NATUURGIDS - NMCX · gebruikte plekken. Denk aan vaste takken boven het water, waar het ijsvogeltje...

NATUURGIDS

Gemeente Haarlemmermeer

2

Inhoud

Voorwoord wethouder John Nederstigt 3

Natuur in Haarlemmermeer – vroeger, nu en in de toekomst 4

Wet Natuurbescherming beschermt planten en dieren 5

De natuur een handje helpen 6

Beschermde en bijzondere soorten planten en dieren 9

Exoten 41

Hotspots in de natuur 46

Waarnemen en meetellen 48

Meer doen voor de natuur 48

Bronvermelding 49 Colofon 49

Polderverrassingen“Bijzondere en beschermde natuur in de gemeente Haarlemmermeer”

3Gemeente Haarlemmermeer Natuurgids

Voorwoord

Haarlemmermeer bestaat ‘nog maar’ 162 jaar, maar toch biedt de natuur in onze polder veel verrassingen. U vindt hier geen uitgestrekte natuurgebieden, maar er zijn wel veel plekken waar planten en dieren hun draai hebben gevonden. En dat is belangrijk, want natuur laat ons tot rust komen. Het verbetert onze gezondheid en helpt ons te concentreren. Natuur ruimt veel van onze ‘rommel’ op, zoals fijnstof en CO2. En natuur dempt klimaatveranderingen. Kortom: we kúnnen niet zonder natuur.

Biodiversiteit - de variatie aan planten en dieren - is van levensbelang. Hoe meer biodiversiteit, hoe groter de kans op ongewone soorten. Daarom zorgt de gemeente Haarlemmermeer voor een zorgvuldig beheer van het bestaande groen en voor een natuurvriendelijke inrichting van nieuwe gebieden met groen. Vleermuizen langs de Geniedijk,

orchideeën in kantorenwijk Beukenhorst: u vindt het hier in de polder. Maar ook exoten zoals de halsbandparkiet; soorten die hier eigenlijk niet horen, vinden de polder een fijne plek. Zij kunnen een bedreiging vormen voor de biodiversiteit.

In dit boekje, dat voor de tweede keer verschijnt, vindt u de mooie en zeldzame planten en dieren die u in Haarlemmermeer kunt tegenkomen. U vindt hierin de meest kansrijke plekken voor waarnemingen. En wilt u zelf actief meewerken aan het bevorderen van planten en dieren in uw eigen omgeving? Kijk dan bij de tips en adressen achter in dit boekje.

John NederstigtWethouder duurzame economische ontwikkeling Gemeente Haarlemmermeer

4

Natuur in Haarlemmermeer vroeger, nu en de toekomst

Toen de Haarlemmermeer nog echt een landbouwgemeente was, kwamen er relatief weinig bijzondere planten en dieren voor. De variatie van het landschap in de polder is echter in snel tempo toegenomen. Naast het echte boerenland bestaat de Haarlemmermeer tegenwoordig uit oudere bossen, jonge bossen, stedelijke gebieden, recreatiegebieden, kantoorterreinen en rietvelden. Met als positief bijeffect dat de hoeveelheid planten diersoorten, de biodiversiteit, snel toeneemt. Daar komt bij dat boeren meer aandacht aan de natuur besteden.

Sinds de invoering van de Flora- en Faunawet (2002) gaat het in Nederland weer beter met de natuur. Van bever en otter, tot zeearend en oehoe; ze voelen zich hier weer thuis. Ook orchideeën zijn weer volop aanwezig. Dit is het resultaat van zorgvuldig en gericht beheer, en van een goede bescherming in de afgelopen jaren. Mede geïnspireerd door het Nationaal Natuur Netwerk (zie kader). Kortom, het natuurbeleid werkt! Per 1 januari 2017 is de Flora en Faunawet opgevolgd door de Wet Natuurbescherming

Nationaal Natuur NetwerkHet Nationaal Natuur Netwerk is een Nederlands netwerk van bestaande en nieuw aan te leggen natuurgebieden. Dit netwerk ligt ook binnen de gemeentegrenzen van Haarlemmermeer. In het noorden loopt de Groene AS, een verbinding tussen de weidegebieden van Spaarnwoude met het Gooi. Langs de westkant van de gemeente loopt de verbinding tussen Spaarnwoude en de Kagerplassen. Ook in Park 21 komt een ecologische tak te liggen. Langs deze wegen kan allerlei natuur naar ons toe komen!

De gemeente Haarlemmermeer laat met deze gids zien wat er nu al aan natuur binnen de gemeente aanwezig is. Deze gids is in het bijzonder een kennismaking met de meer zeldzame en beschermde soorten. Hij geeft achtergrondinformatie en fungeert als naslagwerk. Maar bovenal is de gids bedoeld ter inspiratie: om zelf die mooie natuur te gaan ervaren.

Foto

: Kee

s va

n de

r Vee

r


De Wet Natuurbescherming beschermt planten en dieren

“Ieder dier en iedere plant heeft eigen recht van bestaan”De Wet Natuurbescherming beschermt wilde planten en dieren in Nederland. Deze wet is de Nederlandse uitwerking van een algemene wens van de Europese Unie: binnen haar grenzen de natuur beschermen en de verarming van de natuur tegengaan. Nog steeds sterven er namelijk allerlei zeldzame soorten uit.

De basis van de Wet Natuurbescherming is dat ieder dier en iedere plant een eigen recht van bestaan heeft. Dat ze dus niet alleen bestaan om van nut (of onnut) voor de mensen te zijn. De wet schrijft het volgende voor:

1. ZorgplichtAlle dieren moeten met respect worden behandeld. Ze mogen niet nodeloos worden gedood, beschadigd, verontrust of verstoord. Een aantal minder algemene plantensoorten valt ook onder deze zorgplicht, maar er mag gerust weleens een bosje bloemen worden geplukt.

Voor enkele ‘zeer schadelijke’ diersoorten geldt een uitzondering: de mol, de zwarte rat, bruine rat en huismuis. En voor alle planten diersoorten die hier niet thuishoren, maar van elders ons land binnendringen: de exoten. In principe zijn deze ’vogelvrij‘, maar ze mogen geen nodeloos leed worden toegebracht. De muskusrat, bijvoorbeeld, mag wel worden gevangen en gedood, maar het dier mag daarbij niet lijden.

2. Beschermde serie planten en dieren Binnen de Haarlemmermeer komen voor zover nu bekend geen beschermde planten voor, behalve in heemtuin “De Heimanshof”.

Als dieren beschermd zijn, mogen zij niet worden verstoord, bejaagd, gewond of gedood. Om hen te mogen benadelen of verstoren is een speciale ontheffing nodig, die niet snel wordt gegeven. Daarom is de grootste voorzichtigheid nodig bij het aantreffen van deze soorten.

Voortbestaan niet in gevaarDe Flora- en Faunawet en dan nu de Wet Natuurbescherming zijn vooral in het leven geroepen om het voortbestaan van de soorten binnen een regio niet in gevaar te brengen. Wanneer in een groen gebied licht beschermde soorten voorkomen, is het meestal best toegestaan daar te werken; zolang elders maar genoeg dieren en planten veilig blijven bestaan. De wet gaat vooral op voor de zwaar beschermde soorten: om voor zoveel mogelijk planten en dieren een goed leefgebied te borgen, moeten er altijd maatregelen worden genomen. Beschermd zijn de vaste rust- en verblijfplaatsen. Dus niet alleen nesten, maar ook de veelvuldig en regelmatig gebruikte plekken. Denk aan vaste takken boven het water, waar het ijsvogeltje vanaf jaagt. Of aan bepaalde naaldbomen (roestbomen), waar ransuilen het hele jaar in samenkomen. Of baltsbomen, waar vleermuizen samenkomen om te paren.

6

De natuur een handje helpen

Er zijn diverse manieren waarop iedereen zelf meer kan doen om de natuur in de woonomgeving te bevorderen en een mooiere woonomgeving met veel dieren te creëren.

1. Niet alles overal netjes opruimen. Een bladerhoop ergens achter in de tuin kan in de winter een egel onderdak verschaffen.

2. Graspollen laten staan. Ze bieden vaak onderdak aan allerlei insecten die tussen en in de stengels overwinteren.

3. Stapels hout geven niet alleen onderdak aan muizen, maar ook aan wezeltjes of hermelijnen. Bij takkenhopen vinden winterkoninkjes en roodborstjes onderdak. Oude stompen hout kunnen het tehuis zijn voor allerlei bijtjes en wespjes.

4. Een vijver is altijd goed voor libellen, kikkers, salamanders, en allerlei diertjes die er komen drinken.

5. Grasveld is prima voor regenwormen, bloemetjes en allerlei insecten. Geen gazon, maar een wat hoger veld met allerlei leuke bloemetjes als pinksterbloemen, madeliefjes en ereprijs. Plus de daarop levende insecten.

6. Een bloemenborder biedt voedingsbodem voor nectar gevende bloemen. 7. Vogelnestkastjes voor (kleine) zangvogels als vink, roodborstje, merel, koolmees. 8. Insectenhotels voor allerlei kleine wespjes en bijtjes (die steken niet). 9. Vlinderkastjes voor overwinterende vlinders als dagpauwoog, citroenvlinder, landkaartje en

kleine vos.10. Vleermuiskasten waar vleermuizen overdag in de zomer kunnen slapen, om ’s avonds

weer muggen te kunnen vangen.

Buiten onze tuinen kunnen we de natuur ook een handje helpen. Bijvoorbeeld door zeldzame bloemen te laten staan en alleen bosjes bloemen te plukken van soorten die er in overvloed zijn. Gemeente Haarlemmermeer probeert zoveel mogelijk bloemen voor insecten te laten groeien, maar er mag best eens een bosje geplukt worden en in een vaas gezet.

“Pluk alleen bloemen van soorten die er in overvloed zijn”

Websites over natuur in en om het huis :www.floron.nl plantenwww.vogelbescherming.nl vogels en vogelhuisjeswww.vwgzkl.nl vogelwerkgroep Zuid-Kennemerland over vogelswww.ravon.nl padden, kikkers, salamanders, ringslang en muurhagediswww.zoogdiervereniging.nl egels, marters, vos, vleermuizenwww.milieucentraal.nl natuurvriendelijk tuinierenwww.wildeweelde.org natuurtuinen: ontwerpers, hoveniers, kwekers van wilde

plantenwww.ivn.nl/zuidkennemerland natuur in de omgeving en educatiewww.nmcx.nl algemene informatie over natuur en Natuurrijk

Haarlemmermeer


Deze kaart brengt in beeld waar de grenzen liggen tussen stad en platteland. Met uitzondering van Schiphol, dat is geen openbaar toegankelijk gebied. Bovendien is het beheer op Schiphol gericht op het zoveel mogelijk voorkómen van gevaarlijke diersoorten voor vliegtuigen.

Binnen stad en dorp

Gebouwen en verharding, inclusief tuinen en wegbermen Anders dan in oude steden kent de gemeente Haarlemmermeer geen oude, stenen kademuren. Er zijn ook geen met oude, zachte specie gevoegde gebouwen. Wel zijn er veel woningen met pannen gedekt, en zijn er veel gebouwen met open voegen. Onder de daken nestelen zich vaak mussen en spreeuwen, en soms gierzwaluwen. Op sommige plekken nestelen zich huiszwaluwen onder een overstekende dakrand. Vleermuizen verblijven in de zomer op diverse plekken in de spouwmuren, of in kleine holten achter boeiborden. Tussen de straatstenen staan diverse planten. Meestal heel gewone, maar soms wat zeldzamere. Op twee plekken in Hoofddorp staat het zeldzame stijf hardgras. In straatputten kunnen ook planten groeien, zoals de beschermde tongvaren. In tuinen groeien soms wilde planten en tussen de stoepstenen nestelen zich wilde grondbijtjes.

Bossen en bomen Behalve de vele bomenlanen heeft Haarlemmermeer ook nog plukjes ouder bos: de wandelbossen. Vaak aangelegd vlak voor de Tweede Wereldoorlog en inmiddels zo oud dat allerlei bosvogels, zoals de specht en de koekoek, zich er thuis voelen. Er groeien soms bijzondere orchideeën en leuke bosplanten. Vaak zwerven er ook jagende vleermuizen, die daar soms overdag slapen. Er zijn soms zelfs kolonies met broedende reigers en lepelaars. De bomenlanen zijn vooral in trek als voedselvangplek voor de vleermuizen. Deze bomenlanen geven veel luwte, wat weer insecten aantrekt. Stukjes bos tussen wijken in en wijkparken zijn gering in aantal en omvang. Deze liggen vooral in de wijken uit de zestiger jaren: Pax, Overbos, Graan voor Visch. Daar kun je egels vinden, en soms een bunzing.

Schiphol

Stad en dorp

Het overige is platteland

8

Grasvelden, oevers en water Uiteraard zijn er binnen steden en dorpen veel glad gemaaide gazonnetjes. Zowel vlak als hellend, langs het water. Daar komen geen beschermde soorten voor, hooguit een kikker of salamander. Eén uitzondering: de bijenorchis zoekt plekjes die een groot deel van het jaar gazon zijn, maar die in de groeiperiode van de bijenorchis niet worden gemaaid. Veel oevers worden maar één of twee keer per jaar gemaaid. Daar zijn vaak orchideeën te vinden. Er leven ook verschillende soorten kikkers, padden en veel insectensoorten, waaronder vlinders. Daar jagen dan weer vogels op. Op het water broeden vaak vogels, zoals futen en meerkoeten. In het water leven beschermde soorten vissen. Denk aan rivierdonderpadden, bittervoorns en kleine modderkruipers.

Bouwlocaties en grondreserveringen Grond van bouwlocaties en grondreserveringen is vaak ’woest‘. Het is niet-bewerkte grond, waar de natuur gewoon haar gang gaat. Soms kan beheer een handje helpen, zodat er mooie bloemen en bijzondere dieren gaan leven. Bijvoorbeeld de rugstreeppad en de rietorchis. In grondhopen broeden soms tientallen oeverzwaluwen.

Buiten de bebouwde kom

Bebouwing en erven langs oude wegen en bruggen De bebouwing langs de oorspronkelijke polderwegen is heel verschillend van leeftijd en omgeving. Op de oude erven is vaak nog een vorm van windsingel aanwezig, met veel kansen voor broedende (roof)vogels en kleine rovers, zoals de bunzing, hermelijn en wezel. Soms zitten er vleermuizen, die langs de bomenrijen langs de wegen jagen. In de boerenschuren en onder de oude bruggen zijn er vaak boerenzwaluwen. Soms bevinden zich langs de wegen nog linten van bloemrijke kruiden. Vaak ingezaaid. Bij de grote snelwegen is meestal niet veel te zoeken. Soms loert een buizerd op dode beesten.

De Geniedijk en forten Een streep door het landschap met veel, soms oude bomen. En met forten/batterijen, met holle ruimtes onder dikke aardlagen. Ideaal voor vleermuizen! Verder een gewilde plek voor veel bosvogels als spechten, koekoeken, boomklevers en boomkruipers. Daarnaast juist vogels die vanaf de dijk uitkijken over de landerijen, zoals fazanten en patrijzen. Op de dijk staan soms grote hoeveelheden brede wespenorchis. De dijk dient ook als verbinding tussen verschillende bossen. De oude spoordijk erachter kent veel bijzondere plantensoorten, die vroeger met de trein zijn meegereisd.

Agrarisch gebied Kassen, akkerbouwgebieden en weiden zijn als het gaat om beschermde soorten vaak een woestenij. Door de intensieve bewerkingen komen hier nergens beschermde planten voor. De sloten zijn vaak te voedselrijk en ondiep om bijzondere soorten te herbergen. Zelfs liefhebbers van kale grond, zoals de rugstreeppad, laten het hier afweten. Hooguit komen vogels op de akkers voedsel zoeken, zoals fazanten, patrijzen en soms bergeenden.

Grootschalige natuur- en recreatiegebieden en wateren De meest kansrijke plekken voor bijzondere planten en dieren. Naarmate deze gebieden verouderen, ontwikkelen ze zichzelf steeds verder. In het begin groeien er vooral brandnetels, bramen en distels tussen de bomen, met dank aan de voedselrijke bodem. Ideaal voor allerlei kleine vogeltjes, zoals puttertjes, om zaden te pikken. Later groeit het bos dicht en ontstaat er een bosbodem. Hierin leven heel veel kleine diertjes. Dat is de basis voor een hele massa voedselzoekende dieren, die vervolgens zelf weer worden bejaagd door roofvogels of de vos. Naarmate het bos ouder wordt en de bomen holtes krijgen, worden ze aantrekkelijker voor vleermuizen, bosvogels en andere diersoorten.


Beschermde en bijzondere soortenplanten en dierenDit hoofdstuk toont bijzondere planten- en diersoorten in Haarlemmermeer. U treft de algemene gegevens aan en de mate van bescherming.

Foto

: Mar

go O

oste

rvee

n

10

Familie van de bekende tuinlathyrus, hij ruikt net zo lekker. Uit de familie van de vlinderbloemen. Vroeger werd deze plant gekweekt om de zetmeelhoudende knolletjes, als voedsel voor de armen.Hij komt nu verspreid over heel Nederland voor, meestal langs de grote rivieren. Binnen Haarlemmermeer zoekt hij zonnige hellingen op. Hij staat op diverse plekken in Hoofddorp en Badhoevedorp. Soms heel massaal.

Bloeitijd: mei tot september

Aardaker (Lathyrus tuberosus)

Bijenorchis (Ophrys apifera)

Orchidee met heel fraai getekende onderlip, die op het achterlijf van een bijensoort lijkt. De dar (mannetjesbij) probeert met de onderlip te paren. De plant gebruikt deze poging om stuifmeel op de rug van de bij te plakken. De bij draagt dit vervolgens naar een andere bijenorchis en bestuift zo de bloem. Op deze manier hoeft de plant geen (kostbare) nectar te maken om insecten te lokken.De bijenorchis is als gevolg van de klimaatverandering vanuit Zuid-Limburg en de duinen Nederland aan het veroveren. Hij zoekt wat drogere plekken op. Binnen Haarlemmermeer is hij gevonden in Hoofddorp, vooral in Beukenhorst, en Badhoevedorp. De verwachting

is dat hij, dankzij de piepkleine zaadjes, op veel meer plekken zal opduiken.

Bloeitijd: tweede helft van mei en begin juni. (Binnen een maand zijn de zaaddozen rijp.)

Foto

: Mar

k va

n Ve

en/b

bFo

to: M

argo

Oos

terv

een


Onopvallende orchidee, eerder gezien door de twee grote bladeren dan door de groene bloemetjes. Hij staat meestal in het bos of op een vochtige plek langs de waterkant. Kevers bevruchten de orchidee; zij vliegen meestal niet, maar kruipen. Daarom is de bloem niet gekleurd als ’advertentie‘ voor langsvliegende insecten. De plant stond van oudsher in duinvalleitjes onder de struiken, en maar zelden in het binnenland. In Haarlemmermeer staat hij vooral in de oude wandelbossen van Badhoevedorp en Hoofddorp. Hij groeit nu ook in het Haarlemmermeerse bos. Een enkele keer vinden we planten langs de oevers in Beukenhorst.

Bloeitijd: begin mei tot half juni

Grote keverorchis (Listera ovata)

Vleeskleurige orchis (Dactylorhiza incarnata)

De bloem van deze orchidee kan veel verschillende kleuren hebben, van wit via aardbeienroze tot paars. Vandaar de naam (hoewel er geen gele, rode, bruine of zwarte varianten van zijn). De bloemkleur is binnen de Haarlemmermeer echter dezelfde als van de rietorchissen: paars. De bladeren van de plant lijken heel erg op die van de gevlekte rietorchis, ze hebben echter nooit vlekken. Hij bloeit enkele weken eerder dan de rietorchissen. De plant houdt van vocht en staat daarom vrijwel altijd laag langs de oever of op moerassige stukken. We kennen hem alleen van oevers in Hoofddorp, vooral in Beukenhorst en Graan voor Visch.

Bloeitijd: half mei tot half juni

Foto

: Mar

go O

oste

rvee

nFo

to: P

eter

van

Rij/

bb

12

Verreweg de meest voorkomende orchidee in Hoofddorp en soms elders in de polder, zoals in Schiphol-Rijk en Nieuw-Vennep. Vaak hebben de bladeren grote ringvormige vlekken, maar dat hoeft niet altijd. Hij kan ook in kleur verschillen, van lichtroze tot aan donkerpaars. De planten leven samen met een schimmel, die voedingsstoffen uit de bodem haalt en doorgeeft aan de orchidee. Omdat de grond in Beukenhorst zo geschikt is voor de schimmel, groeien hier de grootste rietorchissen van Nederland! Ook in Floriande groeien er veel.

Bloeitijd: begin juni tot einde juni

Gevlekte en ongevlekte rietorchis (Dactylorhiza praetermissa)

Hondskruid (Anacamptis pyramidalis)

Zeer zeldzame orchidee van droge duinen en Zuid-Limburg, die dankzij de klimaatverandering ook verderop in het land voorkomt. Op één plek in Hoofddorp. De aanblik verklaart de Latijnse achternaam: het is net een piramide van kleine bloemetjes. Hij ruikt naar vanille (vanille is het aroma van gefermenteerde zaadpeulen van een soort orchidee), maar honden vinden hem stinken. Vandaar mogelijk de naam.De bloeitijd is vrij kort. Helaas is niet bekend hoe lang hij bloeit, want elk jaar wordt hij voortijdig afgeplukt. Jammer, want deze soort kan zelfbevruchtend zijn. Eén plant kan dus al rijpe zaden maken voor de verspreiding.

Bloeitijd: eerste helft van juni

Foto

: Mar

go O

oste

rvee

nFo

to: M

argo

Oos

terv

een


Een laatbloeiende orchidee. En ook een vrij onopvallende. De bloemen variëren van lichtgroen tot roodachtig, vaak meerkleurig. Hij kan vrij hoog worden, met veel bladeren langs de stengel.De naam zegt het al, hij wordt vooral bevrucht door wespen. Die zoeken normaal gesproken geen bloemen op, maar rottend vlees en dergelijke, vanwege de eiwitten. Daarom hebben deze bloemen de kleur van oud vlees. In de tropen heb je vergelijkbare orchideeën, die dan ook nog naar rotting stinken. Dat doen deze bloemen in Nederland gelukkig niet. Hij komt veel voor in heel Haarlemmermeer. In bijna elk iets ouder bosje staat hij wel. Ook in Flevoland zie je

ze erg veel, omdat de bodem daar net zo kalkrijk is als in de Haarlemmermeer. Nieuw land op oude zeebodem is dus erg belangrijk voor de soort, want in kalkarme streken zie je ze maar zelden. Mogelijk hebben de schimmels waarmee ze samenleven een voorkeur voor abelen en populieren. Juist bij deze bomen staan ze erg talrijk.

Bloeitijd: juni tot augustus, dus vrij lang

Brede wespenorchis (Epipactis helleborine)

Moeraswespenorchis (Epipactis palustre)

Een van de kleurrijkste orchideeën. Een soort die langs de kust veel voorkomt in nieuwe duinpannetjes. In tegenstelling tot andere orchideeënsoorten maakt hij ondergrondse uitlopers, waardoor hij snel hele velden kan vormen. Het is wel eentje van snel groeien, bloeien en zaad zetten: de eerste groeipunten komen in mei boven, hij bloeit in de tweede helft van juni en in juli vinden we alweer de rijpe zaaddozen. Binnen Haarlemmermeer groeit hij langs de IJtocht, net ten noorden van Hoofddorp en in Beukenhorst in Hoofddorp zelf. En natuurlijk het grote veld in de Groene Weelde.

Bloeitijd: mei tot eind juni

Foto

: Mar

go O

oste

rvee

nFo

to: M

argo

Oos

terv

een

14

In het voorjaar kan een hele mat van daslook uit de bodem opkomen. Daslook is een uiensoort met breed blad, die vooral in Limburg voorkomt in oudere bossen. Zowel de bladeren als de bolletjes zijn eetbaar. Binnen Haarlemmermeer staat daslook in het Hoofddorpse wandelbos, onder de fruitbomen in de Fruittuinen en in diverse wat oudere bosstroken. Buiten Hoofddorp is hij vrijwel niet te vinden, terwijl er nog meer geschikte oudere bossen zijn. Vermoedelijk kan de soort zich maar moeilijk van het ene bos naar het andere verplaatsen. Als hij in mei bloeit, ruikt de hele omgeving naar ui.

Bloeitijd: mei

Daslook (Allium ursinum)

Gulden sleutelbloem (Primula veris)

Een soort primula van kalkrijke grond, liefst op een helling. Hij komt hier soms langs bosranden voor. Het overgrote deel groeit in Zuid-Limburg. In Haarlemmermeer komt hij op enkele plekken in het Haarlemmermeerse bos voor. Zijn broertje, de slanke sleutelbloem (Primula elatior), is hier eerder te verwachten, maar die is er (nog) niet. Die komt in kleipolders vaker in bossen voor, zoals in Almere en op Schokland. En ook in de binnenduinrand. Alle primula’s wekken bij personen die daarvoor gevoelig zijn, allergische reacties op! De sleutelbloemen komen al vroeg in bloei, eind maart zijn de eerste bloemen aan te treffen.

Bloeitijd: eind maart

Foto

: Mar

go O

oste

rvee

nFo

to:M

iche

l Gev

en/b

b


Een van onze mooiste blauwe bloemen. Hij komt oorspronkelijk uit het rivierengebied, langs de Maas, Waal en Rijn. De bloem is zo gevormd, dat alleen hommels van een bepaald gewicht de meeldraden laten uitklappen. Hij is daarom heel erg gebonden aan het voorkomen van bepaalde soorten hommels. Vastgesteld is dat er minimaal 75 exemplaren bij elkaar in de buurt moeten staan om een levensvatbare populatie te vormen en inteelt te voorkomen. Gelukkig kent Haarlemmermeer een helling bij De Liede waar er honderden staan. Hij is daar misschien ooit uitgezaaid, maar door de klimaatverandering kan hij zich prima handhaven.In de bloeitijd bloeien er veel

meer soorten bloemen, maar de hommels pikken de blauwe bloemen er feilloos uit.

Bloeitijd: mei en juni

Veldsalie (Salvia pratensis)

Zwanenbloem (Butomus umbellatus)

De zwanenbloem staat altijd in het water en lijkt wat blad betreft op veel meer in het water groeiende soorten, zoals egelskop en kalmoes. Hij is te onderscheiden doordat het blad altijd een draai heeft en een spitse top. De bloemen zijn ook heel herkenbaar: paarse bloemetjes in een halfrond bolletje. De stampers hebben de vorm van een sierlijk zwaantje, vandaar de naam. Hij houdt van voedselrijk water, dat niet erg zout mag zijn. Daarom staat hij in Haarlemmermeer vaak op plekken waar water uit de Ringvaart wordt ingelaten. Dat water is minder zout dan het eigen polderwater. Een enkele keer komt de zwanenbloem ook in Hoofddorp, Badhoevedorp en

Nieuw Vennep voor, waar regenwater het zoute oppervlaktewater verdunt. Na de bloeitijd zijn de planten vaak tot de winter te herkennen aan de verdroogde bloembolletjes.

Bloeitijd: mei tot september

Foto

: Mar

go O

oste

rvee

nFo

to: M

argo

Oos

terv

een

16

Een van de vroegste voorjaarsbloeiers. Hij staat altijd vlak langs de waterkant, omdat de wortels heel veel vocht nodig hebben. Tegen zout in het water kan hij niet goed en hij wil graag voedselarmer water dan de zwanenbloem. Buiten de Haarlemmermeer vind je deze soort vaak in rietvelden, die regelmatig in de winter overstromen. In Haarlemmermeer komt de dotterbloem vaak in de bebouwde kom voor, waar regenwater wordt vastgehouden en een betere waterkwaliteit aanwezig is.

Bloeitijd: soms in januari, meestal in februari

Dotterbloem (Caltha palustris)

Rapunzelklokje (Campanula rapunculus)

Het rapunzelklokje is al in de middeleeuwen bekend als rauwkostgroente. Wortel en blad zijn te eten als salade. De smaak van de wortel lijkt op radijs, maar dan zoet en opvallend zacht. Het blad is neutraal van smaak. In de middeleeuwen werd de plant in het veld verzameld. Als groente werd hij ook medicinaal voorgeschreven. In het zuiden van Nederland staat de plant vaak langs de spoorlijnen, omdat het milieu, kalkrijk zand, daar veel voorkomt. Hier staat hij op twee plekken in Floriande op opgebracht kalkrijk zand. Er zijn er maar weinig, dus: niet plukken of eten. Bij vochtig weer kan hij het lang volhouden met bloeien, soms wel tot augustus.

Bloeitijd:: juni, tot in de loop van juli

Foto

: Mar

go O

oste

rvee

nFo

to: M

argo

Oos

terv

een


Dit klokje is nogal behaard, op blad en bloem. Vaak te vinden in bosranden, wel net wat verder van het licht af. De soort is in Nederland in opmars, vermoedelijk omdat door bekalking van akkers ook de aangrenzende bosrand kalkrijker wordt. De meldingen komen uit heel Nederland, met het zwaartepunt in Zuid-Limburg en in de kalkrijke duinen. Ook in Haarlemmermeer staan de planten in de al wat oudere bossen op kalkrijke bodem: de wandelbossen in Hoofddorp en Badhoevedorp, en rondom SEIN in Cruquius.

Bloeitijd: juli tot augustus

Ruig klokje (Campanula trachelium)

Parnassia (Parnassia palustris)

Een mooi bloeiend plantje op voedselarme kalkrijke vochtige gronden. Bijzonder zijn de vijf meeldraden: elke dag vouwt één meeldraad naar buiten. Je kunt dus precies zien hoe oud de bloem is. In duinvalleien kan parnassia nog wel eens worden gevonden. In het binnenland is hij heel zeldzaam.In Haarlemmermeer staat hij op één plek waar enkele jaren geleden grond is afgegraven om een plasje met een oever aan te leggen. Dat is net ten noorden van Hoofddorp, langs de landbouwweg en de heuvels.

Bloeitijd: juni

Foto

: Mar

go O

oste

rvee

nFo

to: M

argo

Oos

terv

een

18

Een varentje dat in Nederland alleen in muren groeit en een voorkeur heeft voor muren die een grondwal keren. De vochtige grond achter de muur houdt de stenen en de wortels voldoende vochtig. Buiten Nederland kan hij ook op de grond groeien! Omdat dergelijke muren zeldzaam zijn, behalve dan als kademuren, is het plantje redelijk zeldzaam. Hij staat vaak boven water op de kademuren. Ook in Haarlemmermeer, waar de enige groeiplaats een sluisje in de Geniedijk is.Varentjes bloeien niet, maar maken sporen. Aan het einde van de zomer zitten de achterkanten van de bladeren vol, de herfstwinden zorgen voor de verspreiding ervan.

Bloeitijd: eind van de zomer

Steenbreekvaren (Asplenium trichomanes)

Gewone vogelmelk (Ornithogalum umbellatum)

Een bescheiden bolgewasje dat in mei bloeit met mooie stervormige bloemen. Als hij niet bloeit, valt het plantje door de grasachtige blaadjes maar moeilijk te onderscheiden van omringend gras. Vogelmelk heeft een voorkeur voor droge, zandige bodem, met of zonder kalk, en liefst een helling op het zuiden. Hij is wijdverbreid in Nederland, maar loopt overal terug door het doodspuiten en opnieuw inzaaien van weiden en het ploegen en mesten bij maïsvelden. Binnen onze gemeente staat hij verrassend genoeg vaak bij de boomvoeten van oude lindebomen, vooral in Hoofddorp.

Bloeitijd:: juni

Foto

: Alb

ert

de W

ilde/

bbFo

to: M

argo

Oos

terv

een


De grote kaardebol is een prikkelige plant, die het eerste jaar alleen een grondrozet van grote bladeren vormt. Pas het tweede jaar schiet hij omhoog en bloeit. De bladeren hebben stekels langs de nerven. Ze vormen een soort water-bakjes om de steel, waar water in blijft staan. Dit verhindert kruipende insecten en slakken om de bloemen te bereiken. De uitgebloeide bloemhoofden van de nauw verwante weverskaarde worden nog steeds gebruikt om wol te kammen. De bloemen beginnen in juli te bloeien, boven aan de hoofdjes, en vervolgens zie je een kring van bloemetjes langs de hoofdjes naar beneden zakken.

De uitgebloeide bloemhoofdjes blijven tot het volgende voorjaar staan.

Bloeitijd: juli

Grote kaardebol (Dipsacus fullonum)

Wilde marjolein (Origanum officinale)

Een van de meest geurige inheemse planten. Gedroogd verkocht als oregano. Het is een vaste plant, in tegenstelling tot de eenjarige basilicum die ongeveer dezelfde geur heeft. De planten met mooie roze bloemen staan het liefst op een helling, in niet te natte en te voedselrijke grond. Hier in Haarlemmermeer ligt ongeveer de noordgrens van het verspreidingsgebied, maar de soort profiteert van het warmer worden van het klimaat. Op diverse plekken staat hij massaal, vooral als de helling op het zuiden ligt. Bekende locaties zijn de hellingen op het oude Pioniersterrein, en een dijk ten westen van de Liede, langs de N205. Als de planten bloeien,

zijn ze heel herkenbaar vanaf de snelweg, als een roze bedekking.

Bloeitijd: juli tot augustus

Foto

: Mar

go O

oste

rvee

nFo

to: M

argo

Oos

terv

een

20

Normaal gesproken komt deze soort alleen voor in Limburg boven op stenige muren. Lekker droog! Een grassoort die profiteert van de klimaatverandering en nu de steden binnentrekt, waar hij op extreem warme en droge plekken tussen stenen en tegels kan groeien. Blijkbaar lijken deze plekken wat betreft klimaatomstandigheden op de muren. In Hoofddorp heeft hij op één plek vaste voet gekregen op een schoolplein bij basisschool de Tovercirkel, en in de wijk Pax tussen de bestrating. Daar toont hij in juni zijn bloeistengels. Hij heet niet voor niets stijf hardgras, de uitgebloeide takjes blijven het hele jaar staan.

Bloeitijd: juni

Stijf hardgras (Catapodium rigidum)

Een visje in modderige waterbodems, liefst in troebel water. Hij komt overal in Haarlemmermeer veel voor, tot in de kleinste prutslootjes. Dit visje zoekt speciaal modderige sloten op. Hij heeft baarddraden om op de tast voedsel te kunnen zoeken, en hij kan lucht happen via zijn darmen. Daarom kan hij zich lang handhaven op plekken waar andere dieren in zuurstofnood komen. Misschien komt zijn grote broer, de grote modderkruiper, hier ook ergens voor, maar hij is nog niet gevonden.

Kleine modderkruiper (Cobitis taernia)

Foto

: Mic

hel G

even

/bb

Foto

: Jel

ger

Her

der/

bb


Rivierdonderpad (Cottus perifretum)

De rivierdonderpad scharrelt altijd op de bodem van het water, omdat hij geen zwemblaas heeft en daardoor niet in het water kan “drijven”. Hij zoekt plekken tussen stenen, waar hij een nestje maakt en net als de stekelbaars de eieren en jongen bewaakt. Een bijnaam is rivierknorhaan, omdat hij geluid kan maken als je hem oppakt. Komt voor in Ringvaart en Hoofdvaart waar de bodem is bedekt met stenen.

Deze soort is een kleine vis, te herkennen aan de mooie kleuren. De voortplanting van de bittervoorn is uniek: ze leggen hun eieren in de instroombuis van een grote zoetwatermossel, en de eieren en pas uitgekomen jongen blijven in de mantelholte van de schelp tot ze groot genoeg zijn. Pas daarna komen ze via de uitstroomopening naar buiten. Dan hebben ze een veel betere overlevingskans dan andere vislarven. In heel Haarlemmermeer zijn ze vaak te vinden op plekken met zoetwatermosselen en schoon water. De kalk in het water hier is gunstig voor de mosselen, dus ook voor de vissen.

Bittervoorn (Rhodeus amarus)

Foto

: Jel

ger

Her

der/

bbFo

to: J

elge

r H

erde

r/bb

22

De rivierprik is een trekvis. In zijn jeugd, ergens in de bovenloop van een rivier, eet hij algen en dergelijke die hij uit het water filtert. Daarna trekt hij naar zee en raspt hij met zijn scherpe tanden vishuid open, om zich te goed te doen aan huid en bloed. Als hij volwassen is, stopt hij met eten en trekt hij het zoete water weer in, op weg naar de paaigronden. Een enkele keer zwemt hij op zijn tocht vanuit zee ook de Ringvaart op. Omdat hij dan niet meer eet, wordt hij vrijwel nooit gevangen, alleen met fuiken. Daarom is moeilijk in te schatten hoeveel rivierprikken er zijn.

Meerval (Silurus glanis)

De meerval is de grootste vis in onze wateren, met een enorm brede bek. Toch is hij voor mensen ongevaarlijk, omdat hij maar weinig kracht kan uitoefenen. Het is meer een slurper, geen bijter. Hij is eigenlijk een grote stofzuiger, die veel rommel opeet. De vissen kunnen heel oud worden, tot wel 80 jaar! Bij de Maasplassen zijn exemplaren van meer dan 2 meter gevangen. In de Ringvaart en de Westeinderplassen worden ze meestal niet langer dan 1,50 meter.

Rivierprik (Lampetra fluviatilis)

Foto

: Ron

Offe

rman

s/bb

Foto

: Wil

Mei

nder

ts/b

b


Rugstreeppad (Bufo calamita)

De rugstreeppad is geen gemakkelijk dier om tevreden te stellen. Hij heeft voor zijn voortbestaan een poeltje zonder vissen nodig, waar de larven rustig kunnen groeien. Hij heeft schuilplekken nodig onder boomstronken en dergelijke, en hij heeft open zandgrond nodig om voor de winterslaap diep in weg te kruipen. En vooral dat laatste is een probleem. De natuur houdt niet van open grond en die raakt dus altijd begroeid! Daarom is de rugstreeppad een soort van pionier, die telkens weer nieuwe plekken moet opzoeken. Per nacht kan hij wel vijf kilometer weg trekken. Dat maakt deze soort heel onvoorspelbaar. Ze kunnen in principe overal in de polder voorkomen waar door een bouw- of ontwikkelingsplan kale grond ligt naast water. En dat is overal in de polder! De beste manier om ze te vinden is in de zomer. Het geluid van de mannetjes is een hoog gekwaak, dat kilometers ver te horen is.

Poelkikker (Rana lessonae)

De poelkikker is in kleine aantallen gevonden bij Lijnden. Een belangrijke populatie, omdat de meer algemene bastaardkikker (een onderling vruchtbare kruising van de poelkikker met de meerkikker) meer en gezondere eieren legt, als ze nu en dan paren met poelkikkers!Het is een soort die te vinden is in schoon, voedselarm en liefst licht zuur water. Dat gebruikt hij eigenlijk alleen voor de voortplanting; de rest van het jaar leeft hij op het land waar hij ook overwintert.

Foto

: Jel

ger

Her

der/

bbFo

to: K

laas

van

Hae

ringe

n

Beschermd

Beschermd

24

Alleen in Maastricht komen op de oude stadsmuren muurhagedissen voor, terwijl ze meer naar het zuiden in Europa erg algemeen zijn. Toch komen er in steden in heel zuidelijk Nederland meldingen van muurhagedissen. Mogelijk losgelaten gevangen en meegenomen exemplaren, die echter wel in de stad kunnen overleven! Ook in Nieuw-Vennep bleek een exemplaar voor te komen, dat zich rustig liet bekijken, terwijl het vliegjes ving bij een vuilniscontainer!.

Ringslang (Natrix natrix)

De ringslang is een ongevaarlijke slang ( zonder gif), die jaagt op kikkers en andere amfibieën. Soms eet hij een visje. Elk jaar legt de ringslang eieren in een broeihoop, een hoop blad en mest waar de temperatuur door broei hoger is dan de omgeving. In de nazomer kruipen daar kleine ringslangetjes uit, die helemaal alleen hun weg moeten zoeken. Als de slang zich in gevaar voelt, houdt hij zich dood. Hij laat zich slap hangen. Binnen de Haarlemmermeer komt een geïsoleerde kolonie voor in het Haarlemmermeerse bos, de dichtstbijzijnde andere kolonie leeft in de Amstelveense poel.

Muurhagedis (Podarcis muralis)

Foto

: Jel

ger

Her

der/

bbFo

to: J

elge

r H

erde

r/bb

Beschermd

Beschermd


Bruine kiekendief (Circus aeruginosus)

De bruine kiekendief zweeft met de typische omhoog wijzende vleugelpunten laag over de akkers, op zoek naar muizen, kuikens enzovoort. Hij nestelt in rustige stukjes riet op de grond. Binnen Haarlemmermeer hebben we niet zoveel plekjes voor hem. Maar dit is een soort die we met nieuwe nestelplekken een plezier kunnen doen, bijvoorbeeld in en om Park 21.

Ransuil (Asio otus)

De ransuil is de enige uil in deze omgeving met oorpluimpjes. De oehoe heeft ze ook, maar die is veel groter en komt hier niet voor, alleen als verdwaald dier. In de zomer jagen alle ransuilen ’s avonds apart, en broeden ze ver uit elkaar, maar in de winter zoeken ze overdag graag elkaars gezelschap. In een bepaalde boom, meestal een den of spar op een rustige plek, kunnen dan wel dertig tot veertig uilen op een hoopje zitten. Dat noemen ze roesten, en de boom heet daarom een roestboom. De ransuil eet vooral veel muizen, maar ook ratten en rustende vogels.

Foto

: Mar

cel L

ange

laan

/bb

Foto

: Roe

lke

Nie

weg

Beschermd

Beschermd

26

Velduil (Asio flammeus)

De enige uil die overdag jaagt. Vaak zie je hem laag boven de grond geruisloos vliegen. Uilen hebben speciale afgeronde veren en vleugeltoppen waardoor ze bij het vliegen vrijwel geen lawaai maken. Hij broedt op de grond. Een heel zeldzame soort, die eigenlijk alleen op de Waddeneilanden broedt, maar rond Schiphol ook voldoende rust vindt! In het najaar en de winter is hij soms te zien ten zuiden van Hoofddorp, op halfopen terrein. Dit zijn overwinterende dieren uit Scandinavië. .

Sperwer (Accipiter nisus)

De sperwer jaagt overal op kleine zangvogels. De vrouwtjes, die een stuk groter zijn dan de mannetjes, jagen ook op merels en Turkse tortels. Tot diep in Nieuw-Vennep en Hoofddorp aan toe! Hij maakt elk jaar ergens hoog in de bomen een nieuw nest, in tegenstelling tot de andere roofvogels, die vrijwel allemaal een oud kraaiennest bezetten en uitbreiden, en daar elk jaar op terugkomen. Hij is herkenbaar aan de grijze kleur en de brede korte vleugels, die maken dat hij bijzonder wendbaar is.

Foto

: Hen

ny B

rand

sma/

bbFo

to: P

eter

van

der

Bee

k

Beschermd

Beschermd


Buizerd (Buteo buteo)

Anders dan de meeste mensen denken, eet de buizerd veel aas. Hij jaagt wel, maar vindt vooral voedsel langs de wegen. Doodgereden dieren. Meestal zie je hem ergens stilzitten op een paaltje, en als hij ergens iets ziet bewegen, vliegt hij op en laat zich van boven op de prooi vallen. Dat kunnen konijnen zijn, amfibieën, mollen, maakt niet uit. Ze nestelen vaak jaren achtereen op dezelfde plek, waarbij het nest - de horst - steeds groter wordt, tot meer dan een meter breed en een meter hoog. De dieren variëren nogal in kleur, van hele lichte dieren via bont uitziende exemplaren tot hele donkere vogels. Dat zegt niets over de herkomst! Ze blijven hier ook in de winter, maar dan komen er wel een aantal gasten uit Noord-Europa bij.

Kerkuil (Tyto alba)

De kerkuil is gespecialiseerd in het vangen van muizen. Naast zijn uitstekende zicht (grote ogen, licht concentrerend gezichtsmasker) heeft hij ook een uitmuntend gehoor. Elk geritsel vertelt hem meteen waar de prooi zit. Oorspronkelijk broedde hij in boomholten, ruïnes en donkere plekken in boerderijen en schuren, maar die werden steeds zeldzamer. Sinds 1963 worden actief overal nestkasten geplaatst, waardoor de stand in Nederland heel erg is opgeleefd. Ook in de Haarlemmermeer!

Foto

: Pet

er v

an d

er B

eek

Foto

: Jan

de

But

ter/

bb

Beschermd

Beschermd

28

Torenvalk (Falco tinnunculus)

De torenvalk zit graag hoog, omdat hij met zijn scherpe ogen uit de verte muizen kan zien. Maar er is meer: muizen laten om hun terrein af te bakenen altijd een urinespoor achter, dat in ultraviolet licht gezien kan worden. Valken jagen op die sporen! Van oudsher plaatsen fruittelers nestkasten voor torenvalken in de boomgaarden, om vooral de woelmuizen weg te houden. Binnen Haarlemmermeer worden weinig torenvalken gezien, omdat er maar een beperkt areaal grasland is waar muizen lopen en er weinig hoge bomen zijn voor nesten.

Boomvalk (Falco subbuteo)

Er lijken wel meer boomvalken dan torenvalken te wonen in de Haarlemmermeer. De boomvalk jaagt op grote insecten( libellen) en kleine zangvogels, en kan zo goed vliegen dat hij zelfs zwaluwen vangt! Hij nestelt op stille plekken ergens buitenaf, maar komt ook naar Hoofddorp, Badhoevedorp en andere stedelijke gebieden om daar op prooi te jagen. Daarmee zit hij op het terrein van de sperwers. Deze jagen echter vooral tussen de bomen, de boomvalk doet dat boven de bomen.

Foto

: Pet

er v

an d

er B

eek

Foto

: Rob

Kui

per/

bb

Beschermd

Beschermd


Slechtvalk (Falco peregrinus)

In ons vlakke land zijn slechtvalken eigenlijk ongewoon, in de bergen leven ze op grotere hoogte. Hier maken ze nesten op hoge gebouwen, alleen niet in Haarlemmermeer, wel in de omgeving: de Hemwegcentrale. De slechtvalk is ook te zien boven de hoge gebouwen van Schiphol. Hij jaagt op duiven, en bereikt daarbij snelheden tot 300 km per uur. De slechtvalk is de snelste vogel ter wereld!.

Blauwe reiger (Ardea cinerea)

De blauwe reiger jaagt op vissen, kikkers enzovoort. Vaak staande in het water spietst hij de beesten aan zijn scherpe snavel. Soms staat hij bij een visser te wachten op een hapje, hij is helemaal gewend aan de stad. In de wandelbossen van Hoofddorp en Badhoevedorp broeden deze vogels in een kolonie. Een nieuwe kolonie begint in het Haarlemmermeerse bos, omdat de bomen daar inmiddels groot genoeg zijn geworden.Let op als je onder een nest door wandelt: hun mest is scherp en stinkend.

Foto

: Arn

o te

n H

oeve

/bb

Foto

: Kee

s va

n de

r Vee

r

Beschermd

Beschermd

30

Lepelaar (Platalea leucorodia)

De lepelaar broedde tot voor kort op de grond. Meestal ergens op eilandjes waar vossen niet kunnen komen. Sinds enkele jaren heeft hij ontdekt dat oude nesten van blauwe reigers later in het jaar vrij komen, waar hij zelf nog een nest kan uitbroeden. Vroeger was de tijd te kort, maar dankzij de klimaatsverandering lukt het nu wel. Het broedsucces van nestelen in bomen is 500 % beter! Bij fort De Liede nestelt de lepelaar al jaren in bomen; sinds twee jaar probeert hij het ook in Hoofddorp. Hij vist op stekelbaarsjes in sloten door met zijn gevoelige snavel heen en weer te zwiepen. Hij is regelmatig te zien tussen Hoofddorp en Nieuw-Vennep.

Gierzwaluw (Apus apus)

De gierzwaluw maakt geen nestje met modder, maar zoekt een plekje onder dakpannen of kruipt ergens in een holletje, hoog boven de grond. Daar plakt hij met wat speeksel allerlei rommel aan elkaar. Het is de laatste zwaluw die in Nederland aankomt, ergens eind april, en begin augustus is hij alweer weg. Zijn eigenlijke leefplek is de lucht, waar hij voedsel zoekt maar ook vliegend kan slapen. De gierzwaluw vangt wel 15.000 mugjes per dag. Mochten de

weersomstandigheden erg slecht zijn, dan kan zowel het volwassen dier als de jongen in een soort slaapstand raken, waarbij ze veel minder energie nodig hebben. Gierzwaluwen leven in het centrum van Hoofddorp, Nieuw-Vennep en andere oudere dorpen. De meeste komen overvliegen vanuit Haarlem of Amsterdam. Ze kunnen per nacht rustig 100 km ver vliegen, met snelheden tot 200 km per uur.

Foto

:Pet

er v

an d

er B

eek

Foto

: Ran

Sch

ols/

bb

Beschermd

Beschermd


Boerenzwaluw (Hirundo rustica)

De boerenzwaluw is de meest algemene soort in de polder. Hij maakt, als hij in april uit het zuiden aankomt, een nestje ergens binnen in een stal op een balk, maar vaak ook buiten onder een oude brug in de polder. Deze bruggen zijn zo verweerd dat ze genoeg houvast bieden voor de nesten van modder en spuug. Per dag vangt de boerenzwaluw duizenden muggen en veel vliegen (in de veestallen). Door zijn lange staart is hij bijzonder wendbaar. Bij de vervanging van bruggen

wordt rekening gehouden met de dieren: er moet altijd een nestelplek voorhanden zijn. Onder de nieuwe bruggen worden speciale planken bevestigd of ruwe zones gemaakt om nieuwe nesten op te kunnen metselen. Soms worden er kunstnesten opgehangen.

.

Oeverzwaluw (Riparia riparia)

De oeverzwaluw is onze kleinste zwaluw. Als hij in april vanuit het zuiden komt aanvliegen, zoekt hij een steile wand om zijn holletje in te graven, soms wel een meter diep. Vaak zijn oeverzwaluwen met zijn allen bij elkaar, en heel snel. Vrijdag is er nog niets, maandag zitten er tientallen gaten in de wand. Aannemers bij bouwprojecten worden daar wel eens door verrast. Ze broeden twee tot drie keer direct achter elkaar, tot half augustus. Dan zijn ze ook snel weer weg naar het zuiden. Om ze tegemoet te

komen, zijn er verschillende oeverzwaluwwanden aangelegd, die door de Zwaluwenwerkgroep worden beheerd. In Linquenda, naast het Huis van de Sport, en in de Toolenburgerplas. Maar ook andere oevers kunnen ze tijdelijk gebruiken.

Foto

: Daa

n S

choo

nhov

en/b

bFo

to: D

aan

Sch

oonh

oven

/bb

Beschermd

Beschermd

32

Huiszwaluw (Delichon urbicum)

De huiszwaluw heeft een kortere staart en is daardoor minder wendbaar dan de boerenzwaluw. Zijn vlucht is dan ook rechtlijniger. Deze soort is tamelijk kieskeurig waar het nest wordt gemaakt: ze bouwen van modder en speeksel een nest op een ruwe stenen muur onder een witgeschilderde houten plank, of half op een witgeschilderde balk. (In andere delen van het land zijn ze niet zo selectief). Het nest moet onder het dak helemaal

droog blijven. Huiszwaluwen komen in april aan en blijven tot september. In Haarlemmermeer zijn ze nogal zeldzaam. Ze worden ook vaak verjaagd, doordat oude nesten bij een schoonmaak van de muur worden gestoten. Dat mag dus niet! De meeste kans op het tegenkomen van deze soort maakt u langs de oude polderwegen.

IJsvogel (Alcedo atthis)

Met veel geluk kan de ijsvogel gezien worden als hij eens rustig zit. Meestal is het een felblauwe schicht die met een scherp gekrijs over het water flitst. In Haarlemmermeer heeft de ijsvogel het moeilijk. Er zijn bijna geen steile wandjes te vinden waarin hij kan broeden, omdat hij nogal eisen stelt aan een dergelijke plek: rust, geen oeverzwaluwen, beschutting en takken om vanaf te jagen.

Foto

: Ran

Sch

ols/

bbFo

to: R

oelk

e N

iew

eg

Beschermd

Beschermd


Huismus (Passer domesticus)

Brutale tsjilpers die in alle kernen van de gemeente Haarlemmermeer voorkomen. Toch is het aantal in een paar jaar sterk achteruit gegaan. Waardoor? Misschien gebrek aan het juiste voedsel. Hoewel huismussen alleseters zijn! Het is niet precies vast te stellen. Mussen zijn echte gezelschapsdieren, die ook bij elkaar broeden. Moeten nesten worden verwijderd, dan bieden speciale drievoudige nestkasten de huismussen toch onderdak. .

Visdiefje (Sterna hirundo)

De visdief behoort tot de meest sierlijke en gemakkelijk vliegende vogels. Hij hangt rond boven de watergangen en als hij een visje ziet, stort hij zich met ingetrokken vleugels naar beneden. Meestal raak! Hij legt zijn eieren tussen stenen of schelpen, op strand of dak.Een visdiefjeskolonie is aanwezig op een dak op een bedrijventerrein in Nieuw Vennep. Normaal gesproken wordt een visdiefjeskolonie niet beschermd, omdat ze vrij gemakkelijk ergens anders tot broeden komen. Deze kolonie echter is de enige in de hele wijde omtrek.

Foto

: Mar

go O

oste

rvee

nFo

to: R

an S

chol

s/bb

Beschermd

Beschermd

34

Gewone dwergvleermuis (Pipistrellus pipistrellus)

De dwergvleermuis is de meest voorkomende vleermuis in de polder. Gekenmerkt als kleine vleermuis door zijn dwarrelende vlucht op ongeveer 5 tot 10 meter hoogte. Hij verblijft overdag en midden in de nacht vaak in spouwmuren en in smalle spleten. Niet goed bekend is waar de dwergvleermuis ‘s winters zit. Mogelijk ook in dezelfde spouwmuren. Veel verder dan 300 meter van zijn verblijfplek komt hij niet. Dus als hij in beeld is, moet ergens in de buurt een plek voor hem zijn. In zijn verblijf zit hij vaak met tientallen bij elkaar, maar hij jaagt alleen. Wel roepen ze dan naar elkaar. Jonge kinderen kunnen dit vaak horen als hoog gepiep.

Ruige dwergvleermuis (Pipistrellus nathusius)

De ruige dwergvleermuis lijkt op de gewone dwergvleermuis. Hij vliegt ook bijna net zo dwarrelend en even hoog, maar mijdt het licht. Hij verblijft dan ook in bomen, niet in muren. Jaagt vooral in parken en langs bosranden, vaak met een nogal rechte vlucht. Soms jaagt hij ook vlak boven het water op allerlei mugjes. Deze soort overwintert in Frankrijk en dergelijke, terwijl hier dieren overwinteren uit Rusland en Estland!.

Foto

:Pau

l van

Hoo

f/bb

Foto

: Ren

e Ja

nsse

n/bb

Beschermd

Beschermd


Laatvlieger (Eptesicus serotinus)

De laatvlieger is een vrij grote soort vleermuis, die meestal niet verder dan twee kilometer van zijn verblijf jaagt. Zijn vlucht is fladderend met steile duiken, boven tuinen, weiden en tussen bomen. Hij vangt graag wat grotere insecten, zoals meikevers en motten. Laatvliegers kunnen goed tegen licht en jagen ook in stadstuinen. De vrouwtjes leven in kraamkamers van enkele tientallen exemplaren, zowel in gebouwen als in bomen en houtstapels. De mannetjes zijn meestal in hun eentje, en zitten overdag graag in nestkastjes, onder daken en in vogelhuisjes. Waar ze in de winter blijven, is niet bekend. Meestal blijven ze binnen de 50 km van hun zomerverblijven.

Rosse vleermuis (Nyctalus noctula)

De rosse vleermuis is ook een grote en snelle soort, die daardoor ook beter bestand is tegen de wind. Hij jaagt ruim boven de boomtoppen, op grote insecten die ook zo hoog komen. Normaal gesproken is de rosse vleermuis niet te zien als hij jaagt. Hooguit is hij te horen met een vleermuisdetector. De soort is tamelijk zeldzaam.Per nacht vliegt hij rustig 40 km, en vermoed wordt dat elk individu een eigen favoriet jachtgebied heeft. Hij verblijft meestal in holle

bomen. Binnen de Haarlemmermeer zijn vermoedelijk geen verblijfplaatsen van deze soort. Ze worden wel gehoord terwijl ze al jagend overvliegen van de duinen naar de waterrijke gebieden ten oosten van de polder. De meeste kans de rosse vleermuis te zien is bij de Geniedijk; soms wordt hij ook gehoord boven Nieuw-Vennep. Een enkele keer jaagt de laatvlieger overdag, en dit is de enige soort in Haarlemmermeer die dat doet..

Foto

: Ren

e Ja

nsse

n/bb

Foto

: Pau

l van

Hoo

f/bb

Beschermd

Beschermd

36

Watervleermuis (Myotis daubentonii)

De vrij kleine watervleermuis jaagt veel minder op het gehoor, eerder op het gevoel. Hij sleept de achterpoten en staart door het water. Wat hij onderweg tegenkomt, pakt hij direct beet om op te eten. Hij heeft een hekel aan licht op het water, omdat hij dan al gauw zichtbaar is voor de prooidieren. Overdag zit de watervleermuis vaak in gaten in bomen, soms verbazend laag bij de grond. Eigenlijk in elke spleet of kier kan een watervleermuis zich verbergen. In de winter zoekt hij een vochtige holle ruimte. Overwinteraars zijn dan ook gevonden in fort Hoofddorp, terwijl ze in de zomer boven allerlei wateren voorkomen, mits er weinig tot geen licht op valt...

Meervleermuis (Pipistrellus nathusius)

De meervleermuis is een middelgrote vleermuis, in feite de grote broer van de watervleermuis. Ook deze soort jaagt op insecten boven het water, maar meestal iets hoger dan de watervleermuis. Hij laat dus niet zijn achterpoten door het water slepen, maar moet het veel meer hebben van de echolocatie. Hij heeft een grote hekel aan licht, dus hij zoekt overal de donkerste plekken op. Daarom wordt hij maar heel weinig gezien. De meervleermuis wordt nog zwaarder beschermd dan de andere vleermuissoorten, omdat hij onder Natura 2000 valt. Hij komt altijd over vanuit een gebied dat zwaar is beschermd: het IJmeer en het Markermeer.

Foto

: Pau

l van

Hoo

f/bb

Foto

: Ren

e Ja

nsse

n/bb

Beschermd

Beschermd


Baardvleermuis (Myotis mystacinus)

De baardvleermuis werd een paar jaar geleden in winterslaap aangetroffen in fort Hoofddorp. Dat was een hele verrassing, want hij was nog nooit waargenomen in Haarlemmermeer. Inmiddels is hij een keer gehoord in het wandelbos van Hoofddorp. Het is een heel zeldzame soort, die naast muggen en vliegen ook spinnen en rupsen eet. Een enkele keer jaagt hij ook overdag, meestal tegen de avond. Hij verwijdert zich nooit ver van het verblijf, dus als er een jaagt in het bos moet ergens in de buurt een verblijf zijn.

Grootoorvleermuis (Plecotus auritus)

De grootoorvleermuis is tot nu toe nog niet in de Haarlemmermeer waargenomen. Toch staat hij voor de volledigheid in dit boekje. Het verspreidingspatroon van de soort laat een paar dingen zien: hij komt heel dichtbij voor, in het duingebied, en zoekt oude bomen op. De Haarlemmermeer is een van de weinige gebieden rondom Amsterdam waar de dieren niet zijn waargenomen. Dat is niet zo vreemd, want anders

dan de andere vleermuizen jaagt deze soort vooral op het gehoor. Daarom zijn zijn oren ook zo groot! Hij vliegt heel stil in het rond en luistert naar insecten die op een takje of blad zitten. Zodra die zich verroeren zijn ze het haasje. Zelf maken de vleermuizen een zacht geluid, waardoor ze met behulp van de vleermuisdetector ( die heel hoge geluiden van de vleermuizen omzet in door de mens goed waar te nemen geluiden) nauwelijks zijn te vinden. Daarbij zijn ze om ons heen redelijk algemeen. De kans dat deze vleermuis in Haarlemmermeer voorkomt, is dus reëel. Hij jaagt vaak rondom oude gebouwen en oude bomen. Overdag slapen ze hangend ergens op een zolder.

Foto

: Ren

e Ja

nsse

n/bb

Foto

: Pau

l van

Hoo

f/bb

Beschermd

Beschermd

38

Vos (Vulpes vulpes)

In principe hoort de vos niet in dit boekje thuis, omdat hij niet meer wordt beschermd. Toch wordt hij voor de volledigheid behandeld, omdat de vos als grootste roofdier hier een beduidende rol speelt.Dit slimme roofdier komt maar weinig in de polder voor, bij gebrek aan nestplekken. Hij zoekt daarvoor een (zand)bult, waar gangen en holen in gegraven kunnen worden. Een enkele keer vindt hij een dergelijke plek, meestal ergens aan de rand van de bebouwde kom of in recreatiegebieden. Of op/bij een begraafplaats.

De vos wordt in de polder bejaagd, omdat hij akkervogels als patrijs en fazant, en weidevogels als grutto, tureluur en kievit eet, of op zijn minst hun eieren buitmaakt. Tegelijkertijd kan de vos juist belangrijk zijn om de ganzen rondom Schiphol te weren. In de toekomst moet er gekozen worden: geen ganzen, dan ook geen fazanten en patrijzen meer, of die alle juist wel. Vossen zijn waargenomen bij Hoofddorp, in het Haarlemmermeerse bos en de Groene Weelde. In het verleden ook op begraafplaats de Wilgenhof. Misschien zullen de meldingen de komende jaren toenemen bij het Venneperhout en de Boseilanden.

Hermelijn (Mustela erminea)

De grote broer van de wezel en het broertje van de bunzing. Hij jaagt op dezelfde prooien - woelmuizen, woelratten, konijnen - maar meestal op de wat grotere exemplaren. De hermelijn werd vroeger bejaagd om zijn pels, vooral in de noordelijke streken. Daar is de wintervacht helemaal wit met een zwarte staartpunt. Goed voor koningsmantels. In deze streken wordt hij nooit helemaal wit in de winter. Wel heeft hij de zwarte staartpunt.Ook de hermelijn leeft normaal alleen, alleen voor de paring ontmoet hij het vrouwtje. De

vrouwtjes kunnen de bevruchte eitjes opslaan tot het volgende voorjaar.Binnen de polder komen meer wezels en bunzings voor dan hermelijnen, ze zijn behoorlijk zeldzaam. Het meeste zijn ze te verwachten op oude boerenerven, mits er geen bunzing zit.

.

Foto

: Adr

i Hoo

gend

ijk/b

bFo

to: R

onal

d M

esse

mak

er/b

b

Beschermd


Wezel (Mustela nivalis)

Het kleinste roofzoogdier ter wereld, een volwassen wijfje weegt minder dan een veldmuis, en heeft de lengte van twee muizen. Toch jaagt de wezel ongeveer op alles dat hij tegenkomt, tot volwassen konijnen aan toe. Hij moet ook wel, als hij niet elke dag minimaal een derde deel van het eigen lichaamsgewicht opeet, verhongert hij. Hij leeft van kikkers, muizen en woelmuizen, insecten, eieren, woelratten en konijnen. Hij achtervolgt de prooi tot in het hol, bij de grootste dieren klimt hij van de rug naar de

keel en bijt ze de strot door. Vooral de niet-zwarte straatpunt en de kleine maat onderscheiden hem van zijn grotere broer, de hermelijn. Ze leven normaal gesproken in hun eentje, behalve uiteraard de moeders met jongen in de zoogtijd. Er komen in de Haarlemmermeer duidelijk meer voor dan de meeste mensen denken, de dieren worden vrijwel nooit gezien. Toch zijn ze zowel overdag als ’s nachts actief.

Bunzing (Mustela putorius)

De bunzing is de grootste van de marters in ons gebied, bij gebrek aan boommarter, steenmarter en uiteraard de otter. Hij is een echte alleseter, die vooral veel op vogels (kippen!), kikkers en konijnen jaagt. Dat doet hij trouwens niet in de buurt van het hol. Hij kan soms veel meer dieren doden dan hij direct opeet, omdat de bunzing ook voorraden aanlegt.Als hij in het nauw wordt gebracht, kan de bunzing net als het verwante

(Amerikaanse) stinkdier een heftig stinkend goedje sproeien, dat je de adem beneemt! In de zomer leeft hij meer langs oevers, terwijl hij in de winter ook de stad kan intrekken. De meeste meldingen van bunzings komen uit stedelijk gebied, bijvoorbeeld de wijk Toolenburg. Maar ook uit de buitengebieden, zoals langs de oude polderlinten en bij fort Aalsmeer..

Foto

: Bas

Wee

tink/

bbFo

to: W

oute

r Pa

ttijn

/bb

Beschermd

Beschermd


Exoten De laatste jaren zijn er nogal wat planten- en diersoorten van elders gekomen, die zich hebben verspreid in de Nederlandse natuur. Dit zijn de zogeheten exoten. Een aantal daarvan zijn vervelend of giftig voor de mens, een aantal zijn slecht voor de natuur omdat ze andere bijzondere planten verdringen. Een selectie daaruit volgt hier, omdat er teveel zijn om allemaal te behandelen. We hebben de lastigste gekozen die in de Haarlemmermeer (kunnen) voorkomen en geven aan hoe daarmee om te gaan.

Foto

: Mar

go O

oste

rvee

n

42

Reuzenberenklauw (Heracleum mantegazzianum)

Deze plant is fototoxisch, dat wil zeggen dat plantensap dat op de huid terecht komt onder invloed van zonlicht gaat inbranden. Tot aan blaren toe! Als je de plant wilt verwijderen of bladeren afhakken, moet je dat doen bij regenachtig weer of ’s avonds, en meteen jezelf grondig afspoelen. We verzoeken je de plant even te melden op 0900-1852, zodat de gemeente hem snel kan weghalen.

Halsbandparkiet (Pipistrellus nathusius)

Deze papegaaien komen eigenlijk uit India, en eten boomknoppen. Daarmee brengen ze bomen vooral in het voorjaar veel schade toe. Ze nestelen in holen, en verjagen spechten en vleermuizen uit de holtes. Deze soorten krijgen het moeilijk daardoor. Sperwers kunnen deze vogels vangen, maar die vangen liever gemakkelijker prooi als eksters en merels.

Foto

: Mar

go O

oste

rvee

nFo

to: K

ees

van

der V

eer


Waterwaaier (Cabomba caroliniana)

Dit is een onderwaterplant die veel inheemse soorten wegconcurreert. Hij groeit heel snel, en als hij in een koude herfst opeens afsterft, heeft dat nare gevolgen voor de waterkwaliteit. Hij moet eigenlijk direct worden weggehaald door hoogheemraadschap Rijnland. U kunt hem aanmelden op hun website!

Foto

: Mic

hel G

even

/bb

Grote waternavel (Hydrocotyle ranunculoides)

Deze plant, afkomstig uit Zuid-Amerika, groeit ontzettend hard, en kan in enkele weken hele sloten en watergangen bedekken. Zodanig, dat er geen planten meer onder water kunnen groeien en dat ook de doorstroming wordt geremd. Dit veroorzaakt dood zuurstofloos stinkend water, en bij regen overstromingen omdat het water niet weg kan. Daarom worden deze planten direct door hoogheemraadschap Rijnland verwijderd. U kunt de plek aanmelden op hun website!

Fo

to: P

aul v

an H

oof/

bb

44

Alsemambrosia (Ambrosia artemisiifolia)

Deze plant maakt veel stuifmeel, en doet dat ook tot laat in het jaar. Veel mensen zijn allergisch voor dit stuifmeel. Daardoor ontstaan veel klachten en ademhalingsproblemen. Deze plant verlengt het “plaagseizoen” voor allergie-patiënten met meer dan twee maanden. Daarom proberen we elke plant radicaal uit te trekken. Mocht u hem zien, dan graag een melding aan de gemeente op 0900-1852. Wij halen hem dan zo snel mogelijk weg.

Foto

: Mic

hel G

even

/bb

Bezemkruiskruid (Senecio inaequidens)

Net als alle andere kruiskruiden is de plant giftig, vooral voor paarden. Ze eten ze normaal niet, maar gedroogd als hooi wel! In de duinen zie je dat deze plant een plaag wordt, die veel andere duinplanten verdringt. In de polder staat hij vooral in de buurt van de spoorwegen. Langs de internationale lijnen is hij ook naar het noorden gekomen, van Zuid-Europa waar hij inheems is.

Foto

: Mic

hel G

even

/bb


Nijlgans (Alopochen aegyptiaca)

Nijlganzen zijn de enige ganzen die in bomen broeden, bijvoorbeeld in de wandelbossen van Hoofddorp en Badhoevedorp. Het zijn hele agressieve beesten, die in hun buurt alle andere vogels wegjagen. Verder broeden ze elk jaar minstens tien kuikens uit, zodat het er heel snel veel meer worden. In de herfst en winter verzamelen ze zich in grote groepen op de wintergraanakkers, en veroorzaken daar veel schade voor de boeren.

Foto

: Mar

go O

oste

rvee

n

Amerikaanse rivierkreeft (Procambarus soorten)

Deze dieren knippen planten kapot en woelen in de bodem. Daarmee maken ze het water ongeschikt voor onderwaterplanten en dieren van helder water. De inheemse rivierkreeft is door hen verjaagd en bijna uitgestorven in Nederland. Ze brachten de kreeftenpest mee, waar ze zelf tegen bestand zijn maar die Europese kreeften decimeert. Ze zijn overigens eetbaar!

Foto

: Mar

go O

oste

rvee

n

46

Hotspots in de natuur

Meer te weten komen over de natuur, of gewoon naar buiten om te genieten van wind en natuur, kan op de volgende plekken:

1. Het Bottelierspad, een serie borden over natuur en akkerbouw. Op verzoek van en in samenwerking met de omringende boeren heeft het Natuur en Milieucentrum NMCX een serie borden geplaatst met informatie over de verbouwde landbouwgewassen, de langs het pad voorkomende planten en dieren en de relaties tussen landbouwgebied en natuur. Op de borden staat summiere informatie. Via QR-codes kunt u achterliggende informatie opvragen. Het pad begint bij Zwanenburg. De boeren zullen elk jaar de borden bij de juiste gewassen plaatsen.

2. Het wandelpad in Rijsenhout. Dit pad is een educatief pad voor scholen en volwassenen, waarbij gebonden aan het jaargetijde informatie te vinden is over de planten, bomen en dieren in de bosstrook. De QR-codes op paaltjes verwijzen naar de website van het Natuur en Milieucentrum voor informatie en (jeugd)opdrachten. Het pad begint aan het Konnetlaantje tegenover nummer 10. In 2019 gaan we de route verbeteren.

3. De orchideeënroute in de wijk Beukenhorst. In de bloeitijd van de orchideeën is een pad in Hoofddorp te volgen, tussen het centrum en de wijk Beukenhorst, langs de daar groeiende en bloeiende zes orchideeënsoorten. Het pad begint langs de Burg. van Willigenlaan aan de achterzijde van de Dik Trom tennishal. Van het pad is een flyer te downloaden vanaf de gemeentelijke website.

4. Het natuurpad in het Haarlemmermeerse bos over biotopen in het bos. Dit pad gaat in op de diverse biotopen en levensgemeenschappen in het Haarlemmermeerse bos. Er staan 12 bordjes met QR-codes, die zowel een educatieve opdracht voor leerlingen omvatten als algemene informatie geven over het bos. Het pad begint bij restaurant Vork & Mes aan de recreatieplas.

5. Het insectenpad in het Haarlemmermeerse bos. Dit pad vertelt u het een en ander over de insecten die we in een dergelijke omgeving kunnen verwachten. Daarvoor staan een serie informatieborden langs het pad. Het pad begint bij het Haarlemmermeers Historisch Museum, aan de Kruisweg naast Klaus.

6. De bomenroute in het Haarlemmermeerse bos over boomsoorten in de polder. Langs een rondlopende route in het Haarlemmermeerse bos is een serie bomen geplant die elders in de polder voorkomen. Bij elke boom staat een informatiebordje met een bijzonder feit en een QR-code. Deze code leidt naar de website van het Natuur en Milieucentrum NMCX, waarop veel meer over de boomsoort te vinden is. Ook dit pad begint bij het Haarlemmermeers Historisch Museum.

7. In voorbereiding is een klimaatroute, die ingaat op de verschillende veranderingen die het klimaat op dit moment ondergaat en op welke wijze de gemeente daar op reageert. Deze route zal vooral liggen tussen Hoofddorp en de westelijke ringvaart. Ook deze route bevat vooral QR-codes die doorverwijzen naar de website van Haarlemmermeer.

8. Eveneens in voorbereiding is een natuurbelevingsroute, die leidt van het ene natuurlijke plekje naar het andere. Informatie daarover komt in de zomer van 2017 beschikbaar op de website van het Natuur en Milieucentrum.

Van al deze paden is nu of in de nabije toekomst informatie te vinden op de website van de gemeente www.haarlemmermeer.nl en/of de website van het NMCX Centrum voor Duurzaamheid, www.nmcx.nl.


2

3

1

45

6

Hotspots in de natuur

Hotspot planten: o.a. orchideeën

Hotspot bossen en bomen

Geniedijk: vleermuizen

Natuurroutes:1. Bottelierspad2. Rijsenhout3. Orchideeënroute4. Natuurpad H’meerse Bos5. Insectenpad6. Bomenroute

48

Waarnemen en meetellen

Het is mogelijk om zelf waarnemingen te registreren. Dit kan op de websites www.telmee.nl of www.waarneming.nl. De gegevens komen dan automatisch terecht in de grote landelijke verzameling van alle natuurgegevens. Ze worden gebruikt om te inventariseren hoeveel van elke soort er eigenlijk zijn en waar ze leven. Daarmee worden speciale natuuratlassen gemaakt. Overheden putten er informatie uit om hun beleid en beheer mee te regelen. Maar iedereen kan erin opzoeken waar bepaalde soorten zijn te vinden.

Het kan voorkomen dat een plant of dier verplaatst moet worden, omdat deze in de weg staat. Soms staan of leven ze ergens anders dan de groeiplekken die in deze gids staan.

“ Bij onzekerheid over een plant of dier, raadpleeg de polderecoloog via 0900-1852”

De polderecoloog kan beantwoorden om wat voor plant of dier het gaat, in welke mate de plant of het dier beschermd is en hoe ermee om te gaan.

Probeer van te voren altijd op een rij te zetten: - de naam (indien bekend);- de datum van aantreffen;- hoeveelheid (bij dieren: volwassenen en/of jonkies);- exacte vindplaats of bij benadering;- eigen naam en contactgegevens;- indien mogelijk een foto.

Meer doen voor de natuur

De Wet natuurbescherming van 2017 beschermt wilde planten en dieren in Nederland. Deze wet is de Nederlandse uitwerking van een algemene wens van de Europese Unie: binnen haar grenzen de natuur beschermen en de verarming van de natuur tegengaan. Nog steeds sterven er namelijk allerlei zeldzame soorten uit.

Naast beschermen van planten en dieren via de wet natuurbescherming, wil de gemeente Haarlemmermeer meer doen voor de natuur. Daarom wordt er in delen van de steden en dorpen een speciaal beheer gevoerd, gericht op meer bloemen, meer insecten, meer vogels, enzovoort. Door het inrichten van specifieke biotopen en die in stand te houden door gericht beheer. Bosplantsoen voor bosrandsoorten, velden met kleurrijke bloemen en akkers voor bijen en insecten, bosjes op rustige plekken voor broedvogeltjes en rietloze oevers voor orchideeën.

Foto

: Nor

bert

Dae

men


Bronvermelding

Veel van de gevonden informatie is afkomstig uit Wikipedia. Daarnaast zijn diverse naslagwerken geraadpleegd:

1. Vleermuizen en zoogdieren www.zoogdiervereniging.nl 2. Vleermuizen Dietz, Helversen, Nill 20103. Handboek vogels van Nederland Hoogestein, Meesters 20094. Vogels in het landschap Geelhoed e.a. 19985. Flora van Nederland Van der Meijden 23e ed. 20056. Reptielen, Amfibieën, Vissen www.ravon.nl

Tenslotte bevat deze gids veel eigen waarnemingen van polderecoloog Henk Nijenhuis.

Colofon

UitgaveGemeente Haarlemmermeer, Ruimtelijke Ontwikkeling

Redactie Henk Nijenhuis, polderecoloog

VormgevingBizzieBee Creative Communications HoofddorpAangepast; grafisch centrum, gemeente Haarlemmermeer

CoverfotoMargo Oosterveen

DrukwerkGrafisch centrum gemeente Haarlemmermeer

DatumMaart 2017

Niets van deze uitgave mag worden vermenigvuldigd of verspreid zonder toestemming van de uitgever van deze gids.

Raadhuisplein 1, HoofddorpPostbus 250, 2130 AG Hoofddorp Telefoon 0900 1852 E-mail [email protected]

GEMEENTE HAARLEMMERMEER

www.haarlemmermeer.nl

NATUURGIDS - NMCX · gebruikte plekken. Denk aan vaste takken boven het water, waar het ijsvogeltje...

Documents

Transcript of NATUURGIDS - NMCX · gebruikte plekken. Denk aan vaste takken boven het water, waar het ijsvogeltje...