NOTUSNOTATIE

MUZIEK

®

introductie

WAT IS NOTUS?

• NOTUS is een hybride muzieknotatie: elementen uit de conventionele notatie in combinatie met nieuwe elementen;

• NOTUS is een visuele notatie met veel minder te memoriseren tekens en regels:bv. voor piano zijn er tot 80% minder notenbalkplaatsen voor de noten aan te leren als gevolg van: 1. het notatieprincipe ‘what-you-read-is-what-you-play’,

2. nieuwe tekens met ‘ infographics’ eigenschappen (betekenis is uit de vorm af te leiden);

• NOTUS heeft dezelfde notatiemogelijkheden als de conventionele notatie — zelfs meer zoalsspecifieke tekens noodzakelijk voor de notatie van 20-21e eeuws hedendaags klassiek / microtonen / een nieuwe ‘tabulatuur-noten notatie’ / uitgebreide drum notatie;

• NOTUS is ingebed in de muziektheorie en heeft visuele studie hulpmiddelen ter ondersteuning (bv. NOTUS tonica-voortekening en interval-legende);

• NOTUS is een volwaardige muzieknotatie: geen ‘opstap’ naar de conventionele notatie;

• NOTUS is voor alle instrumenten, alle moeilijkheidsgraden, alle leeftijden;

• NOTUS partituren kunnen naast de conventionele partituren worden gebruikt, bv. in het onderwijs: samenspel van ‘conventionele’-leerlingen en ‘NOTUS’-leerlingen.

GEEN CONCURRENT

NOTUS is geen concurrent van de conventionele muzieknotatie maar een noodzakelijk alternatief dat zich richt op specifieke doelgroepen en doelen.

DOELGROEPEN

Zoals aangegeven is NOTUS een totaalconcept en een volwaardige muzieknotatie, onafhankelijk van

muziekgenres, moeilijkheidsgraden, instrumentkeuze of leeftijd. Kortom: NOTUS is bedoeld voor

iedereen die muziek wil spelen via genoteerde muziek.

Op de volgende doelgroepen zal NOTUS zich in de beginfase extra richten:

• Muziekonderwijs (zowel scholen als privé). NOTUS biedt voor het onderwijs veel extra moge-

lijkheden: meer mensen die les nemen, sneller resultaten met muziekstudie, meer tevreden

leerlingen/cursisten;

• Amateur musici die met een muziekstudie zijn gestart, moeite hebben met de conventionele

notatie en daardoor stagneren in hun muzikale ontwikkeling of helemaal zijn gestopt;

• Nieuwelingen die een muziekstudie willen starten, waaronder:

• Jongeren en volwassenen, die in de hedendaagse communicatie- en informatiemaatschap-

pij, dagelijks bloot staan aan een massa boodschappen en prikkels. Daardoor is het voor

veel van deze mensen moeilijk om zich bij de muziekstudie te concentreren en veel infor-

matie te onthouden. NOTUS doet veel minder een beroep op deze vaardigheden dan de

conventionele notatie;

• Ouderen die door middel van muziek op zoek zijn naar een zinvolle uitdaging en invulling

van hun toenemende vrije tijd. Deze sterk groeiende groep wil op muzikaal terrein op korte

termijn vooruitgang boeken zonder al te zware inspanning. NOTUS biedt die mogelijkheid

veel meer dan de conventionele notatie.

MISSIE

De missie van NOTUS is om door middel van een eenvoudigere muzieknotatie wereldwijd veel meer

mensen in staat te stellen om genoteerde muziek te spelen en uit te groeien tot een geaccepteerde

nieuwe volwaardige notatie naast de bestaande conventionele muzieknotatie. Op die manier wil

NOTUS bijdragen aan:

• de verbetering van het algemeen ethische en geestelijke welzijn;

• het vermengen van culturen en het verbeteren van integratie;

• het behoud van het Westerse muziekpatrimonium;

ONTWERPFILOSOFIE

1. Zichtbaar maken van de herhaling van het octaaf op de notenbalk.

De herhaling van het octaaf is één van de belangrijkste pijlers en structuren van Westerse muziek. Door deze herhaling is de achterliggende studiefilosofie ‘één octaaf leren en daardoor alle octaven kunnen lezen’ mogelijk. Daarvoor moet deze herhaling echter in de constructie van de notenbalk visueel zijn. In de conventionele notenbalk is deze herhaling van het octaaf niet zichtbaar, ze is onderwerp van memorisatie.

Hierdoor is het visualiseren van de herhaling van het octaaf in de structuur van de NOTUS notenbalk de eerste prioriteit.

2. Corrigeren en wegnemen van alle onduidelijkheden en notaties die tot verwarring leiden.

De duidelijkheid en toegankelijkheid van de conventionele notatie lijdt onder het gewicht van vele notaties die tijdens haar eeuwenoude geschiedenis regelmatig werden toegevoegd om nieuwe ontwikkelingen in de muziek te kunnen noteren. Door cultuurverschillen zijn regelmatig diverse notaties te vinden voor eenzelfde betekenis en ook omgekeerd, net als andere tekens voor eenzelfde notatie onderwerp in verschillende instrumenten families. De conventionele muziek-notatie is als geheel onnodig complex. Het ‘ontmossen’ van de conventionele notatie is de tweede regel in de ontwerpfilosofie.

3. Verminderen van het aantal te memoriseren tekens en regels. Alle vernieuwingen en correcties staan in dienst van het realiseren van een gemakkelijker te lezen

en vlugger aan te leren muzieknotatie, waarbij het ‘memoriseren van gegevens’ drastisch is beperkt. Dit is een noodzaak om de vooropgestelde doelgroepen te bereiken.

HET VISUELE KARAKTER VAN NOTUS BESTAAT UIT 3 PIJLERS

1. Herstructurering van de notenbalk

2. Restyling

3. Vernieuwing

o.a. duidelijke overbinding

o.a. geen sleutels meer

FineD.S.

al Fine

D.C.al Coda

o.a. vernieuwde herhalingstekens

D.C.al Fineo.a. mol, kruis en herstelling

worden niet meer gebruikt

octaafgroep

0

C

4–4

C D E F G A B

0

2. TOONHOOGTE

Om de toonhoogte aan te duiden kent Notus geen sleutels maar eenvoudige octaafnummers, volgens onderstaand pianoschema:

3. NOTUS NOTENBALK — HET ANKER-OCTAAF

NOTUS kent een anker-octaaf. Dit is een paginabrede drielijnige notenbalk met vooraan een zwart vlakje met daarin één van de octaafnummers in wit. Op een anker-octaaf worden de noten van één octaaf genoteerd, steeds op dezelfde wijze ongeacht het octaafnummer. De notatie van de noten voor de stamtonen is conform de conventionele notatie van het ééngestreept octaaf op een notenbalk met G(sol)-sleutel. Voor de noot C wordt het nieuwe symbooltje gebruikt.

BELANGRIJKSTE VERNIEUWINGEN in een notedop:

1. RITME, NOOT- EN RUSTWAARDEN EN TEMPO.

In NOTUS wordt het ritme en het tempo op dezelfde wijze genoteerd als in de conventionele mu-zieknotatie. De nootwaarden kennen twee vormelijke wijzigingen. De voornaamste wijziging is een vast symbooltje voor de noot C dat altijd een dik en lichtjes schuin staand dwarsstreepje door de nootkop heeft. De tweede is de andere vorm en helling van de vlag bij de achtste noten, de zes-tiende noten enz. De rustwaarden kennen een nieuw teken voor een hele maat rust (maatcijfer rust), de hele rust en de halve rust. De kwartrust, de achtste rust enz. hebben dezelfde vorm be-houden maar in een gerestylde versie.

NOTUS anker-octaafspecifiek symbooltje voor C

octaafgroep

1octaafgroep

2octaafgroep

3octaafgroep

–3octaafgroep

–2octaafgroep

–1

halve noot kwartnoot achtste noothele noot

maatcijfer rust hele rust halve rust 1/4 rust 1/8 rust

kwartnoot voor Chalve noot voor Chele noot voor C

Het gevolg van deze notatie is dat de noten van slechts één octaaf worden aangeleerd om alle

octaven te kunnen lezen, want enkel het octaafnummer vooraan de notenbalk wijzigt om noten

uit andere octaven te noteren. Hieronder tonen twee voorbeelden de eenvoud van NOTUS t.o.v.

de conventionele notatie. Op de volgende pagina is meer duiding te lezen over dit voorbeeld.

=2

=0

NOTUS muzieknotatie conventionele muzieknotatie

In dit vergelijkend voorbeeld met onder elkaar twee fragmentjes muziek, staan links van het gelijkheidsteken de fragmentjes in NOTUS muzieknotatie en rechts in de conventionele nota-tie. Indien men deze twee fragmentjes bv. op de piano wil spelen, dan speelt men het boven-ste fragment met de middelste pianotoetsen en het onderste met de toetsen aan de linkerkant van de piano. Zoals is te zien, staan in de beide NOTUS notaties (links) de noten op dezelfde notenbalkplaats. Enkel het witte octaafnummer vooraan is gewijzigd.In de voorbeelden rechts, de conventionele notatie, staan er vooraan twee verschillende tekens (sleutels) en staan de noten niet op dezelfde plaats op de notenbalk. Om zelfs deze heel eenvoudige fragmenten te kunnen lezen en spelen dient in de conventionele notatie heel wat meer geleerd te worden dan in de NOTUS notatie.

4. NOTUS NOTENBALK — DE OCTAAFSEGMENTEN

Voor octaven hoger dan het anker-octaaf wordt het notengedeelte van het anker-octaaf bovenop het anker-octaaf herhaald. Elke noot behoudt daardoor dezelfde plaats t.o.v. de drie notenbalk-lijnen. Elke noot heeft echter een eigen smal notenbalkje van drie lijntjes. Dit is een octaaf-segment. Tussen anker-octaaf en octaafsegment is er anderhalve nootkophoogte tussenruimte.

C D E F G A B

0

1C 1D 1E 1F 1G 1A 1B

Door de herkenbaarheid van het C-symbooltje wordt de hoogste C zonder octaafsegment genoteerd.

anderhalve nootkophoogtetussenruimte

octaafsegment

Noten uit lagere octaven worden op dezelfde wijze onder het anker-octaaf genoteerd. Dit systeem kan worden uitgebreid om meer dan 3 octaven te noteren.

De octaaf toonhoogte van een octaafsegment volgt logisch uit het octaafnummer van het anker-octaaf. Octaafsegmenten boven het anker-octaaf zijn altijd hoger en ooctaafsegmenten onder het anker-octaaf logischerwijze lager.

Op het schema hieronder is goed te zien dat eenzelfde noot uit de drie verschillende octaaf-groepen op dezelfde notenbalkplaats staat, bv. de noot E op de onderste notenbalklijn van zowel anker-octaaf als een octaafsegment.

Het principe van de herhaling van het octaaf is zichtbaar op de notenbalk!

C D E F G A B

C D E F G A B

C D E F G A Bnoten van één octaaf lager (–1)

noten van één octaaf hoger (+1)

noten van het anker-octaaf

5. DE HALVE TONEN De halve tonen worden genoteerd door twee nieuwe ééndelige nootkoppen. Eén voor verlagen,

de FLATnootkop en één voor verhogen, de SHARPnootkop. De conventionele tekens mol, kruis en herstelling worden niet langer gebruikt, inclusief de regels voor hun interpretatie. Doordat de

nieuwe nootkoppen ééndelig zijn, worden ze altijd op de notenbalk genoteerd daar waar ze gespeeld moeten worden, ondanks een voortekening. Het vergeten van verhogen en verlagen is uitgesloten en de leerling kan heel vroeg in de studie, partituren lezen in alle toonsoorten. In de conventionele notatie is dit laatste gebonden aan de ingestudeerde toonsoorten.

SHARPnootkopFLATnootkop ( (= ( (=

Ds Ef+ Fs Gf+ Gs Af+ As Bf+C harp D lat s + f

7. BETEKENIS VOOR DE NOOTSTOK

In NOTUS wordt de conventionele regel voor het alterneren van de stok naar boven en naar onder niet meer toegepast.

In NOTUS wordt aan de plaats van de stok aan de nootkop een betekenis toegekend. De stok aan de rechterzijde van de nootkop (zowel naar onder als naar boven gericht) is voor een eerste instrument of voor de noten voor de rechterhand. De stok aan de linkerzijde is voor een tweede instrument op eenzelfde notenbalk of voor de noten voor de linkerhand.

• De benaming van de halve tonen is vereenvoudigd. De conventionele achtervoegsels -is en -es zijn vervangen door s (van sharp) en f (van flat)

• Het begrip enharmonisch is op de notenbalk letterlijk af te lezen doordat de rechthoekige delen van de SHARP- en FLATnootkop bij een enharmonische toon op eenzelfde notenbalk-plaats staan. Deze plaats is met een blauwe lijn aangeduid op het schema hierboven. In NOTUS ligt de klemtoon op het aanleren van deze notenbalkplaatsen voor het lezen van de halve tonen.

Wegens het principe in NOTUS van de herhaling van dezelfde notatie voor de verschillende octaafgroepen is het aanleren van deze 5 plaatsen voor de halve tonen voldoende om de noten voor alle halve tonen (= de 36 zwarte toetsen van de piano) te kunnen lezen. In de conven-tionele notatie daarentegen zijn voor de 36 zwarte toetsen 72 notaties aan te leren: 36 met het teken mol en 36 met het teken kruis.

6. TONICA-VOORTEKENING

Door de nieuwe NOTUS tonica-voortekening is de juiste paralleltoonsoort en de erbij horende toonladder onmiddellijk gekend. De tonica-voortekening bestaat uit twee delen en wordt geno-teerd op een breed octaafsegment. Links van een verticaal stippellijntje wordt de toonsoort genoteerd met een normale nootkop voor een Major toonsoort en een kleine nootkop (versiering) voor een minor toonsoort. Rechts van de stippellijn komt de voortekening waarbij FLAT- en SHARPnootkoppen de conventionele tekens mol en kruis vervangen.

A-major ef-minor

1e instrumenttweede stem

2e instrumenteerste stem

ofrechterhand linkerhand

stok rechts aan de nootkop stok links aan de nootkop

8. OVERBINDING

De overbinding wordt genoteerd door een dikke gebroken grijze lijn. Het breekpunt wijst naar boven of naar beneden. Alle overbonden noten worden in hetzelfde grijs genoteerd, ook een verlengpunt. Hierdoor wordt verwarring met andere bogen en twijfel bij complexe meerstemmig-heid vermeden.

0

9. ANTIMETRISCH RITME

In Notus wordt een antimetrisch ritme aangeduid door een nootwaarde. De voorkeur gaat uit naar de nootwaarde van het maatcijfer. De nootwaarde duidt de totale duur aan waarin een anti-metrische figuur wordt uitgevoerd. Bij complexe figuren wordt de nootwaarde van de antime-trische figuur als getal vergeleken met de nootwaarde van de beschikbare tijd voor het spelen van de antimetrische figuur.

verhouding 4:3 =vier 8e-noten in de tijd van drie

8e-noten of een gepunte kwartnoot

verhouding 3:2 =drie kwartnoten in de

tijd van een halve noot

verhouding 3:2, drie achtste noten in de

tijd van twee achtste noten

3 :

10. HERHALINGSTEKENS

De herhalingstekens zijn vernieuwd en vereenvoudigd. In het Handboek staat een uitgebreide beschrijving en vergelijking met de klassieke herhalingstekens prima volta en secunda volta, da capo, del segno, fine etc.

Hieronder als voorbeeld de notatie voor een onmiddellijke herhaling van een fragment nadat het voor de eerste maal werd gespeeld. Alle herhalingstekens voor een onmiddellijke herhaling hebben als herkenning altijd de letter R (van Repeat) in hun teken.

R =0

Er zijn nog veel andere vernieuwingen, zoals bv. éénduidige notatie van triller, tremolo en vibrato, gestandaardiseerde notatie van de harmonische boventonen,

uitgebreide groep nieuwe fermates, nieuwe glissando tekens enz.NOTUS en alle vernieuwingen zijn volledig beschreven in het NOTUS HANDBOEK, deel1.

Op de volgende pagina’s enkele partituurvoorbeelden waarin de NOTUS muzieknotatie met de conventionele muzieknotatie wordt vergeleken:

• Béla Bártok, uit Voor Kinderen — vol. 1 nr. 2, Zonsopgang (maat 1-18) — piano

voor gevorderde beginners piano

• Max Reger, uit Cellosuite nr. 2, Largo (maat 20-35) — solo cello:

voor de professionele cellist

• Piet Swerts — Klonos (maat 1-11) — saxofoonkwartet

voor de professionele saxofonist

Bártok Béla – Voor Kinderen (For Children) © Public DomainBartók – For Children, volume 1, nr.2 (maten 1-18) – in NOTUS Muzieknotatie genoteerd © 2017 – NOTUS&BOOKS&SHEETS

Reger Max – Cellosuite nr.2, opus 131c – 3.Largo © Public DomainReger Max – Cellosuite nr.2, opus 131c – 3.Largo (maten 20-35) – in NOTUS Muzieknotatie genoteerd © 2016 – NOTUS&BOOKS&SHEETS

Swerts Piet – Klonos – for saxophone quartet © 2008, Zodiac Editions — gereproduceerd en getranscribeerd met vriendelijke toestemmingSwerts Piet – Klonos (maten 1-11) – in NOTUS Muzieknotatie genoteerd © 2016 – NOTUS&BOOKS&SHEETS

Alle rechten voorbehouden voor alle landen. Het is toegestaan om deze brochure in geprinte vorm of als PDF te verspreiden, te kopiëren en op het internet te posten.Het is niet toegestaan wijzigingen aan te brengen in de inhoud of pagina’s toe te voegen of te verwijderen.

‘NOTUS Music Notation’ is een geregistreerd handelsmerk — © 2016, Erwin Clauws

0

24

Andante

p

1

dolce

0

7

1

0

1

13

Béla BARTÓK VOOR KINDEREN (piano) — volume 1, nr. 2 — Zonsopgang (maten 1–18)

=

NOTUS

Andante

dolce

conventioneel

24

sempre espress.

f

28

ff

rit.

p pp mf f

agitato

32

f f

O O

1

1

1

2

2

20

ff

( (

rit.

pp pmeno

O O a tempo

1

20

24

28

32

=

REGER Max

CELLOSUITE nr. 2 – 3. LARGO (maat 20-35) — opus 131c NOTUS

conventioneel

Allegro ( = ca.148)

sopraanBf

altoEf

tenorBf

baritonEf

f

28

38

38

38

28

38

f38

28

38

38

28

38

f

f

28

38

28

38

28

38

28

38

0

0

1

0

0

1

0

0

SWERTS Piet — KLONOS – saxofoonkwartet (maat 1-11)NOTUS

conventioneel =

NOTUS&BOOKS&SHEETS

NOTATIEMUZIEK

®

Moerbeekstraat 86 — 9870 Zulte — België — tel. + 32 (0)56 60 98 05

info@notus.world — www.notus.world

@notusnotation