Nederland en Indonesië

Ontmoetingen tussen culturen

Indonesië

• 13.000 eilanden en vijftig keer zo groot als Nederland• Vele volkeren en talen• Rijk aan voedingsstoffen, grondstoffen en mineralen

Rijst, maïs, suiker, hout, rubber, tabak, koffie, thee, aardolie en tin

Het eerste contact

1596 Nederlandse expeditie bereikt Oost-Indië.• Vele Nederlandse expedities van verschillende

compagnieën volgen.• De markt wordt overspoeld met producten uit

Indië.• Door de concurrentie: - Dalen de prijzen van de specerijen in Nederland.- Stijgen de inkoopprijzen van de specerijen in Oost-

Indië• De winsten dalen

De V.O.C. (opkomst)

1602 • De Republiek der Zeven

Verenigde Nederlanden grijpt in.

• De verschillende compagnieën worden één compagnie.

• VOC (Verenigde Oost-Indische Compagnie).

De V.O.C. (ondergang)

• In de 17de en 18de eeuw weet de VOC veel winst te maken.

• Er wordt gebruik gemaakt van diplomatie en geweld.

• Door corruptie, toenemende concurrentie van Engeland en de bezetting van Nederland door Frankrijk komt in 1799 een einde aan de VOC.

Het modern imperialisme

• Tussen 1830 en 1870 wordt er veel winst gemaakt in Nederlands-Indië (Cultuurstelsel was ingevoerd).

• Van dit geld kan Nederland geïndustrialiseerd worden.

• Grondgebied en invloed van Nederland in Nederlands-Indië wordt uitgebreid.

• Net zoals andere Europese mogendheden streeft Nederland naar een onafhankelijke zelfvoorzienende economie (autarkie).

• Nederland stelt zo de grondstoffen en de afzetmarkt binnen de eigen economie veilig.

• Hier wordt vaak geweld bij gebruikt (Atjeh oorlog).

Expansie

Het K.N.I.L.

• Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger.

• Hielpen het bestuur bij het handhaven van de orde en veroveren nieuw grondgebied.

• Niet alleen Nederlanders in dienst (Molukkers).

Verzet tegen imperialisme

• Tussen de wereldoorlogen groeide in de koloniën het verzet tegen het Europese imperialisme.

• Oorzaken hiervoor waren:1. communisme: tegen het kapitalisme, dus tegen het imperialisme. Indonesische communistische partij (PKI).2. nationalisme: voorliefde voor eigen vaderland > strijden voor onafhankelijkheid! Indonesische nationalistische partij (PNI).

Soekarno

• Eén van de leiders van het nationalistische verzet.

• Richtte de nationalistische partij (Partai Nasional Indonesia) op.

• Werd na 1933 opgepakt en verbannen.

• Hij riep later op 17 augustus 1945 de onafhankelijkheid uit en werd president van Indonesië.

Nederlandse reactie

• De Nederlandse regering was niet van plan aan het verzet toe te geven.

• Er werd hard opgetreden tegen de leiders van het verzet.

• Leiders werden opgepakt en verbannen naar strafkamp in het afgelegen Nieuw-Guinea.

Wereldoorlog II

• Aanval op Pearl Harbor (7-12-1941)

• Amerikaanse marine in Grote Oceaan uitgeschakeld

• Ned.-Indië doelwit voor Japanse leger

• Capitulatie Ned.-Indië (8-3-1942)• De meeste Nederlanders

verdwijnen in kampen (Jappenkampen)

• Einde Nederlandse heerschappij. Voorgoed?

Onafhankelijkheid?

• Een deel van de bevolking haalt de Japanners met veel gejuich binnen.

• Veel Indonesiërs waren verbaasd over de snelle nederlaag van de Nederlanders.

• Japan beloofde onafhankelijkheid onder Japanse bescherming.

• Soekarno en Hatta werken nauw samen met de Japanners (“landverrader”?) Doel: onafhankelijkheid.

• Indonesisch leger wordt opgericht en getraind door Japanners.

Indonesia Merdeka (17-08-45) “Indonesië vrij”

• Capitulatie Japan (15-08-1945) als gevolg van de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki.

• Hatta en Soekarno roepen onder druk van fanatieke jongerenbewegingen de onafhankelijke Republiek Indonesië uit.

• Hoe reageert Nederland?

Nederland niet akkoord

• Nederland vond dat Nederland en Indonesië elkaar nodig hadden.(Nederland was overtuigd dat de wederopbouw niet zou slagen zonder de inkomsten uit Indonesië)

• De Indonesiërs konden in de ogen van de Nederlanders hun land nog niet zelf besturen.(Nederland wilde in een periode van 25 jaar stap voor stap de macht aan Indonesië overdragen)

Veel onduidelijkheid in Indonesië na de Japanse capitulatie

• Britse soldaten uit India zorgden voor orde en rust in Indonesië.

• Japanse soldaten beschermden de Nederlanders in de kampen tegen Indonesische jongeren

Oorlog?

De weg naar de Indonesische onafhankelijkheid bestaat uit: - Onderhandelen (Akkoorden worden gesloten).- Oorlog (Politionele Acties ).

Onderhandelen

(15 nov.) 1946Linggadjati-akkoord

Afspraken over het langzaam onafhankelijk laten worden van Indonesië.(Erkenning Republiek op Java, Madoera en Sumatra als onderdeel van de Verenigde staten van Indonesië binnen de Nederlands-Indonesische Unie)

Oorlog

(21 juli) 1947Eerste politionele actiebinnenlandse “politie-aktie” om

de orde en rust te herstellen. In werkelijkheid militair

ingrijpen door de Nederlandse overheid!Beide landen hielden zich niet aan de gemaakte afspraken!

Nog een keer onderhandelen

(17 jan.) 1948Renville-akkoord

Op het oorlogsschip de Renville kwamen Nederland en Indonesië met elkaar praten.

Þ Gebeurde onder dwang van de V.S. en de V.N.

Þ Mislukking. Beide partijen deden niet hun best om tot een vreedzame oplossing te komen.

Weer oorlog!

(18 dec.) 1948Tweede Politionele actie • Oorlogsmisdaden aan

beide kanten.• Soekarno en Hatta

gevangen genomen

Onafhankelijkheid?

27 (dec.) 1949:Onderhandelingen in Den-Haag• Onder druk van de V.S. die dreigden de

Marshall-hulp (= financiële hulp aan Nederland) stop te zetten.

• De V.N. keurt de oorlog in Indonesië af. Soekarno en Hatta vrijgelaten. Nederland aanvaardt de Indonesische onafhankelijkheid.

Repatriëring

• Na ongeveer 340 jaar kwam er een einde aan de Nederlandse aanwezigheid!

• De meeste Nederlanders, Indo-Europeanen en veel Molukkers ‘keerden terug’ naar Nederland.

• Zij namen hun herinneringen en cultuur mee. Bijv.: saté, pindasaus, rijsttafel enz.