1

Nieuwsbrief WBG Waalwijk

tiende jaargang, nummer 3 2019

Weidevogelbeschermingsgroep Waalwijk e.o. werkzaam in de gemeenten Waalwijk en Heusden

onder begeleiding van het Brabants Landschap Coördinatoren: Harry Keijzer Henk Bergmans tel. 06-14577845 tel. 0416-338856 hgkeijzer@gmail.com h.th.bergmans@home.nl

10 juni 2019

Het is juni, de zomer is er! We kunnen dit jaar best spreken van een vrij goed, maar ook vrij droog, voorjaar. De boeren hebben de eerste snede gras al binnen gehaald en hebben hun gewassen op tijd kunnen zaaien. Er werden al gewassen, die dat naar het gevoel van de boeren nodig hadden, beregend. Voor onze kieviten en vooral voor de pullen uit de eerste legselronde was het eigenlijk te droog en dat leverde her en der voedsel(insecten)schaarste op. Nu, aan het begin van de zomer, valt er gelukkig voor boer en weidevogels regen. Dit kan de natuur en agrariër maar al te goed gebruiken. Inmiddels zijn er de kievitslegsels van de tweede ronde en doet de scholekster ook een duit in het zakje, evenals een enkele wulp. Resultaten Hierna gaan we in op de resultaten van onze zeven afzonderlijke groepen tot en met 7 juni. Tussen haakjes () staan de aantallen legsels van begin juni vorig jaar. Groep 1 o.l.v. Antoon Muskens In de Buitenpolder van Baardwijk vond deze groep tot nu toe in totaal 53 (43) nesten: 49 van de kievit, 1 van een Canadese gans, 2 van een scholekster en één van een wilde eend.

De eerste snede Foto’s Addy Pullens Oprukkende industriële bouw bij groep 1

2

De mannen (v.l.n.r. Antoon, Ad en Cees) van groep 1, vastgelegd door Addy (wijst leeg nest aan)

Van de kievitsnesten zijn er 44 uit. Er worden er nog 2 bebroed. Er zijn 2 nesten verloren gegaan door werkzaamheden en 1 nest is verlaten. Het nest van de Canadese gans is door werkzaamheden verloren gegaan. De twee scholeksterlegsels zijn uit en het nest van de wilde eend wordt nog bebroed. De groep heeft tot heden circa 25% meer nesten gevonden dan vorig jaar, ondanks de groeiende druk op het gebied door industriële bouwactiviteiten. Het uitkomstpercentage is prima en er is tot nu toe geen predatie vastgesteld. Heel positieve geluiden! In het gebied worden ook dit jaar regelmatig patrijzen gezien, maar een nest ervan is niet gevonden. Groep 2 o.l.v. Ad Hooijmaijers Hier zijn inmiddels 74 (57) nesten gevonden, 71 van de kievit en 3 van een scholekster. Ongeveer 30% meer dan vorig jaar! Uit zijn 39 kievitslegsels en 2 scholeksterlegsels. Eén scholeksternest en 11 kievitslegsels worden nog bebroed. De overige 21 kievitsnesten zijn verloren gegaan, 12 door predatie, 5 door werkzaamheden en 4 door verlaten. Het verlies door predatie is toegenomen, maar dat door werkzaamheden is een stuk minder dan vorig jaar. Dit laatste is ongetwijfeld te danken aan de verbeterde samenwerking met de boeren. Er werden hier de laatste weken veel nesten in aardappelvelden gevonden. De kieviten begonnen met de nesten bovenop de ruggen, maar door de droogte zakten de legsels steeds verder naar beneden. Een nest met vier eieren gleed zelfs helemaal naar beneden, in de voor (zie foto pagina 3). Een paar weken geleden werd er een scholeksternest op een uienveld gevonden. De eieren zagen er wel heel raar uit (zie pagina 4). Het is dat er een scholekster op broedde, anders zou je aan een andere vogel gaan denken. Er werd ook een scholeksternest op een aardappel veld gevonden. Het kwam wel uit, maar in de buurt werd een dode scholekster aangetroffen; voor de jongen moet het ergste gevreesd worden. Gelukkig werden er hier en daar wel wat pullen gezien, zowel van scholekster als kievit.

3

Tiny en Rien (v.l.n.r.) van groep 2 Foto’s Gerard van Mierlo Het blijft een mooi plaatje

Foto Harry Keijzer Aardappelveld en een daar van rug naar voor weggezakt kievitsnest Foto Gerard van Mierlo

Groep 3 o.l.v. Henk Pijnappels Zij vonden tussen de Provinciale weg en de Bergsche Maas in totaal 13 (21) nesten, allemaal van de kievit. Henk Pijnappels schrijft hier het volgende over: “Na een rampzalig einde van de eerste ronde - de 8 gevonden nesten waren allemaal door vos(sen) gepredeerd - was onze hoop gevestigd op de 2e ronde. We vonden op 14 mei 5 legsels (met 3 x 4 en 2 x2 eieren; dus vrij nieuw). De boer had de weken daarna geen activiteiten op het land gepland en dus deden we onze inspectieronde 2 weken later op 28 mei. Bij aankomst zagen we vlak langs de weg een kievitenechtpaar in heftige strijd gewikkeld met een kraai die blijkbaar iets had ontdekt in het bermgras. De kraai

4

wint en ‘n pul van het echtpaar maakt zijn eerste en enige vlucht, in de klauwen van de kraai. Meer pullen zijn er niet. Pa en ma kievit druipen af. Onze inspectie daarna leverde geen nieuwe nesten op en de 5 gemarkeerde nesten waren leeg. Geen sporen van uitgekomen eieren, geen schalen rond het nest. Conclusie: kraaien, hier rijkelijk aanwezig, zijn met de eieren aan de haal gegaan. Samenvattend: Dit jaar nog 13 legsels gevonden waar het er ooit meer dan 30 waren. Alle 13 gepredeerd. Waar die ene pul vandaan kwam weten we niet maar feit is wel dat onze akkers dit jaar geen nieuwe weidevogels hebben opgeleverd”. Helaas een weinig bemoedigend verhaal van Henk over de ervaringen van zijn groep.

Scholeksterlegsel Foto Addy Pullens Scholekster op nest Foto Marjan Keijzer

Lichte scholekster eieren Foto Gerard van Mierlo Scholekster pul Foto Jac van den Hurk

5

Groep 4 o.l.v. Sonja van den Hurk Op het westelijke deel van het Herptsche Veld aan ’t Zand, werden 9 (32) kievitsnesten gevonden. Hiervan worden er nog 4 bebroed, de andere 5 zijn door predatie verloren gegaan. De groep denkt aan een eierraper. Vorig jaar was het verlies door predatie ook erg hoog (25 legsels!). Toen werd de kraai aangemerkt als de boosdoener. Dus ook hier geen verhaal om blij van te worden. Groep 5 o.l.v. Stans van Dongen Tot en met 7 juni vond deze groep in haar zoekgebied, de omgeving van de Overstortweg en de akkers op het oostelijke deel van het Herptsche Veld, 25 (9) nesten, 24 van de kievit en 1 van een scholekster. Hiervan zijn 8 kievitslegsels uit en worden er nog 4 bebroed. De andere 13 nesten zijn verloren gegaan. Eén legsel door werkzaamheden, één door verlating en 11 door predatie, waaronder dat van de scholekster. De predator is niet bekend, maar ook hier wordt aan een mens gedacht. Naast de gele kwikstaart en een koppeltje patrijzen worden weinig of geen andere akker- en weidevogels gespot. Groep 6 o.l.v. Henk Bergmans Op het noordelijke deel van de Gorseweide vond deze groep 24 (14) nesten, 21 van de kievit, één wilde eend, één scholekster en één wulp. De legsels van de wilde eend, wulp en 10 kieviten zijn uit. Er worden nog 7 kievitslegsels en één scholeksterlegsel bebroed. Van de overige 4 nesten zijn er 2 verloren gegaan door werkzaamheden en zijn er twee verlaten. Na de dip van vorig jaar (veel aardappelvelden!) is er nu weer sprake van een stijgende lijn. Vooral in de westhoek van dit gebied, met enkele laat gemaaide ouder-wetse weilanden (geen raaigras), werden een klucht putters, een paar roodborsttapuiten, patrijzen, gele en witte kwikstaarten en de grasmus gespot en niet te vergeten, Henk Bergmans vond hier een piepernest!

Kievitspullen op pad Foto Gerard van Mierlo Pieperlegsel Foto Henk Bergmans

6

Groep 7 o.l.v. Dick Pol Deze groep, actief op het zuidelijke deel van de Gorseweide, vond tot nu toe 22 (28) nesten, te weten 20 nesten van de kievit, één nest van een scholekster en één van een wulp. Hiervan zijn de wulp, de scholekster- en 12 kievitslegsels uit. Er worden nog 8 kievitslegsels bebroed. Er zijn hier nog geen nesten verloren gegaan! Bij deze groep blijft het aantal legsels wel wat achter bij dat van vorig jaar. De twee wulpenparen die hier op de Gorseweide met resultaat gebroed hebben (ook één paar bij groep 6), worden nog regelmatig gespot, één paar met één en één paar met twee jongen. Ook worden er nog kwikstaarten en patrijzen gezien. Dick kwam onlangs aan de praat met de muskusrattenvanger die hier in het gebied werkzaam is. Die sprak het terechte vermoeden uit van een minder zoekresultaat, vanwege het geringere aantal markeerstokjes dat hij zag. Hij heeft ook de indruk dat de milieukwaliteit van het gebied minder wordt. Hij baseert dit op het dit jaar aantreffen van schooltjes dode jonge vis en dode kikkers, vooral in slootjes met stilstaand water. Hij vroeg zich af of dit mogelijk te maken heeft met het aanhoudende gebruik van landbouwgif (glyfosaat?). Te vrezen is dat dat zo is… Overzicht begin juni Met z’n allen vonden we tot en met 7 juni 220 (204) nesten. Hiervan zijn er 122 (=56%) uit, tot nu toe zijn er 60 (=27%) nesten verloren, te weten door bewerkingen (11), predatie (40) en verlating (9). Er worden nog 38 (=17%) legsels bebroed. Dankzij het grote aantal legsel dat de groep van Ad Hooijmaijers vond, is het totale aantal gevonden legsels per begin juni iets beter dan vorig jaar. We verwachten in de komende weken nog amper nieuwe nesten te vinden. Gelukkig zijn de verliezen door bewerkingen, predatie en verlating tot nu toe minder groot dan vorig jaar, maar vooral de predatie blijft zorgen baren. De indruk is dat dit door kraaien, mens en de vos is veroorzaakt. Tot slot Het weidevogelseizoen 2019 loopt ten einde. Nieuwe nesten worden nog amper gevonden. Het is een kwestie van controleren hoe de resterende legsels het er af brengen en of en hoe de pullen het gaan redden. Nog een maandje en het plaatje van dit seizoen is voor onze groep weer helder. In onze volgende en laatste nieuwsbrief van dit seizoen hopen we jullie het definitieve beeld te presenteren. We wensen jullie een succesvolle en gezellige afronding van het seizoen!

10 juni 2019, Henk Bergmans en Harry Keijzer