Deelnemer naar aanleiding van het Verdiepingstraject Mondiaal Burgerschap:

‘Probeer elke dag vernieuwend te zijn en durf te

experimenteren’

Een greep uit de aandachts- punten van trainingssessies

Begrijpen, stimuleren, reflecteren,

doen

Veranderingsexpert Gavin Andersson tijdens het traject:

‘Laat de burger zélf zijn

prioriteiten bepalen!’

inleiding

… DOOR DE WERELD VAN

MONDIAAL BURGERSCHAP

1… DOOR DE WERELD VAN MONDIAAL BURGERSCHAP

Reis mee en ontdek in deze publicatie:wateerderedeelnemersgehadhebbenaanhetVerdiepingstraject;welkethema’szoalaanbodkunnenkomen;hoedereiskomendjaardoorgaat.

IedereendiemeedoetaanhetVerdiepingstrajectMondiaalBurgerschapvanNCDOzoektantwoorden.Zinnige,toepasbareoplossingenvoordévraagstukkenvanonzetijd.Welkeaanpakisnodigvoorgrensoverschrijdendecrises–vanfinanciëleenklimatologischetotvoedselproblemen?Enwelkerolkunnenburgersindieaanpakspelen?

Hoestimuleerjemensenomzo’nrolopzichtenemen–om‘mondiaalburger’tezijn?Hoegeefjehendehandvattenomdatburgerschapvormtegeven?Enwatisdaarindespecifiekerolenmeerwaardevanjouworganisatie?HetVerdiepingstrajectMondiaalBurgerschapvanNCDOhelptdeelnemersditsoortvragentebeantwoorden.Dezepublicatiegeefteenprikkelendeindrukvandieondersteuning.

Hettrajectgeeftgeenpasklareoplossingen.Inplaatsdaarvanneemthetdeelnemersmeeopreis.Hetverbreedthunhorizondoorstiltestaanbijzowelhuneigenperspectievenalsdievanmededeelnemersenexperts.Hetresultaatvandeze‘tussenstops’?Reizigersdiebeterzichthebbenophunpad.Diedatpadefficiënterbelopen.Endiedaardoorsuccesvollermondiaalburgerschapstimuleren.

Meerinformatieover(hetprogrammavan)hetVerdiepingstraject2011-2012vindjehier.

Marieke Hart Coördinator van het Verdiepingstraject Mondiaal Burgerschap van NCDO

DE REIS IS BEGONNEN

‘Wijsheid is niet iets wat we krijgen; het is iets wat we zelf moeten ontdekken, na een reis die niemand anders voor ons kan maken’ –MarcelProust(1871-1922)

VOLG DE REIS...

tussenstop

2… DOOR DE WERELD VAN MONDIAAL BURGERSCHAP

WAt BEtEkENt MONDIAAL

BURGERSCHAP?

tussEnstop

De ‘tussenstops’ in deze publicatie geven vraagstukken weer; onderwerpen die in het Verdiepingstraject aan de orde komen.

Voor alle discussiethema’s in dit traject geldt dat ‘mondiaal burger-schap’ een essentiële term is. Maar wat betekent die term precies?

Tijdenshettrajectlerendeelnemersnietalleendaterverschillendedefinitieszijn.Zemakenookkennismetdebelangrijksteinvullingenvanhetconcept.Enmetdeverwarringdieontstaatalsgesprekspartnersnietwetendatelkvanheneenanderedefinitieingedachtenheeft.Bovendienlerendeelnemersonderwoordentebrengenwaarommondiaalburgerschapbelangrijkis.Zemoetenookdátverhaalimmershelderhebben,naastdeinvullingvandeterm.Anderswordthetonnodiglastigmensenaantesporentotmondiaalburgerschap.

DE DEELnEMER‘Waaromzouiemandzichmoeteninzettenalsmondiaalburger?Daarhadiknatuurlijkwelideeënover,maardediscussiestijdenshetVerdiepingstrajecthielpenmemijnvisieaantescherpen.Onzewereldisgeglobaliseerd,zegiknu.Ditbetekentdatonshandelenhíerimpactheeftophetlevenvanmenseninverrelanden,netzoalshunhandelenonslevenbeïnvloedt.Hetbetekentookdatelkesamenlevingterwereldtegenwoordigwordtbedreigddoorproblemendiezijnooitinhaareentjekanoplossen.Neemdefinanciëleenklimaatcrisis,evenalsdeolie-,voedsel-enwater-schaarste.Stukvoorstuktreffenzezowelonzeeigensamenlevingalsdelandenomonsheen.Enzekunnenalleengestoptwordenalsweinterna-tionaaldekrachtenbundelen.Ofwenupolitici,bedrijven,burgers,producentenofconsumentenzijn:wemoetenonsoveronzegrenzenheensterkmaken.Wiewereldburgeris,probeertzogoedmogelijkaandiesamenwerkingbijtedragen.’

‘Wehebbenelkaardusnodig.JournalistHanKochdeedtijdenshettrajecteenvoorstelomdiegedeeldeverantwoordelijkheidintevullen.Allelandenzoudenéénmondiaalsociaalvangnetmoetencreëren,zeihij.Zakkendezwakstenterwereldondereenbepaaldbestaansminimum?Danmoetendesterkerenhenhelpenomweeroptekrabbelen.HetgaaterdusnietomdathetWestenderesthelpt–eenhoudingdiehoogleraarStephenEllistijdenshettrajectfaillietverklaarde.HijnoemdeheteenkolonialistischeopvattingdatwijwesterlingenhetarmeAfrikavooruitzoudenmoetenhelpen.Beterisheteengelijkwaardigerelatieoptebouwen,metgedeeldeverantwoorde-lijkheden.Datklonkmijverstandigindeoren.Alvraagikmijwelafofdewenste“helpen”ooitzalverdwijnen.Telkensalsereenrampplaatsvindt,willenmensendatngo’shulpleveren.Moetendezedatdanweigeren?Ofisnoodhulpietsandersdanhulpbijontwikkeling?’

Steven Volkers nam deel aan het Verdiepingstraject Mondiaal Burgerschap (2011-2012). Hij is directeur van Noordbaak. Noordbaak helpt bedrijven, overheden en scholen in Noord-Nederland bij het organise-ren van duurzaamheid.

tussenstop

3… DOOR DE WERELD VAN MONDIAAL BURGERSCHAP

Ishetnodigdatmensenzichzelfalsmondiaalburgerbestempelen?

Hoemaakjedetermmondiaalburgerschapconcreetinjecommunicatie?

Welkeeigenschapisonmisbaaromiemandmondiaalburgertenoemen?

Inhoeverrelijktmondiaalburgerschapopgewoonburgerschap?

Kanmondiaalburgerschapvialokaalburgerschapgestimuleerdworden?

Moetenngo’scommunicerendatwijhierookafhankelijkzijnvan‘ontwikkelingslanden’?

DooRkRuis hEt spAnninGsVELDErzijnveelinvullingenvandeterm‘mondiaalburgerschap’,elkmeteigenvoor-ennadelen.Tijdenshetverdiepingstrajectwordteenaantalvandezedefinitiesuitgelichtenbediscus-sieerd.OokdegenedieNCDOzelfontwik-kelde,enpubliceerdeinhetboekjeMondiaalBurgerschap(NCDO,2012):‘Demondialedimensievanburgerschapuitzichingedragdatrechtdoetaandeprincipesvanwederzijdseafhankelijkheidindewereld,degelijkwaardig-heidvanmensenendegedeeldeverantwoor-delijkheidvoorhetoplossenvanmondialevraagstukken.’Hetgroteverschilmetanderedefinities?Defocusopgedrag.Wattelt,iswatmensendoen–nietwatzewillendoen,watzedenken,ofwelkehoudingzehebben.Dezeinsteekmaaktmondiaalburgerschapgoedtemeten.DeelnemersaanhetVerdiepingstraject2011-2012wezenwelopeenspanningsveldmetalgemene,gangbareopvattingen.Zoalsdegedachtedatgedragalleennietgenoegis;datiemandzichookalsmondiaalburgermoetwillengedragen.Ditspanningsveldwastijdenshettrajectonderwerpvandebat.

VERBREED jE hoRizonMeerwetenoverdedefinitievan'mondiaalburgerschap'?NeemcontactopvoordedatavanheteerstkomendeVerdiepingstrajectMondiaalBurgerschap.Enbekijkvooralookdetekstenenfilmpjesachterdezelinks:

Wat is mondiaal burgerschap? (Video) Hoe ziet mondiaal burgerschap er

in de praktijk uit? (Video) Wat gebeurde er op dag 1 van het

Verdiepingstraject 2011-2012? (Blog)

tussenstop

4… DOOR DE WERELD VAN MONDIAAL BURGERSCHAP

HOE VERANDER jE EEN

WERELDBEELD?

tussEnstop

D e meeste westerlingen hebben een karikaturaal beeld van ontwikkelingslanden. En van ontwikkelingssamenwerking

in het bijzonder. Hoe valt die karikatuur te doorbreken?

Ontwikkelingslandenalspoelvanellendeenafhankelijkheid.EnhetWestenalsdegroteredderdiezelfgeenproblemenkent,ofhetinelkgevalzonderhulpkanstellen.Datwereldbeelddoetderealiteitonrechtaan.Eenrealiteitwaarin15procentvandeAmerikanenonderdearmoedegrensleeft.EnwaarinPortugalzijnoud-kolonieAngolaomeconomischesteunvraagt.Belangrijkernog:vanuithetkarikaturaleperspectiefkunnenmondialeproblemennietopgelostworden.Dieoplossingenvereisenimmerseenbesefvandewederzijdseafhankelijk-heidtussenlanden.Aanpassing–‘reframing’–vanhetwereldbeeldisdusnodig.Maarhoemoetdiereframingeruitzien?Daarovergingendeelnemersvanhettrajectmetelkaaréneenreclamestrateegindiscussie.

DE DEELnEMER‘Mondiaalburgerschapstimuleren.Hetkannietzonderdestrijdaantegaanmetheersendeideeënoverontwikkelingssamenwerking.Dieideeënzijningrotemateachterhaald.Inhetverdiepingstrajecthebbenwehieroverdiscussiesgevoerd.WaaromhoudenzoveelmensentochvastaandeopvattingdathetNoordenrijkensterkis,enhetZuidenarmenzielig?Waaromdenktmendatwijwesterlingenontwikkelingslandenerwelevenbovenopkunnenhelpen?Doordezeveronderstellingenverwachthetpubliekergveelvanwesterseontwikkelingssamenwerking.Teveel.Erisnauwelijksoogvoornuances,voorcomplexiteit.Mensenzienvooraldatproblemenalsarmoedenietmakkelijkopgelostworden.Endusrakenzeteleurgesteld.Vanuitdieemotieplakkenzenegatievelabelsopdeontwikkelings-sector,zoals“bodemlozeput”,“subsidieslurper”en“strijkstok”.’

‘Wijmoetendittijkeren.Totdieconclusiekwamenweindetrainingssessies.Teneersteomdatonzeorganisatieszelfverantwoordelijkzijnvoordeonrealistischebeeldvorming.Wehebbenonslatenverleidentotsimplificatievanontwik-kelingsproblemen.Zohooptenwemensensnellertotsteunovertehalen.Tentweede:wijwetenalsgeenanderhoehetwélzit.Wekennendenuance.Diemoetenwenubeteroverbrengen.Hoe?Dooronzeinformatieviaaansprekendepersonenhetpubliekedebatintekrijgen.Daarbijishetbelangrijkeennieuwlabeltehebbenvoorontwik-kelingssamenwerking.“Gedeeldbelang”zoueengoedezijn.Ontwikkelingssamenwerkingisookvoormensenhíergoed.Enzoudaarombijvoor-beeldprimaonder“binnenlandse”ministeriesalsDefensie,SocialeZaken,EconomischeZaken,LandbouwofInnovatiekunnenvallen.Veeloplos-singenhebbenimmerseconomische,agricultureleeninnovatievekanten.’

Vanessa Nigten nam deel aan het Verdiepingstraject Mondiaal Burgerschap (2011-2012). Eerder werkte zij bij branche-vereniging Partos. Daar besteedde zij onder andere aandacht aan de (re)framing van ontwikkelingskwesties, bijvoorbeeld via een 'issue management Boost Day'. Tegenwoordig is Vanessa Nigten adviseur Public Affairs bij NCDO.

tussenstop

5… DOOR DE WERELD VAN MONDIAAL BURGERSCHAP

Wat zijn goede voorbeelden en valkuilen van reframing?

Moeten ontwikkelingsorganisaties één algemene boodschap uitdragen?

Zo ja: hoe krijg je alle verschillende organisaties zover?

Hoe doe je recht aan de complexe werkelijkheid en houd je je verhaal toch begrijpelijk?

�Moet het nieuwe frame vooral inspelen op emotie, of op ratio?

�Hoe kunnen organisaties het beste media inzetten?

DooRkRuis hEt spAnninGsVELDZekergrotebedrijvenonderzoekensystema-tischdewensenonderhundoelgroep.Opdiewensenpassenzijvervolgenshunproductenaan.Blijvendsuccesistegenwoordigbijnaonmogelijkzonderzo’ninsteek–zekeropcompetitievemarkten.Diezelfdedoelgroep-gerichteaanpakzouwellichtgoedzijnvoormaatschappelijke(ontwikkelings)organisaties.Ofzelfsnoodzakelijk.Ookhierishetimmerseenkwestievanvechtenomdezelfdeeuro.Alleen:ishetvoordezeorganisatieswelevenmakkelijkomzo’naanpaktehanteren?Enishetechtwelwenselijk?Wantandersdanhetbedrijfslevenstellendengo'sinkwestiezichzelfooktottaakomdewensenvandoelgroepenteveranderen.Omhenwaarnodigovertehalentoteenanderemaniervandenkenendoen–ééndiebetrokkenheidmetdewerelduitdrukt.Waarligtdegrenstussen‘uitgaanvandewensenvandedoelgroep’en‘hetveranderenvandiewensen’?Enwaarisdeuitweguitdatspanningsveld?Ookoverditsoortvragengaandeelnemerstijdenshettrajectindiscussie.

VERBREED jE hoRizonMeerwetenoverreframingendewereld-beeldenachterontwikkelingssamenwerking?NeemcontactopvoordedatavanheteerstkomendeVerdiepingstrajectMondiaalBurgerschap.Enbekijkvooralookonder-staandelinks:

Stop de derde wereld! (Video) Ontdek de code tegen simplificatie!

(Code of Conduct DEEEP) Leer meer over framing! (Tekst)

Volg het spoor Van...

6… DOOR DE WERELD VAN MONDIAAL BURGERSCHAP

Van het Verdiepingstraject...‘Veelorganisatiesenbedrijvenzijnopdeéénofanderemanierbezigmetmondiaalburger-schap,algevenzehetallemaaleeneigennaam.DatwerdmeheelgoedduidelijktijdenshetVerdiepingstraject.Ookzagikdatdemeestedeelnemersnognietprecieswetenwatzeermeewillen,ofhoezediewenshetbestindepraktijkmoetenbrengen.Bovendienmerkteikdatdemanierwaaropwijals´professionals´pratenovermondiaalburgerschapvaaknietzotoegankelijkisvoorburgers.Watdatbetreftisereenklooftussenonsendieburgers.’

‘HetbedrijfPostNLverteldetijdenshettrajecthoehetdiekloofprobeerttedichten.Bijvoorbeelddoormedewerkerstestimulerenzich,ookviaPostNL,intezettenvooreenbeterewereld.“Geldinzamelenvoorgoededoelen”,bleekvooreengrootdeelvanhetpersoneeldemeestaantrekkelijkevormvanbetrokkenheid.Ikvonddatopmerkelijkomtehoren.Indeontwikkelings-sectorgaatmenertochvanuitdat“doneren”eenouderwetsevormvanbetrokkenheidis.Maarhetblijktdatburgers,diemedewerkersinelkgeval,erdevoorkeuraangeven.Ouderwetsiskennelijkspringlevend.’

… tot in de eigen organisatie‘Ikhebvoormijneigenorganisatieeenplangeschrevenommondiaalburgerschaptestimu-leren.Deinzichtendieikhebopgedaaninhet

Verdiepingstrajectzijndaarzinvolvoorgebleken.Vooralophetvlakvanstrategie.Ikbesefbijvoor-beeldsterkerdathetbijhetontwikkelenvanacti-viteitenzinheeftomtezoekennaarmensendiealtijddwarsliggenenkritischzijnentepogenjuisthenalsambassadeurtebetrekken.Dekansisdangroterdatweeengroepburgersaansprekendieweandersnietbereiken.Ikrealiseermeverderbeterdatwemoetenaanhakenopdatgenewaarwealgoedinzijn.Zoconcreetmogelijk,bovendien.’

‘Wemoetendusgeencreatievedingenverzinnendieweliswaarvooruitstrevendzijnmaarnietaansluitenbijdeachterban.Opditsoortinzichtenwerdbinnenmijnorganisatiepositiefgereageerd.Ookdoormanagersendirecteuren.Deleerpuntenvondmeneveneensinteressant.ZogafikaandatookindeprojectendieweinhetZuidensteunen,wedeverbindingkunnenleggennaarhetgedragvanmensenhier,bijvoorbeelddooronsterichtenopfairtradeofklimaatverandering.Mondiaalburgerschapvereistnamelijkdatmensenzichookhíerandersgedragen.Hetliefstzouikdatgedraghíerkoppelenaanonzeprojectendáár.’

Van het Verdiepingstraject...‘Beleidsvernieuwingophetterreinvanmondiaalburgerschap.OphetministerievanBuitenlandseZakenbenikdaar–samenmetanderen–nauwbijbetrokken.Hetgaatdanomdeomslagvan“denkenintermenvandraagvlakvoorbeleid”naar“denkenintermenvanactiefburgerschapinrelatietotinternationalesamenwerking”.Wijhebbenhetconcept“mondiaalburgerschap”inbredezinneergezet.Ikdeedaanditverdiepings-trajectmeeomtezienhoeorganisatiesenindi-viduenhetconcreetinvullen.Hoezij‘abstract’beleidvertalennaartastbareenpraktischeactiviteiten.Dievertaalslagkantaaizijn.’

‘Ikhebtijdenshettrajectveelnuttigeinzichtenopgedaan.De“drive”vanenkelechristelijkeorganisaties,gecombineerdmeteenredelijkstevigeachterban,vondikbijvoorbeeldheelinteressant.Deinzet,hetcommitmentendecreativiteitvandedeelnemersvondikbovendienzeerinspirerend.Deplezierigeencollegialesfeermaaktedatweervaringen,activiteitenenachterliggendeideeëngemakkelijkkondendelen.Hetwasmooidaterookaandachtwasvoortwijfels,hobbelsenlastigevragen.’

… tot in de eigen organisatie‘Voorbeelden,lessenencontactenuithettraject.Ikdeelzenumetcollega’sophetministerie.Ookbrengikzeinbeleidsdiscussiesin.HethelptonsomhetbeleidsterreinBurgerschap&

InternationaleSamenwerkingteverdiepenenteverankeren.Hetsluitookaanbijdeovergangnaareenvernieuwdontwikkelingsbeleid.Deopkomstvannieuwespelers,dekleinererolvanstatenendeveranderingvanhetarmoedepa-troonvragenimmersomvernieuwing.Daaromzoekenweooknaarkansenenruimtevooreenactieverolvanburgers.Maarwatzijnhunwensenenverwachtingen?Welketrendszijner?Enhoepastdatallesinhetveranderendesamenspeltussenmarkt,overheidenburgers–inNederland,maarookinEuropaeninhetZuiden?’

Aldwin Geluk is hoofd Bewustwording en Jongerenactiviteiten bij Woord en Daad. Hij deed mee aan het Verdiepingstraject Mondiaal Burgerschap 2011-2012. Woord en Daad is een organisatie die vanuit Bijbels perspectief mensen over de hele wereld verbindt in hun strijd tegen armoede.

Rolf Wijnstra is beleidsadviseur Burgerschap en Internationale Samenwerking op het ministerie van Buitenlandse Zaken. Hij deed mee aan het Verdiepingstraject Mondiaal Burgerschap 2011-2012. Zijn werk draait om beleidsontwikkeling en -uitvoering, gericht op de bevordering van actieve maatschappelijke betrokkenheid bij vraag-stukken van internationale samenwerking en ontwikkelingssamenwerking.

ALDWIN GELUk

ROLf WIjNStRA

tussenstop

7… DOOR DE WERELD VAN MONDIAAL BURGERSCHAP

HOE BOOR jE DE kRACHt VAN BURGERS AAN?

tussEnstop

E en mondiaal burger is iemand die probeert bij te dragen aan een betere wereld. Een organisatie die mondiaal burgerschap

wil stimuleren, zou mensen dus handvatten moeten geven om die bijdrage te leveren. Of zelfs met hen moeten samenwerken. Maar hoe pak je die samenwerking aan?Tijdenshetverdiepingstrajectwordenvolopvoorbeeldengegevenvanprojectenwaarburgersactiefaanmeedoen.Vaakgaathetdaarbijomdeversterkingvanhuneigengemeenschap.Zijdenkenmeemetoplossingenenvoerendieuit,dikwijlsonderbegeleidingvanprofessionals.‘Co-creatie’,wordtditgenoemd.HetSeritiInstituteinZuid-Afrikaiseenvoorbeeldvaneenorganisatiediedekrachtvanburgerssuccesvolaanboort,stimuleertengebruiktvoorpolitiekelobby.Hetinstituutbehaalthiermeemaatschappelijksucces,opdekorteénlangetermijn.

DE spREkER‘Hetvraagtheelwatvanmaatschappelijkeprofes-sionalsomtewerkenopbasisvanburgerkracht.Hetvermogenomlostelaten,vooral.Vaakhebbenzijnamelijkallerleiideeëndiezegraaguitgevoerdwillenzien.Deneigingomdieideeënopteleggenisermisschiennietmeer,maardewensburgersertoeovertehalenwel.Simpelwegvanuitdeovertuigingdatproblemenzohetbestopgelostworden.Professionalszoudendeideeënvanburgersevenserieusmoetennemenalsdievanhenzelf–alsnietserieuzer.Daarbijkunnenzemensenwelstimuleren out of the box tedenkenenhenmogelijkhedenlatenzien.Zedienenzichdaarbijsteedsterealiserendathetbeter(wanteffectiever)isalsmensenzelfproducentzijnvanverandering.Endatmaatschappelijkeorgani-satiesvooralzoudenmoetenfaciliteren.Zoalswijaltijdstellen:hetgaaternietomwatjedoetvoormensen.Hetgaateromdatdiemensenzelfontdekkenwatzemoetendoen.Danontstaanerprachtigeprojecten.Ikdenkbijvoorbeeldaanhetdorpwaarinelkgezineenpaarsinaasappelbomenindeeigentuinplantte.Gezamenlijklegdendeinwonerszoeengroteboomgaardaan,waarnazesamendeoogstenvermarktingregelden.Dieaanpakleverdevooriedereenextrainkomstenop.’

‘Dezestimulerendeaanpakvormtdekernvanonsproject“Kwanda”,wat“groei”of“ontwikkeling”betekent.Doelvanditinitiatiefisommensenaantesporenzichteorganiserenenhungemeenschapnaareigeninzichtteverbeteren.Hetprojectondersteunthendanbijdeprioriteitendiezijzelfstellen.Daarbijkanhetgaanomschonerebuurten,maarbijvoorbeeldookomhetopzet-tenvanlevensvatbareondernemingenofhetoplossenvanvoedselschaarste.Inhetstartjaar2009werdookeenrealityshowuitgezondenoverhetprojectKwanda.Vijfteamsvanelkhonderdburgersgingenhierindestrijdmetelkaaraan.Radioluisteraarsentv-kijkersmochtenbeslissenwelkvandezeteamshetbestdeontwikkelings-problemenvanhunspecifiekegemeenschapwisttetackelen.AlsSeritiInstitutegebruikenwehetsuccesvanKwandaonderanderealslobby-instrument.Welatenoverhedenzienwatmogelijkisalsjeburgersgoedondersteunt,envragenhendieondersteuningopzichtenemen.’

Gavin Andersson was één van de sprekers tijdens het Verdiepingstraject Mondiaal Burgerschap (2011-2012). Hij is directeur van het Zuid-Afrikaanse Seriti Institute, grond-legger van de Kwanda-methode. Deze aanpak wordt vooralsnog toegepast om mensen in staat te stellen hun directe leefomgeving te verbeteren. Maar Andersson stelt dat de principes van de methode ook bruikbaar zijn om burgers verantwoordelijkheid te laten nemen voor de wereld buiten de grenzen van hun dorp, stad of land.

tussenstop

8… DOOR DE WERELD VAN MONDIAAL BURGERSCHAP

Hoe voorkom je dat burgers een andere kant opgaan dan jij wilt?

In hoeverre kun je controle houden over processen en de uitkomsten?

Moet je experimenteerruimte inbouwen in je project? Hoe doe je dat?

Wat doe je als burgers zelf helemaal niet zoveel invloed willen?

Hoe stap je over van oproepen tot steun naar oproepen tot actieve participatie?

Hoe spoor je mensen aan tot co-creatie? En hoe organiseer je ze?

Hoe laat je hen anderen mobiliseren? Gelden er specifieke regels voor online

co-creatieprojecten?

WEGWijzERsGavin Andersson, directeur van het Seriti

Institute. Sprak over het betrekken van burgers bij veranderingsprocessen.

Stephen Ellis, hoogleraar aan de Vrije Univer-siteit (binnen het Desmond Tutu-programma). Sprak over het westerse wereldbeeld en de positie van Afrika in de wereld.

Han Koch, journalist Economie en Ontwikkelingssamenwerking bij dagblad Trouw. Sprak over de wederzijdse afhankelijk-heid en verantwoordelijkheid van landen.

Michael Sternberg en Oday Abukaresh, trainers van KUMI, methodiek voor conflicttransformatie. Spraken over mondiaal burgerschap buiten Nederland.

Tom van der Lee, directeur Campagnes van Oxfam Novib. Sprak over strategieën om mondiaal burgerschap te versterken.

Dorien Ackerman, MVO-manager bij Post NL en bestuurslid van Kids Moving the World. Sprak over de interventies van een bedrijf als Post NL rond mondiaal burgerschap.

Peter van Vendeloo, strategy director bij Roorda Reclamebureau.Sprak over sociale beïnvloeding en gedragsverandering.

Mellouki Cadat, medewerker van kennis-instituut Movisie.Sprak over manieren om aansluiting te vinden bij de burger anno nu.

Rebecca Kanne, (Social) Brand Strateeg bij Dare2Be. Sprak over succesvolle manieren om burgers online te bereiken en te betrekken.

Hotze Lont, senior consultant bij Context, international coorporation. Sprak over vernieuwende en participatieve meet- en evaluatiemethodieken.

Frans van den Boom, directeur van NCDO. Sprak over verschillende visies op mondiaal burgerschap.

VERBREED jE hoRizonMeerwetenoverco-creatie?NeemcontactopvoordedatavanheteerstkomendeVerdiepingstrajectMondiaalBurgerschap.Bekijkookalvastonderstaandelinks:

Een filmpje over Kwanda. Een blog over Kwanda. Een boek voor en over burgerkracht.

tussenstop

9… DOOR DE WERELD VAN MONDIAAL BURGERSCHAP

HOE StIMULEER jE GEDRAGS-

VERANDERING?

tussEnstop

S tel: je weet wat mondiaal burgerschap is, hoe je een wereld-beeld kunt ‘reframen’ en dat er co-creatie mogelijk is met

betrokken burgers. Je weet dan nog niet hoe je mensen zover krijgt dat zij die betrokkenheid ook tónen. Hoe zorg je ervoor dat zij daadwerkelijk in actie komen?Voorhetantwoordopdievraag,ishetzinvoltekijkennaartoonaangevendeonderzoekenuitdepsychologieenneurologie.Reclame-encampagne-expertsalsPetervanVendeloo(RoordaReclamebureau)enTomvanderLee(directeurCampagnesbijOxfamNovib)passendeinzichtenuitdieonderzoekenaljarentoe.Metsucces.Deinzichteninkwestiekomendanooknadrukkelijkaanbodinhetverdiepingstraject.

DE DEELnEMER‘Bepaaldekennisleidttoteenbepaaldehouding,endiehoudingleidtweertotspecifiekgedrag.Datisdevolgordedievoorveelmensenhetmeestlogischklinkt.Ookhetgrosvandecampagnesvolgtdielijn.PetervanVendelooenTomvanderLeebenadruktentijdenshetverdiepingstrajectdatdevolgordeeerderandersomis.Gedragvolgtdoorgaansnietzozeeruitbewustekeuzes,maarisveelvakereeningesletenendusonbewustegewoonte.Mensenzoekenmeestalkennisomhunbestaandehandelenbetertebegrijpen,alseensoortrechtvaardigingvanwatzealdoen.Jekuntalscampagnevoerderdusbeterbijgedragbeginnen.Watzijndegewoontesvanmensen?Watbelemmertandergedrag?Hoekunjebijbestaandegewoontesaansluitenendeobstakelsvoorandergedragomzeilen?Eenbelangrijkesuggestievandesprekerswasomhandelenzomakkelijkmogelijktemaken.Laagdrempelig,rondeenkleineactiviteit.Datverleidtmensensnelleromtothandelenovertegaan.Daarnakunjeuitbouwenmetsteedsgrotereactiviteiten,enmetsteedsmeerinformatie.’

‘TomvanderLeesteldedatjevooralnietmetteveelinhoudmoetbeginnen.Mensenwordennietgestimuleerdviahunratio,maarviahungevoel.Veelmaatschappelijkeorganisatieslijkenvanhettegengesteldeuittegaanenbehalendaardooraanzienlijkmindereffectmethuncampagnesdanzoukunnen.Zekerdeeersteactiviteitenrondeenvraagstukmoetenduseenberoepdoenopdeemotievanmensen,nietzozeerophunbegrips-vermogenvancomplexesituatiesofvanhypo-thesesoverhet“waarom”vanproblemen.PetervanVendeloozeibovendiendatnegatiefframenmeereffectheeftdanpositiefframen.Althans,alsjemenseninbewegingwiltkrijgen.Datvondikinteressant.Ikmerkbijveelorganisatiesdatzesteedseenpositievetoonenboodschapzoeken.Zeproberendeclichésvanhetwijzendevingertjeenvandezieligekindjestevoorkomen.Maarmis-schienvalterooknegatiefteframenzonderdatdetoonbelerendwordt?’

Bianca Wijers nam deel aan het Verdiepingstraject Mondiaal Burgerschap (2011-2012). Zij is consulent bij COS Brabant. COS Brabant is het regionale centrum voor internationale samenwerking in Noord-Brabant.

tussenstop

10… DOOR DE WERELD VAN MONDIAAL BURGERSCHAP

Moet je voor gedragsverandering ook aansluiten bij vooroordelen?

In welke fase van gedragsbeïnvloeding ga je kwalijke vooroordelen dan te lijf?

Hoe vind en bereik je mensen die nog niets met mondiaal burgerschap hebben?

Is het wel of niet verstandig steeds een positieve toon en boodschap te hanteren?

Ontwikkelingsproblemen zijn niet leuk. Moet je campagnes dan toch leuk proberen te maken?

Is de relatie tussen gedrag, houding en kennis lineair of niet?

Zijn er ook voorbeelden van gedrags-beïnvloeding waarbij je beter níet bij gedrag kunt beginnen?

DooRkRuis hEt spAnninGsVELDMaatschappelijkeorganisatieslijkenhetoverzichzelftehebbenafgeroepen.Hetleekooitzoverstandigontwikkelingssamenwerkingtesimplificeren.Alsdecomplexerealiteitinvolleglorievoorhetvoetlichtzouwordengebracht,zoudatmensenalleenmaarafschrikken.Endanzoudendeachterban,deinkomstenendusdenoodzakelijkeontwikkelingsprojectenschrikba-rendteruglopen.Inmiddelsbeseffenorganisa-tiesdatzemethunversimpeldebeeldvormingdeverwachtingwektendeproblemenweleventekunnenoplossen.Ennudieverwachtingvalsblijkt,isdepublieketeleurstellinggroot.Achterbanenfinanciënzijndaardooralsnogmoeilijkvasttehouden.Wathebbendeorgani-satieshiervangeleerd?Hetligtvoordehandtedenkendatzijnietmeermoetensimplificeren,maardecomplexiteitennuancesnueenseerlijkdienentecommuniceren.Hoeverhoudtzichdatechtertotdeadviezenvanexpertsomvooralnietteinhoudelijkopzakenintegaan?Hoekunnenngo'sviaeenmeeremotioneleaanpaktochrechtdoenaandeingewikkelderealiteitvaninternationalesamenwerking?

VERBREED jE hoRizonMeerwetenovergedragsverandering?NeemcontactopvoordedatavanheteerstkomendeVerdiepingstrajectMondiaalBurgerschap.Enlaatjeinspirerendooronderstaandelinks:

Eerst doen, dan begrijpen! (Blog) Robert Cialdini: the six principles of

influence. (Video)

Volg het spoor Van...

11… DOOR DE WERELD VAN MONDIAAL BURGERSCHAP

Van het Verdiepingstraject...‘WijgebruiktenbijFNVdeterm“mondiaalburgerschap”nooit.Maarwezijnwelaljárenbezigmetdatgenewaarmondiaalburgerschapomgaat.Wenemenonzeverantwoordelijkheid,tonenonzebetrokkenheidbijhetcreërenvaneenleefbarewereld.Hetwasleukomineentrajecttezittenmetorganisatiesdiedezeverantwoordelijkheideveneensnemen.Hetwasbovendienverfris-senddatzijzulkeverschillendeachtergronden,perspectievenenactiviteitenhadden.Endaterveeljongeprofessionalsbijzaten,metbruikbarenieuweideeën,bijvoorbeeldoverdeinzetvansocialmedia.’

‘VandesprekerssprongvooralreclamemanPetervanVendelooerbovenuit,vondik.Hetwasvooralinteressantdathijvanuitzijnvakgebied,metreclamevocabulaire,sprakoverhetstimulerenvanmondiaalburgerschap.Deboodschapopzichkendeikwel,maarwasgoedomweertehoren:focusvooralopgedragsverandering,probeernieteerstkennisofhoudingtebeïnvloeden.Richtjedaarbijopeenbrederegroepdandegenendiealbetrokkenzíjn.Engavoorafnieteindeloosnadenkenofdoelgroependefiniëren.Gagewoonaandeslag.Datwerkthetbeste.’

… tot in de eigen organisatie‘MijnteambijFNVMondiaalheeftmijnblogsgelezenoverhetVerdiepingstraject.Enhetheeftmetgroteinteressegeluisterdnaardeervaringen

eninzichtendieikdankzijdebijeenkomstenhebopgedaan.Zekercollega'sophetgebiedvanlobbyencampagnesreageerdenheelenthousiast.Zijhaddenzelfookalveelcursussengedaandievergelijkbarethema'shaddenaangesneden,bijvoorbeeldovergedragsverandering.Dieherkenningmaaktehetmakkelijkeromovercommunicatieenmondiaalburgerschapdoortepraten.’

‘Wezijnnuaanhetkijkenhoeweonzegedeeldeinzichtenkunnenverwerkeninnieuwesubsidie-aanvragen.Ookgaanwebijdebondeneenspecialetrainingsdagorganiserenrondhetthemamondiaalburgerschap.Wezullendanmethenbesprekenhoezijhunledenkunnenbetrekkenbijactiviteiten,inhetbijzonderbijprojectenvoorontwikkelingslanden.Zozijnwebijvoor-beeldsamenmetAbvakaboFNVbezigmethetbetrekkenvankinderopvangmedewerkersbijhetsteunenvankinderopvanginIndia.Datsluitdirectaanbijhunberoephier.’

Van het Verdiepingstraject...‘Voormijiseenmondiaalburgeriemanddieietsvooreenanderoverheeft,ofhetnuverwegisofdichtbij.Dedaadwerkelijkverdiependeontmoetingenenverhalenindittrajectsterktenmeindieovertuiging.Evenalsdediscussies,diewatmijbetreftnogwellangerhaddenmogenduren.BijvoorbeeldgesprekkenoverdedefinitiedieNCDOgeeftvan“demondialedimensievanburgerschap”.Ikvinddieteverwegstaanvandegewonemens.Hetzoumooizijnalsereendefinitiezoukomendieiedereenkanbegrijpen.’

‘Hetzoueveneensmooizijnalsmondiaalburgerschapgestimuleerdzouwordenvanuiteenbeweging,ennietvanuitlosseorganisaties.Ookindittrajectzagikmensenvanuithuneigen“club”praten.Zelekentezoekennaarsteunvanburgersvoorhúnorganisatie.Alszezichzoudenverenigenineenbeweging,metalgemene,gedeeldedoelstellingen,danzouerveelmeerbereiktwordenvoordewereld.Diedoelstel-lingenmoetenmetburgerssamenvastgesteldworden,inplaatsvandatorganisatiesvaststellenwatermoetgebeuren.’

… tot in de eigen organisatie‘Deinhoudelijkekennisendeervaringendieiktijdenshettrajecthebopgedaan,komenmezekervanpas.Bijvoorbeeldalsikadviesgeefaanorganisatiesdiezichbegevenophetvlakvanmondiaalburgerschap.Ikbenadrukhoe

belangrijkhetisjeterichtenopeenbepaaldeproblematiek,envervolgensjeachterbanactiefbijjeplanenjedoelstellingentebetrekken.Hetgaaterdaarbijoméchttezijn,inhetcontact.Hetmoetnieteenmarketingtruczijn;marketingispassé.’

‘Ikhebmijnervaringeninhettrajectookterug-gekoppeldaanmijncollega’s.Diezagenveeloverlaptussenonsbedrijfenwatikverteldeovermondiaalburgerschap.Datisooknietzogeknatuurlijk.Frivistaiseensocialeonderneming,enhetgaaterbijeensocialeondernemingomdatzingevingenwinstgevingmetelkaarineven-wichtzijn.Wanneerdatlukt,gajegeestelijkenfinancieelvooruit.Datsluitéénopéénaanbijdedefinitievan“mondiaalburgerschap”.’

Astrid Kaag is beleidsmedewerker bij FNV Mondiaal. Zij deed mee aan het Verdiepingstraject Mondiaal Burgerschap 2011-2012. FNV Mondiaal is actief betrokken bij de ontwikkeling van een sterke, onafhankelijke, wereldwijde vakbeweging.

Folkert Rinkema is oprichter en eigenaar van Frivista – Concept & Design, een sociale onderneming gericht op vormgeving. Kernbegrippen: creatieve concepten, creatieve designing, creatieve workshops en internationale branding en fotografie.

AStRID kAAG

fOLkERt RINkEMA

nawoord

12… DOOR DE WERELD VAN MONDIAAL BURGERSCHAP

… op een speciale bijeenkomst Vervolgdetochtdoordewereldvanmondiaalburgerschap!WisselvangedachtenmetdeelnemersvanhetVerdiepingstraject2011-2012.Gadieperinopdethema'suitdattraject.EnhoorsprekersalsNilsRoemen(mede-initiatiefnemervanDurftevragen)vertellenoverthema'sals'Dekrachtvanco-creatie'.Hetkanallemaalop6september,tijdensdepubliekeafsluitingvanhetVerdiepingstrajectMondiaalBurgerschap2011-2012.Opwww.ncdo.nl/verdiepingstrajectvindjemeerinformatieoverhetpreciezeprogrammaenaanmeldingsmogelijkhedenvoordezebijeenkomst.Houddesitedusindegaten.

… met een nieuw trajectOokna6septembergaatdereisverder.NCDObiedtvanafoktober2012opnieuweenVerdiepingstrajectMondiaalBurgerschapaan.Doelvandezethemadagenisomdeelnemersteinspirereneninformerenoververnieuwendemanierenommetmondiaalburgerschapaandeslagtegaan.Uitgangspuntisdatwevooralkijkennaarpositievevoorbeeldendieeralzijn:Watkunnenwijbijvoorbeeldlerenvanburgers,vanhetbedrijfslevenofvanduurzameinitia-tieven?EnwatlerenwevaninspirerendevoorbeeldenuithetZuiden?Maarvooralook:watkunnenwelerenvanelkaar?

Bijhetkomendeverdiepingstrajectgaanweweermetdeelnemersengastsprekersopontdek-kingsreisdoordewereldvanMondiaalBurgerschap.Benjenieuwsgieriggewordenofwiljemeeopreis?Deaankondigingvanhetnieuweverdiepingstrajectstaatnuonline!

DE REIS GAAt DOOR

Over NCDONCDOishetcentrumvoorburgerschapeninternationalesamenwerking.NCDOvoertonderzoekuit,geefttrainingenenstimu-leertdemeningsvormingovermondialethema’sdoorpublicatiesteverzorgenendediscussieopgangtebrengen.Wijwerkendaarbijsamenmetoverheidenpolitiek,maatschappelijkeorganisaties,bedrijfslevenenwetenschap.

NCDO Mauritskade 63 1092 AD Amsterdam 020 568 8755 www.ncdo.nl www.oneworld.nl

VRAGEN OVER DE BIJEENKOMST OF HET VERDIEPINGS- TRAJECT MONDIAAL BURGERSCHAP 2012-2013? Stuureene-mailaanMariekeHartofJosjevandeGrift.ZijverzorgenhetVerdiepingstrajectMondiaalBurgerschap(mhart@ncdo.nlofjvandegrift@ncdo.nl)enkunnenjedemeestactueleinformatiegeven!

Concept publicatie NCDO en Schrijf-Schrijf

RedactieSchrijf-Schrijf

Ontwerp en vormgevingGroep communicatie

Productie Global Village Media

Met dank aan deelnemers en gastsprekers van het VMB 2011-2012