Onder de oppervlakkigheid van het lastenboek is biologische landbouw stevig verankerd

Lieve Vercauteren4 maart 2020

Nu alle supermarkten bio willen aanbieden, aan lage prijzen, maar zonder één vlekje, voelt Frank een nieuw gevaar op zich afkomen: "Er is naar mijn gevoel een commerce aan 't bloeien van biologische bestrijdingsmiddelen. Producenten die hun groenten cosmetisch perfect moeten aanbieden, zullen naar alle mogelijke toegestane gewasbeschermingsmiddelen grijpen. lk zie daar een groot gevaar in. Je bent toch niet verplicht om die middelen te gebruiken, hoor je dan. Dat is zuivere onzin. Op dat moment staan wij met onze rug tegen de muur. Als we nog willen afzetten, hebben we geen keuze." Voor Frank is het duidelijk: "Bio moetje bio houden.

(uittreksel uit een interview verschenen in landbouwleven in juni 2019)

Het dilemma van een bioteler:

Bio heeft veel gezichten

Verschillende invullingen

- Een groeimarkt- Landbouw zonder kunstmest en chemische

gewasbescherming- Een set productieregels bepaald door Europese wetgeving- Een wereldwijde beweging van producenten en

consumenten voor duurzame landbouw.- Een holistische benadering om het leven op aarde te

onderhouden.

Hoe het begon

- Pioniers bekommerd om bodemvruchtbaarheid vanaf de jaren 20 van de vorige eeuw.

- Vertaald in productieregels en privélastenboeken in Europa vanaf de jaren 70 van de vorige eeuw.

- Wettelijke bescherming op Europees niveau vanaf 1991.- Europese bioverordening vanaf 2007: regels voor productie,

verwerking en controle. - Europees label verplicht vanaf 2012.

De biologische productie is een alomvattend systeem om landbouwbedrijven te beheren en levensmiddelen te produceren volgens een methode die de beste milieu- en klimaatactiepraktijken, een hoog biodiversiteitsniveau, de instandhouding van natuurlijke hulpbronnen en de toepassing van strenge normen op het gebied van dierenwelzijn en productie combineert en is afgestemd op de vraag van een toenemend aantal consumenten naar producten die worden vervaardigd met natuurlijke stoffen en processen. De biologische productie speelt aldus een tweeledige rol in de samenleving, enerzijds als leverancier aan een specifieke markt die inspeelt op de vraag van de consument naar biologische producten, en anderzijds als leverancier van voor het algemene publiek beschikbare goederen die bijdragen tot de bescherming van het milieu en het dierenwelzijn, alsmede tot de plattelandsontwikkeling.

Definitie volgens de Europese Commissie

Definitie volgens IFOAM

“Biolandbouw is een productiesysteem dat de gezondheid van de bodem, het ecosystem en de mens onderhoudt en verbetert. Het baseert zich eerder op ecologische processen, biodiversiteit en cycliaangepast aan de lokale omstandigheden dan op externe inputs die eenomgekeerd effect kunnen hebben. Biolandbouw combineert traditie, innovatie en wetenschap ten voordele van de gedeelde leefomgeving enpromoot eerlijke relaties en een goede levenskwaliteit voor allebetrokkenen”

De 4 principes van bio

Gezonde voeding, op een gezonde manier geproduceerd

• Een gezonde bodem levert gezonde gewassen, die de gezondheid van dier en mens ondersteunen.

• Werken aan een gezond landbouwsysteem met aandacht voor een gevarieerd en bloeiend landschap.

• Verwerkte biologische voedingswaren met zo weinig mogelijk additieven.

• Een bioboer mag geen chemische bestrijdingsmiddelen, kunstmest of ggo’sgebruiken, biologische dieren krijgen geen preventieve antibiotica.

Gezonde bodem in praktijk

De voorbije jaren deed Inagro ervaring op met niet-kerende grondbewerking. Een vruchtbare bodem kan enkel optimaal functioneren als ook de bodemstructuur top is. Bodemverdichting door de veelvuldige bewerkingen met (zware) tractoren is een van de grote bedreigingen. Vaste rijpaden bieden daarop een antwoord. Buitenlandse ervaringen geven bovendien aan dat het rijpadensysteem en niet-kerende grondbewerking elkaar kunnen versterken.

Gezonde bodem in praktijk

An van de Zonnekouter“Onze buitenteelten worden enkel bemest met compost op basis van stalmest van eigen koeien en veel stro. We gebruiken daarvoor geen handelsmeststoffen. Als er toch bijkomende stikstofnoden zijn, dan kunnen we die opvangen met grasklaver. We zitten wel met een zandbodem en dus willen we het organische stofgehalte nog verder optrekken. Zo krijgen we een vruchtbaardere bodem.”

Gezonde productie in praktijk

Een belangrijke strategie tegen de aardappelplaag is het gebruik van zogenaamde robuuste aardappelrassen. Die zijn resistent tegen de aardappelplaag of worden dermate vroeg geteeld dat ze vóór het opkomen van de plaag al voldoende opbrengst realiseren. Op die manier kan het gebruik van koper (als fungicide) tot een minimum beperkt worden of zelfs helemaal achterwege gelaten worden.

Om de biologische aardappelteelt verder te verduurzamen ondertekende de biologische aardappelsector een samenwerkingsconvenant.

Gezonde dieren in praktijk

Jos van de Natlandhoeve: “Met een uitgekiend weidebeheer kan je je wormendruk laag houden”.

Door kruidenmengsels in te zaaien, kan je als boer je dieren wormvrij houden. Renaat: “Sinds we kruidenmengels inzaaien in de graasweide, moeten we niet meer ontwormen. Over het algemeen helpen kruiden om ziekten en parasieten te voorkomen. Ik gebruik vaak een mengeling, maar je kan bepaalde kruiden ook apart kopen, zoals cichorei, weegbree, duizendblad, smalle weegbree en karwij. En het bodemleven wint ook bij het feit dat ik geen ontwormingsmiddelen meer gebruik.”

Gezondheid in de verwerking in praktijk

Dries van het Dischhof: “Door je grondstoffen zo weinig mogelijk te bewerken, verlies je ook minder enzymen en vitaminen. Daardoor blijft je product rijk aan voedingsstoffen”.

Producten zonder additieven zijn mogelijk. Voedingsverwerker La vie estbelle past zijn productieproces aan aanhet product, niet omgekeerd.

"We gebruiken bewust geen enkel additief ook geen additieven die de biologische wetgeving toelaat."

Landbouwmet respectvoor de natuur

• Een bioboer waakt over het leven in de bodem. Hij is ook begaan met de biodiversiteit, in zowel fauna als flora.

• Grondgebonden veehouderij met een beperkt aantal dieren per hectare, geen mestoverschot.

• Dieren verblijven in hun natuurlijke omgeving, bijvoorbeeld grazend in de wei.

• Maximale productie is niet het streefdoel.• Zuinig met grondstoffen, water en energie.

Respectvoor de natuur in praktijk Geertje van bioboerderij Aardevol:“Ons landbouwperceel is omrand met een

meidoornhaag. Van de 2,85 ha is ongeveer 0,85 ha ingericht als rand. Aan de kopakkers is er 6 meter ingezaaid met grasklaver of bloemenmengsels. Insecten maken daar in de zomer gebruik van en migreren in de winter naar de hagen. De bloemenresten blijven staan tot het voorjaar, zodat insecten makkelijker kunnen overwinteren. We zien daardoor ook heel wat insecten en vogels rond onze percelen. De nuttige insecten zorgen voor hogere oogsten, want ze eten schadelijke insecten op.”

Respectvoor de natuur in praktijk

Michel van de Appelfabriek: "We doen op ons bedrijf veel inspanningen om de biodiversiteit te verhogen. In elke boomgaard hangt een torenvalkkast, waar elk jaar jongen worden uitgebroed. Op de zolder van de boerderij broedt een kerkuil. Een poelzorgt voor bewatering en de dieren, maar ook de biodiversiteit vaart er wel bij. Onze houtkanten zitten vol met nuttige fauna (ook insecten) en flora.

Respect voor de natuur in praktijk

Meer dan 130 Vlaamse, Waalse en Nederlandse biologische groentetelers kwamen samen op CSA De Witte Beek in Bierbeek tijdens de eerste Bingenheimer SaatgutRassendag in België.

Bingenheimer Saatgut ziet zaadgoed niet als economische goederen maar als cultuurgoederen. Samen met de partners veredelaars en vermeerderaars kiezen ze daarom resoluut voor reproduceerbare, zaadvaste rassen, en bevorderen zij biologisch-dynamische en biologische veredeling. Onder de aanwezige boeren en boerinnen klinken vele persoonlijke redenen om te werken met de zaadvaste rassen: de kwaliteit en de kiemkracht van het zaad, het belang dat Bingenheimer Saatgut hecht aan selectie op smaak, de rassenverscheidenheid, en de diversiteit aan smaken, kleuren en vormen.

Zuinig met grondstoffen in praktijk Biologisch veehouder Jos De Clercq legt uit hoe

hij met de hulp van anderen de kringloop sluit op zijn bedrijf Natlandhoeve: “Door samen te werken met biologisch groentebedrijf De Nieuwe Winning, sluiten wij voor onze bedrijven de kringlopen. We recupereren ook ons afval. Zo gaat een deel van het groente-afval naar de dieren. Denk aan te kleine aardappelen, mislukte rode biet, kolen enzovoort. Het krachtvoer dat ik aan mijn jonge stieren voeder komt van onverkoopbare granen, zemelen en het afval van de bloem. De koeien krijgen geen krachtvoer, maar een rantsoen op basis van grasklaver en hooi.”

Eerlijke handel

• Boeren kunnen leven van hun werk en krijgen een eerlijke prijs betaald.

• Consumenten betalen een correcte prijs voor een voedzaam product.

• Ook voedselzekerheid en toegang tot gezond voedsel voor iedereen valt onder dit principe.

• Obesitas, voedselverspilling, hongersnood: de huidige voedselproductie en –distributie is vaak onrechtvaardig.

Eerlijke handel: in praktijk

Consumenten denken vaak dat bioproducten duurder zijn, dus is het als winkelier een goed idee om open te zijn over je prijszetting. Wat krijgt de boer, wat krijg jij?In de Food Hub in Leuven doen ze het zo: "In de winkelruimte krijgen klanten de verhalen van de producenten te lezen en op de prijskaartjes staat hoeveel de boer krijgt voor zijn product, hoeveel er naar transport gaat en hoeveel de winkelier er zelf aan overhoud.

Eerlijke handel: in praktijk

Eerlijke handel: in praktijk

Zorg voor de toekomst

• Voldoende kwalitatief voedsel voor iedereen, geteeld met respect voor mens, dier en planeet: in bio is dat het doel.

• Internaliseren van alle kosten: schade voorkomen aan de ons omringende biodiversiteit, de kwaliteit van ons water, vruchtbaarheid van de bodem...

• Geen ggo's

Zorg voor de toekomst in praktijk

Actieve consumentenparticipatie in de landbouw

Door de focus op omzet en de prijszetting op basis van concurrentie is het heersende

mondiale landbouwmodel slechts houdbaar voor enkelen. Daarom kiest CSA voor een andere, vernieuwende weg. We zaaien,

planten, oogsten en kweken, met respect voor de natuur en het ecologisch evenwicht, voor

een markt van lokale consumenten. Door in te zetten op betrokkenheid, leren we de buurt de

meerwaarde van de bioboer kennen en werken we mee aan een coherente lokale

gemeenschap.

Zorg voor de toekomst in praktijk

Zorg voor de toekomst in praktijk

Bioboerderij De Loods stelt zijn dak ter beschikking aan omwonenden om zonnepanelen op te plaatsen.

Zorg voor de toekomst in praktijk

De toekomst voor Bio bij Bernd is duidelijk: “we zijn op vrij korte tijd sterk gegroeid, en nu is het de uitdaging om van het bedrijf een robuust geheel te maken. Inzetten op bodemvruchtbaarheid, ook stappen vooruit zetten op energie-efficiëntie of waterverbruik: dat soort stappen. Ik zal trots zijn als er hier binnen enkele jaren een bedrijf staat dat klaar is voor de toekomst en ook voor volgende generaties. Daaraan kunnen werken, daar ben ik bijzonder trots op.”

www.bioforumvlaanderen.bewww.biobedrijvengids.be

Mail: info@bioforumvl.beTelefoon: 03/286.92.78

Meer weten?