Herfstnummer 2012

Natuur & MilieuNatuur & Milieu is het tijdschrift van WerkgroepIsis en verschijnt driemaandelijks op 31 maart,30 juni, 30 september en 31 december.

Zetel en administratieWerkgroep Isis vzw (secretariaat)Dorpsstraat 8 bus 13990 Peertel. 011/63.37.05mail: werkgroep.isis@scarlet.beurl: www.werkgroepisis.be

ErkenningWerkgroep Isis vzw is een regionale natuur- enmilieuvereniging erkend door de Vlaamse Over-heid en aangesloten bij de Bond Beter Leefmili-eu Vlaanderen en de Limburgse Milieukoepel.

Werkgroep Isis is werkzaam in Noord-Limburg inde gemeenten Peer, Hechtel-Eksel, Bree, Meeu-wen-Gruitrode, Kinrooi, Neerpelt, Overpelt, Ha-mont-Achel, Lommel en Bocholt en is actief ophet vlak van natuurbeheer, natuurbehoud ennatuureducatie.

Milieu-informatieNME—CentrumDorpsstraat 8 bus 13990 Peer (Grote-Brogel)maandag tot vrijdag:08.00u -12.00uIn de namiddag:op afspraak

Standpunten en meningen met naamvermelding in dit nummer, zijn niet noodzakelijk die vanWerkgroep Isis vzw.Gehele of gedeeltelijke overname van artikels uit dit tijdschrift is toegelaten mits bronvermelding.

2

Lidmaatschap en giften

Alleen door het uitbouwen van een voldoendebrede basis zijn we bij machte de strijd tegende continue achteruitgang van ons leefmilieuverder te zetten.Wij rekenen daarom op u, en danken u vanharte voor uw trouwe steun.Lidmaatschap wordt verkregen door stortingvan een vrije bijdrage (minimaal 3 € per lid) oprekening 454-2073951-63 ten name van Werk-groep Isis vzw.Giften vanaf 40 € zijn fiscaal aftrekbaar. Eenfiscaal attest wordt u in het begin van 2013toegestuurd.De storting van de giften en van het lidmaat-schap mogen tezamen gebeuren, mits vermel-ding op het overschrijvingsbewijs.Leden die bovendien het tijdschrift van Orchisen Limburgs Landschap wensen te ontvangen,betalen 25 € lidgeld.

Foto voorblad : Frans Van Bauwel

Inhoudsopgave

Colofon

Inhoud

Editoriaal

Boscompensatie te Hamont-Achel

Volksgezondheid en biodiversiteit

EducatieVerslag stiltewandeling

Verslag Festa Natura

Scholenbrochure

Brandhout—4 tips voor een beter vuur

Voedselteams

Onze nieuwe website

Kindernatuuratelier

ActiviteitenkalenderCultuurhistorische wandeling ‘Het Hobos’

Paddenstoelentocht ‘In den Brand’

Workshop ‘handwerken met recyclagemateriaal’

Aanbod voor groepen/verenigingen

02

03

04

05

06

07

11

12

15

16

17

3

Editoriaal

Neen, tegenwoordig is niet alles beter dan vroeger…De economische crisis die zich in Europa afspeelt, toont steeds duidelijker aan in welke vicieuze cirkelwe zijn terechtgekomen met de zuinige ‘’kruideniersmentaliteit”, waarbij besparingen obsessies zijn ge-worden en men niet genoeg meer durft te investeren in de toekomst. Doordat het vertrouwen tussenbepaalde landen zodanig is afgenomen, wordt die crisis nog steeds dieper. Ondertussen is het zovergekomen dat de werkloosheid vooral piekt bij de jongeren in de zuiderse landen. En dat een land alsGriekenland niet eens meer de bewakers in musea en op historische sites kan betalen, waardoor deplundering van kunst- en cultuurschatten is ingezet in de wieg van onze eigen beschaving… En wij diedachten dat zoiets alleen in ontwikkelingslanden kon gebeuren.Dat is dan de blijkbaar de keerzijde van 30 jaar hameren op individuele vrijheid, waarbij deze is doorge-slagen naar extreem individualisme en waarbij de sociale verbanden tussen mensen en tussen maat-schappelijke groepen worden vernietigd.Zelfs de natuurverenigingen zijn onderhevig geweest aan dat proces. In bepaalde periodes hebben som-mige elkaar eerder als concurrenten aanzien dan als verenigingen die voor een gelijkaardig doel opko-men. En misschien zijn die soort fricties soms onvermijdelijk. Maar het blijft wel belangrijk dat alles ach-teraf weer wordt bijgelegd, met respect voor elkaars vrijheid en onafhankelijkheid.En nog een keer neen, vanzelfsprekend was vroeger ook niet alles beter…Ondertussen is de maatschappij in het Westen opener en democratischer geworden en dat is een zeergunstige evolutie, die over het algemeen geleidelijk is verlopen. Maar er zijn nog altijd enkele sporen vanautoritair beleid uit het verleden.De afgelopen jaren is het bijvoorbeeld steeds duidelijker geworden hoe de private energiesector ook inons land een nefast beleid heeft kunnen voeren rond kernenergie, met gebrek aan transparantie en con-trole, belangenvermenging, het uitoefenen van druk op politici of zelfs chantage. Ondertussen is ook ge-bleken dat er lichtvaardig werd omgesprongen met de veiligheid, hetgeen niet vreemd is aan organisatiesdie alleen door zichzelf worden gecontroleerd.De vraag die men zich hierbij kan stellen, is of dit niet onlosmakelijk is verbonden met het wezen van dekernenergie zelf. De stelling dat kernenergie geen kans krijgt in een echte democratie lijkt dus terecht tezijn.Het Max Planck Instituut heeft becijferd dat de kans op een ernstige kernramp 200 maal hoger ligt dandeze tot nu toe werd ingeschat. Dat zou betekenen dat er zich gemiddeld om de 10 jaar een ernstigekernramp zou voordoen op wereldvlak.Dat betekent dat er steeds een onjuist beeld werd opgehangen over de zogenaamde veiligheid van dekerncentrales. Een keuze voor kernenergie belemmert bovendien de ontwikkeling en de verspreiding vande duurzamere energiebronnen, zoals windenergie en zonne-energie.Wat dat betreft mag er dus zelfs worden gesteld dat elke windturbine die wordt geplaatst en elk zonnepa-neel dat wordt geïnstalleerd, bijdraagt aan het afwenden van een mogelijke kernramp dicht bij huis. Ten-slotte is de kans groot dat er een doorbraak komt op het vlak van het winnen van aardwarmte, waardooreen keuze voor energiebronnen met hoge risico’s helemaal onverantwoord wordt.

J.-P. Sleurs

4

Boscompensatie te Hamont-Achel

In april plantten de Scouts van Hamont de laat-ste 250 bomen van hun nieuwe speelweide.In 2005 dienden de Scouts bij stad Hamont-Achel hun eerste aanvraag in voor de uitbreidingvan hun terrein : ze wilden graag beschikkenover een perceel van ca. 70 are van het terrein,met een totale oppervlakte van 2,3 hectare, omdit deel te gebruiken als speelweide. Zolang erechter een actieve pacht werd uitgeoefend op ditstuk grond, was het onmogelijk hiervoor concre-te stappen te zetten. Het stadsbestuur deed toenreeds de principiële toezegging dat de vereni-ging op termijn zou kunnen over beschikkenover een deel van de weide. Na aanhoudendeonderhandelingen met de pachter, slaagde hetstadsbestuur er uiteindelijk in 2010 in om deweide pachtvrij te krijgen. Voor de vrijgekomenweide werd een drievoudige doelstelling voorop-gesteld: herstel van het natuurlijk aanwezigevennetje, aanplanting van bomen in het kadervan de verplichte boscompensatie en speelruim-te voor de scouts.Burgemeester Theo Schuurmans licht toe: "Naadvies van de afdeling Natuur en Bos (VlaamseOverheid) kwam er groen licht voor dit project.Uiteraard waren de scouts ongeduldig, maaropgelucht over het concrete resultaat dat de stadkon voorleggen. Hoewel dat niet meteen duide-lijk was, had het stadsbestuur voor de scoutsnog meer goed nieuws... De speelweide zou niet70 are groot zijn, zoals oorspronkelijk door descouts gevraagd, maar ruim 1 hectare, én bo-vendien zou het aangeplante bos en het hooi-land, zodra het voldoende volgroeid is, ook kun-nen gebruikt worden als speelbos."

Deze forse uitbreiding van de terreinen maakthet domein een unieke speel- en kampeerplaatsvoor jeugdorganisaties in Vlaanderen. “DeVlaamse jeugdverenigingen die er jaarlijks tij-dens de zomer tijdelijk zullen kamperen, zullenongetwijfeld bijzonder opgetogen zijn over ditdomein”, zegt Bèr van de Schans, schepen vanjeugd. “Zeker als je weet dat er aanpalend nog 2

speelbossen ter beschikking zijn. Voor de scoutskan het niet snel genoeg gaan, ze stonden vorigjaar al te trappelen van ongeduld, en daaromwerd de weide toen al helemaal ingezaaid. Zehebben al met volle teugen kunnen genieten vande nieuwe ruimte.”

Op het terrein worden ook nieuwe bomen ge-plant, in het kader van boscompensatie. “Hetrealiseren van deze boscompensatie wordt onsopgelegd door de Vlaamse Overheid om ontbos-sing tegen te gaan”, licht schepen van leefmilieuGuy Joosten toe. “De boscompensatie rondomhet terrein bestaat uit de aanplant van inheemsesoorten berk en zomereik.” Aan de overzijde vanhet vennetje is een hooiland voorzien, waardoorhet vennetje een optimale bezonning krijgt. Dit isuiterst belangrijk voor amfibieën en insecten diehier hun leefomgeving zullen hebben. “Dit pro-ject is dus belangrijk voor het herstel van denatuur die daar van oudsher aanwezig is maardoor ontginning teloor ging. Dat kunnen we nudus op een mooie manier compenseren”, aldusGuy Joosten.

Bron : persbericht, stadsbestuur Hamont-Achel

5

Hamont-Achel combineert natuurherstel en ruimte voor jeugd in één project

Volksgezondheid en biodiversiteit

Het onderzoek :Men onderzocht 118 adolescenten in een gebiedvan 100 X 150 km in het Oosten van Finland. Depersonen waren ad random gekozen en woon-den in kleine steden, in dorpen van verschillendegrootte, en in geïsoleerde huizen. Men onder-zocht onder meer of er een verband is tussen debiodiversiteit in de omgeving en het voorkomenvan atopie.

Biodiversiteit in de woonomgeving & atopie.Het gebruik van de omgeving in een straal van 3km rond de woning van de proefpersonen werdopgetekend: bos, landbouw, gebouwen, merenen andere waterpartijen. Het voorkomen vanatopie neemt af met het voorkomen van bos enlandbouw in de omgeving van de woning. Erbleek geen relatie te zijn tussen de vegetatie vande tuinen bij de woning en het voorkomen vanatopie, uitgezonderd als er in de tuinen zeldza-me autochtone bloeiende planten voorkomen. Bijgezonde proefpersonen was het aantal van dezeplanten tot 25% hoger dan in tuinen van bijproefpersonen met atopie.

Conclusie :Het onderzoek concludeert dat de resultatenaantonen dat er een sterke relatie is tussen bio-diversiteit en het ontwikkelen van atopie. Verderonderzoek is nodig om de onderliggende mecha-nismen uit te klaren. Interactie met een natuurlij-ke omgeving is van belang voor de voor het ont-wikkelen van een goed afweersysteem en heeftdus verstrekkende gevolgen voor de volksge-zondheid.

*Atopie is de aanleg van een persoon om immu-noglobuline (antistoffen) van het type IgE te ma-ken specifiek gericht tegen onschuldige stoffendie in de omgeving voorkomen, zoals huisstof-mijt of pollen van gras of bomen.www.wikipedia.com, 11 juli 2012)

Bron: Ilkka Hanski, April 4, 2012: Environmentalbiodiversity, human microbiota, and allergy areinterrelated,http://www.pnas.org/content/early/2012/05/01/1205624109.full.pdf,geraadpleegd op 28 juni 2012.

6

Volgens een Fins onderzoek is er een significant verband tussen de biodiversiteit in de woonomgevingen het voorkomen van allergieën. Adolescenten met minder biodiversiteit in hun omgeving hebbenmeer kans op het ontwikkelen van atopie*. Iemand met atopie heeft aanleg om een allergie te ontwikke-len.

Mooi geïllustreerde brochures over biodiversi-

teit kan je bestellen via

www.ikgeeflevenaanmijnplaneet.be

of afhalen bij Werkgroep Isis.

Educatie

We zijn maandag 21 mei. Het is een bewolkte,zwoele, hete namiddag. De voorspelde buienblijven gelukkig uit, maar hebben wellicht detwijfelaars thuis gehouden. Toch mogen we 21mensen verwelkomen in het Stramproyerbroekte Kinrooi voor deze stilte-ervaring. Ook de men-sen van medeorganisator OKRA-Kinrooi warenmet een aantal aanwezig.

Het Stramroyerbroek is een stukje van een grootdriesterrenstiltegebied, dat zich uitstrekt overBocholt, Kinrooi en een stukje Nederland.

Op de parking wijst de decibelmeter 47 DB aan.Dit is een zacht, aangenaam geluid, vooral ge-produceerd door de, in dit seizoen en bij ditweer, luid kwetterende, fluitende en roependevogels. In de winter zit men hier rond de 20 DB.Als we beginnen babbelen zien we de meterrichting 80 gaan. Een passerende auto doet hetapparaat ook stijgen. Een rustig rijdende tractormaakt 83 dB geluid.

Tijdens deze wandeling willen we stilstaan bijonze zintuigen en speciaal bij de gehoorzin. Weletten vooral op de natuurlijke geluiden op plaat-sen waar we gespaard blijven van lawaai vanmenselijke activiteiten.

De tractor, her en der, in dit natuurgebied metverweving van de agrarische sector, wordt in ditgeval aanvaard in het “natuurlijke geheel”.

We beseffen te weinig dat stilte beleven onsontspant en tot rust brengt. Hoe kunnen we hetook beseffen in deze tijd in Vlaanderen? Makenwe het nog ooit echt stil?

We starten de wandeling, geroezemoes laat demeter stijgen tussen de 55 en 60 dB.

Een aantal “spelletjes” die de zintuigen prikkelenfleuren deze wandeling op. In het bos is eentouw tussen een aantal bomen gespannen,waarlangs de deelnemers geblinddoekt een par-cours dienen af te leggen.

De uitschakeling van het zintuig “zicht”, prikkeltde gehoorzin en het voelen. Kleine putjes enbultjes lijken diepe kuilen en beklimmingen, eenbraamtakje lijkt een oerwoud. Vijftig meter lijkener 500. Boeiend. Alles is tegenwoordig geba-seerd op wat we zien. We gebruiken onze orenen onze tastzin te weinig of verkeerd. We zijnvervreemd van onze natuurlijke basis.

7

Je hoort nooit zoveel geluid als op een stiltewandeling.Omdat je zelf stiller bent hoor je de natuur en de wind beter.Een stiltewandeling is eigenlijk geen juiste naam, een “natuurgeluidenwandeling” is accurater.

Educatie

Proefje 2 is ‘boompje luisteren’. Met een stetho-scoop luisteren we naar de sapstroom. Dit gaatvlot bij een berk (dunne schors en neemt veelwater op met zijn oppervlakkige wortels) of bijeen soort met gladde stam zoals kastanje.

“Blindemannetje” toont aan dat we de geluidendie voor of voor/opzij van ons gemaakt worden,veel makkelijker horen dat geluiden achter ons.Logisch, gezien de stand van onze oren en oor-schelpen. Een ree zal in het bos veel voorzichti-ger zich verplaatsen dan in een weide. In hetbos wil hij niet gehoord worden als hij zich ver-plaatst op de krakende ondergrond. In de weidekan hij gezien worden en moet hij zo vlug moge-lijk zich verplaatsen. Daarom verkiest hij te gra-zen ’s morgens bij het ochtendgloren of “savonds bij valavond.

Stiltebeleving is ook “stil”staan bij iets moois;een landschap, een dier, een plant. De proef methet kadertje, waar ieder van ons een mooiplaatje moet “inkaderen”, toont dit aan, maarwordt danig verstoord door een ‘muggenaanval’.

Langs de beek passeren we prachtige bloemen-velden.

Tenslotte gaan we echt een gedeelte‘stiltewandelen’. Eén voor één, met enige af-stand tussen, wandelen we enkele honderdenmeters langs de Breeërstadsbeek en letten voor-

al op wat we horen. Opdracht is om vijf verschil-lende geluiden te kunnen benoemen. Dat wasgeen probleem. Schrijver hoorde vooral veelverschillende soorten vogels. Ik geniet altijd alvan vogelgeluiden, maar stond er nooit bij stil datde mengeling afkomstig kan zijn van wel meerdan 10 soorten (en ik ben geen vogelgeluiden-kenner). Ook hoorde ik insecten, de wind doorde bomen en in mijn oren, voetstappen, tochgeroezemoes op het einde, het gehijg van eenhond. Een paar van de deelnemers hoordenzelfs een vis in de beek. En iemand zag eenlevendbarende hagedis!!!.

Zo, nu nog even terugwandelen naar ons start-punt. Onderweg zagen we nog een eendags-vlieg van dichtbij. Bijzonder insect, leeft jaren alslarve in het water van een poel en vliegt dan ééndag rond als insect : wonderbaarlijke natuur.

Eens terug aan de auto’s en fietsen wordt ge-past afgesloten met een stiltegedicht van onsaller Guido Gezelle. Spontaan kwamen er meer-dere reacties dat het fijn, speciaal en vernieu-wend was. Missie geslaagd dus.

Met dank aan gidsen Annemie en Madeleine.Dank aan Okra Kinrooi en aan het geïnteres-seerde publiek

8

Educatie

9

Gezellige drukte op het Smeetshof bij Festa Natura

Een kleine 1500 bezoekers bezochten op zon-dag, 6 mei het Smeetshof van Natuurpunt inhet GrensPark Kempen~Broek tussen Weerten Bocholt tijdens het natuurfestival Festa Na-tura. Ondanks een druilerige start werd er ’smiddags volop genoten van de vele stands, deactiviteiten en het uitzicht vanaf een hoogte-werker over de prachtige omgeving.

Groen-genietenOp het Smeetshof waren diverse sfeervollepleinen ingericht met tal van (kinder) activitei-ten. Ruim 70 standhouders, variërend vanstreekproducten, outdoor en natuur. Zij zorg-den dat het publiek actief werd beziggehouden.Werkgroep Isis vzw zorgde hier voor een work-shop “duurzame borstels maken”. Ondanks debijna winterse temperaturen was er toch veelbelangstelling.Workshop ‘duurzame borstel maken’

Gidsen gezocht

Draag je de natuur en onze leefomgeving een warm hart toe? En wil je dat delen metanderen? Dan is een engagement bij Werkgroep Isis misschien iets voor jou! Jaarlijksleren meer dan drieduizend leerlingen van het basisonderwijs er over natuur, milieuen duurzame ontwikkeling. Hiervoor is Werkgroep Isis op zoek naar extra vrijwilligersdie klassen begeleiden in Hamont-Achel, Neerpelt, Overpelt, Lommel, Hechtel-Eksel,Peer, Bree, Bocholt, Kinrooi en Meeuwen-Gruitrode. Vrijwilligers krijgen bijkomendevorming en een vergoeding.

Indien je interesse hebt om ons team te versterken: 011/ 633 705 ofels.werkgroep.isis@scarlet.be

Op de website www.werkgroepisis.be vind je informatie over aanbod voor scholen .

Educatie

10

Ook dit schooljaar staan we klaar omhet onderwijs te ondersteunen.

Wil je ons scholenprogramma 2012/2013in je brievenbus ontvangen?

Word dan lid van Werkgroep Isis met de vermelding ‘lidgeld 2012/leerkracht’.Je geniet dan ook van de andere voordelen zoals gratis materialen ontlenen in de NME-bib.

Alvast hartelijk dank voor je steun.

Brandhout —

4 tips voor een beter vuur

Tip 1: kies een kachel met het juiste vermogen

Veel mensen kopen een open haard of kachel

met een te groot vermogen. Dat oogt misschien

wel fraai, maar het wordt al gauw te warm in de

woning. Door de luchttoevoer te verminderen,

kun je het vuur dan wel temperen, maar een

goed idee is dit niet. Een onvolledige verbran-

ding is immers schadelijk voor je gezondheid en

het milieu: er komen toxische gassen (zoals CO)

en roet vrij in je woning. Kies daarom voor een

toestel met een lager vermogen. Nog beter is

een toestel op basis van stralingswarmte, zoals

een warmeteaccumulatiekachel (bijvoorbeeld

een tegel- of speksteenkachel) of een moderne

kachel met een rendement groter dan 80%. De-

ze toestellen hebben ook een merkelijk hoger

rendement!

Tip 2: stook met droog hout

Vooraleer hout geschikt is om te verbranden in

een kachel of open haard, moet het zeker één à

twee jaar drogen. De stookwaarde van lucht-

droog hout is namelijk 2,5 keer hoger dan van

vers gekapt hout. Hout droogt het snelst wan-

neer het gekliefd is en buiten op een beschutte

plek bewaard wordt.

Tip 3: maak het vuur met zorg aan

Om een kachel efficiënt aan te maken, plaats je

het brandhout onderaan, daarboven fijner aan-

maakhout en helemaal bovenaan proppen kran-

tenpapier. Door de stralingswarmte van papier

en aanmaakhout vat het brandhout snel vuur, is

er minder rook en hoef je je kachel niet meer te

openen om brandhout bij te laden.De hoeveel-

heid en de manier waarop je hout stapelt, is af-

hankelijk van de gewenste temperatuur en de

brandduur. Voor kort brandende kleine vuurtjes

gebruik je dunner, losjes gestapeld hout. Maar

voor een lang brandend vuur gebruik je best

dikkere blokken, die je dicht opeen stapelt.

Tip 4: kijk naar de kleur van rook en vlam

De rook die uit je schoorsteen komt, vertelt veel

over het verbrandingsproces. Witte of kleurloze

rook wijst er meestal op dat het verbrandingspro-

ces optimaal verloopt. Donkere rook duidt op

een onvolledig verbrandingsproces. De oorzaak

kan een slecht trekkende schoorsteen zijn, te

weinig luchttoevoer, te natte of voor het toestel

ongeschikte brandstof. Deze rook zorgt al snel

voor een aanslag van een teerachtige, zeer

brandbare laag aan de binnenkant van de

schoorsteen (creosoot).Ook de kleur van de

vlam is belangrijk. Als het vuur goed brandt, zijn

de vlammen helder geel en gelijkmatig. Een

oranje, onregelmatig flakkerende vlam duidt op

een onvolledige verbranding.

11

Steeds meer mensen verwarmen hun huis met hout of genieten gewoon graag van de gezelligheid van

een haardvuur. Toch is hout stoken zoveel meer dan gewoon een blok hout op het vuur gooien. Lees

onze tips om beter te stoken! Je creëert niet alleen een mooier vuur, je stookt bovendien slimmer en

gezonder.

Op het verbranden van sommige materialen

staat een verbod. Verbrand nooit sloophout,

geverfd hout, geïmpregneerd hout, gebeitst

hout, multiplex, spaanplaat, kunststof, oud pa-

pier of huishoudelijk afval! Dat is niet alleen

niet goed voor je eigen gezondheid, ook het

milieu en je buren lijden onder de ongezonde

en stinkende verbrandingsgassen.

Met dank aan Inverde-OC, voor het aanleveren van het

basismateriaal voor dit artikel. Zij organiseren verschillende

lezingen en cursussen over dit thema.

Meer info : www.inverde.be

Bron : ‘t Limburgs Bosbelang, april 2012.

Voedselteams

VoedselteamsEen voedselteam is een groep van mensen uitdezelfde buurt die samenwerken voor de recht-streekse aankoop van biologische groenten,fruit, hoevezuivel, biologische charcuterie enbiologisch vlees, brood. Het zijn dus streek- enseizoensproducten.Ze kopen deze producten aan via internet. Opde webwinkel heeft elke voedselteam zijn uniekebestellijst. De bestelling wordt opgehaald bij eenopslagplaats. Meestal is dit in een garage of eenschuurtje bij één van de leden of een lokaal datde gemeente ter beschikking stelt. Elke week,op een vaste dag, wordt daar geleverd.De betaling gebeurt gemakkelijk via automati-sche domiciliëring.

Daarom doen de voedselteams hetBijvoorbeeld het groentepakket : veel gezondlekkers met soms verrassende namen en sma-ken, biologisch geteeld. Ze weten waar hetvoedsel vandaan komt en hebben een band metde boeren. Ze kiezen voor gezonde kwaliteit,hebben respect voor plant en dieren en etenseizoensgebonden. Ze kopen producten uit ei-gen streek en kopen dus van lokale boeren.

Daarom doet de boer hetOok de boer ziet het belang van een korte keten.Vijftien procent van de Europese boeren ver-koopt reeds meer dan de helft van zijn productenlokaal. Peter Boonen van boerderij Catharinadaluit Achel legt uit welke impact korte keten ver-koop heeft op zijn bedrijfsvoering: Op een boer-derij die normaal juist leefbaar is voor één gezin,kunnen we nu onze kost verdienen met drie ge-zinnen. Dit is enkel mogelijk geworden door dedirecte verkoop van onze landbouwproducten.Dankzij deze verkoop kunnen wij als boer ookdrie rassen (het Roodbont koeienras, het Bel-gisch Melkschaap, en het Belgisch Hertegeit)

waar we de melk van betrekken helpen overle-ven. Het is enkel dankzij directe verkoop datoude vergeten planten of dieren nog een kanshebben om een plaatsje te behouden op dezewereld. Voedselteams is DE vereniging die dezeboodschap uitdraagt.

Ze weten waar het voedsel vandaankomt ...Als Voedselteamer ken je de producenten, jebent uitgenodigd op de jaarvergaderingen vanhet team en af en toe organiseert het voedsel-team of de vzw een uitstap naar een producent.

Ze kiezen voor gezonde kwaliteit, geen pes-ticiden, ...Als voedselteamer kies je bewust voor gezonde,verse, kwaliteitsproducten, biologisch of duur-zaam geproduceerd. Je weet wat je eet!

Ze kiezen voor het respecteren van mensen dier, ze eten seizoensgebondenVoedselteams staan in voor voedsel uit eigenstreek en van het seizoen en dat is beter voorhet milieu. Eten van het seizoen betekent in re-gel minder milieubelasting : er is geen nood aanenergieverslindende serres of bewaarmethodes.

12

Heb je al ooit van een voedselteam gehoord? Wat doen ze? Waar kiezen ze voor?Wat is biologisch?

Voedselteams

Het transport wordt beperkt, transport dat op-nieuw veel energie vergt en milieuvervuiling ver-oorzaakt. Als het voedsel niet of minder langmoet getransporteerd worden, betekent het ookdat het minder behandeling vergt om te bewarenen er minder verpakking nodig is. Er wordt zo-veel mogelijk gewerkt met retourverpakkingen.

Ze weten wat ze betalen:- een eerlijke prijs: de boer(in) krijgt via Voed-selteams vaste leden, waaraan hij of zij kanverkopen aan een vaste prijs, een prijs die deechte productiekosten dekt en een arbeidsin-komen biedt. Dat is niet zo in het gewoneeconomische circuit waar de markt (vraag enaanbod) de prijs bepaalt en niet de productie-kosten.

- zonder verpakking of tussenhandel, zonderverlies onderweg: door de rechtstreekse ver-koop van lokale producenten aan lokale con-sumenten, wordt de keten ingekort. Door hetuitschakelen van de tussenhandel, blijft deopbrengst van de verkoop in handen van deboer.

Voor en nadelen voedselteams:Voordelen:

- altijd vers;- je weet wat je eet en wie het produceert;- je helpt de boeren uit je buurt;- groot aanbod biologische producten;- hoogkwalitatieve gezonde producten;- minimale milieubelasting;- je bestelling staat klaar op naam, geenkostbare tijd verliezen aan de kassa.

Nadelen:- je kunt het maar 1 maal per week afhalen;- duurder (dan gewone producten in de win-

kel).- je moet op voorhand bestellen.

Voedselteams werken dus meestal met biologi-sche voeding maar wat is nu echt biologischevoeding en is het ook echt gezonder en lekker-der? Zijn ze duurder en wat zijn eerlijke produc-ten?

Wat is biologisch ?Biologische landbouw en veeteelt hebben alsdoelstelling gezonde, evenwichtige en kwaliteits-volle voedingsproducten te produceren in om-standigheden die zo natuurlijk mogelijk zijn enhet milieu respecteren.Dat betekent dat men geen chemische meststof-fen gebruikt, geen pesticiden, geen groeihormo-nen voor dieren, geen genetische modificatie,enz. Biologische teelt vrijwaart bodem, water enlucht omdat er minder energie nodig is bij deteelt. Hij heeft dan ook minder nadeligemilieueffecten. Zo verbruikt biologische teelt20% minder energie en stoot hij 30% minderbroeikasgassen uit.

Zijn biologische voedingswaren duurder?Omdat ze op kleine schaal worden gekweekt enmet meer mankracht, zijn biologische voedings-waren soms duurder (de verschillen verkleinenwel nu de biologische producten steeds meersucces kennen). De verschillen in aankoopprijsverdwijnen soms bij het verbruik. U moet dekostprijs van duurzame voeding in zijn geheelbekijken: eet meer fruit en groente (lokale sei-zoensproducten zijn minder duur dan ingevoer-

13

Voedselteams

de), eet minder vlees, gezouten en gesuikerdeproducten, koop minder frisdranken, drink kraan-tjeswater, enz.De prijs van voedsel daalde in enkele decenniafors. Helaas was dit vaak ten nadele van dekwaliteit en de smaak. De massaproductie ge-beurt soms in arbeidsomstandigheden die soci-aal onaanvaardbaar zijn en ten nadele van defamiliale landbouw.Kortom: gezonde en evenwichtige voeding iseen besparing. Biologisch kopen heeft alleenmaar voordelen: smakelijkere, gezonde voe-dingswaren met grote voedingswaarde en res-pect voor het milieu en mens. Bovendien ge-beurt de productie over het algemeen ondercorrecte arbeidsvoorwaarden en met aandachtvoor dierenwelzijn.

Wat met producten uit eerlijke handel?Als je producten uit eerlijke handel koopt, is datin de eerste plaats een sociale en ethische keu-ze. Bepaalde producten, zoals koffie, wordenhoe dan ook niet geteeld in ons land. Des tebeter als u die uit eerlijke handel koopt. Beternog: koop biologisch én uit eerlijke handel. Wanteerlijke handel verkoopt over het algemeen geenproducten die ook lokaal (zonder transport) voor-radig zijn. De producten worden meestal perschip ingevoerd, een vervoersmethode die zelfsover lange afstand minder vervuilt dan wegver-voer.

14

Limburg heeft een klimaat-plan. En streven naar eenCO2-neutraal Limburg te-gen 2020 is ook inzettenop een kortere voedselke-ten. Het terugdringen vande voedselkilometers, deafstand die jouw voedingaflegt van de grond tot opje bord, is de prioriteit vanVoedselteams. Jij als be-wuste consument kunt demilieuambities van onzeprovincie van onderuit meehelpen stuwen

Bent u geïnteresseerd om mee te doenmet de voedselteams? Meer info vindt uop www.voedselteams.be ofhartenboer@dewroeter.bewww.hartenboer.be

Onze nieuwe website

15

Leen eens een natuurboek of -spel.

Wanneer u dit leest is onze vernieuwde website een feit. We hopen u hiermee nog beter enduidelijker te informeren.Vanaf nu kunt u op de website zien welke publicaties aanwezig zijn in onze bibliotheken.Onze bibliotheken staan gratis ter beschikking van onze leden. Wat kunt u vinden in de bibliotheek? Diverse publicaties over allerhande natuur– en

milieuthema’s : boeken, DVD’s, jaarverslagen, … . Nuttig voor iedereen met interes-se voor natuur en milieu.

Wat kunt u vinden in de NME-bib? Educatieve zaken over natuur– en milieu : lespak-ketten, boeken, spelen, … . Zeer waardevol voor leerkrachten, stagiaires, natuurgid-sen, ouders.

Suggesties voor aankopen van publicaties zijn altijd welkom.

Kindernatuuratelier

16

De herfst komt eraan en de bladeren gaan verkleuren.Geef jij de blaadjes een mooie herfstkleur?

Activiteitenkalender

17

Activiteitenkalender

17

Activiteitenkalender

17

Activiteitenkalender

17

07ZondagOktober

Cultuurhistorische wandelingHet Hobos

Het Hobos, gelegen te Lindelhoeven, tussen

Overpelt en Eksel, is een uniek gebied van

bijna 150 ha extensieve landbouwuitbating. Het

is ontstaan in de 16e eeuw en werd uitge-

bouwd in de 18e en 19e eeuw.

Misschien wel de bekendste inwoner van het

Hobos was drossaard Clercx. Hij liet de laatste

bokkenrijders in Noord-Limburg opknopen in

het laatste decennium van de 18e eeuw ten

tijde van de Franse Revolutie.

De gids neemt u mee doorheen het gebied en

doorheen de tijd. Tijdens deze wandeling toont

hij aan hoe veranderende sociale en economi-

sche verhoudingen in de samenleving dit unie-

ke landschap vorm hebben gegeven.

start : van 14.00u tot 16u30waar: parking Revalidatie en MS Centrum (voormalige MS-kliniek),

Boemerangstraat 2 te Overpeltprijs : 3€ , leden gratis

Organisatie Werkgroep Isis vzw i.s.m.

Activiteitenkalender

18

Activiteitenkalender

18

Activiteitenkalender

18

Activiteitenkalender

18

12vrijdagOktober

Paddenstoelentocht ‘In den Brand’te Hechtel

Paddestoelen spreken tot de verbeelding.Het zijn geen dieren of planten en tochleven ze. Ze komen plots vanuit het nietsen op een morgen staan ze er. Magischekrachten die onze voorouders toeschrevenaan deze onbegrepen organismen hebbengeleid tot talloze verhalen over feeën, hek-sen, duivels en kabouters. Het is niet debedoeling dat wij allen op elke zwam dejuiste naam kunnen plakken. Zelfs onzegids, een grote specialist kan dat niet al-tijd. Toch zullen wij vele boeiende weetjesbijleren over het belang van deze padde-stoelen voor onze natuur. Over giftigheid,over gebruik door de eeuwen heen entoch ook wel over gekke en minder gekkeverhaaltjes. In natuurgebied “In denBrand”, met zijn uiteenlopende biotopen,vinden wij traditioneel veel interessantesoorten terug. Hopelijk nu ook weer. Wijverwachten u.

samenkomst : 13.45u Kerk Hechtel of 14.00u parking ‘In den Brand’, Kamertstraatduur: tot 16.30uprijs : 3€ , leden gratis

Organisatie Werkgroep Isis vzw i.s.m. Hechtel

Onder leiding van paddenstoelspecialist Jean Vangrinsven

Foto : Bart Raemen

Activiteitenkalender

19

Activiteitenkalender

19

Activiteitenkalender

19

Activiteitenkalender

19

Aanbod voor groepen/verenigingen

Interactieve les over klimaatverandering

Vegers voor vlinders

Cultuurhistorische landschapswandeling op het Hobos

Voor reservatie : telefonisch op 011/633.705 of via email werkgroep.isis@scarlet.be

Stiltebelevingswandeling

30dinsdagOktober

Workshop ‘handwerken met recy-clagemateriaal

Creatief met “afval”.Van oude t-shirts en plastiek winkeltasjes kan je leukespullen haken: boodschappentas, gsm-hoesje, fruit-mand….Wij leren je de technieken en zorgen voor bijkomend ma-teriaal en een drankje.Breng je handige moeder en/of dochter mee en maak er

samen een gezellige avond van.

uur : van 19.00u tot 21.00uwaar : te Neerpelt (exacte locatie nog te bepalen)voor wie : creatievelingen vanaf 10 jaarinschrijving : bij Werkgroep Isis: 011/633.705 of els.werkgroep.isis@scarlet.be

Schrijf je tijdig in want het aantal deelnemers is beperkt.meebrengen? : schaar, oude t-shirts, plastieken winkeltasjes en eventueel een dikke

haaknaaldinkom : 5 euro (gratis voor leden van Werkgroep Isis)

Socio-cultureel tijdschrift

Vzw Werkgroep Isis

Dorpsstraat 8 bus 1

3990 Peer

Meer info en contact

www.werkgroepisis.be

Verschijnt driemaandelijks

Jaargang 41 nummer 3

Datum van uitgifte: 30 september 2012

Toelatingsnummer: 5.2.0/1-38/837

Afgiftekantoor: 3990 Peer

V.u. J.-P. Sleurs, Oude weg 24, 3930 Hamont-Achel

5.2.0/1-38/837