Neurorevalidatie

/ 32 /

1. VOOR WIE? 04

2. REVALIDATIEPROGRAMMA 042.1 Kinesitherapie 052.2 Ergotherapie 062.3 Logopedie 08 2.4 Sociale dienst 102.5 Diëtiek 112.6 Dienst psychologie 122.7 Revalidatie 13 3. PRAKTISCHE INFORMATIE 14

4. NOTITIES 15

Jaarlijks worden in Vlaanderen tienduizenden mensen getroffen door een neuro­logische aandoening. Deze aandoening treft de hersenen, het ruggenmerg of het zenuwstelsel.

Een gekend voorbeeld van een neurologische aandoening is een beroerte (cere­brovasculair accident). Ook MS (multiple sclerose) en de ziekte van Parkinson zijn neurologische aandoeningen die verantwoordelijk zijn voor een daling van het functioneren en de levenskwaliteit.

Het zenuwstelsel beschikt over een aantal mogelijkheden tot herstel en aanpas­sing. Revalidatie heeft hierop een invloed, waarbij een multidisciplinaire aanpak een belangrijke rol speelt. Met een team van artsen en therapeuten van verschil­lende disciplines testen we de patiënt lichamelijk en functioneel. Er worden ver volgens samen met de patiënt doelstellingen voor de revalidatie opgesteld. Via therapie proberen we zo de kwaliteit binnen het dagelijks functioneren te verbeteren. Alle therapeuten scholen zich voortdurend bij zodat elke patiënt een individueel aan gepaste behandeling krijgt. De verschillende disciplines maken ook gebruik van moderne technologie (zoals applicaties en hoogtechnologische trai ningstoestellen). Afhankelijk van de aandoening werken de therapeuten drie maanden tot maximum twee jaar intensief mee aan de revalidatie.

Beste patiënt

/ 54 /

Deze brochure is bedoeld voor patiënten met een neurologische aandoening. De meest frequente aandoeningen zijn:

↗ CVA (cerebrovasculair accident)↗ MS (multiple sclerose) na opstoot↗ ziekte van Parkinson na acute achteruitgang↗ polyneuropathie (een aandoening van de zenuwen

van armen en benen)↗ paraplegie of paraparese (onvolledige, tweezijdige

verlamming)↗ tetraplegie (verlamming van de vier ledematen of

quadriplegie) of tetraparese (onvolledige verlamming van de vier ledematen)

↗ trauma of multitrauma↗ ...

1. VOOR WIE? 2. REVALIDATIEPROGRAMMA

Revalidatie richt zich op behoud, herstel en/of ver­betering van mogelijkheden van de personen met een neurologisch letsel of een functionele beperking. Personen kunnen afhankelijk van hun noden een- tot vijfmaal per week revalideren op ambulante basis.

Het revalidatieprogramma kent een multi­disciplinaire aanpak. Dat betekent dat het team bestaat uit artsen en therapeuten van verschillende disciplines. Het gaat om:

↗ kinesitherapie↗ ergotherapie↗ logopedie↗ sociale dienst↗ diëtiek↗ dienst psychologie↗ revalidatie

2.1 Kinesitherapie

In de kinesitherapie richten we ons vooral op het onderzoeken en behandelen van de lichamelijke, veelal zichtbare, gevolgen van een neurologische aandoening. Na een intake (kennismakingsgesprek en onderzoek) bespreken we samen met de patiënt de hulpvraag.

Tijdens de therapie richten we ons op het oefenen en trainen van:

↗ zitbalans↗ het opstaan en gaan zitten↗ houdingscontrole tijdens het staan↗ gangrevalidatie↗ spierkracht en uithoudingsvermogen↗ conditie↗ mobiliteit↗ sensibiliteit, proprioceptie (= positiezin)↗ evenwicht↗ coördinatie

Deze intensieve revalidatie wordt afgestemd op de individuele wensen en belastbaarheid van de patiënt. We maken op regelmatige basis een evaluatie van de motoriek en we bespreken dat met de patiënten zijn familie. Het intensief behandelen in een gespecialiseerd centrum heeft een positief effect op het totaal functioneren van de neurologische patiënt.

/ 76 /

2.2 Ergotherapie

De gevolgen van een neurologische aandoening heb­ben een grote invloed op dagelijkse activiteiten. Die lijken eenvoudig maar vragen toch veel zichtbare en onzichtbare functies en vaardigheden:

↗ motorisch: bv. evenwicht, rechtstaan, stappen, iets grijpen …

↗ sensorisch: bv. gevoel, pijn …

↗ cognitieve vaardigheden: bv. aandacht, concentratie, dubbeltaken (meerdere taken tegelijkertijd), problemen kunnen oplossen …

De ergotherapeut wil patiënten helpen om hun mogelijkheden te behouden en te verbeteren. Zo kan de patiënt blijven deelnemen aan onze snel veranderende maatschappij.

We brengen eerst de motorische, sensorische en cognitieve vaardigheden in kaart die de patiënt dagelijks nodig heeft. Samen met de patiënt en zijn omgeving leggen we doelen vast voor de volgende domeinen:

↗ voor zichzelf zorgen↗ werk↗ vrije tijd en ontspanning

Op die manier willen we de levenskwaliteit van de patiënt verhogen. Tijdens de revalidatie staat de patiënt steeds centraal. De ergotherapeut onder­steunt de patiënt en zijn omgeving in zijn revalidatie­proces. Bijvoorbeeld om huishoudelijke taken uit te voeren, opnieuw te autorijden, een computer te gebruiken, zich te ontspannen … Maar de ergothera­peut doet meer. Hij adviseert en begeleidt bij sociale activiteiten maar ook het gebruik van hulpmiddelen of aanpassingen in de omgeving.

De therapie steunt steeds op wetenschappelijk onderzoek.

/ 98 /

↗ De hoofddoelstelling bij de behandeling van dysartrie is de verstaanbaarheid, de natuurlijkheid en de snelheid van de spraak te optimaliseren. Zo zijn articulatie­ en stemtraining een onderdeel van de behandeling. Ook hier worden soms hulpmiddelen ingezet (bv. een tekst­naar­spraak­applicatie).

↗ De behandeling van een aangezichtsverlamming richt zich op het verminderen van de asymmetrie en de functionele problemen tijdens praten, eten en mimiek. Dat gebeurt aan de hand van tips, massage en specifieke oefeningen. Indien nodig leert de patiënt restverschijnselen onder controle krijgen en/of te compenseren.

↗ De hoofddoelstelling bij de behandeling van dysfagie is het voorkomen van longontsteking, uitdroging, ondervoeding, algemene verzwakking en afkeer van voedsel. Dat doen we door het verlenen en trainen van slikadviezen, het aanreiken van compensaties (bv. aanpassingen in de consistenties van de voeding) en het informeren van patiënt en omgeving. We kunnen ook

technische slikoefeningen en oefeningen ter versteviging van het slikmechanisme aanleren.

↗ De behandeling van cognitieve communicatie-stoornissen bestaat uit het optimaliseren van het cognitief functioneren. Aandachts­ en geheugen­training aan de hand van specifiek ontwikkelde oefenpakketten zijn een onderdeel van de therapie. Ook het compenseren van de stoornissen maakt deel uit van de behandeling (bv. agendagebruik).

2.3 Logopedie

Welke stoornissen behandelt een logopedist?

↗ Afasie is een verworven taalstoornis, veroorzaakt door een neurologische aandoening, waarbij het begrijpen en het uiten van geschreven en gesproken taal gestoord kan zijn.

↗ Dysartrie is een motorische spraakstoornis die het gevolg is van een neurologische aandoening. Dysartrie kan de spraakverstaanbaarheid aantas­ten. Er kunnen stoornissen zijn op het vlak van de ademhaling, de stemgeving, de articulatie, de resonantie (de klankkleur) en de prosodie (intonatie, nadruk, melodie en spreeksnelheid).

↗ Aangezichtsverlamming is een uitval van de aangezichtsspieren met gevolgen op het vlak van spraak, slikken, mimiek …

↗ Dysfagie is een probleem dat kan voorkomen in elke fase van het slikken, tijdens het transport van voedsel van de mond naar de maag.

↗ Cognitieve communicatiestoornissen zijn problemen met aandacht, geheugen, oriëntatie, denken en redeneren.

Welke behandelingen zijn er?

De algemene doelstelling is de patiënt (op communicatief vlak) zo goed mogelijk helpen functioneren, met een maximum aan levens kwaliteit. Een logopedische behandeling bestaat meestal uit stoornisgerichte therapie (werken op de stoornis zelf) en compensatiegerichte therapie (aan passingen en hulpmiddelen). De patiënt en zijn omgeving informeren over de logopedische problemen is ook belangrijk. Tot slot is het vaak noodzakelijk om de psychosociale moeilijkheden die afasie/dysartrie met zich meebrengen te erkennen en op te vangen.

↗ De behandeling van afasie bestaat uit het tot stand brengen van een optimale communicatie tussen de patiënt en zijn omgeving. Dat gebeurt door doelgerichte taaltherapie en functionele therapie, met allerhande therapieprogramma’s en communicatie tips. Soms worden er (digitale) hulp­middelen zoals een communicatieboek ingezet.

/ 1110 /

De dienst diëtiek staat in voor de behandeling en begeleiding bij:

↗ ondervoeding↗ obesitas↗ kauw­ en slikstoornissen

De diëtist(e) geeft voedingsadvies dat afgestemd is op de eet­ en leefgewoonten van de patiënt. Er wordt altijd gestreefd naar een haalbaar doel. Begeleiding en ondersteuning bij de praktische uitvoering is een belangrijke doelstelling.

Personen met ondervoeding krijgen een aangepast voedingsschema en tips om de energie­inname op te drijven. Indien nodig krijgen zij ook uitleg over het gebruik van energierijke bijvoeding.

Bij personen met obesitas wordt gestreefd naar een gewichtsverlies, gebaseerd op de principes van gezonde voeding. Ook wordt er voldoende aandacht besteed aan motivatie en aangepaste bereidings­technieken.

2.4 Sociale dienst

De sociaal werker tracht bij de patiënt en zijn omgeving het sociale evenwicht, dat verstoord kan zijn door de handicap of ziekte, te herstellen. Hij is de brug tussen het revalidatiecentrum en de thuis­, werk­ of schoolsituatie. De sociaal werker zoekt samen met de patiënt, en eventueel met naasten en/of zorgverleners, naar een tijdige en gepaste oplos­sing. Deze hulp verlening is discreet en kosteloos.

Waarvoor kan een patiënt bij de sociaal werker terecht?

↗ voor psychosociale ondersteuning↗ voor praktisch advies en informatie↗ voor begeleiding bij administratieve en/of

financiële problemen↗ voor het regelen van hulp van de thuiszorg ­

diensten (aanvragen gezinszorg, poetshulp, warme maaltijden ...)

↗ voor contactgegevens van lotgenoten, zelfhulp­ groepen en ervaringsdeskundigen

Hoe verloopt de hulpverlening?

De sociaal werker informeert en adviseert in vertrouwelijke gesprekken. Indien nodig bemiddelt en begeleidt hij in moeilijke situaties. Hij kan de patiënt ook doorverwijzen naar andere hulp ­ verle ners. De sociaal werkers hebben een brede kennis van de sociale kaart.

De sociaal werker is lid van een multidisciplinair team bestaande uit kinesisten, ergotherapeuten, logopedisten, psychologen en een revalidatiearts. Met elkaar werken we aan een zo goed mogelijk resultaat: het verbeteren van de leefsituatie van de patiënt.

Het revalidatiecentrum werkt ook nauw samen met externe voorzieningen en thuiszorgdiensten.

2.5 Diëtiek

De behandeling van personen met kauw- en slik-stoornissen omvat het geven van richtlijnen om de consistentie van de voeding aan te passen. Er wordt advies gegeven omtrent de lichaamshouding tijdens de maaltijd. Bestaande recepten worden aangepast en afgestemd op de patiënt.

/ 1312 /

2.6 Psychologie

De vaststelling van een neurologische aan doening gaat vaak gepaard met veel vragen, zorgen en emoties, zowel bij de patiënt als bij zijn omgeving.

Niet alleen lichamelijk is het zoeken naar een nieuwe balans, maar ook op persoonlijk vlak (karakter, emoties, zingeving ...) en in relatie met anderen. Een revaliderend patiënt staat voor de moeilijke opdracht om, met zijn fysieke beperkingen, een nieuw evenwicht te vinden in zijn relatie, gezin, werksituatie en maatschappelijk leven. Vaak hebben personen en familie het hier niet gemakkelijk mee en duiken er af en toe obstakels op. Zowel de patiënt als familie kunnen met allerhande problemen terecht bij de psychologe van de neurorevalidatie.

Mocht er nood zijn aan een neuropsychologische evaluatie, dan voert de psychologe van de neuro­revalidatie dat uit. Dat gebeurt steeds op vraag van de behandelend arts. Een neuropsychologisch onderzoek of neuropsychologische screening is gericht op het vaststellen van sterktes en zwaktes in de cognitie (aandacht, geheugen, planning en organisatie, oriëntatie ...).

De revalidatiearts evalueert de impact van aan­doeningen op de verschillende domeinen van het dagelijks functioneren. Hij brengt zowel de problemen als de mogelijkheden van de patiënt in kaart. Op basis van de specifieke hulpvraag wordt een geïndividualiseerd therapieplan opgesteld. De therapie kan bestaan uit behande lingen bij een kinesist, ergotherapeut, logopedist, neuro­psycholoog, maar eveneens uit bijkomende hulp­middelen. Het doel is een maximale zelf standigheid te bekomen en zo de levenskwaliteit te optimaliseren. De revalidatiearts voorziet de nodige voorschriften voor de therapie en hulpmiddelen.

2.7 Revalidatie

/ 1514 /

...........................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................

4. NOTITIES3. PRAKTISCHE INFORMATIE

↗ Iedere maandag is er een intakemoment bij de revalidatiearts. Op donderdagvoormiddag is er een multidisciplinaire intake bij de sociale dienst, ergotherapie, kinesitherapie, logopedie en eventueel de psycholoog.

↗ Na overleg stelt men een behandelingsplan en ­schema voor. De doelstellingen worden met de patiënt besproken en worden gebruikt om regelmatig de behandeling te evalueren (en bij te sturen).

↗ Bij personen die rolstoelgebonden zijn, biedt Taxi Hendriks aangepast vervoer aan.

↗ Regelmatig is er een tussentijdse evaluatie op een multidisciplinair teamoverleg, met of zonder de patiënt.

Adresgegevens

AZ Maria Middelares Dienst Revalidatie Buitenring Sint­Denijs 309000 Gent

Contactgegevens

Dr. Matthys, revalidatiearts 09 246 85 00Secretariaat revalidatie 09 246 85 00Dienst kinesitherapie 09 246 99 04Dienst ergotherapie 09 246 99 32Dienst logopedie 09 246 99 93Sociale dienst 09 246 27 11Diëtiek 09 246 93 34Dienst psychologie 09 246 35 77

E-mailadresfysio.onthaal@azmmsj.be

16 /

AZ Maria Middelares heeft deze infor matiebrochure met de grootste zorg opgemaakt. Deze brochure is indicatief en vervangt de raadpleging bij je arts niet. Mocht deze brochure vergissingen of onvolledigheden bevatten, dan zijn AZ Maria Middelares, zijn

medewerkers en zijn artsen hiervoor niet aansprakelijk.

Buitenring Sint­Denijs 30 | 9000 Gent I 09 246 46 46 www.mariamiddelares.be I info@azmmsj.be

VOLG ONS OOK OP:

Deze brochure is gedrukt op maxioffset­papier afkomstig uit bossen die duurzaam worden beheerd.

SAP 10981 juli 2019