloning en beoordeling.

dr. Dominique Sluijsmans, Lectoraat Duurzaam beoordelen in vraaggestuurd leren.

De verantwoordelijkheid en zelfsturing van de leerling is naast ontwerp en communicatie het derde speerpunt. Ook in dit kader noem ik drie obstakels die duurzaam beoordelen belemmeren. Deze zijn 1) het geringe zelfsturende vermogen van leerlingen, 2)de lage betrokkenheid van leerlingen in de beoordeling, 3) het negeren van motivatie, toetsangst, en concepties van leerlingen.

Uit recent onderzoek blijkt bovendien dat zelfsturend leren, zelfstandig of in groepjes werken en via internet leren maar bij weinig leerlingen populair is. De voorkeur gaat uit naar veel lessen met duidelijke opdrachten en veel begeleiding. Cijfers zijn in dit opzicht zaligmakend. De directe waardering voor het nu weegt dan zwaarder dan de investering in leren op de lange termijn.

Morton Deutsch

Students are in a bewildering position if a teacher Marks them without telling them in sufficient detail the values, rules, and procedures employed in his or her grading. In such a situation, the

Afstudeeronderzoek beroepsvoorbereiding, Annemieke Legerstee Pagina 10

Page 11: Onderwijs maak je samen, scriptie beroepsvoorbereiding

mark-oriented students are necessarily anxiously dependent on the teacher’s approval, since they have no other basis for guilding their behaviour to achieve merit… Where the instructor is explicit in his or her style of grading, the student can be more independent of the teacher.

http://toetswijzer.kennisnet.nl/html/literatuur/competentiegericht_leren.pdf

De toetsing is er niet alleen om leerresultaten vast te stellen, maar ook om van te leren. Tijdens de toetsing doen leerlingen waardevolle leerervaringen op. Ook de inhoud van de toetsing verandert (het wat). De geïsoleerde toetsing van kennis en vaardigheden maakt plaats voor de integratieve beoordeling van kennis, vaardigheden en houdingen in (gesimuleerde) praktijksituaties. Daarnaast verandert de manier van toetsing (het hoe). Steeds meer scholen vervangen hun schriftelijk-theoretische toetsen door meer levensechte toetsvormen zoals een proeve van bekwaamheid of een portfoliobeoordeling. De nieuwe toetsvormen kunnen ertoe bijdragen dat leerlingen hun passieve, op memorisatie en reproductie gerichte leerstijl veranderen in een actieve, meer op betekenis en toepassing gerichte manier van leren.

(Crooks, 1988)The impact of classroom evaluating practices on students.

Zolang onderwijstijd en beoordelingstijd zwak zijn geïntegreerd zullen leerlingen zich vooral inspannen in de periodes vlak voor de beoordeling met het bekende uitstelgedrag tot gevolg.

Vakdidactiek:

Folkert Haanstra, de Hollandse schoolkunst

Lukt het de school om naïeve denkbeelden en oordelen te doorbreken en de intuïtieve kennis en vaardigheden op een hoger plan te brengen? Dat wil zeggen tot op het door de maatschappij gewenste niveau van kennis, dat bovendien aansluiting heeft met de actuele kennis in het betreffende vakgebied. Dat lukt maar ten dele en daarom vallen velen (na schooltijd of na het verlaten van het onderwijs) in de dagelijkse omgeving weer terug op een niveau dat maar weinig verder reikt dan spontaan al was bereikt. U-Curve

Schoolkunst is kunst die functioneel is binnen het instituut school.[…] Intern, voor de leerlingen, gebruikt de school deze kunst als welkome onderbreking, als therapie, om de psychologische

kosten van de institutionele druk te minimaliseren. Wat minder dramatisch zou men kunnen zeggen dat, omdát de kunsten in onze maatschappij vooral een vrijetijdsaangelegenheid zijn, ze die plaats ook in het onderwijs innemen.

Afstudeeronderzoek beroepsvoorbereiding, Annemieke Legerstee Pagina 11

Page 12: Onderwijs maak je samen, scriptie beroepsvoorbereiding

De productiegerichte benadering is zo voorgekookt dat bijna elke leerling de opdrachten wel kan uitvoeren. En bij de vrije benadering ontbreekt de eigenlijke beoordeling van de producten. Als je maar je best doet, krijg je een goed cijfer.

Peter G. Filene, Self-Grading: an experiment in Learning.

Self-grading fosters a spirit which the traditional procedure tends to stifle. In the first place, it performs an essential function of education: encouraging a student to be autonomous, to make decisions about and for himself with all the anquish and insight which such freedom brings with it.

Ken Robinson: Divergent Thinking

What all children have in common is that they will take a chance. They're not frightened of being wrong. I don't mean to say that being wrong is the same thing as being creative. But if you're not prepared to be wrong, you'll never come up with anything original. By the time they get to be adults, most kids have lost that capacity. They have become frightened of being wrong.

We run our companies like this, by the way. We stigmatize mistakes. Now, we're running national education systems where mistakes are the worst thing you can make.

We know three things about intelligence: First, it's diverse. We think about the world in all the ways we experience it. Second, intelligence is dynamic. Look at the working processes of the human brain: Intelligence is wonderfully interactive. The brain isn't divided into unrelated compartments. In fact, creativity, which I define as the process of having original ideas that have value, more often than not comes about through the interaction of different disciplinary ways of seeing things.

Marie-Therese van de Kamp, Beoordelen van creatieve beeldende producten in het voortgezet onderwijs.

Er bestaat een grote kloof tussen de professionele kunstwereld en de wereld van de kunsteducatie. Het zijn gescheiden werelden waarin de kunsteducatie haar eigen normen en waarden hanteert (beheersen van technische vaardigheden) die niet in overeenstemming zijn of afgestemd zijn op de hedendaagse professionele kunstwereld (groot accent op betekenis & concept; originaliteit in beeld en visie). Voor de kunsteducatie zou het kader uit de professionele beeldende kunst van groter belang moeten zijn om zodoende leerlingen goed op te kunnen leiden tot een eventueel toekomstig beroep in de professionele kunstwereld. (Kamp, 2010)

Afstudeeronderzoek beroepsvoorbereiding, Annemieke Legerstee Pagina 12

Page 13: Onderwijs maak je samen, scriptie beroepsvoorbereiding

Psychologie:

Rita Kohnstamm

Volgens Piaget voltrekt de denkontwikkeling zich in duidelijke fasen, waar een kind op bepaalde leeftijd beschikking over heeft. Een denkkader is een denkstrategie met typische eigenschappen. De volgorde van de denkstrategieën die een kind successievelijk hanteert om de werkelijkheid te begrijpen is aangeboren en ligt vast. Elk denkkader volgt een eigen logica en een kind legt die manier van redeneren over de werkelijkheid heen. Het past een denkschema toe op wat het beleefd. [...] Gaandeweg merkt het kind, door zijn ervaring weer wat wijzer geworden, dat toch niet alles wat het ziet en hoort in het denkkader past: het moet worden bijgesteld. [...] In die afwisseling van de twee vormen [...] komt een kinderlijk brein tot denkstructuren van een steeds verfijnder en hoger plan.

Ontwikkeling van het denkvermogen: Ze zijn zich meer dan voorheen bewust dat het vaak om hun persoonlijke indrukken gaat, ze gebruiken vaker ‘volgens mij’, of ‘ik vind’.

De adolescent haalt groot behagen uit bediscussiëren en beargumenteren van dagelijkse dingen, Plato zei hierover: ‘Ze laten geen steen onopgetild, en in hun verrukking als zij voor het eerst de smaak van wijsheid te pakken krijgen, ergeren ze iedereen met hun disputen’.

In de adolescentie neemt de mogelijkheid tot metacognitie toe: Het kunnen denken over het eigen denken. Besef van wat je weet, en hoe je denkt, van oplossingsstrategieën en leermethodes die je liggen.

Lezend over en pratend met jonge adolescenten krijgt men de indruk dat vooral competentie in het concrete en praktische bijdraagt aan een positief zelfbeeld. Iets kunnen en kunnen laten zien dat je het kunt.

David G. Myers, The inflated self

Stream 2: Favorably biased self-ratings: Can we all be better than average?

It appears that in nearly any area that is both subjective and socially desirable, most people see themselves as better than average. For example, most American business people see themselves as more ethical than the average American business person. […]

The College Board recently invited the million high school seniors taking its aptitude test to indicate “how you feel you compare with other people your own age in certain areas of ability.” Judging from the students’ responses, it appears that America’s high school seniors are not

Afstudeeronderzoek beroepsvoorbereiding, Annemieke Legerstee Pagina 13

Page 14: Onderwijs maak je samen, scriptie beroepsvoorbereiding

plagued with inferiority feelings. Sixty per cent reported themselves as better than average in “athletic ability.” […]

Stream 3: Self-justification: If I did it, it must be good.

If an undesirable action cannot be forgotten, mis-remembered or undone, then often it is justified. If social psychological research has established anything, it is that our past actions influence our current attitudes. Every time we act, we amplify the idea lying behind what we have done, especially when we feel some responsibility for having committed the act.

Definitie authentiek leren: Roelofs en Houtveen (1999)

‘Een proces van leren waarbij de lerende voor hem of haarzelf betekenisvolle inzichten verwerft, primair startend vanuit de intrinsieke motivatie en voortbouwend op bestaande inzichten. Authentiek leren vindt plaats in voor de lerende relevante, praktijkgerichte en levensechte contexten, waarbij hij/zij een actieve constructieve en reflectieve rol vervult, mede via de communicatie en interactie met anderen.’ (ibid., p. 240)

Afstudeeronderzoek beroepsvoorbereiding, Annemieke Legerstee Pagina 14

Page 15: Onderwijs maak je samen, scriptie beroepsvoorbereiding

Afstudeeronderzoek beroepsvoorbereiding, Annemieke Legerstee Pagina 15

Page 16: Onderwijs maak je samen, scriptie beroepsvoorbereiding

BIJLAGEN

Opdracht 1: Initialen solderen. Zelfstandig beoordelen.Onderdeel van het afstudeerwerk

BeoordelingsformulierNaam:________________________________________________________Klas:___________________

De opdracht initialen solderen eindigt met een beoordeling van het werk. Normaal beoordeeld de docent je werk maar nu mag je dit zelf doen. Lees elke vraag goed door en geef aan hoe je denkt dat je daarop gescoord hebt.Wees kritisch maar niet té. Durf jezelf ook goed te beoordelen.Het eerste deel van de beoordeling gaat over het werk in totaal. Daarna beoordeel je het soldeerwerk (de initialen) en je achtergrond apart. Het laatste deel gaat over jezelf. O=onvoldoende / M=matig / V=voldoende / G=goed / ZG=zeer goed. Kruis het juiste vakje aan

1) Hoe vond je de opdracht, had je moeite met sommige onderdelen of vond je dat het juist heel goed ging? Licht toe: _____________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Afstudeeronderzoek beroepsvoorbereiding, Annemieke Legerstee Pagina 16

Werkstuk totaalO M V G ZG

1) Zitten de initialen goed vast op de achtergrond?2) Hoe vind je het eindwerkstuk geworden? (ziet het er leuk uit)3) Hoe vind je combinatie van kleur/ vorm/ initialen?

InitialenO M V G ZG

1) Hoe is het buigen van de initialen gelukt?2) Hoe vind je de soldeerpunten?3) Zijn de soldeerpunten sterk?4) Hoe zijn de vormen van de initialen?

AchtergrondO M V G ZG

1) Uitstraling van de achtergrond, vind je het mooi geworden?2) Netheid van het schilderen

Heb je de verf mooi egaal opgebracht?Sluiten de verschillende kleuren goed op elkaar aan?

3) Vorm van de achtergrond.Werkhouding

O M V G ZG1) Hoe vind je dat je hebt gewerkt aan de opdracht, heb je goed

Je best gedaan?

Page 17: Onderwijs maak je samen, scriptie beroepsvoorbereiding

Vragen tijdens het maken van de opdracht. Vooraf besproken door de docent maar zelfstandig ingevuld door de leerling.

Bij deze vragenlijst kun je geen goede of foute antwoorden geven. Je moet opschrijven wat je denkt en zo eerlijk mogelijk antwoorden. Dit geldt niet voor een beoordeling maar wordt alleen meegenomen in mijn onderzoek.

Hoe ben je aan de opdracht begonnen? Ben je gelijk aan het werk gegaan? Vind je het moeilijk, zag je er tegenop of vond je het juist leuk om eraan te beginnen?_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Merk je een verschil nu je weet wat er van je verwacht wordt bij deze opdracht, in je manier van werken? Ben je net zo gemotiveerd? Of juist meer? Of juist minder omdat nu jij in plaats van de docent zegt wat goed en fout is?_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Wat verwacht je van het eindresultaat? Ga je jezelf goed beoordelen, denk je, en ligt dit aan het ontwerp of omdat je netjes kunt werken? Of heeft het te maken met je inzet? Of misschien ben je gewoon erg goed in dit vak._________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Observatievragenlijst in te vullen door de leerling na het maken van de opdracht en het invullen van het beoordelingsformulier.

Afstudeeronderzoek beroepsvoorbereiding, Annemieke Legerstee Pagina 17

Page 18: Onderwijs maak je samen, scriptie beroepsvoorbereiding

Bij deze vragenlijst kun je geen goede of foute antwoorden geven. Je moet opschrijven wat je denkt en zo eerlijk mogelijk antwoorden. Dit geldt niet voor een beoordeling maar wordt alleen meegenomen in mijn onderzoek.

Ben je tevreden met het cijfer dat je jezelf hebt gegeven? ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Heb je het gevoel dat je meer grip en invloed had op je werkstuk? ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Ben je trots op wat je gemaakt hebt? En waarom? ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Wat vond je er goed of minder goed aan en kwam dit in de beoordeling ook naar voren, zo ja op welke manier?______________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Had de docent dezelfde mening over je werkstuk als jij? Met andere woorden is het cijfer dat je jezelf hebt gegeven blijven staan?______________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Merk je een verschil nu je weet wat er van je verwacht wordt bij deze opdracht, in je manier van werken? Ben je net zo gemotiveerd? Of juist meer? Of juist minder omdat nu jij in plaats van de docent zegt wat goed en fout is?_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Afstudeeronderzoek beroepsvoorbereiding, Annemieke Legerstee Pagina 18

Page 19: Onderwijs maak je samen, scriptie beroepsvoorbereiding

PlaygroundTijdens deze opdracht ga je een playground of speelveld maken. Je werkt samen in een groepje van 4.

Een van de groepsleden is de captain (groepsleider). Als captain ben je verantwoordelijk voor je groepje en zorg je ervoor dat iedereen zijn of haar taak doet. Maar je werkt ook mee aan de opdracht. Je bent ook verantwoordelijk voor alle spullen die bij de opdracht horen. Deze bewaar je in je map, en je zorgt ervoor dat deze netjes blijven.

Elk groepje werkt met een eigen thema. Je mag dit thema zelf kiezen of je kiest er een uit de onderstaande ideeën.ValentijnApenkooiAdventure

Science fictionChill-outKermis

Onderwater

De playground wordt gemaakt in hout op het formaat van 40x 40 cm.

Je begint de opdracht door met je groepje te brainstormen. Dat is een manier om tot goede ideeën te komen. Waarbij je alles opschrijft op een groot blad wat te maken heeft met je thema. Deze brainstorm laat je zien aan de docent waarna je plaatjes mag zoeken op de computer. Voor de volgende les heeft elke leerling minimaal 5 plaatjes die te maken hebben met je thema of met een speeltuin.

De playground die jullie de komende lessen gaan bedenken en maken, mag uit 1 of meerdere verdiepingen bestaan met een maximale hoogte van 30 cm. Maar let er wel op dat je het moet kunnen maken binnen de tijd van ongeveer 8 lessen.

Tijdens deze opdracht gaan jullie elkaar beoordelen.

Succes!

Plattegrond Playground

Afstudeeronderzoek beroepsvoorbereiding, Annemieke Legerstee Pagina 19

Page 20: Onderwijs maak je samen, scriptie beroepsvoorbereiding

De plattegrond van je playground is de basis van je ontwerp. De plattegrond ga je met je groepje en met de docent beoordelen.

Op een plattegrond kun je een aantal dingen zien, hoe groot dat alle onderdelen worden. Waar deze komen te staan en van welke materialen ze worden gemaakt.

Bij een plattegrond hoort een legenda. Dat is een lijstje waarin staat wat iets is. In je plattegrond werk je namelijk met kleuren en symbolen, je schrijft dus niet op wat waar komt in de plattegrond maar in je legenda.

Bijvoorbeeld: als je een lounge hoekje in je ontwerp hebt maak je deze grijs. Zodat duidelijk wordt waar deze begint en hoe groot het is. In je legenda zie je dan dit.

Lounge hoek

Als er kussens in de lounge hoek liggen geef dit dan ook aan. Je kunt dan bijvoorbeeld streepjes erin zetten.

kussens

De legenda bestaat uit allemaal vakjes met kleurtjes en streepjes en tekentjes met daarnaast wat het betekent.

Elke verdieping krijgt zijn eigen plattegrond, net als in je schets.

Beoordeling

De plattegrond moet voldoen aan de volgende criteria:

- De plattegrond moet netjes getekend zijn. Eerst potlood, dan fineliner- De plattegrond is je basis van het ontwerp, dus moet uitvoerbaar zijn.- Getekend op A2 formaat, grote van de plattegrond 40x40 cm- Gebruik van legenda- Duidelijkheid

Afstudeeronderzoek beroepsvoorbereiding, Annemieke Legerstee Pagina 20

Page 21: Onderwijs maak je samen, scriptie beroepsvoorbereiding

- Creativiteit

Succes!

Plattegrond beoordeling

Deze beoordeling vul je samen met je groepje in. 1 beoordelingsformulier per groepje waarbij de captain de knopen doorhakt, dat wil zeggen, als jullie samen niet tot een beslissing komen moet de captain de uiteindelijke beslissing maken.

Wees kritisch naar je werk, maar niet te.

Klas:__________________Groepje van: _____________________________________________

Thema van je playground:________________________________________________________

Afstudeeronderzoek beroepsvoorbereiding, Annemieke Legerstee Pagina 21

Plattegrond totaal O M V G ZG4) Hoe vind je de plattegrond geworden, ziet het er mooi

uit?5) Is de plattegrond uitvoerbaar, kan iemand het zo maken

met alleen deze tekening (en)?6) Creativiteit, is het ontwerp verassend?

Netheid O M V G ZG5) Zijn alle getekende lijnen recht?6) Is de legenda duidelijk en netjes?7) Is de plattegrond netjes ingekleurd?

Page 22: Onderwijs maak je samen, scriptie beroepsvoorbereiding

Naam:_____________________________Klas:__VK2f___Groepje van:__________________

Vragenlijst naar aanleiding van het onderzoek en de opdracht Playground.Vul de lijst zo goed mogelijk in. Zet een kruisje bij ja of nee . Als je het antwoord niet weet zet je

een kruisje bij geen

mening.

Afstudeeronderzoek beroepsvoorbereiding, Annemieke Legerstee Pagina 22

ja nee Geen mening

1) Vind je het een leuke opdracht?

2) Vind je dat jullie playground mooi/ goed wordt?

3) Vind je dat er goed samengewerkt wordt in je groepje?

4) Is de taakverdeling goed? Oftewel: moet iedereen evenveel werk doen?

5) Vind je dat je goed je best doet voor de taken die jij moet doen?

6) Vind je dat de andere leden van je groepje goed hun best doen?

7) Vind je jezelf gemotiveerd?

8) Vond je het moeilijk om je eigen werk te beoordelen?

9) Ben je trots op wat je tot nu toe gemaakt hebt?

Page 23: Onderwijs maak je samen, scriptie beroepsvoorbereiding

Als je wilt kun je het antwoord van een van de vragen hieronder uitleggen. Zet dan even het nummer van de vraag erbij:

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

BIBLIOGRAFIE

Crooks, T. J. (1988). The Impact of Classroom Evaluation Practices on Students. Review of Educational Research, Vol. 58, No. 4 , 45.

Deutsch, M. (1951). Social Relations in the Classroom and Grading Procedures. The Journal of Educational Research, Vol. 45, No. 2, Classroom Dynamics , 7.

Ebbens, S., & Ettekoven, S. (2009). Samenwerkend leren, praktijkboek. Groningen: Noordhoff.

Filene, P. G. (1969). Self-Grading: An Experiment in Learning. The Journal of Higher Education , 7.

H.J.M. van Berkel, A. B. (1993). Beoordelen in het onderwijs. Houten/ zaventem: Bohn Stafleu Van Loghum.

Haanstra, F. (1995). Katern kunsteducatie, leren zien als doel en effect van kunsteducatie. utrecht: LOKV.

Afstudeeronderzoek beroepsvoorbereiding, Annemieke Legerstee Pagina 23

Page 24: Onderwijs maak je samen, scriptie beroepsvoorbereiding

Hagen, Konings, & Haanstra. (2009). Grenzen aan samenhang, de kunstvakken in de vernieuwde onderbouw voortgezet onderwijs. Amsterdam: Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten.

Hoorn, M. v. (2009). Culturele invloeden op de esthetische beoordleing van beeldend werk. Utrecht: Cultuurnetwerk.

Kamp, M.-T. v. (2010). Beoordelen van creatieve beeldende producten en processen van leerlingen in het voorgezet onderwijs.

Kohnstamm, R. (2002). kleine ontwikkelingspsychologie: de adolescentie. Houten/ Diegem: Bohn Stafleu Van Loghum.

Koning, H. d. (1998). Leren zelfstandig leren. Baarn: Nijgh Versluys.

Simons, R.-J., & Zuylen, J. (n.d.). van zelfstandig werken naar zelfverantwoordelijk leren.

Wit, j. d., Veer, G. v., & Slot, N. (1997). Psychologie van de adolescentie. Baarn: Intro.

Afstudeeronderzoek beroepsvoorbereiding, Annemieke Legerstee Pagina 24