48 de Architect, juli - augustus 2009 49

Bovenop en in de stad

The Red Apple in Rotterdam door KCAP Architects&Planners

In Rotterdam vinden rond de Grote Markt ambitieuze bouwwerkzaamheden plaats. Veel van de projecten hebben betrekking op de wens van de gemeente om naast werken en winkelen ook wonen in de binnenstad te realiseren. Het gebouw dat eruit springt door zijn felrode gevellijnen, is de woontoren The Red Apple door KCAP Architects&Planners. Deze staat op het Wijnhaveneiland waarvoor het bureau eerder het masterplan heeft ontworpen. Een set van bebouwingsregels heeft geleid tot een samenhangend gebied met een diverse architectuur. Merel Pit Foto’s Rob Hoekstra

P R OJ E CT

Op de nieuwbouw op

het Wijnhaveneiland waren

slankheidsregels, parkeer-

regels en een vastgestelde

plinthoogte van toepassing.

Zo is de onderbouw van

The Red Apple even hoog

als de reeds bestaande

kantoorpanden van vijf tot

zes lagen hoog, waardoor

de nieuwbouw aansluit op

zijn omgeving.

Bovengekomen uit treinstation Blaak staat de reiziger mid-denin een grote bouwput. Funderingspalen worden geheid, gebouwen staan in de steigers en de wind verplaatst hopen zand. Kijkend in de richting van de Maas is het zicht niet veel anders, maar één toren stemt dit beeld vrolijk: The Red Apple ontworpen door KCAP Architects&Planners. Dit woongebouw op de punt van het Wijnhaveneiland is vanaf het station te voet goed te bereiken. Het architectenbureau kreeg in 2001 de opdracht een mas-terplan op te stellen voor dit stadsdeel. Tot dan toe stond het vol met kantoren, waarvan de meeste dateerden uit de jaren vijftig en zestig. KCAP kwam met een zogenoemd dynamisch transformatiemodel, dat uitgaat van een aanzienlijke verdich-ting, het toevoegen van woningen, een grote verscheidenheid in huurniveau en een gelaagdheid in tijd. Voor de uitvoering hiervan stelde het bureau geen beeld-kwaliteitsplan op, maar een set van bebouwingsregels. Deze zorgt voor evenwicht tussen nieuwe en bestaande gebouwen en voor voldoende uitzicht en bezonning. De belangrijkste regel is dat per vierkante meter grondoppervlak 22 kubieke meter de hoogte in mag worden gegaan. Zo is een limiet gesteld aan het volume en de footprint van de toren. Het eiland is verdeeld in een punt en vier zones, die worden gemarkeerd door bestaande straten. Alleen voor de zones gelden de bebouwingsregels. Omdat de punt als sterlocatie is aangemerkt, gelden ze daarvoor niet. KCAP werd gevraagd op deze speciale plek een ontwerp te maken. Uit verschillen-de vormstudies door het bureau bleek echter dat het meer

50 de Architect, juli - augustus 2009 P R O J E C T The Red Apple in Rotterdam 51

1 Langsdoorsnede

2 Tiende tot en met twaalfde verdieping van het kopgebouw.

3 Tweede verdieping van het kopgebouw.

4 Begane grond van het kopgebouw.

5 Verdieping acht tot en met zesendertig van de toren. Deze plattegronden zijn gebaseerd op

het Franse kabinettenmodel, zodat alle vertrekken via de gevel bereikbaar zijn. Het lopen van

een rondje door de woning stond daarbij als ideaal. Toch zijn er ook gewone plattegronden

met een hal en kamertjes gerealiseerd. Hiervoor was commercieel gezien meer aandacht.

6 Zevenendertigste verdieping van de toren.

7 De rode lijnen in de gevels van de toren en het kopgebouw bestaan uit aluminium panelen.

Deze zijn geanodiseerd, waardoor ze rood van kleur zijn zonder enige toevoeging van verf.

De panelen in de toren zijn verticaal geplaatst en nemen naar boven toe in breedte af,

dit zorgt voor een speels effect. Het kopgebouw is ver over de onderbouw heengeschoven,

hierdoor ontstaat een enorm overstek dat de punt van het Wijnhaveneiland benadrukt.

8 Situatie

2

1

3

4 5 6

7

8

52 de Architect, juli - augustus 2009 P R O J E C T The Red Apple in Rotterdam 53

hangt met een enorme overstek over de onderbouw, die van-wege het uitzicht zoveel mogelijk in oostelijke richting is opge-schoven. In de kop bevindt zich een atrium waaraan de wonin-gen liggen. Een stadstuin en een zogenoemd Blaakraam zijn gesitueerd achter twee grote gaten in de gevel. Zij bieden zicht op respectievelijk de Maas en de stad. Het zijn imposante ste-delijke ruimtes die collectieve functies zouden kunnen vervul-len. Helaas kijken de bewoners er slechts via een klein keuken-raam op uit, aangezien de geplande glazen puien wegens bezuinigen door eternitbeplating zijn vervangen. Omdat The Red Apple vanaf de rivier en de Boompjes slechts sporadisch zichtbaar is, is deze geaccentueerd door een opvallende felrode kleur in de gevels toe te passen. Daarnaast is het gebouw vanuit de stad gezien duidelijk her-kenbaar in de zee van hoogbouw. Het uitzicht vanuit de toren en het kopgebouw is geweldig, op enkele appartementen aan het atrium na. Deze kijken frontaal op het Nedlloydgebouw uit. Naast de vergezichten die de stadstuin het en Blaakraam bieden, is het zicht vanaf het par-keerdek verreweg het spectaculairst. Hier kaderen de kop van The Red Apple en het Nedlloydgebouw het uitzicht in op de Erasmusbrug en de Maas, terwijl aan de andere kant zich tus-sen de ranke torens het centrum van de stad openbaart. Waar-schijnlijk is het in de binnenstad op geen andere plek mogelijk bovenop de stad te staan en tegelijkertijd er middenin.

The Red Apple en Wijnhaveneiland, RotterdamOpdrachtgever PWS RotterdamOntwerp KCAP Architects&Planners, RotterdamProjectarchitecten Han van den Born, Kees Christiaanse, Michael Trinkner, Rik Houtman, Marcel Damen, Jochem Kolthof, Annekee Ritsema, Frederik Künzel, Blazenka Simic-Boro Concept lifestyle Jan des Bouvrie, Vincent BeekmanAdviseur constructie Corsmit Raadgevend Ingenieursbureau, RijswijkAdviseur installaties ENVO, RotterdamAdviseur akoestiek S&W consultancy, VlissingenAannemer Bouwcombinatie Heijmerink / JP van Eesteren (TBI bouw), Rotterdam Bruto vloeroppervlakte 35.000 m2Netto vloeroppervlakte 30.000 m2Bruto inhoud 108.500 m3Netto inhoud 93.000 m3Programma wonen, kantoren, winkels, horeca en parkeer- voorzieningenVoorlopig ontwerp maart 2003Definitief ontwerp juni 2004Aanvang bouw februari 2006Oplevering mei 2009Bouwsom inclusief installaties €45.000.000 exclusief btw

zou opleveren wanneer de punt als onderdeel van de naast-gelegen zone zou worden ontwikkeld. Dit hield in dat het bureau te maken kreeg met verschillende voorschriften bin-nen één bouwblok. Daarbij vormde het langwerpige naast-gelegen Nedlloydgebouw wat betreft zicht op de Maas een extra randvoorwaarde. Om concurrentie met bestaande hoogbouw te voorkomen, besloot het bureau om de toren niet op de punt, maar op de naastgelegen zone te plaatsen. Deze is zoveel mogelijk naar het westen geschoven om het uitzicht vanuit de woningen op de rivier te maximaliseren. Dankzij de slankheidregels ligt elke woning op één of meerdere hoeken. Bovenop de toren was een uitkijkpost gepland, maar hier staan nu de technische installaties. De toren is naast een onderbouw geplaatst, die dezelfde hoog-te heeft als de omringende kantoorgebouwen van vijf á zes bouwlagen. In de plint hiervan bevinden zich winkels, horeca, een hotel en een parkeergarage met bovenop een par-keerdek. Deze functies zijn van invloed op de levendigheid van de begane grond. Hieraan zal tevens de openbare passage bij-dragen die door het midden van het bouwblok heen loopt. Op de puntlocatie is een vijfhoekig volume gerealiseerd dat de convergerende lijnen van het eiland accentueert. Deze kop

1 De appartementen in het

kopblok liggen aan een atrium.

Helaas hebben de bewoners

slechts via een klein keuken-

raam zicht op de ruimte, omdat

de geplande glazen puien door

bezuinigingen zijn vervangen

door eternitplaten.

2 Elk appartement in de toren

is gelegen op een hoek. Het

glas loopt in alle appartemen-

ten tot aan de vloer, waardoor

de bewoners ook zicht hebben

op het leven dat zich onder

hen afspeelt.

3 Door het gebouw heen is

een openbare route gemaakt

ter verlevendiging van het

maaiveld. Deze is voorzien van

een ‘dazzle painting’ in een

nautische sfeer die doet

denken aan de waterrijke

omgeving van The Red Apple.

1

2 3