H g

I Lfl tfi,iil,t-lt ff i,ifl [[ti'1.

Er rto drie qrcc€EchiLLmh benm^

dens lhierii de berekeik €n h;brirdoidepo.kl. He.inneriiqsedu.arie wir

srhiedens M re eds wi berD;mehansmtr eMlr @ihdsi; de

kr paEr. En heim*hEeifj Amoreb d;eHerLm

htuii qe*h dtrE eds 6om&B wi1

Ueilvgplamle,Do&ohercs.M@ctrl. hel €Ld c;

ses.hrcdens n d boe(word de <ir^rns ehra @ 4i hadqe m e;@..dudE.d 0p em (kDLe pa*{e baor .

hrechre rrr ;^hisbric. zo reru.hr is d,. kiLel bL[br b.h mi wer nd Moehi @ ^;-w Le Gtr d e zog.naamd rere.hb (r Lekr. ei more jr mdts.h4Frre mrtsn de genhedeir! ars.hnvei. [rnr,hd. of mors tr ms bch o;hd-oEdi.s 4n de maas(happe !r oemlnilerde

hn , k bemModm GEd;.^<.onden@l €n mdeMF z/]n blibaar

spani nq ni.r at wrdwirnen. en d:arm@ ziln hisbric md hui .kre6h hj.

Oe Daoma 2s wodren re.rrruEh' e.hed d; ad !Le4cd, qe<hedmE bnd r;ar nddhhlemse4dEdimiriba|wB,m: rcr joieerenrc.hGnq ran b'dei I f moLderwd,ees.rr ieden sonde M js zo osredu@cdro, nsEh rem$wdft.hr;n @$hF

,"",,.,"" ;"".,"""nrrsa dpedm €i +sih ed$E nk.

bisd dsren. m**mfr,qhe d. d;.

dachi wd deabjedie$ oBrd 6 hnpere qoed bur roLhi ld:;(!rHd

rn eze b jdhqe nL rk .onshu.rieve:..kiop nqspunrei zoeken. rk w( besrr efmddedeltnqdatheriirer@*duclh

@<h;h's r.d

2. 0t PtoAG06tt tAN lIrT 0t8AT

0e spainins rEsen h4iiner i(seduGrhsqE.hedmswodrcakhgbdh'

pra ii( 5 dar a :nq n,e m.eto vPcto0iaaisevende h {orc tzeks mer eeiaFfrisr f Teede wse dotr@l heb-

hEEiesi,:!ziliem6c$rulsn de ku .;-

ofrh.tmdez@l

bebneneL i9 Eoi he' vetuden nbrcr

,0i1De {oibeedei an boo h.-;ars Herm.n €n Gmrhen lv;i c@,r.h20j71 Miin! BeFi lseEn rr. ,;sruio De weFr 10e werei 2017 Frhn doq hui nsts.h,pFria beb@rkes mer Bdgnhe inqel nqm d;dpbouw of p ubliekss€sch e d e nis

srhm WerpmbremdE.h ; de mmtrwaarop & mrden qebruikr ii herhn6

s0or( Edshande h noris.he .onsEnqFis: onze hishris.he

hd 4sr h de EurcE* smotui;4 gad wel Ed* dai heriiierhqs:

*a

nond !!d enh0 0nrh! m MituEm i

a

6

a

6tscl]rE0 S VTRSUSlItfl iNtfi i6St0uIAIlr

hi ,s. 41

&

&

dn bj het zoekersesch ednis. leen

20131 vanui de dsrrqhq m@cnwrs.hlrende groepen oi leEchrreidr Lan-

moeiLitk v*ledei,

lGbsoi,200i1 s de vBaq w d( behkent vo h dorisch ondn&ek. zoats

en du5 de .onsensus aao dissd.n resLaan.oider hisror!i s erv66Ldebat ei

maar::n de Duilsg H6t,rikerutre,t hYel

narm.re serhedenBl .n deAud6li5che ,6tory ,ra6 {eer her

hoidsd F na darum, bteek de sbd

rrcveces o'dei hirbrici r. Loiden LLrsa.

in 8eLs..i vhadderen niet derntieiE*. BeLqische oodronisr ders tiidensde fwede wserdotrLos worden uidaswakv*seLekei md s nrirdere 0e oid$tiggende boo&.hap isi oi.e kennisorer 8.rgis.he oosrrrc fls rsr van, dd

sbida dwe* er sewapende .orL.bo"

Fbre PlisnierEoi:l dd ooniroireE se

sche molr€ven lPrirnier, ,003). MaareiqenLlik onibrekeipoliieke motiewn van d-e mei!.d c

alys*s. voor FGnk sebeE.hG 120021ea Arine sax l20r2l

b€tmsrlkde vo*L.rin9'model. Masr

lkaiholiekl adi communrsme m vLaam3

Nazisme. zeuseerdE?o poprra E an+

roqe hn 06trrc nrirdss koms hGb

lsoms bbel dis.ussie tussen de DuiGe

Ei Lden saerens ei me:eu a:n de andere ka ls&rure 20r2r Meiis 2013rwourere 20r0.veermeordan Ner 4k'

veEnrwmrder jkhe d vai 3.rqis.he N4-hedei lvooELd. polir eiowdreven Lor

$Mpperirk debat os hoe ie hnbrsherecnrwmrddjkh.idE6n €n de cenraLe pu en n hd hsro-rnh ondeEoek ii de JodeiveNdq ng ii

D.aiiaast blirEi hdork ook debdreEnd.r de vskrarhgen sn ooftkeivai 6

sebruken? Ges.hiedenrs is siin veu&mdinq Eniaande ieiiei oaar heerthfliinerigsedudrie de sekhiedeni5

:us ma voor hor .asemakkelijke

3. I)E PEIA5[OII VAII OT IIUFIL

haakren moden boeend en he*enbaarzli rcor ddbi. zs m@cn mk de

Pedasos she drid,Arijkhed woid. e(hrer$eL @n *djd se

4 2 .,n,rs.,,or a.,,:. m.ru

6

Ba

odubberziniiee. srne o m@ir'rke sdbit de hisbfls.he rcarihit. a kuMs

kwad iidss & rree wErddoqroobitvedeLd. biedr 4n fartstisd ELd

moqelitk. bu6 s morere diLemm.s.

be- s r ldms de rwede wtrdeoihs.

bez. e. [e voerde bijvoorbeetd een

utl. Mer 7e deed dir ureG Enut dererdEdiqiiq vai iaro.ate bebngen.

ihuie kdjqei 6 brqm dar * Eed*Lwa. zo derdei z uiieiderjk mk Eracdaden. wd doe P .ls i. d nem mcidoei dr r.g.nlpe'qen priicip.r iigaanmmr d ele wer de kaB sewn ms$i hheLpen en re bescherm.i ? rs her bereroe eod b brit*i mieren b ometom r-

je €G wmfdditkhe d dGel reerelqe

qoed adrcord moqerjk.oat qoede keu-zes soms ook dehe eevoleen heb$n,ha e'+€n de odq'

'irk' he Peda

schermen lu r.ra:d ld.eGl €iuitopponunr{he moriewnl Een edbw4trnhapper'jke srude orer her yezd

deNtrhaaL zitn. Eei dEEL %n her

wa' d" eLjk a^ridemocEis.h. Hoe bjrcorbeetd het ldddrklqewdd ie beodF

werd sebru r ? Een ieiboidEL(ifq d

i:. - e!:onder rwjrst prd*r opwekren Mei bi hd*daad glhederci

driderijke bood5.hap &n Fns4s, zijn

w hg wie is iu goed en rour, wai s n!eqe ijr de hs dawe h-!r m@rn re-rci ? Ntrhr s zin d r $Mr moEd dus

k pt r hier roch hdr de hdork.h cor

snhe dudertkheid wordr @d b $dnoEk nurnq. sEt dd e0% van duden-

h! z.99oi dd :e 'b.q P' hebben voor

bri,ks mk n na' datr drq.d. *.

rjke ku* op %ndeq be c F$mvaruir sesched4cmdetujs kai darbai €en sd.es:ji

herhi hqseduc*ie

da,i or d (ompiomissen %ak iodiqzili. s mu(hbn i oir hededsssedemo.rde seei ovedodiqe [*

T. II PEIAEOGIE VAIIuEltllIE tiG

.41

a

a

De deLliiq dd'qeon. mrisei zoats u6 ik n rbd zln bl drem elwetd

d veree discipLlnes.E6enieet ziji dive.se oudere psy.rrolo-

'Mils6m-expenment lMirqEm 20091 en

lzimb do, 20071 de beLansrijk.re ziin.H.r eeErespeime tGt proe,peBonailvaLsel drcomdoiei

d..rd. e.i gm.p pro.hlisonen in lwee

nei. Beide exper menen onde6teundende .onclus e da1 iedereei, tos vatr oe.$mliikheid o, rthrelgmnd, ii @n +4ifeke s tuar e k.n argl't&i m:rd:d.rgdmq, H.i

historcu5 Chrisbph.r B@i n9. Dezeonderzochi de moodpa ilei wneen b+taljon 0u rse od,uDespor,:e, oP i&i ii

hrer bdekeir qddin.u s. Gesrerkr door de resulbten vaihelMitqremdpemmt,t*Browniig

mmrei En Rseae PoLiii. BabLjoi 101

dir worien'.r va.k qeciterd i dii verband i5ook Hanna Arcidt l20l6llhoewel

h.i kEad' ve.l .o m pr.r.r c d ditl.

ken Bn onze popuLane .uttuu. ln 2015werd bijvoorheeld een Ame.ikaaise ,itm

Areidr haar.igon biogrcis.he rtm. De

eens rot ois populair hisror nh bewun:iin: gewone mensen hebben de neiq nqonder qEepsdruk ddeB b wlsen en nde luisie (rourelomdardished.n bn i.-d.r vai ois qemakk€lijk een dader

rn buireiqewone omsbidishedetr keefrietkenmate eruq in he nnerinqs.due.

lor vrcuwl is ii de

zich qewoden. Hcror<he co ext lideo

achterstond, de spe.iri.k. por .ke oladmiiisr.i ee .uruur enz i ffidei wr6nom dotr 4n tijdroc psrhoros {h

wordr dir qe*e!nd doo. iatvad ropul i

enz. die d-e ror de verbeeldiiq spr*

trmmm wmdr tijdLoc h j or zit is iier

nier Hj or zj behodr arild bi *i

sen door specir eke poltieke ei ldedoqi*hed.huighgan rn s mi prddrd En

zoma.r ur die co e{ qelichr worden,

e.nrirdig. EEi conde.i vo b..rd zi.n we

stuk kiiqt in het boe[ vrceqer qaar nei

en geu.ht Mo^d.rinq. g.r.hiedeih is

setuse Gen owrL*nde van de k.mpenbijvoorbeeLdl heeit een efrot oneleimFct ei pEdaqoqkche waade de o

G niel ,oider roeaL ..n m.ihod. dio bij

.an wie de qeahieden5 wa5 veEaren

wds$haPPsrijkheidv.i moideliiqe g.s.hiodonis ar h Eak

ressls. Her beknsrllkne tuik in de histor<he wdsshapperiikhe d w dr sak€rud$ heikrisch kijkm E dsheriinernsen €n dez. embremarB.h€

4 4. rrrr5.,,,,q,,q,,., d.M,, ,'

a

mrden of rerdei qaihrdia*d rcnd de

.ont.(.i hui h.n nn.n ng.i en seiuisenism zijn d*k beinvhd dor de Pu-

Hedeidaqse g.ruiqen ziji zkh deedsmer bMs' sn her doer waam4 zileef setlisen 5 Erleftn. zijv*ra(en n-houd.rrk en vome[jk zakei s.armee zi]

beekvormins ei alE de Erechiinsri

hetpei, door bijsorDletd eciare qe-

w e ,ijn of ,arei die zosenaamd 'eewremmsn esenriik m h wsrka 6nldtleqqen zil die vskGnnqen al-, wd zeq

sen sommiqa G(ereorhpel setuiqen sseneiqei[,k der de seideflie*de or o€r de.oihrr waarin di. q.ruiseiL@d arseresd ? wmmm,un emmise hedimin-

k.ili5.he heriin.rinqsaia\s. mdr

p.ndeken van heninsen. De padaqooqkan dan u sind.ljk ur d. gtute wra

En dh het bene affiruiten hij wd w.

Besluiieid I hd op psychologi*h oiderzo.k g.baseerde .on.epl v.i 'de gMne

herinne.ingei, en ook daar is qesch ede

5. T0T SES JTI

D l.ruk rt geen eenrchtinsskr iek s.'

dft i3 odk aub-krli.k. Hisro.icizoals ik

deEoek best war acriser kunnen ziji inhet aanleveftn van qoede pedasoqische

hea,i. A(les welb6chouwd, ziji de me€r,respanninsendie khierboEnaanhaaldet. hedeiden ror de absoluiemorcle n i-d;6d di. d. inie.d. dri,h,eer is %n her

(arel vai Nieuw€nhuFe n h.r boek

ks lp. 321 is heriinennqseduGrie eiseFrrk ..n mod.mo, hedendaaose kda

schieden s als idionale bu/.g.topvde-diiq. n d. 19& eeuwmoesr qeschiod.nisrierde voor hei vaderl.nd bjbEnsenv.ndaas ziti de univeEere men*nBch-ron hei dominaat. parad sma. u reEard

kern eei polir eke rcrminq €s on br i,l.

,i.h d. m4r bewBr En mErn zjnPoL i.k. piiorit.l.n, nomen en para

Far ut? waar s

Pre.i.e da.r irdr herinie ns.edu.alede seschi.denis had iods. Nier aL5hurpwdsmhapF dar hi'.i m@todmteun. Maar aLs essenriEle D rn zonder

iadeiken nhi re sarcndeEn is.

{rli'['. hlo !,?. tr 13. l&id,lr{. 4 5

lt8U06[AFtE

AEndr, H l20t6l Echmar, ,,

Bey.n, n. 120161, 'ronseren die zi.h

mmder mod si Bdi.ar. seroorsbe"-denir, n De Morsen, 21 lanuar 2016

BeEmaqq 4., Nartdins pans to.pece? A iii.ar anary.is ol3ohe re-

rioi ihmugh 'hisio^car dbrogue' aidihared his(d,r", h: shr.i Nerq6soi& l.r! sEfnuisssoi leds.l, rhaEthos or }raiory. Be.sh.hi booksl@oEE ne publi.die n20lsl.

Bwnine, ch. heta odir,./ ltre,lRee e Pdie BatbLim tat and rh.

De w€€r, B l20l7l,llihadis €n eioanbodem , ln : oe sradaa.d, 23 septem-

Fleeson, w Nolrle, E.E. 120091 The

stkL ad peBoELity pst-hatoq on

GeBrd. E l20r7l, Nnudjk r h.'mdeuck m de bend€ En Niidsem:nipuleerd' in: tua.ki 3 noven-ber2017, pp. r20126lcilaarp 1201.

Gibsi, J.l2OO4l. 'Ooes Tturh Le.d 10

Asumprions of the south AlrGnrruth and Re.on.liaron Ptu..s, nAftidr .toutEL at Phtilnt s.in.e.

LrsA {\ivi6?n*haitsponal GerdaHenkel sii{runsl, lhrEropher cra.k.pticht .te Detts.her van det sehrtdn EBi?i tlyeL*ties trei. tntefliew niLcedyflneidnE6lehweL*neg'

hnosi/tsa.oeda-henli.l stiriund deloed krume !h

in s.tqkch tids.h t v@t Nieuwsletis.hhd*i5, ft n, 1,, pp.21?-8a.

ilqGm. s {20091, obed,e,.a rdaukdir. An EgqiErtaL vh||,

Ptisnie. F. l2aAgl, L wr yaot H terG*zpendeaLtalanlekFansblig

Meinen I l20r3l,'Rieht Io Fepty. why

saercB, L I?012), rnsa Meinenr The

rhrcuqh . Germrn lenr, ii: aerg,rhriidsehn |.t Nitunk cn hiedenis

sax, A. l7o1 , r'oot nzanderen, volk etFnhel:dendn6rhelweleld.bodd wr vtzme atabtae$ ti

sebeE.ht, . 120021, Iusse, s.hrlde

sp?rt, c.lzl16t, Dat h.rkti?o*ties1911: UnteEuhuns zunVe a .idwiseE.haft ad zun Unsars nit ra-.i(r,are, Mthe,. Fraik & Tinme.

van 6oe'hem, H. {20171, kf,n,s, re-lens.hap en waeid Endaag, awadlinbl|ecludifreeddenajatb'

verpLancr,e, M. Deiaeqhere, A ,S.hepeE, s., van ALtein, M Gd.ll20t1l, v@set szar nht aretHe d tu e i n ss e dtrGt i. 2rs p. dzd as i seh e

wouteB N. {2m31 'La shoah eo

L, Few. lDuverre, r!^i 20r3, pp. 6-r1

zlnbardo. Ph. 12007i. rhe tu.ira.Elfe.l:Unde6brdirqHa||GaodP@,le

45.r,,,,,.