2 4 M a r 2 0 1 4

I n f o : • o p s t o a p e l @ s c a r l e t . b e • 0 4 8 6 8 9 7 6 8 5 • P1

Temse, 24 maart. Het is een tijdje geleden dat we u mochten ver-blijden met onze nieuwsbrief. Er is zoveel gebeurd bij Op Stoapel dat we even on hold moesten om dringende zaken voorrang te ge-ven (zie verder in deze nieuws-brief). Maar niet getreurd, hier is ie dan. We hebben aandacht voor de ‘stress finder’. Er is de Erfgoeddag op 27 april en er is een nieuw fotoboek over Boel-werf. Je leest een verslag van onze jaarlijkse uitstap . Ook bin-nenscheepvaart komt aan bod. Veel leesplezier!

N i e u w s b r i e f 1 7

E r f g o e d v e r e n i g i n g B o e l w e r f T e m s e

BOELSCHEPEN OP DE WERELDZEEËN27/04/2014, AC De Zaat, Temse. 10u - 18u Ter gelegenheid van de Erfgoeddag met als thema ‘Grenzeloos’ organi-seert Op Stoapel de tentoonstelling ‘Boelschepen op de wereldzeeën’.Boelwerf in Temse was een scheeps-werf met wereldfaam. Na het verlaten van de werf voeren de schepen naar alle uithoeken van de wereld. Aan de hand van wereldkaarten worden vaar-routes van Boelschepen getoond. Er wordt een praatcafé georganiseerd met speciale aandacht voor de car ferry Prins Filip. Blikvanger is het nieuwe fotoboek over Boelwerf dat zal worden voorgesteld.

Voor het volledige programma, zie p3

INHOUDP1: Stress finderP3: Erfgoeddag 2014P6: Fotoboek, Boelwerf in beeldP7: Nieuws Boelwerf - Op StoapelP10: Oproep, berichten voor zeeluiP11: Op stap met Op StoapelP12: LidmaatschapP13: Boelwerf en binnenvaart, EllyP14: Blik op de toekomst

Bulkcarriers Marly I en II (BN 1360 en 1663, 1959) van rederij Ubem waarvoor deze stressmeter gebouwd werd

De stress finder of spanningmeter

In onze moderne maatschappij staan we allemaal wel eens onder stress. Wist je dat er reeds in de jaren 50 een ‘stress finder’ bestond? Uiteraard niet om de

stress bij de Boelwerknemers op te me-ten maar wel om de spanningen in het staal van de schepen te berekenen bij een bepaald laadplan. Wij kregen een exemplaar van Paul Bertolo in ons bezit dat bestemd was voor de Marly-schepen, de Tamise en de Loverval. Paul verklaart nader het nut van dit toestel.

Kelvin Hughes stress finder, schenking Paul Bertolo

2 4 M a r 2 0 1 4

I n f o : • o p s t o a p e l @ s c a r l e t . b e • 0 4 8 6 8 9 7 6 8 5 • P2

De romp van een schip is onderhevig aan buig-momenten (bending moments) en afschuifkrach-ten (shear forces), afhankelijk van de plaatsing van de gewichten aan boord ttz de lading- en/of ballastverdeling.De buigmomenten veroorzaken wat men noemt “hogging” (katterug) of “sagging” (doorzakking). Deze hogging en/of sagging moet binnen zekere toleranties blijven en het is aan de scheepsleiding om daar  nauwlettend op toe te kijken bij het beladen, lossen-ballasten, ontballasten van het schip.

Het berekenen van die bending moments en shear forces was in het tijd-perk van voor de computer een langdurig werk (zeg maar 2 uur voor elke beladingstoestand).

In die tijd bestonden er wel reeds instrumenten (of Kelvin Hughes make en andere) waar de bela-dingstoestand werd ingebracht en de ‘stress fin-der’ kon dan mechanisch die beladingstoestand omzetten en weergeven, zodat de scheepsleiding op een eerder korte tijd de spanningen in de romp kon beoordelen en corrigeren indien nodig.Elke ‘KH stress finder’ werd weliswaar gemaakt per schip, dus enkel voor een unieke romp of rompen (zusterschepen). Deze stress finder is ge-maakt voor het nagaan van de hogging of sagging spanningen en indicaties van diepgang  voor de ex-Boelschepen Marly I, Marly II, Tamise (rena-med Tielrode) en Loverval, gebouwd omstreeks 1960. Paul Bertolo Bulkcarrier Tamise (BN 1365, 1960) van rederij Exmar

2 4 M a r 2 0 1 4

I n f o : • o p s t o a p e l @ s c a r l e t . b e • 0 4 8 6 8 9 7 6 8 5 • P3

Tentoonstelling en praatcafé n.a.v. Erfgoeddag 2014 ‘Grenzeloos’

Boelschepen op de wereldzeeënZondag 27 april van 10u tot 18u, AC De Zaat, TemseBoelwerf Temse was een scheepswerf met wereldfaam omwille van haar baanbrekende kwaliteit en innovatie. Na het verlaten van de werf voeren de schepen naar alle uithoeken van de wereld. Grote en kleine schepen, geladen met alle soorten vracht. Boelschepen: grenzeloos in ontwikkeling en grenzeloos in bestemming. Aan de hand van wereldkaarten worden vaarroutes van Boelsche-pen uit verleden en heden getoond. Speciale aandacht is er voor de nog varende car ferry, Prins Filip. In zaal de Arcke (5de verdieping) wordt een praatcafé georgani-seerd. Op Stoapel-gidsen vertellen meer over de opgestelde ma-quettes en lichten de geschiedenis van de Boelwerf toe. Er worden leuke filmpjes van vroeger vertoond en een nieuw fotoboek over Boelwerf wordt aan het publiek voorgesteld (zie p6) .

Programma:

Inkomhal (doorlopend 10 tot 18u): • Historiek Boelwerf aan de hand van foto‘s en tekstpanelen • Wereldkaart met vaarroutes van op Boelwerf gebouwde

schepen • Internetverbinding met actuele ligging van op Boelwerf ge-

bouwde schepen• Reisfilm van Frubel Asia van Marc Garey • Maquettes van Yatzy, Maeterlinck en Ortelius

Zaal de Arcke, 5de verdieping (doorlopend 10 tot 18u):• Praatcafé - gezellig samenzijn• Projectie fotomontage Prins Filip (foto’s: Jimmy Hemelaer, Roland Craeye)• Toelichting en uitgebreide documentatie Prins Filip door Roland Craeye (RMT)• Ferry’s gebouwd op Boelwerf met o.a. tewaterlating Koningin Fabiola (BRT-nieuwsitem 1962)• Nieuwe brochure ‘maquettes AC De Zaat’ door Jean De Block, Hugo Van Britsom en Sophie Vermeire

i.s.m vzw Op Stoapel en het gemeentebestuur van Temse. Auteurs zullen aanwezig zijn en geven toe-lichting bij de maquettes.

• Maquettes van Prins Filip, Hector Hawk en vele andere (ook in de raadzaal)• Voorstelling en verkoop van fotoboek ‘Boelwerf in beeld, een fotografische terugblik’ van Johan Dam-

bruyne (Rijksarchief van Beveren). Panelgesprek om 15u.

15u: Voorstelling en panelgesprek met de makers van fotoboek ‘Boelwerf in beeld, een fotografische terugblik’

Organisator: Op Stoapel vzw, in samenwerking met gemeentebestuur Temse, Rijksarchief Beveren, Exmar nv.Bezoekersadres: AC De Zaat Inkomhal + Zaal de Arcke (5de verdieping), Frans Boelplein 1, 9140 TemseGratis toegankelijkInfo: 0486 89 76 85, opstoapel@scarlet.be , http://blog.seniorennet.be/boelwerf

car ferry Prins Filip, Boelwerf Temse, 1990

2 4 M a r 2 0 1 4

I n f o : • o p s t o a p e l @ s c a r l e t . b e • 0 4 8 6 8 9 7 6 8 5 • P4

Nu ook maquettes Ortelius en Maeterlinck in AC De Zaat

Sinds 2010 sieren 21 maquettes van schepen, gebouwd op de Boelwerf, het Administratief Centrum De Zaat in Temse. De maquettes, stuk voor stuk kunstwerken, zijn eigendom van het Scheepvaartmuseum in Ant-werpen, de rederijen CMB/Exmar en het Gemeentebestuur. Intussen is de collectie met 2 eenheden verrijkt - en niet van de minste. Het betreft de beroemde containerschepen ‘Ortelius’ en ‘Maeterlinck’. Toen de rederij Safmarine (South African Marine) Container Lines NV (Antwerpen) België ruilde voor Dene-marken, werden haar kantoren ontruimd. Daar bevonden zich nog 2 maquettes van de meest gerenom-meerde schepen van de Boelwerf, nl. Ortelius, in 1978 gebouwd in opdracht van CMB/DAL en Maeterlinck, in 1984 gerealiseerd in opdracht van de CMB.De rederij wilde de maquettes van de hand doen en keek uit naar een instantie die daarvoor belangstelling had. Daarbij werd op de eerste plaats gedacht aan het Gemeentebestuur van Temse. De maquettes hebben intussen een ereplaats gekregen op het gelijkvloers in de hal van AC De Zaat. in de nabijheid van dat andere wonder van de Boelwerf: het boorplatform Yatzy.

Brochure Maquettes

Meer info over deze containerschepen en alle andere maquettes in AC De Zaat kan je terugvinden in een nieuwe brochure over de maquettes. Ze wordt gratis ter beschikking gesteld tijdens de Erfgoeddag op 27 april. De brochure is een uitgave van vzw Op Stoapel i.s.m. het Gemeentebestuur van Temse en werd gere-aliseerd door Hugo Van Britsom, Jean De Block en Sophie Vermeire. Hierna volgt alvast een voorsmaakje van de gegevens die je in de brochure kan terugvinden over de Ortelius en Maeterlinck.

Ortelius

Bouwnummer: " 1494 – IMO 7505138Tewaterlating:"" 18 augustus 1978 – doop 19 september aan het Steen te AntwerpenOplevering: " " 4 oktober 1978Opdrachtgever:" CMB & DAL (Deutsche Afrika Linien GmbH&Co)Type: "" " Containerschip (2470 TEU waarvan 718 TEU op O°C en 174 TEU op -25°C)Afmetingen:" " lengte 258,5 m, breedte 32,3 m, diepgang 12,3 mSummer DWT :" 49.217 tonAandrijving:" 2 SULZER/Cockerill motoren type 8RND90M met 26.800 pk drijven 2 schroeven aan

die bij 122 toeren per minuut het schip 22,7 knopen lieten lopen.

2 4 M a r 2 0 1 4

I n f o : • o p s t o a p e l @ s c a r l e t . b e • 0 4 8 6 8 9 7 6 8 5 • P5

De Ortelius bevoer onder verschillende benamingen de wereldzeeën: vanaf 1998 Nuptse, 1990 London Ex-press, 1991 Ortelius, 1992 London Express, 1993 Aberdeen Bay, 1995 Maersk Hamburg, 2004 DAL Kalaha-ri, 2005 Kalahari. Op 24 juni 2009 “beachte” het schip als MSC Manu op Alang om gesloopt te worden.

Maeterlinck

Bouwnummer:" 1511 - IMO 8208672Tewaterlating:"" 20 januari 1984 - doopplechtigheid 17 april 1984Oplevering:" " 29 mei 1984Opdrachtgever:" CMBType:" " " Containerschip (2257 TEU)Afmetingen: " " lengte 207 m," breedte 32,30 m, diepgang 12 mDWT:" " " 38.981 tonAandrijving: " Burmeister&Wain moter type 6L90GB/E waardoor het schip een snelheid van 19,2

knopen kon lopen.

De proefreis werd op 17 april 1984 voortijdig opgeschort wegens een warmgelopen lager van de krukas. De herstelling werd uitgevoerd te Vlissingen. Eind mei 1984 volgde dan de oplevering.De Maeterlinck voer over de zeeën onder vele namen, te weten: 1991 Scandutch Helvetia, 1993 Ville de Canopus, 1996 Med Barcelona, 1997 CMBT Maeterlinck, 1998 Atlantic Bridge en vanaf 2000 als MSC Peggy. Volgens Automatic Identification System of afgekort AIS is het schip “dead”. Op 24 april 2012 stormde de Maeterlinck op Alang Beach voor sloping.

De rederij CMB wou indertijd 3 dergelijke schepen bouwen. Het bouwnummer 1512, de Verhaeren, werd te water gelaten 15 mei 1984 en werd als Rhein Express opgeleverd op 11 oktober 1984. Het volgende bouwnummer is er nooit gekomen wegens gebrek aan financiering.

Alle maquettes zijn te bezichtigen tijdens de openingsuren van AC De Zaat (ma-vr 8.30-12 u. en wo 13.30-16 u. - za 8.30-12 u.: enkel gelijkvloers) en op de Erfgoeddag op zondag 27 april."

Bron: persbericht gemeente Temse, brochure maquettes - Tekst: Hugo Van Britsom, Jean De Block, Lieven Muësen - Foto’ s: Lieven Muësen

WEEK VAN DE VRIJWILLIGER - BEDANKT !Van 1 tot 9 maart vond de jaarlijkse Week van de Vrijwilliger plaats. Heel wat organisaties namen initiatief om hun vrijwilligers te bedanken. Op Stoapel bestaat uitsluitend uit vrijwilligers. Het bestuur wil iedereen die de afgelopen ja-ren heeft meegewerkt aan onze projecten van harte danken voor hun inzet, 1000 X bedankt!

2 4 M a r 2 0 1 4

I n f o : • o p s t o a p e l @ s c a r l e t . b e • 0 4 8 6 8 9 7 6 8 5 • P6

fotoboek over BoelwerfBoelwerf in beeldEen fotografische terugblikJohan DambruyneIn 1994 legde de grootste scheepswerf van België definitief de boeken neer. Het faillissement luidde meteen ook het einde van de Belgische scheepsbouwindustrie in. Vandaag behoort de Boelwerf tot het industrieel en cultureel erfgoed van het Waasland. Het uitzicht van de voormalige industriële site onderging intussen een grondige transformatie, maar een aanzienlijk deel van het bedrijfsarchief bleef gelukkig bewaard.

In dit prachtig fotoboek richt rijksarchivaris Johan Dambruyne de schijnwerper op de buitengewoon rijke foto-collectie van de voormalige Temsese scheepswerf, waarvan het Rijksarchief Beveren een belangrijk deel be-zit. Aan de hand van zorgvuldig geselecteerde foto’s wordt teruggeblikt op de glorierijke en bewogen geschie-denis van de Boelwerf. Door het hoog artistiek gehalte en de evocatieve kracht van het fotomateriaal wordt de werf als het ware opnieuw tot leven gewekt. De nostalgische beelden zullen velen niet onberoerd laten. Boel-werf in beeld richt zich tot iedereen die in scheepsbouw en maritiem erfgoed geïnteresseerd is.

Boelwerf in beeld is een co-uitgave van de Provincie Oost-Vlaanderen en het Rijksarchief in België. Het boek, voorzien van hardco-ver, wordt gedrukt op kunst-papier en in een speciaal horizontaal formaat. Het boek telt 200 pagina’s en bevat meer dan 170 grote kleuren- en zwart-witfoto’s. Verschijningsdatum: 4 april 2014.

Op Stoapel zal op de Erf-goeddag op 27 april (zie p3) dit mooi boek voorstellen aan het grote publiek. In de namiddag om 15u is er een panelgesprek met de ma-kers. Het boek zal uiteraard ook te koop aangeboden worden. Leden van Op Stoapel kunnen een korting genieten.

Johan Dambruyne, Lieven MuësenBoelwerf, Coral Temse, 1982 © foto: Alex Suanet (fotograaf en hoofd van fotodienst Boelwerf)

2 4 M a r 2 0 1 4

I n f o : • o p s t o a p e l @ s c a r l e t . b e • 0 4 8 6 8 9 7 6 8 5 • P7

Nieuws Op StoapelWeekend op de Helling Rupelmonde (WOH) 7 - 8 september 2013

Ook dit jaar namen we weer deel aan Weekend op de Helling van onze vrienden van Tolerant in Rupelmonde. Deze tweedaagse stond in het teken van de plaatse-lijke CNR-werf (Chantier Naval de Rupelmonde) die 100 jaar geleden werd op-gericht. Er werd ondermeer een mooie brochure voorgesteld over de CNR die in 1913 werd opgericht. Opmerkelijk was ook een korte filmmontage met prachtige historische beelden van de werf en van een tewaterlating in Congo. Het is een voorsmaakje van een langere film die Hugo Bredael aan het maken is over CNR. We hielden er ook onze maandelijkse vergadering. Thema van onze stand was ondermeer het 5-jarig jubileum van Op Stoapel. Verder werd onze stressmeter (zie eerder in deze nieuwsbrief) tentoongesteld. Hier startten we onze ledenwer-king en rekruteerden we onze eerste leden. Mooi weer, bootjes op de Schelde, zingende Tolerantmannen, mosselen-friet, een stevige pint. Meer moest dat niet zijn. Volgend jaar zijn we terug van de partij.

Einde Expo ‘In het zog van Boelwerf ’ Baasrode

Van 23 maart 2013 t.e.m. 3 november 2013 vond de expo ‘In het zog van Boel-werf ’ plaats in het Scheepvaartmuseum van Baasrode. Op vraag van het Scheep-vaartmuseum Baasrode vulde Op Stoapel vzw één ruimte van het museum in met een expo over Boelwerf Temse. Bedoe-ling van deze tentoonstelling was een overzicht te geven van 165 jaar scheepsbouwgeschiedenis in Temse, en dit voor een niet-gespecialiseerd en breed publiek van alle leeftijden.

De expo bestond uit volgende onderdelen: de geschiedenis van Boelwerf aan de hand van een tijdslijn, een evocatie van de peilboot Paster Pype, en de videoinstallatie ‘Boel-mannen Vertellen’. Door de lange duur van de tentoonstelling (7 maanden) kregen heel wat mensen de kans de expo te bezoeken en werden onze inspanningen beloond gedu-rende een langere tijd. Bovendien namen we op die manier met de tentoonstelling ook deel aan meerdere belangrijke evenementen zoals Erfgoeddag, Open Monumentendag en de Scheldefeesten. Op Stoapel zorgde dan telkens voor extra gidsen en ondersteuning. Bijzonder was de voordracht op Open Monumentendag van nationaal aalmoezenier van de visserij, Dirk Demaeght, die kwam spreken over de figuur Paster Pype en het leven van de Belgische vissers door de jaren heen. In de volgende nieuwsbrief zal er een artikel verschijnen over deze voordracht.

Voor zowel Op Stoapel vzw als voor Scheepvaartmuseum Baasrode was het een geslaagde samenwerking waar beiden be-ter van geworden zijn door het bereiken van een groter en diverser publiek. Voor gans de periode ramen we het publieksaantal op 2580 bezoekers. We danken al de vrijwilligers en het bestuur van het Scheepvaartmuseum van Baasrode, de provincie Oost-Vlaanderen, Exmar en de medewerkers van Op Stoapel voor het welslagen van dit project.

KBC-expo Boelwerf 1 oktober - 28 november 2013

Eind september vroeg KBC om een tentoonstelling op te zetten over Boelwerf i.h.k.v. de spaarmaand oktober. Veel tijd hadden we niet, maar we slaagden er toch in om aan de hand van videobeelden,

Arrthur, Marc en Eddy achter onze stand

Aalmoezenier van de visserij Dirk Demaeght

Fotocollage ‘Boelmannen Vertellen’ op de KBC-expo over Boelwerf

2 4 M a r 2 0 1 4

I n f o : • o p s t o a p e l @ s c a r l e t . b e • 0 4 8 6 8 9 7 6 8 5 • P8

foto’s en tekeningen een beeld te geven van Boelwerf. Speciale aandacht was er voor het erfgoed-educatieproject van Keely Quintelier en de enig overgebleven Boelwerfkraan waarmee kinderen aan de slag zijn gegaan. Spijtig dat de tentoonstelling enkel achter de lokettenzaal te zien was. De samenwerking met KBC was niettemin hartelijk en erg aange-naam.

Cultuurbabbel gemeente Temse 21 november 2013

Op de cultuurbabbel werden de verenigingen uit de centrumgemeente in de kijker gezet. Op Stoapel werd gevraagd zich voor te stellen aan de andere verenigingen. We lichtten de geschiedenis van de vereniging toe en deelden info en nieuws-brieven uit. We stelden vast dat er veel sympathie is voor onze vereniging. De ontmoetingen met andere verenigingen die ook met erfgoed bezig zijn waren verrijkend. In het kader van mogelijke samenwerkingen rond projecten in de toekomst is en blijft de cultuurbabbel een belangrijk ontmoetingsmoment.

‘De Stuurhut’, eindelijk een eigen lokaal voor Op Stoapel vzw

Na een zoektocht van ruim 3 jaar hebben we een eigen lokaal gevonden dat de naam 'De Stuurhut' heeft gekregen. Er is ruimte om te vergaderen en er is plaats om  archief- en tentoonstellingsmateriaal op te slaan. Het is een gezellige houten chalet in een magazijn van Belgomine op Cauwerburg, Temse. Op Stoapel huurt  de ruimte en moet  hiervoor de middelen zelf samenbrengen door sponsoring. In het verleden is het niet mogelijk gebleken om gebruik te maken van de gemeentelijke infrastructuur en daarom is Op Stoapel noodge-dwongen zelf naar een oplossing beginnen zoeken. Nu kan eindelijk begonnen worden met de inventarisering en digitalisering van het Op Stoapel-archief. We hopen niettemin dat ons werk om het erfgoed van de scheepsbouw in Temse te bewaren op korte termijn zal geapprecieerd worden in de vorm van financiële steun voor ons lokaal door de gemeente Temse en/of de provincie Oost-Vlaanderen.

Eerste algemene vergadering (AV) + nieuwjaarsreceptie Op Stoapel vzw

Op 11 januari hielden we onze eerste algemene algemene vergadering van de vzw. Het jaarverslag of activiteitenverslag werd voorgesteld door voorzitter Lieven Muësen; penningmeester Theo Baeke lichtte het financieel verslag toe. Beide verslagen werden goedgekeurd door de AV. Aandachtspunt voor de volgende jaren is fondsenwerving, zeker nu ook een maandelijkse huur zal moeten betaald worden voor ons lokaal. Het aantrekken van leden en ere-leden zorgt alvast voor wat extra geld in het laatje. Ons streefdoel is 100 leden na een jaar ledenwerking. De vereniging telt mo-menteel 18 werkende leden (ook lid van de raad van bestuur) en 60 gewone leden. 15 van de 18 werkende leden van de raad van bestuur (RVB) waren aanwezig op deze AV (minimum de helft moet aanwezig zijn) en dus kon er geldig ge-stemd worden. Op deze AV werd er voor het eerst gestemd over de kandidaturen voor de 4 bestuursfuncties, nl. voorzitter, ondervoorzitter, penningmeester en secretaris. Huidig voorzitter en oprichter Lieven Muësen werd verkozen als

Houten chalet ‘De Stuurhut’, een thuis voor Op Stoapel

Gezellige drukte in wijnbar ‘De Correctie’ aan Cauwerburg t.g.v. onze eerste nieuwjaarsreceptie

2 4 M a r 2 0 1 4

I n f o : • o p s t o a p e l @ s c a r l e t . b e • 0 4 8 6 8 9 7 6 8 5 • P9

voorzitter. Theo Baeke werd verkozen als penningmeester. Als secretaris werd Marc Hauman verkozen. Hugo Van Brit-som die deze functie opnam de laatste 2 jaar wenste zich niet meer kandidaat te stellen maar blijft wel lid van de RVB; we danken hem voor zijn inzet. Eric Bauwelinck blijft ondervoorzitter. De mandaten gelden voor 4 jaar en zijn verlengbaar.

Iedereen die werkend lid wil worden van de RVB kan zich kandidaat stellen bij de voorzitter via opstoapel@scarlet.be. Op de jaarlijkse AV wordt er dan over de kandidaturen getemd. Nadien kan een werkend lid zich ook kandidaat stellen voor een bestuursfunctie. Een vergadering van de RVB bijwonen is altijd mogelijk op eenvoudig verzoek.

Na deze formele vergadering volgde er een nieuwjaarsreceptie in wijnbar ‘De Correctie’ om de hoek, waar alle leden, sympathisanten en pers waren uitgenodigd voor een hapje en een drankje. Na een woordje van de voorzitter was er gele-genheid tot bezoek aan ons lokaal ‘De Stuurhut’.

Nieuws BoelwerfBelgica

De Belgica, het oceanografisch schip gebouwd op Boelwerf, zal nog maximaal vier jaar varen. Het schip is ondertussen 29 jaar oud en lag dit jaar al 4 weken aan de kade omwille van me-chanische defecten. Er wordt een studieonderzoek opgestart voor de bouw van een nieuw vervangend federaal schip tegen 2017. Het schip kwam de afgelopen jaren geregeld naar Temse tijdens beveloverdrachten. Het schip werd dan telkens met veel succes opengesteld voor het publiek. Wat zal er gebeuren met het schip na zijn plicht beëindigd te hebben? Keert het mis-schien definitief terug naar Temse als museumschip? Dat lijkt ons alvast een goed idee. M22 torenkraan Boelwerf

De restauratie van de enig overgebleven kraan van de Boelwerf is nog niet voor morgen. Uit de begroting van de gemeen-te Temse blijkt dat de gelden die hiervoor voorzien waren opgeschoven zijn naar de volgende legislatuur en dat er dus ten vroegste kan begonnen worden met de restauratie in 2019. Vijf jaar is erg lang en we vrezen dus het ergste voor het be-houd van deze kraan. Helaas is er ook een beweging tegen het behoud van bewoners in de appartementsblokken op AC De Zaat. De kraan belemmert het zicht op de Schelde, is hun uitleg. We willen deze mensen eraan herinneren dat de kraan er eerst stond en dat het het enige beschermde restant is van de Boelwerf. Al de rest is onder de sloophamer terecht-gekomen ten behoeve van de projectontwikkelaar die de appartementen heeft gebouwd waarin die mensen nu wonen. Vergeten we niet dat we onze welvaart te danken hebben aan de grote industrieën waar de scheepsbouw er één van was. We vragen respect voor het verleden en dus ook voor de schaarse restanten ervan. In vorige nieuwsbrieven is al uitvoerig belicht wat onze voorstellen zijn m.b.t. het behoud van de kraan. We krijgen hiervoor ook steun van andere instanties zoals bijvoorbeeld toerisme Waasland.

Boelwerf op Canvas?

Volgend jaar plant Canvas een reeks over de grote industrieën in België. Eén van die industrieën was de scheepsbouw en zo zijn de makers van deze nieuwe documentaire reeks ook bij Op Stoapel terechtgekomen via ondermeer ons Boelwerf-blog, dat jaren geleden door Rudi Scheers is opgezet. Op onze laatste vergadering was er iemand van Canvas aanwezig. Ze heeft de eerste contacten gelegd met de aanwezige Boelmannen voor mogelijke interviews. Uiteraard hebben we de ma-kers ook gewezen op andere actoren in de omgeving zoals Tolerant in Rupelmonde, de Steenschuit in Boom, Heemkundi-ge kring ‘Hobeuchen 1135’ (Cockerill) en het Scheepvaartmuseum van Baasrode.

Bezoek van de Blegica in Temse in 2011

2 4 M a r 2 0 1 4

I n f o : • o p s t o a p e l @ s c a r l e t . b e • 0 4 8 6 8 9 7 6 8 5 • P10

Schenkingen aan Op Stoapel

De afgelopen maanden hebben we weer enkele mooie schen-kingen ontvangen.

• Zo mochten we een zeldzame catalogus van Boelwerf met prachtige foto’s uit de jaren 50 ontvangen van Paul Wauters.

• We kregen ook een 3-tal mooi geïllustreerde handboeken over de scheepsbouw uit 1946 (beginselen der scheepsbouw) dankzij Annita Bressinck en Raoul Farasyn.

• Julien De Graeve bezorgde ons heel wat foto’s over ondermeer de Ortelius, de 220 ton loods en LPG-tankers in aanbouw.

• Prachtige dia’s ontvingen we van Roland Craeye van de Prins Filip die Dirk Lauwers voor ons heeft gedigitaliseerd. Het zijn foto’s die gemaakt werden voor promotiedoeleinden. Samen met foto’s van Jimmy Hemelaer zullen deze kunnen be-wonderd worden op de Erfgoeddag op 27 april (zie p 3). Ze zijn ook te bekijken op onze facebookpagina. Dirk digitali-seerde en bezorgde ons al meermaals unieke foto’s zoals postkaarten van Boelwerf en beelden van Albert Lostrie.

• Paul Bertolo bezorgde ons fotoboeken samengesteld na de feestelijkheden ter gelegenheid van de tewaterlatingen van de Marlyschepen begin jaren 60. Unieke documenten!

• Omer Reyniers, gewezen officier bij de zeemacht, bezocht onze tentoonstelling in Baasrode en stuurde nadien zijn per-soonlijk archief door met betrekking tot de Godetia, A 960 (BN 1425, gebouwd op Boelwerf in 1966 en nog steeds in de vaart) waarop hij menig avontuur beleefde.

• Ten slotte bezorgde Alex Quinen ons een exemplaar van het polytechnisch maandblad ‘Straling‘ waarin er een schets werd gemaakt van de scheepsbouw in België in 1948 waarin ook Boelwerf aan bod komt. Het geeft een goed beeld van deze groeiende industrietak kort na WOII.

We danken alle schenkers om dit materiaal aan ons toe te vertrouwen. LM

Prins Filip arriveert in Oostende bij zonsondergang ©promotiefoto’s RMT

Godetia, A960 in droogdok

Wie herinnert zich nog de Boelwerffiets? © Julien de Graeve

OPROEP nieuwsberichten voor zeelieden

Vroeger werden, via radioberichten van de BRT We-reldomroep, de aankomst en het vertrek van schepen met Belgische zeelui voor de alhier wonende families gemeld. Men kon de zeeschepen volgen via de ‘nieuwsberichten voor zeelieden’, destijds gepresen-teerd door o.a. Lutgart Simoens. De families konden eveneens zelf hun groeten overbrengen via de omroep. Wij zoeken klankfragmenten van deze uitzendingen. Misschien heeft iemand ze nog opgenomen op casset-tebandjes? Neem contact met ons op indien u dergelijke opname wil ter beschikking stellen van Op Stoapel.

2 4 M a r 2 0 1 4

I n f o : • o p s t o a p e l @ s c a r l e t . b e • 0 4 8 6 8 9 7 6 8 5 • P11

Op stap met Op Stoapel 8 februari 2014

Na een wekenlange voorbereiding was het zover, de Op Stoapel-reis op 8 februari 2014 zou een trillend avontuur worden: een Kanaalovertocht met het MV Calais Seaways, ex-Prins Filip, gewoon over en ’t weer van Calais naar Dover en terug, wow...

Begin februari werd het schip drooggezet in Vlissingen en had men ons verzekerd dat het schip op woensdag 5/2 terug in de vaart zou komen, dus op tijd om onze geplande overvaart in alle sereniteit (afgezien van het weer) te laten verlopen. Echter op donderdagmorgen kwam het onheilsbericht: het schip zou pas zaterdag/zondag van Vlis-singen afvaren en daar ging onze droom ...

We zouden met meer dan 50 deelnemers zijn geweest om deze droom te beleven. Omwille van het omgegooide programma hebben 14 deelnemers afgehaakt, wat het totaal terugbracht naar 36 + Johnny de chauffeur en... die hebben het zich niet beklaagd. De afwezigen hadden ongelijk, zoals later zou blijken.

Inderdaad, zoals gepland zijn we dan met 36 deelnemers op 8/2 om 07h00 opgestapt op de Bus&Co autocar aan de Wilfordkaai te Temse.

Met regenweer reden we op een goede twee uur naar Grevelingen nabij Calais, waar in normale omstandigheid onze trip met de ex-Prins Filip ’s middags had moeten beginnen.

Te Grevelingen brachten we zoals voorzien een bezoek (09h30-12h30) aan het 17e eeuwse (peri-ode van Lodewijk XIV) vlaggenschip “Jean Bart”. We kregen een gedegen uitleg (in het Frans) van de heer Christian Cardin, voorzitter van Associa-tion Tourville, die het schip bouwt (bouwtijd 20 à 25 jaar al naargelang de beschikbare financiële middelen) en de werf verder zal uitbouwen met 17e eeuwse faciliteiten die toentertijd eigen waren

aan een scheepswerf zoals daar zijn smidse, rokerij, bakkerij, slagerij en andere. Het is een feit dat de werven van toen mensen tewerkstelden vanuit de onmiddellijke nabijheid (geen huis/werkverkeer beschikbaar) en als zodanig alle noodzakelijke voorzie-ningen ter plekke moesten aanwezig zijn.Een Nederlandstalige gids had nog meer toegevoegde waarde gehad, misschien naar de toekomst toe?

Bij ontstentenis van onze overtocht met het MV Calais Seawys hebben we dan om 12h40 onze schreden

Christian Cardin geeft deskundige uitleg

Een zicht op de Jean Bart in aanbouw, nog vele jaren te gaan

2 4 M a r 2 0 1 4

I n f o : • o p s t o a p e l @ s c a r l e t . b e • 0 4 8 6 8 9 7 6 8 5 • P12

gericht naar Stavele (13h10-14h30), een piepklein en onooglijk dorpje aan de Ijzer die buiten haar oevers was getreden. Niet getreurd echter, de ontvangst in ‘t Hof van Commerce was bijzonder leerrijk en heerlijk. De gastvrouw heeft ons getrakteerd op een Breughelbuffet om U tegen te zeggen, alles erop en eraan en dat op meer dan één manier, alles in een kader uit grootmoeders tijd, de moeite. Info:http://www.hofvancommercestavele.be

Rond 14h30 zijn we dan richting Oostduinkerke (wereldberoemd voor zijn garnalenvisserij te paard en met de hoogste duinen v/d kust) gereden om er het unieke Natio-naal Visserijmuseum Navigo te be-zoeken (15h10-17h20) waar een

en ander over de strandvissers en Ijsland-vaarders toegelicht wordt. Een echte aan-rader voor wie onze vissers van vroeger en nu een warm hart toedraagt. In de Peerde-visscher (aanpalend café) werden dan ie-ders verwachtingen verder ingelost.

Veilig teruggekeerd in thuishaven Temse rond 19h15, moe maar iedereen tevreden.Voorwaar een spannende en luisterrijke reis ...

tekst: Paul Bertolofoto’s: Paul Bertolo, Lieven Muësen

Gastvrouw Iris van ‘t Hof Van Commerce, goed voorzien

Genieten van het rijkelijk Breughelbuffet in een bijzonder kader

Het Visserijmuseum in Oostduinkerke, ook met levende Noordzeevis

Word nu lid van Op Stoapel vzwWij willen u graag als lid van de vereniging opnemen en u verder informeren over alles wat onze vzw doet. U kan al lid worden voor €10 per jaar. Wilt u onze vereniging extra ondersteunen dan kan u erelid worden voor €20.Als lid hebt u recht op onze viermaandelijkse nieuwsbrief online. U wordt uitgenodigd op onze activiteiten en geniet kor-ting. Het lidgeld is bedoeld om de werking van Op Stoapel te ondersteunen zoals bv. de huur van ons lokaal, de financie-ring van onze projecten, administratiekosten, website, enz.Steun Op Stoapel en het erfgoed van de scheepsbouw in Temse. Lid worden kan via mail of post met vermelding van naam, adres, telefoon en mailadres. Overschrijven kan via onderstaande rekening: BE46 7370 3974 0236 van Op Stoapel vzw, met vermelding “bijdrage 2014” lid of erelid. We sturen u dan vervolgens zo snel mogelijk uw lidkaart op.

2 4 M a r 2 0 1 4

I n f o : • o p s t o a p e l @ s c a r l e t . b e • 0 4 8 6 8 9 7 6 8 5 • P13

Boelwerf en binnenvaartTot nu toe kwamen vooral grote zee-schepen in onze nieuwsbrieven, deze spreken misschien het meest tot de verbeelding en doen ons terugdenken aan de gloriedagen van de scheeps-bouw in onze regio na WOII. We mogen echter niet vergeten dat de Boelwerf in 1829 begonnen is met kleine houten bootjes en later talloze schepen voor de binnenwateren heeft afgeleverd te beginnen met tjalken, ijzeren spitsen, Kempenaars, motorbo-ten, barges, Samber- en Rijnschepen en zelfs Sternwheelers voor op de Congostroom. Kortom, binnenvaart-schepen aangepast aan de diverse wa-terlopen en hun sluizen in binnen- en buitenland. Men kan zelfs stellen dat de orders voor de binnenvaart tot WOII het leeuwendeel van de activi-teit vertegenwoordigde op Boelwerf. Nadien is de zeescheepsbouw belang-rijker geworden en is de bouw voor de binnenvaart nagenoeg opgehouden (vanaf jaren 70 tot einde).

Dortmunder

Onlangs werden we er op attent ge-maakt dat er een ‘Dortmunder’ aan-gemeerd lag aan de sluis in Wintam die nog op Boelwerf gebouwd was in 1928. Voor ons een gelegenheid om eens een kijkje te gaan nemen. Toen we het schip bezochten was het nog eigendom van Remi Claeys uit Bor-nem en had het de naam ms Elly. In-middels is Remi op pensioen en heeft hij het schip verkocht, het draagt nu de naam Vincent. Het schip is door Remi

en zijn vrouw prachtig onderhouden. Een Dortmunder is een vrachtschip dat gebouwd is voor de maten van het Dortmund-Eems kanaal en andere kanalen in Noord-Duitsland. Een Dortmunder is 67 meter lang en 8,2 meter breed. Ze heeft een diepgang van 2,5 meter en heeft een laadvermo-gen van 1000Kg (=40 opleggers). Tus-sen 1928 en WOII werden er een 25- tal Dortmunders gebouwd op Boel-werf.

Van Aventure tot ms Elly

Dit schip werd in 1928 voor Felix Van Strij-donck gebouwd onder de naam Aventure en had bouwnummer 596. Later kreeg het schip andere eigenaars en ook andere namen. Aventure ➝Alfons➝Duo➝Som-brero➝Elly➝Vincent. Het schip is nog volledig en op een hoogwaardige manier geklonken. De ijzeren platen zijn van

Voorsteven Elly © Lieven Muësen

Elly vaart richting zeesluis Wintam © Lieven Muësen

2 4 M a r 2 0 1 4

I n f o : • o p s t o a p e l @ s c a r l e t . b e • 0 4 8 6 8 9 7 6 8 5 • P14

hoge kwaliteit, de dikte varieerde al naargelang de plaats van 6mm tot 10mm. Het schip had toen nog geen motoren en werd tot de jaren 60 voortgetrokken door sleepboten zoals tot dan gebruikelijk was. Begin jaren 60 werd het schip grondig verbouwd en gemotoriseerd op de CNR-werven (Chantier Naval Rupelmonde) in Ru-pelmonde. Het waren sterke snello-pende dieselmotoren van General Mo-tors,  gebouwd in Detroit USA. Ze kwamen uit een stock van honderden reservemotoren voor Amerikaanse tanks uit WOII die waren achtergeble-ven in Europa, de zogezegde Stock Americain. Gezien het grote aanbod waren deze motoren toen erg goed-koop. Het schip werd ook voorzien van een kortstraalbuis rond de schroef om de stuwkracht te vergroten (patent van CNR). In de loop der jaren werden deze motoren vervangen door scheepsmotoren van GM.

Graag willen we Remi en zijn vrouw bedanken om ons te ontvangen op hun

schip waarop ze 25 jaar lief en leed hebben gedeeld. Speciale dank ook aan Jean Van Gorp en Jacques Tolle-nare voor extra info.

Info over binnenvaartscheepstypes: http://www.bureauvoorlichtingbinnenvaart.nl/assets/files/downloads/Scheepstypen_nieuw_def.pdf LM

De familie Claeys op hun Dortmunder Elly © Jacques Tollenaere

Blik op de toekomstWe focussen nu volledig richting Erfgoeddag op 27 april. We plannen voorlopig geen evenementen meer in 2014 maar werken hard om onze vereniging te verstevigen. Fondsenwerving, ledenwerking, een eigen website en het op orde stellen van ons archief zijn de prioriteiten voor dit jaar. Uiteraard nemen we ook verder deel aan watergebonden eve-nementen van onze zusterorganisaties. Vergeten we ook niet dat het dit jaar reeds 20 jaar geleden is dat de werf failliet ging.

INFO: opstoapel@scarlet.be TEL: 0486 89 76 85 facebook: Boelwerf - Op Stoapelhttp://blog.seniorennet.be/boelwerf/

Kalender Op Stoapel 2014

❖ 27 april 2014: Erfgoeddag❖ juni: Nieuwsbrief 18❖ september: Weekend op de hel-

ling, Rupelmonde❖ november: Nieuwsbrief 19 +

herdenking 20 jaar faillissement Boelwerf.

❖ jan. 2015: Nieuwjaarsreceptie + Algemene vergadering vzw

❖ febr. 2015: Op Stap met Op Stoapel

Met de steun van

Het betere klinkwerk van Boelwerf © Jacques Tollenaere

Bestuurslid Jacques Tollenaere steekt een handje toe bij het lossen van de trossen © Lieven Muësen

Vera

ntwoo

rdeli

jke ui

tgeve

r: L.

Muës

en,O

ostbe

rg 19

2, 91

40 Te

mse -

vrij v

an ze

gel a

rt. 19

1 bis

- niet

op de

open

bare

weg g

ooien