Alterbiomkole Onderzooverigemaatre Update

rnatievmassamncentr

oek naar de effecten vgelen voor

juli 2016

ven vomeestorales

de subsidievan alternr het Energ

oor ok in

ekosten ennatieve gieakkoord

d

1

Juli 2016

7.I44 – Alter

Dit rapport

G.E.A. (Gee

R. (Robert)

H.J. (Harry

F.J. (Frans)

S.M. (Sande

Delft, CE D

(Update va

Publicatien

Biomassa /

Beleidsmaa

Opdrachtge

Alle openba

Meer inform

© copyright

Altemeekole Quick soverigemaatre

CE Delft

Committe

CE Delft d

Wij zijn t

van techn

veranderi

om dit wa

rnatieven voor

is geschreven d

ert) Warringa

Vergeer

y) Croezen

) Rooijers

er) de Bruyn

elft, juli 2016

n versie maart

nummer: 16.7I44

Co-verbranding

atregelen / Subs

ever: Eneco en

are CE-publicat

matie over de st

t, CE Delft, Del

rnatievstook ncentr

scan van dee effecten egelen voor

ed to the Envir

draagt met onaf

oonaangevend o

niek, beleid en e

ingen te realise

aar te maken.

meestook biom

door:

2016)

4.10

g / Steenkool /

sidies / Econom

Natuur en Milie

ties zijn verkrijg

tudie is te verk

lft

ven vobiomarales

e subsidiek van alternr het Energ

ronment

fhankelijk onde

op het gebied v

economie helpe

eren. Al 35 jaar

massa in kolenc

Elektriciteitsce

mische factoren

eu.

gbaar via www.

krijgen bij de pr

oor assa in

kosten en natieve gieakkoord

erzoek en advie

van energie, tra

en we overhede

werken betrokk

centrales

entrales / Over

/ Effecten

ce.nl

rojectleider Gee

d

s bij aan een du

ansport en grond

en, NGO’s en be

ken en kundige

rheidsbeleid /

ert Warringa.

uurzame samen

dstoffen. Met o

edrijven structu

medewerkers b

nleving.

onze kennis

urele

bij CE Delft

2

B

B

Juli 2016

1 1.1 1.2 1.3 

2 2.1 2.2 2.3 2.4 

3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9 

4 

5 

Bijlage A 

Bijlage B 

7.I44 – Alter

Inho

Samenv

InleidingAanleidinDoel ondLeeswijze

BeschrijInleiding ReferentAlternatiAlternati

VergelijInleiding BenodigdWerkgeleBijdrage Effecten CO2-impaImpact oOnbalansEffecten

Conclus

Bibliogr

Bereken

Uitgangs

rnatieven voor

oud

vatting

g ng erzoek er

jving altern iescenario: 2ef 1: Pakketef 2: Ombou

king van ef de SDE+ subsegenheidseff aan de econ op de energact p luchtkwalis op de elektr

ie

afie

ning kosten

spunten be

meestook biom

natieven

25 PJ meestot aan maatreuwen kolence

ffecten

sidie fecten nomie (toegegietransitie

iteit

riciteitsprijs

n wind op z

erekening S

massa in kolenc

ook egelen entrales (25

evoegde waa

zee

SDE+ ombo

centrales

PJ)

rde)

uw Amer 88-centrale

3 

5 5 5 6 

7 7 8 9 

18 

21 21 21 24 27 30 30 31 32 32 

34 

36 

37 

40 

3

Juli 2016

7.I44 – Alter

Sam

AanleidiIn het Enbare eneenergie u25 PJ aanmeestook Recentelsluiting oEr is dan achtergro te on

nog n wat d

Nede Update Op 15 febmaart 20welke wiplaatsen dat de alvan alle bhuidige SIn de huiaan Dongct per kWkosten vo MogelijkUit deze kolencenrealistisc1. Een p

helft elektbestapiekvinzet

2. Het tin Nomoge

Zowel in twee bovvijf kolentwee kolekaart vanin vergelDit betekkolencen

rnatieven voor

menva

ing en doelergieakkoordrgie moet ziuit zon, windn de 14%-doek van biomas

ijk zijn verscop korte term ook geen caond hebben

nderzoeken oniet zijn afgede subsidiekoerland.

bruari 2016 i016 is op verzjze de altern in de tekst tlternatieven betrokkenenSDE+ vergoeddige versie i

g Energy begWh. Dit is deoor wind op

e alternatie studie blijktntrales. De voch voor de pepakket van v van de 25 Ptriciteitsmarkaat uit een evermogen zo van biomass

tweede alteroord-Brabantelijk om 25 P

het referentvengenoemdencentrales inencentrales n twee alternijking tot hekent dat de kntrales in gee

meestook biom

atting

l d hebben deijn gerealiseed, bodem en elstelling massa (BMS) in

chillende momijn van de lapaciteit me Natuur & Miof er alternaesproken in hosten en ove

is het onderzzoek van de natieven gertot aanvullin zeker haalb

n. De kosten ding de prikks een nieuw

gin juli 2016 rmate veel l zee, dat bes

even t dat er alterolgende tweeriode 2016-vier verschillePJ wordt gerekt en de and

extra windpanne-energie sa voor stadsrnatieve scent naar een 10PJ hernieuwb

tiescenario (e alternatievn Nederland uit de jarennatieven voo

et meestokenkosten en baen van de sce

massa in kolenc

e partijen afgerd in Neder water is ookag worden bi kolencentra

oties aangenlaatste vijf ker om biomalieu en Enectieven zijn vhet Energieaerige effecte

zoek eerst ge opdrachtgevrealiseerd kungen geleid. baar zijn, ma van biostoomkel voor indue calculatie door de Miniager dan de sloten is tot

rnatieven moee alternatiev2020: ende hernieuealiseerd doodere helft in rk van 700 M (GWp), 7,5 sverwarmingnario houdt o00% biomassabare energie

(25 PJ meestve scenario’s open blijven ’90. Deze st

or het invullen van 25 PJ maten van eenenario’s is m

centrales

gesproken darland in 2020k afgesprokejgedragen dles.

omen die kukolencentraleassa mee te sco CE Delft ovoor de meesakkoord; en van deze a

epresenteerdver gedetaillunnen worde Belangrijkstaar wel forsem zijn iets vustriële bedri gemaakt op ister van Eco in de vorigedeze update

ogelijk zijn vve scenario’

uwbare eneror verduurza de warmtemMW, aangevu PJ biostoomg. ombouw in vacentrale. H te realisere

took in kolens is verondern. Dit betrefttudie brengten van 25 PJmeestook va sluiting van

meegenomen

at er 14% he0. Naast de ien dat er maoor de inzet

unnen leidenes in Nederlstoken. Tege

opdracht gegstook van bio

alternatieve

rd. In de versleerder aangen, dit heeft te conclusie e inspanning verhoogd omrijven te gerip basis van deonomische Zae versie gehae.

voor meestos achten wij

rgieopties, waming van demarkt. Het puld met 0,6 Gm bij bedrijve

van de Amer Hiermee is heen.

ncentrales) arsteld dat det de drie niet alleen de eJ hernieuwbaan biomassa. n de laatste vn.

rnieuw-nzet van ximaal

t bij- en

n tot de and. en deze even: omassa die

n zijn voor

sie van gegeven op op diverse hierbij is vergen dat met de ing is. e gunning aken: 7,27 anteerde

ok in

waarin de e akket

Gigawatt en en 5 PJ

8-centrale et ook

als in de e laatste euwe en de effecten in are energie vijf

4

Juli 2016

Tabel 1

SDE+ (€

SDE+ be

gelijkbl

Impact

(€/jaar

Aantal

investe

Aantal

(onderh

Bijdrag

(toegev

Effecte

CO2-imp

(Mton/j

Impact

Onbalan

Effecte

7.I44 – Alter

VergelijDe subsid

Vergelijkin

€ mln )

eslag over 8 jaa

lijvende marktp

op SDE+ opslag

r)

eenmalige volti

ring)

structurele volt

houd)

e aan Nederlan

voegde waarde)

en op de energie

pact Nederland

jaar)

op luchtkwalite

ns

en op de elektric

De tabel gunstig smeestookhet pakkeenergietrOver de zmiljard g In Alterngrondgebluchtkwavindt echwordt veemissies.biomassaVeronderOok op hmeestook Het tweebiomassaDit alternen mindeis groter,

rnatieven voor

king effectdiekosten en

ng effecten

ar bij

prijzen (€ miljar

g voor huishoude

ijdsbanen (tijde

tijdsbanen

dse economie

), miljoen €

etransitie

s grondgebied

eit

citeitsprijs

laat zien dacoort. De SDk, terwijl deet driemaal ransitie en vzichtperiodegoedkoper.

atief 1 is er bied met 2,5aliteit verbethter een versrvangen doo. Alternatief a, omdat relarsteld is namet gebied vak.

ede alternatiacentrale sconatief vergt er eenmalige, door de hog

meestook biom

ten n overige effe

Mee

rd)

ens

ens

Ne

M

u

(fijnsto

Weinig

Weinig

at AlternatiefDE+ kosten zie bijdrage aa zoveel baneverlaging vane is Alternati

ook een red Mton. Daarnterd door meslechtering por inzet van b 1 scoort echatief meer k

melijk dat dean onbalans s

ief, de ombooort op de m meer SDE+ se werkgelegegere onderh

massa in kolenc

ecten zijn w

estook W

biost

voor

490

3,9

46

3.000

700

50

egatief

-5,5

Minder

itstoot

of, SO2,

etc.)

e

effect

effect

f 1 op vrijweijn zo’n € 12an de economen op. Daarnan de elektricief 1 (wind o

uctie van denaast wordt eer wind op plaats, omdabiomassa mehter relatief olen wordt i laatste vijf scoort Altern

ouw van een meeste aspecsubsidies, levenheid. Alleeoudskosten v

centrales

eergegeven

Wind op zee, zo

oom en biomas

stadsverwarmi

(Alternatief

3

3

10.0

2.2

2

Posit

-2

Minder uitsto

elektriciteitsmar

Meer uitsto

warmtemar

Meer onbala

Verlage

el alle indica0 mln per ja

mie vier keeraast is het piteitsprijs. p zee, zonPV

e CO2-uitstoo in de elektrizee en zon.

at warmte doet meer uitst minder gunsngezet in dit kolencentranatief 1 mind

oude jaren ten minder gvert minder en de structuvan de verou

in Tabel 1.

on,

ssa

ing

f 1)

kole

(Alte

370

3,0

34

000

200

200

tief

2,5

oot

rkt

oot

rkt

Me

elektrici

en wa

ans We

end We

atoren het maar lager danr zo hoog is.

pakket gunsti

V, biostoom)

ot op Nederlaiciteitsmarkt In de warmtoor (voornamtoot van ovestig dan meet scenario.

ales open blijder gunstig d

‘80 kolencengunstig dan toegevoegdeurele werkgeuderde centr

Ombouw

encentrale

ernatief 2)

600

4,8

56

2.000

1.000

35

Negatief

-3

eer uitstoot

iteitsmarkt

rmtemarkt

einig effect

einig effect

meest n Ook levert ig voor de

) € 1

ands t de temarkt melijk gas) rige estook van

jven. dan

ntrale tot meestook. e waarde elegenheid rale.

5

Juli 2016

1 1.1

1.2

7.I44 – Alter

Inle

Aanleidi

In het Enbare eneenergie u25 PJ aanmeestook Recent haangenomworden oDe Urgenmoet zijnmiddel. OaangenomEn de moKabinet iom de uidat de ui Bovengenvan de lameer omNatuur &met welkafsprakenhernieuw2020 binnen voor- energie tcentrales

Doel on

Het doel meestookhet om d werkg toege bijdra effec CO2-i impa koste We beooEnergieaadditione

rnatieven voor

iding

ing

ergieakkoordrgie moet ziuit zon, windn de 14%-doek van biomas

eeft de Twemen. Hierin onderzocht onda-zaak houn dan in 1990Ook is de momen, die voootie Klaver cin 2016 moettstoot van bitspraak in d

noemde ontwaatste vijf ko biomassa m

& Milieu en Enk pakket vann in het Ener

wbare energienen bereik b en nadelen zte realiserens.

derzoek

van dit ondek en de subs

de volgende egelegenheidevoegde waaage aan een

cten op de elmpact; ct op de luch

en voor onba

rdelen de efkkoord) en deel aan de af

meestook biom

d hebben deijn gerealiseed, bodem en elstelling massa (BMS) in

eede Kamer d spreekt de Kom de uitspraudt in dat de0. Het sluiteotie Van Veldorziet in de u.s. (34300, nt starten meroeikasgassee Urgenda-z

wikkelingen olencentrale

mee te stokenneco opdrac

n additionelergieakkoord,e kan worde

blijft. Ook is zijn van dez

n ten opzicht

erzoek is hetsidiekosten eeffecten: seffecten;

arde; blijvende elektriciteitsp

htkwaliteit; alans op de e

ffecten voor de alternatiefspraken in h

massa in kolenc

e partijen afgerd in Neder water is ookag worden bi kolencentra

de motie JanKamer uit daaak in de Ur

e CO2-uitstooen van de koldhoven/Van uitfasering vnr. 24), waaret de uitvoeren te reducezaak zal word

kunnen leides in Nederlann. Tegen dezcht gegeven ae opties, ten , op een alteen geproduce gevraagd ome alternatiev

te van het bi

t in kaart breen effecten h

nergietransitprijs;

elektriciteits

de referentieven voor bijhet Energiea

centrales

gesproken darland in 2020k afgesprokejgedragen dles.

n Vos c.s. (32at alle maatrgenda-zaak t

ot in 2020 in lencentrales Weyenberg an de Nederrin de Kamering van aanvren. Het Kabden uitgevoe

en tot de slund. Er is danze achtergroaan CE Delft opzichte vanernatieve maeerd, zodat dm te onderzoven om 25 PJjstoken van

engen van alhiervan. Naas

tie;

markt.

ie (25 PJ mestook. De al

akkoord.

at er 14% he0. Naast de ien dat er maoor de inzet

2813, nr. 11regelen moette kunnen na Nederland 2s is daartoe e(34302, nr. 9rlandse kolenr uitspreekt vullende maabinet heeft berd.

uiting op kortn ook geen caond hebben t om te onden reeds bestanier 25 PJ de 14%-doelsoeken wat dePJ hernieuwb biomassa in

lternatievenst subsidieko

eestoken conlternatieven

rnieuw-nzet van ximaal

t bij- en

5) ten aleven.

25% lager een 99) ncentrales. dat het atregelen besloten

te termijn apaciteit

erzoeken taande

stelling in e kosten bare kolen-

voor osten gaat

nform het zijn

6

Juli 2016

1.3

7.I44 – Alter

Leeswij

De opzet in Ho

voor Hoofd in Ho

rnatieven voor

zer

t van het ondoofdstuk 2 bebijstook; dstuk 3 geef

oofdstuk 4 ge

meestook biom

derzoek is aleschrijven w

ft de subsidieeven we de c

massa in kolenc

s volgt: e de referen

ekosten en oconclusie.

centrales

ntie en moge

overige effec

elijke alterna

cten weer;

atieven

7

Juli 2016

2 2.1

Tabel 2

7.I44 – Alter

Besc

Inleiding

Om de 20zeilen wowordt demiddelenworden. van de af De volgenvoor de p1. Een p

helft elektbestapiekvinzet

2. Het tin Nomoge

Dit resultFiguur 1)

Productie p

Referenti

Alternatie

Alternatie

In deze uDong EneBorssele.4500 uur vermogengelijk is a

1 Het ve

de dag

rnatieven voor

chrijv

g

020-doelstelorden bijgeze opgave zo mn vrijkomen, De vraag is dfspraken in h

nde twee altperiode 2016pakket van v van de 25 Ptriciteitsmarkaat uit een evermogen zo van biomass

tweede alteroord-Brabantelijk om 25 P

teert in de v.

per jaar (PJ)

e Meesto

ef 1 Wind o

Zon gr

Biostoo

Stadsv

Totaal

ef 2 Ombou

update is uitgergy heeft in Doordat de per jaar, is n naar benedaan de oorsp

ermogen dat bijg, kan worden o

meestook biom

ving a

ling in het Ezet. Wanneermogelijk nog die voor andaarom of adhet Energiea

ternatieve sc6-2020: vier verschillePJ wordt gerekt en de and

extra windpanne-energiesa voor stadsrnatieve scent naar een 10PJ hernieuwb

volgende PJ p

ook

op Zee

rootschalig (> 15

om (warmtema

verwarming (wa

l

uw bestaande c

gegaan van dngediend vooe bedrijfstijd in vergelijkiden bijgestepronkelijke 7

optimale zoninopgewekt.

massa in kolenc

altern

nergieakkoor de 25 PJ mg groter. Daadere hernieudditionele op

akkoord.

cenario’s voo

ende hernieuealiseerd doodere helft in rk van 700 M1 (GWp), 7,5sverwarmingnario houdt o00% biomassabare energie

productie in

5 kWp)

rkt)

rmtemarkt)

centrale

de productieor de kavels I van de Donging met de o

eld tot 655 M700 MW.

nstraling, dus re

centrales

atiev

rd te realiseeestook niet

ar staat tegeuwbare optiepties mogelij

or meestook

uwbare eneror verduurza de warmtemMW, aangevu5 PJ biostoomg. ombouw in vacentrale. H te realisere

het jaar 202

e- en kostencI en II van heg turbines to

oorspronkelijW zodat de

echt onder zon

ven

eren, moetent wordt gere

enover dat SDes ingezet kujk zijn ten o

k achten wij

rgieopties, waming van demarkt. Het puld met 0,6 Gm bij bedrijv

van de Amer Hiermee is heen.

20 (zie Tabe

Pro

cijfers van het windenergoeneemt vanjke studie he productie (1

bij helder wee

n alle ealiseerd, DE+ unnen opzichte

realistisch

waarin de e akket

Gigawatt ven en 5 PJ

8-centrale et ook

l 2 en

oductie (PJ)

25

10,6

1,9

7,5

5

25

25

et bod dat giegebied n 4150 tot et 0,6 PJ)

r midden op

8

Juli 2016

Figuur 1

2.2

Figuur 2

7.I44 – Alter

Productie p

In de volgalternati

Referen

In het Ende drie njaren ’90

Kolencentr

Bron: CE De

rnatieven voor

per jaar (PJ)

gende parageven in mee

ntiescenario

ergieakkoordnieuwe kolen0 (zie Figuur

rales met mees

elft.

meestook biom

graven bescher detail.

o: 25 PJ m

d is afgesproncentrales en 2).

stook

massa in kolenc

rijven we de

eestook

oken dat maxn kolencentr

centrales

e referentie

ximaal 25 PJales die zijn

(meestook),

J wordt bijgen opgeleverd

en de

estookt in in de

9

Juli 2016

Tabel 3

2.3

7.I44 – Alter

Op basis inschattiDe grootsGDF Maaseen maxivermogenvan biom Ook in derelatief hBeide cenzo’n 9 PJ RWE Eembeide niekleinste inemen derekening Tabel 3 gin het ref

Vermogen,

Centrale

GDF Maas

Amer 9

Hemweg 8

RWE-Eem

MPP3

Totaal

Bron: Eigen

Alternat

Het eerstgezamenuit extra verwarm

WindeneVoor de 1655 MW (zijn, moeBorssele in het aa2017-201

rnatieven voor

van de bescng gemaakt ste hoeveelhsvlakte. Dit imaal meeston van 750 MW

massa.

e centrales Ahoog meestontrales zijn iJ leveren.

mshaven (in 2euwe centralis (20%). Omeze centrale.

geeft een oveferentiescen

, meestook per

E

svlakte

8

shaven

n berekening CE

tief 1: Pakk

te alternatielijk 25 PJ aa wind op zeeing.

ergie op ze10,6 PJ hern(additioneel et dit windpa 3+4 is gepubnbestedings9 een additi

meestook biom

hikbare mee van hernieuwheid energie is een centraookpercentaW betekent

Amer 9 (Noorookpercentagin de jaren ’

2015 in bedrles waarin he

mdat het totaes toch ongev

erzicht van dnario.

rcentage en pro

lektrisch verm

1

1

E Delft.

ket aan ma

ef voor meesan finale enee, grootscha

ee (10,6 PJnieuwbare en aan het Eneark op kortebliceerd) wopad naar vorioneel park i

massa in kolenc

estookcapaciwbare energ uit biomassaale die in 20age van 60% dit een prod

rd-Brabant) ge mogelijk (’90 in gebrui

ijf gesteld) eet maximale

ale vermogenveer een der

de centrales

oductie hernie

ogen Maxim

750

600

630

1.560

1.070

aatregelen

stook is een pergie wordt glig zon, biost

J) nergie is uitgergieakkoord termijn (derden aanbesren moet woin IJmuiden V

centrales

teit van de cgieopwekkinga kan worde

015 in gebruimogelijk is. uctie van 7,

en Hemweg (respectievek genomen e

en de MMP3 e meestookpen van deze cerde van de 2

en de bioma

uwbare energi

aal percentage

meestook

60%

50%

40%

20%

20%

pakket maatgeproduceerdtoom en biom

gegaan van e). Om in 202cember 2016teed. Dit ho

orden geschoVer nodig is.

centrales is g per centran geproducek is genome Bij een elek4 PJ uit de m

8 (Amsterdaelijk 50 en 40en kunnen ge

(Maasvlakteercentage reentrales gro

25 PJ voor hu

assainzet pe

ie per centrale

e

k

Prod

biomass

%

%

%

%

%

tregelen waad. Het pakkemassa voor s

een extra win20 operation6 als het bes

oudt in dat deoven, en in d.

een le.

eerd in de n, en waar

ktrisch meestook

am) is een 0%). ezamenlijk

) zijn elatief het ot is,

un

er centrale

e

ductie door

sa (PJ/jaar)

7,4

4,9

4,0

5,1

3,5

25,0

armee et bestaat stads-

ndpark van eel te sluit van e planning

de periode

10

Juli 2016

Tabel 4

Aanbes

2015

2016

2017

2018

2019

Totaal

7.I44 – Alter

Aanbested

steden in

* D

v

Bronnen: (S In het wiIn 2015 ewindgebi

Het wetsv

vergunnin

(kavels) d

SDE-tende

heeft het

In theorieinstalleremoet wo2017 op dDit zou cmaandeneerste kwdrie jaar operationEnergieavanaf morealistiscde eerste Voor eenwindparkHollandsewordt he2019. DitIJmuidenen effect

2 Indien

het alsver. Vemet Du

rnatieven voor

ingspad winden

Verg

windvermo

Energieakkoo

2013 (M

3,

Door aanbestedi

an drie jaar en

SER, 2013); (Min

ndplan is open 2016 is ditied Hollandse

voorstel winden

ngen. Het uitgan

die zijn aangewe

er en de vergun

recht om op de

e zijn verschen. Gegeven rden, lijkt hede planning oncreet inho

n naar voren wartaal 2017 en ca. negeneel te krijgkkoord. Dezeoment van vech na de leere twee kavel

inschatting k is in eerstee kust Zuid.

et additionelet zou bijvoorn Ver of Boveten van het n

het transformas stepping stoneerder is boven duitsland (en de

meestook biom

nergie op zee

gund

ogen

ord,

MW)

Herzien

Energ

450

600

700

800

900

,450

ing in decembe

negen maande

nisterie van EZ,

pgenomen wat in het winde kust Zuid e

nergie op zee re

ngspunt is dat w

ezen in een kav

nning voor de w

e locatie van de

hillende loca de korte teet ons het mstaan (Hollaouden dat de geschoven d7) met de eisen maanden en en kan bie beperking ergunningverrervaringen mltenders in 2

van de addie instantie, a Omdat dit pe gerealiseerbeeld kunneen de waddenieuwe park

atorstation in He of hub wordende wadden ook interconnectie

massa in kolenc

ning afspraak

gieakkoord in

2014 (MW)

700

700

700

700

700

3,500

r 2016, uiterlijk

en.

, 2014).

anneer welkedenergiegebien in 2019 H

egelt het nieuw

windparken alle

velbesluit. Na e

winnaar van de t

e kavel een win

aties mogelijrmijn waaro

meest praktisndse kust Zue vergunningdient te words aan de biedmogen nemeijdragen aan met ca. drierlening en SDmet het kave2016.

tionele subsals referentiepark in de tijrd door een

en in het reeen.2 We gaan in de period

ollandse kust Zn gebruikt voor een mogelijkhe

e).

centrales

Vergund

vermogen in

Alternatief

700

700

1.400

700

700

4,200

k 1e kwartaal 20

e gebieden wed Borssele,ollandse kus

e systeem voor

een gebouwd mo

en kavelbesluit

ender. Alleen d

dpark te bouwe

k om de 700p het extra psch om kaveluid), naar vog van de 700 den (sluiten ders dat ze gen om uiterli de 14%-doe

e maanden vDE+ beschikkelsysteem en

idiekosten ee, uitgegaan d naar voren extra park ids aangewez ervan uit dade 2017-2019

uid extra groot het aansluiten eid waarbij eve

d

n

1

Operatione

0 2019

0 2020

0 2020 (Alter

2021 (Ener

en herziene

0 2022

0 2023

0 2023

017 en opleveri

worden aanb, in 2017 en st Noord (zie

r de uitgifte van

ogen worden op

t volgt de bijbe

de vergunningho

en en te exploit

0 MW windenpark gerealisls van 700 MW

oren te schuiv MW met dri tender kavegeen vier jaaijk eind 2020

elstelling vanvan de ontwiking achten wn de ‘supply

en effecten v van de kaven wordt gehan de periodezen zoekgebat de subsidi9 niet signifi

t wordt gebouw van het park in

entueel samenge

eel in

rnatief 1) *

gieakkoord

e afspraak)

ngstermijn

besteed. 2018

e Figuur 3).

n

p locaties

horende

ouder

teren.

nergie te seerd W die in ven. e

el eind ar, maar 0 het park n het kkeltijd wij chain’ na

van het els in de aald, e 2017-bied iekosten cant

d, dan kan n IJmuiden ewerkt kan

11

Juli 2016

Figuur 3

7.I44 – Alter

verschilledient vootenderbeen de gunnetkostevermijdebestaand

Aangeweze

Bron: (Mini

rnatieven voor

en van Borssor de effectiedragen die bnning aan Don hoger zijn

en rekenen wde elektricite

en gebieden wi

sterie van EZ, 2

meestook biom

ele 1+2 zoalnschatting inblijken uit deong Energy, door de ligg

we met aansleitsnet.

indplan

2014)

massa in kolenc

s recent gegn deze studiee Kamerbriezijn de subsi

ging verder vluitkosten va

centrales

gund aan Done). Gegeven f van 19 meiidiekosten lavan de kust. an 2,3 ct per

ng Energy (d de aflopendi 2015 (zie Bager, maar z Om elke discr kWh op het

ie als basis de Bijlage A) zullen de cussie te t

12

Juli 2016

Tabel 5

7.I44 – Alter

GrootscIn het pagrootschavan wonidaken vaextra verkan in 20‘overig h

PotentieIn Pakketovereen 17,4 PJ oen vastge

Het onbeaanvrage(458 projwaarschiRVO meldop 21 meeuro wasprojectonzich bij vdaarom mtoegeken

Eindstand

Zon PV >=

Bron: RVO

KnelpunEén van dlijkt onvodaarom dbeleidsmSDE+ budandere) zhaalbaar

BiostoomZo’n 7,5 (industriëgestooktede houtpEr wordt bestuurd

3 De vuu

De ketSNCR D

rnatieven voor

halige zonnakket wordt 1alige zonne-engen. Er is e

an utiliteitsbormogen van 0020 zo’n 1,9 ernieuwbaar

eel t 1 gaan we met 1,9 PJ p

ontwikkeling esteld beleid

enutte potenen in 2015 vojecten). Daajnlijk groterdde namelijkei al vrijwel gs op dat momntwikkelaarsvoorbaat kanmeer dan eend in 2015.

SDE+ 2015 (17

=15 kWp

(2015).

nten en belede grootste koldoende toedat de extra

maatregelen, dget, oorsprozon-PV. Een .

m (7,5 PJ) PJ wordt geële houtpellee stoomkete

pellet gestoo veronderste wordt en ee

urhaard is een stel heeft een roDeNOx.

meestook biom

ne-energie1,9 PJ hernieenergie. De echter nog eouw en op d0,56 GWp gr PJ aan additr’ gerealisee

uit van 560 Mproductie va van Zon-PV d van de Nat

ntieel voor groor SDE+ subr komt bij d

r is dan het ak al op 29 mgeheel was g

ment al aangs geweest diensloos achtten factor tien

7 december 201

Aantal aanv

eidsmaatregknelpunten vekenning van inzet van gr gerealiseerdonkelijk best extra opsch

erealiseerd dets). Sinds 2

els van enkelkte ketel vo

eld dat de inen rendemen

stofwolk vuurhaookgasreiniging

massa in kolenc

e (1,9 PJ) euwbare ene focus voor zen groot pote grond (zon

rote zon-PV-stionele duurzerd worden.

MW grootschn elektricite ten opzichteionale Energ

rootschalige sidie, is namat het aantaaantal aangeei 2015 op hgedekt met aevraagd). Moe geen aanv

e. Het totalen groter dan

15)

vragen Aant

506

gelen voor de realin SDE+ midderootschalige d kan wordetemd voor dealing van 1,9

oor industrië015 is er eene tientallen oral interessstallatie autnt van 90% h

aard die wordt g bestaande uit s

centrales

ergie extra gzon-PV ligt totentieel voornneweide). Dsystemen in zame energi

halige zonne-eit en is ongee van het scegieverkennin

zon PV is grmelijk meer dal potentiele vraagde projaar website,aanvragen (3ogelijk zijn eraag hebben potentieel a de 48 projec

tal gehonoreer

4

isatie van grelen te zijn. zon-PV, zonn als een deee meestook, 9 PJ achten w

ële stoom afn SDE+ subsid MWth.3 Vanwsant voor groonoom kan deeft. De ket

gestookt met vestoffilter met ab

geproduceerdot nu vooral r grote systeDoor bouw va de periode 2ie in de cate

-energie. Diteveer 10% meenario voorgg 2015.

root. Van de dan 90% afge projecten

ojecten in 20, dat de SDE3,4 van de 3er daarom PVn gedaan, omaan projectecten die zijn

rd Aantal

48

rootschalige Wij verwac

nder aanvulleel van het vrijkomt vowij in dit ge

fkomstig van die beschikbwege de tecotere vermogdraaien, en otels, gestook

erpoederde houbsorbensinjecti

d met op daken men op an een 2015-2020,

egorie

t komt eer dan de genomen

506 ewezen

15 (506). E+ regeling ,5 miljard V

mdat men en is n

afgewezen

458

zon-PV, hten ende

or (onder val

biomassa baar voor chnologie is gens. op afstand

kt met

utpellets. ie en een

13

Juli 2016

Figuur 4

7.I44 – Alter

biomassavervangin

PotentieBiostoomindustriëaardgas. en betref Destillativraag voogrotendewordt on Overige wgebruikt,en sterilide textie De warmHiervan w bioga

leerv houts slib e

Amst Rekeningongeveerjaarproduworden b

Planning

Bron: Prese

KnelpunPlaatsingZo worde

4 De hou

WKK-in

rnatieven voor

a, zouden vong van onren

eel m of heet wat

le consumen De huidige vft vooral sto

ie wordt vooor stoom vooeels gedekt mngeveer 10 PJ

warmte-vrag, zijn bijvoorseren in de v

elindustrie.

tevraag voorwordt al eenas (aardappeverwerkende snippers (bijven andere reserdam).

g houdend mr 100 PJ/jaauctie van 7,5begonnen me

entatie Attero o

nten g van een houen warmtevr

utpellet gestooknstallatie.

meestook biom

lgens onze sndabele indu

ter, geprodunten een altevraag naar stom voor des

oral toegepasor destillatiemet raffinadeJ/jaar aan r

gende procesrbeeld wassevoedingsmid

r deze toepan deel gedekelverwerkend industrie); voorbeeld biststoffen (bi

et inzet vanr aan potent5 PJ begin 20et de voorbe

over Peka Kroef

utgestookte ragen van ve

kte ketel komt

massa in kolenc

ignalen uit dustriële WKK

uceerd op baernatief zijntoom in de instillatie.

st in raffinade bij raffinaderijgas uit heestgassen ge

ssen, waarbien, schillen, ddelenindust

assingen bedt met stoomde bedrijven

ij Peka Kroeijvoorbeeld b

restgassen, tieel. Om ad020 te hebbe

ereiding.

f-ketel.

ketel zal nierschillend te

volledig in de p

centrales

de markt voo-installaties.

asis van biom voor stoom ndustrie bed

derijsector eerijen (ca 60et destillatieebruikt voor

j stoom of h blancheren,rie of wassen

raagt ongeve geproducee, brouwerije

f); bij Parenco,

biogas en vaditioneel veren gerealisee

et bij ieder bemperatuurn

plaats van de oo

oral zijn bed.4

massa, kan vo geproduceedraagt 180–19

en chemie. D0 PJ/jaar) weproces; bij stoomprodu

heet water w, pasteurisern, bleken en

eer 45 PJ/jaerd op basis ven, slachterij

Douwe Egbe

aste biomassrmogen meterd, moet in

bedrijf mogeniveau bij som

orspronkelijke

oeld als

oor erd uit 90 PJ/jaar

De warmte-wordt

de chemie ctie.

worden ren, koken n verven in

aar. van: jen,

ert, Cargill

sa is er nog een

n 2016

elijk zijn. mmige

14

Juli 2016

7.I44 – Alter

industriebijvoorbevragendebij bijvoobatchproinspelen.verduurz Andere v onbe gebre toevo

milie emiss

veroo uitstr

met b onbe

sourc SDE+

dv

dS

vsu

Onvo a

E p

inEen deel bestedentoeleveravergunniook goed Door het bestaandflexibilite

rnatieven voor

takken gedeeeld, wordt e processen oorbeeld de vocessen. De w. Zulke aspecamingopties

voorbeelden vkendheid meek aan ruimtoerwegen meuvergunningsieruimte in orzaakt per Graling en ziebetrekking tokendheid me

cing; onvoldoenduurdere souanuit gaat duurdere de-NDE+ berekenloerprijs in Subsidie bij hldoende aanversie tegenuropa; as als vergunn vergunning van de knel

n aan derdenanciers, wetengen en mili

d inschatten

bijplaatsen de WKK-instaeit mogelijk.

meestook biom

ekt door cascmiddendruk op de brouwvoedingsmiddwarmtelevercten stellen s.

van knelpunet biomassa-te voor op- eet voldoendeg; de vergunniGJ brandstofnswijzen vanot de discusset biomassam

e: rcing van biooor kleinereNOx-installatningsmethodSDE+ systemhuidige lage mntrekkelijke n subsidies bi

nning rond isg geïnvesteerlpunten kan n, zoals een een hoe ze mieuorganisatiof logistiek e

van een bioallatie, in pla.

massa in kolenc

cadering van stoom en re

werij, zoals fldelenindustrrende install randvoorwa

ten zijn: -installaties en overslag ve capaciteit,

ng en lokalef hogere emin milieuorgasie over duumarkt, afslui

omassapellete hoeveelhedtie nodig daniek; atiek is te homarktprijzenbusiness casij multinatio

s kan subsidird moet worde industrie energiebedri

moeten omgaies. Ze kunneventueel ee

massa gestoaats van verv

centrales

warmte. Bijestwarmte belessen spoeleie diverse waatie moet hiarden aan ev

bij meeste invan brandstof zowel qua t

luchtkwalitissies dan aanisaties op brzaamheid; ten van vold

ts dan waar den per locatn die wordt g

oog (€ 3 à 4 n te laag is. e om te gaan

onals met hoo

e worden aaden. oplossen doijf. Deze paran met bevoen vanuit huen knelpunt

okte ketel/vvanging van d

j brouwerijeenut voor waen. Daarnaas

warmte-vrageierop snel kuventuele

ndustriële bef; ton/uur als q

teit; biomassardgas; biomassageb

doende zeke

de SDE+ systtie; gehanteerd i

per MWh) w

n substituereofdkantoor b

angevraagd,

oor realisatiertijen kenneoegd gezag, un expertise is.

vuurhaard bide WKK, is m

en armte-st zijn er ende unnen

edrijven;

qua

sa

bruik vooral

rheid voor

tematiek

in

waardoor

en: buiten

terwijl al

e uit te n de

meestal

j de meer

15

Juli 2016

Figuur 5

7.I44 – Alter

Mogelijke i

Toelichting

SNCR =

HT ontstoff

LuVo =

BenodigEen convsubstituttijd verdIn de Roaproductieals herniezullen ongetroffen(SDE+) enbenodigdextra opgvoor biosMet dezeminder S

BiomassBiomassaWarmte vgeproduc(zie vorigmet het sca. 120°C

5 Voor d

verbravoor dmet loreinigiDoor drelatienodig.

rnatieven voor

integratie van c

g:

Select

reduce

fing = Hoge t

Luchtv

de beleidsivenant met die binnen deuurzamen enadmap Cheme van syngaseuwbare ene

ndersteunendn, zoals een n ondersteunde vergunningenomen. Distoom met 1 e verhoging vDE+ middele

sa voor stada voor stadsvvoor stadsveceerd met dege subparagrstadsverwarmC. De installa

deze categorie iandingsrooster mit soort installa

okale luchtkwaling worden toeg

de lagere energief groot opslag-

meestook biom

cycloonoven in

ive non-catayti

eren.

temperatuuront

voorverwarmer.

inspanningede industrie e gestelde tijn met bioma

mie is dit duids uit biomassergie) makende beleidsma iets betere fning door reggen. Voor deit komt overe eurocent pevergt het alten in plaats v

dsverwarmverwarming nerwarmingsneezelfde techraaf).5 De biomingsnet veatie zal in ee

is de referentiemet snoei- en daties omvat in ieiteit zal echter gepast om met ie-inhoud van v en transportsy

massa in kolenc

n bestaande WK

c reduction, ee

tstoffing met ke

.

en lijkt nodig éjd te realiseassa kunnen zdelijk beschrsa wordt gehn dit duidelijaatregelen vfinanciële stgionale overe hogere SDEeen met eener kWh (van ernatieve Pavan € 80 mln

ming (5 PJ) neemt 5 PJ vetten kan opnologie als bomassaketel rbonden; deen industriee

e-installatie eenunningshout of eder geval een waarschijnlijk name emissies verse houtstromysteem en een g

centrales

KK-installatie

en proces om NO

eramisch filter o

n mogelijk oren. De chemze een grotereven. Variaonoreerd vojk. Aanvullenvanuit overheimulering doheden als heE+ hebben wn verhoging v5,7 naar 6,7akket 1 zo’n n.

voor haar rekp basis van hbij industriël wordt door warmte worel gebied zij

stoomketel voo pellets als branstoffilter met ein de praktijk evan NOx, NH3 enen is voor dit so

groot verbrandin

Ox-concentratie

of metaalgaas f

om de 7,5 PJmie wil de koe sprong maknten waarbi

oor SDE+ (en nd aan het ceden moetenoor de Rijksoet gaat om d

we daarom € van het basis7 eurocent pe 60 mln jaar

kening in hethoutpellets wle stoomprod een warmterdt geleverdn gelokalise

oor lage druk stondstof. De rookeen SNCR DeNOeen uitgebreiden fijnstof te mioort brandstoffngsdeel van de

es te

filter.

biomassa omende ken. j de daarmee convenant n worden overheid e 20 miljoen sbedrag er kWh). lijks

t pakket. worden ductie ewisselaar d op erd in de

oom met een kgasreiniging

x. In verband ere rookgas-nimaliseren.

fen een installatie

16

Knelpunt

Indien op e

warmte op

warmtepro

Gasturbine

dient al he

Juli 2016

Tabel 6

een stadsverwar

pgewekt door bi

oductie van de S

e (STEG) verdrin

et gas verbruikt

7.I44 – Alter

directe nmet goed

PotentieDe huidig20 PJ/jaakomt in averwarmingevoerden AlkmaAdditionewarmteleAlmere, In Amstebiomassaontwikke60 MW biworden g De redengestooktezame(re)gestooktegrootscha

KnelpunMogelijkeoverslag zowel quvergunniorganisatterecht tterwijl gaversneldeproductie Realisatievergen, wprocedur(3 tot 4 jtermijn mrealisere

BeleidsinMogelijke2020 mog

Knelpunten

rmingsnet de

omassa de

Stoom –en

ngt onder de 50

door de

rnatieven voor

nabijheid vande aanvoerro

eel ge vraag naaar. Hiervan kaanmerking vingsnetten od in Purmereaar al warmtele afzetmogevering aan shet Amernetrdam is nog

a gestookte keling, die voliomassa gestgerealiseerd.

n om eventuee ketels is de) warmte te e ketel in eealig de warm

nten e knelpunten van brandstoa ton/uur alng en lokale ties op biomate zullen komas goedkopee vervanginge-eenheden.

e zal, net alswaarvan ongre. Gegeven aar), zou vo

moeten wordn.

nspanningee beleidsinspgelijk te mak

n en oplossinge

Root caus

%

Warmte

biomass

begrip ‘

Belastin

meestook biom

n een bestaaoutes voor bi

ar warmte/stkan ongeveevoor verduurop basis van end, Utrechtte vanuit AVIgelijkheden stadsverwart (Geertruide ruimte voor ketel. In Utrelgens plannintookte ketel .

eel over te we wens van g leveren aan en bestaand mteproductie

n zijn, net alof, gebrek als qua milieu luchtkwalitassagebruik,

men, waarbijer zou zijn geg van nog nie.

s bij vervanggeveer de he de doorloopoorbereiding den gerealise

en panningen omken, zijn we

en

se

e opgewekt door

sa valt niet onde

restwarmte’ in

ng op de Milieug

massa in kolenc

ande conventiomassa.

toom voor ster 9 PJ/jaar irzaming. Wahout, biogast en Nijmege’s aan warmvoor houtpemingsnettenenberg, Tilbu additionele echt is een 6ng operation kan 1.5 PJ d

willen stappegemeenten e hun klantenwarmtenet i

e te verduurz

ls bij biostooan toevoerw

uvergunning,eit, uitstrali, het gevoel j men vastziteweest. Daaret volledig af

ging van indulft voor voor

ptijd voor het van te impleeerd om in 2

m knelpunteergegeven in

Op

r

er het

de Wet

grondslag.

v

centrales

tionele warm

adsverwarmin basislast wrmteproduct

s en stortgas en, terwijl in

mtenetten wollets of hout is denkbaarurg, Breda), warmteleve60 MW biomaeel kan zijn

duurzame wa

en op houtsnen warmteben. De integrais één van dezamen.

om, benodigdwegen met vo

gebrek aan ng en zienswbij het bedrt aan biomasrnaast is er mfgeschreven

ustriële WKKrbereiding ent realiseren vementeren p020 de 5 PJ

n weg te nemn Tabel 6.

plossing

Er dient een ve

pretatie van he

het Ministerie v

Belasting op de

vinden zodat w

mtekrachtins

mingsnetten bworden gelevtie voor stad wordt of is

n Hengelo, Aordt geleverdtsnippers voor in met nam Den Haag e

ering door eeassa gestook eind 2018. Marmteproduc

nippers of hoedrijven om atie van een e weinige op

de ruimte vooldoende cap emissieruim

wijzen van mrijf in een locssa als brandmogelijk spra gasgestookt

K’s ongeveer n vergunning van de instaprojecten op aan warmte

men en reali

erruiming van de

et begrip ‘restw

van Financiën in

e Milieugrondsla

warmte opgewek

stallatie

bedraagt verd en ds- al msterdam d. or

me n Leiden. en te ketel in Met deze ctie

utpellets duur-biomassa

pties om

oor op- en paciteit,

mte in de milieu–ck-in dstof, ake van te

drie jaar g-allatie p korte e te

isatie in

e inter-

warmte’door

n de Wet

ag plaats te

kt door

17

Knelpunt

piekgasket

hoogste en

de 1ste staf

staffels). D

gewenste v

gerealiseer

vermogen o

niet onder

energiebel

Op natuurl

duur) moet

vervangen.

beeld, die

via een bro

Zonder ein

economisch

verduurzam

Onvoldoend

vergunning

warmtebro

Belastingdi

restwarmte

in het warm

restwarmte

ketels word

energiebel

Juli 2016

els belast te wo

nergiebelastingt

ffel in plaats va

Dit heeft tot gev

vermogen bioma

rd kan worden m

om te voorkome

de 50% komt e

astingsimpact o

ijke momenten

t de warmtebro

. Duurzame opt

via SDE worden

onaanpak. Dit is

de levensduur i

he prikkel om o

men.7

de fysieke ruim

gsruimte voor ni

onnen.

ienst scherpt de

e, waardoor bio

mtenet niet me

e en al het gas

dt belast met h

astingstarief.

7.I44 – Alter

orden met het

tarief (alles doo

n door alle

volg dat niet he

assa-ketel

maar een lager

en dat de STEG

n er geen

optreedt.

n (einde levens-

on worden

ties zijn dan in

n gesubsidieerd

s geen knelpunt

is er geen

opwek te

mte en

ieuwe

efinities aan va

omassa en WKK

eer gelden als

van de piek-

het hoogste

6 Beantw

een apde reakolencomgebrespecDen Haverwar

7 Voor dreferemaximEneco.bestaawordt men mNieuw

rnatieven voor

Root caus

or

et

t.6

Zonder e

(technis

bereikt

product

vernieuw

bijv. gas

warmteb

rendabe

case voo

en verdu

Huidige

vaak in

gelokali

ontwikk

bij ontw

biomass

bronnen

n

Onduide

restwarm

belastin

beleidsr

opbreng

overheid

woording van departe studie. Wealisatie van altecentrales. Voor bouwd naar 100ctievelijk2007 eaag). Maar Helmrmingsnet van A

dit knelpunt geldntie. De biomas

maal aantal volla. Er is dan nog eande installaties uitgegaan van 7

met warmte uit egein schijnt w

meestook biom

se

einde levensdu

sch en economis

te hebben, wor

iemiddel niet

wd. Op dit mom

sgestookte WKC

bron weliswaar

el, maar een bu

or vervroegd af

uurzamen is er

warmtebronne

stadscentrum

seerd. Stedelijk

kelingen passen

wikkeling van ni

sa/biogas/geoth

n.

elijke definitie v

mte in de

ngwetgeving, wa

ruimte ontstaat

gstmaximalisatie

d

e vraag bij welkel bekend is da

ernatieve warmt warmtelevering0% biomassastooen 2005 door plamond lijkt dan wAmsterdam en A

dt dat niet per ssaketel kan ooasturen per jaaeen significant s. Deze benade7.000 vollasture biomassa 30-50

wat extreem te z

massa in kolenc

Op

g

Z

w

s

e

S

e

e

ur

sch)

rdt een

ment is

C als

r minder

siness

schrijven

nu niet.

S

d

en zijn

ke

niet goed

euwe

hermie.

G

i

i

Z

e

t

van

aardoor

t voor

e van de

d

d

k warmtenet det op het Amerntebronnen met g aan dat warmok. Den Haag enaatsing van nieuweer wel erg kaAlmere is ook e

sé behoefte aaok worden gedimr, zoals ook gebpotentieel voorring is bovendieen per jaar aan0% van de vraagzijn).

centrales

plossing

biomassa onder

geldt dat de wa

Biomassawarmt

Zodoende word

maximaal opste

warmteopwekk

stadsverwarmin

Bij geen verruim

een alternatiev

SDE+ door aanp

bedrag om de f

energiebelastin

piekgasketels b

energiebelastin

Stimuleer dat n

markt wordt ge

rest-top’ te ver

het productiem

nemen van het

‘opkoopregeling

noodzakelijke v

de SDE laten va

Gebruik iconen

inpassing moge

in SDE)(2).

Zorg dat lokale

ruimte hebben

en procedures e

Neem warmten

termijn ruimtel

Eenduidige bela

definities, geric

duurzaamheid (

e referentie-eenet men nu al beoog op verdwij

mtenet kan desnn Leiden zijn miuwe gasturbinesansrijk en Diemen oudere cent

n volledige vervmensioneerd opbeurt in het Utrr warmteleverinen in lijn met d warmteleverin (profiel warmt

r dit begrip valt

armte opgewek

te moet boven d

dt er de ruimte

ellen van vermo

king met biomas

ng.

ming van de int

ve oplossing te z

passing van het

financiële impac

ng op gas verbru

belast met het h

ngtarief te comp

niet-duurzame o

enomen, door d

rgoeden aan de

middel bij het ui

productiemidd

g’. Daarnaast d

verbindingsleidi

allen (1).

om stedenbouw

lijk te maken (m

overheden de

om zich actief

eenvoudig te ho

netten integraal

lijke plannen (3

astingwetgeving

cht op stimuler

(4).

nheid afgeschreezig is met voornen van beide

noods de Amer 9inder kansrijk –s (en generatoren 33 op het st

trale.

rvanging van de p basislastprodurecht-project vang op basis van de SDE+ subsidieng. In deze conftenetten in Utre

t. Zodoende

t door STEG+

de 50% zijn.

gegeven aan

ogen voor

ssa voor

terpretatie is

zoeken in de

correctie-

ct van

uikt door de

hoogste

penseren.

opwek uit de

e ‘rendabele

eigenaar van

it de markt

el m.b.v. een

e mogelijk

ing ook onder

wkundige

meerkosten

wettelijke

in te zetten

ouden (3).

l op in lange

32).

g en

ing van

even is, vergt rbereiden van

9 worden geretrofit in

r in tads-

fossiele ctie met an 60 MW van gas vanuit de e, waarin figuratie dekt echt/

18

Juli 2016

2.4

Figuur 6

7.I44 – Alter

Voor ondIndien voin vermodoor biomverdringtimpact tewordt me Om het pde betrefHiermee subsidie groot; heverkleind

Alternat

Het tweeeen biomhoutpellewaarbij mdrie van Avedore

Logistieke 11 kton ho

rnatieven voor

er andere heoor dit knelpgen moeten massa de wat onder de 50e voorkomenet het hoogs

potentieel teffende gebie moet wordeen zorgen da

et gaat er vod moeten wo

tief 2: Omb

ede alternatimassacentraleets worden gmet name oude zes eenheI en II in Den

faciliteiten bijoutpellets

meestook biom

et project inunt op korte afschalen o

armteproduct0% om zodoen doordat al ste energiebe

e benutten keden actief zen gegarandeat voor 1-1-2

ooral om dat orden en het

bouwen ko

ief voor de 2e. Kolencentgestookt. In dudere kolenceden van Dranemarken en

j Avedore-kolen

massa in kolenc

n Utrecht is ve termijn geem te voorkotie van de Stende een nie het gas verbelastingtarie

kan met gemezijn) een oveeerd dat ene2020 de omb risico’s dat tijdpad wor

lencentrale

25 PJ is het otrales kunnede praktijk zcentrales hieax-kolencenn Atikokan in

ncentrales in K

centrales

vooral het eeen oplossing men dat de wtoom– en Gaet draagbare bruikt door df.

eenten en enereenkomst wergiebedrijveouw is gereade subsidie nrdt gehaald.

es (25 PJ)

ombouwen van in principezijn een aantervoor wordetrale in Groo

n Canada.

Kopenhagen, in

erste knelpu komt zal hewarmte opge

asturbine (STe energiebelade piekgaske

nergiebedrijworden opgeen zeker zijnaliseerd. De niet binnenk

van kolencene ook voor 10tal voorbeelen aangepastot-Brittannië

nclusief een op

nt urgent. et project ewekt

TEG) niet astings-tels belast

ven (die in esteld. n van wil is komt

trales tot 00% met den t, zoals ë,

slag aan

19

Juli 2016

7.I44 – Alter

Om over en aanpa insta

pneufacili

instabesta

eventbiom

Biomassazuurstof verbrandrookgassevan de ceafnemennemen.

De besch

Volgens e

40% naar

In een stu

producent

“The easi

similar ch

data, effi

In deze ve

de benade

In Nederlbinnenkolaatste jabeide MVcentrale Bij beidevoor warkunnen tper eenh Op de

voor Croklterwiword50 bagelevhernibiobageresvan d

In Geaan h

rnatieven voor

te kunnen scassingen nodillatie van facmatische losteiten; llatie van moaande kolenmtuele aanpasassabranders

a bevat in veper GJ stookingslucht af,en toeneemtentrale en da. Daarnaast

ikbare literatu

nkele literatuu

38%.

udie van de Dee

ten wordt aan d

est and cheape

haracteristics, s

iciencies, cv- an

erkenning word

ering in de SDE+

land zijn eenort zullen woaren bij metV 1- en MV 2- geschikt vooe locaties - mmteleveringoenemen eneid houtpelle Maasvlakteafzet van walaan en Nestijl daarnaasten geleverd.

ar stoom (T=verd. Een houeuwbare ele

ased productserveerde dedeze bedrijveeertruidenbehet Amernet

meestook biom

chakelen op ig: ciliteiten vossers, silo’s v

olens om de molens voor ssingen aan ds.

ergelijking mkwaarde. Da, terwijl andt. Beide aspeaarmee ook lijkt ook het

ur is hierover

rbronnen daalt

ense netwerkbe

de andere kant

est solution is to

such as wood pe

nd cb-values.”

t uitgegaan van

+ regeling.

n aantal oudorden geslotet name Borss-kolencentraor conversie maar vooral o, waardoor h

n er meer onlet kan worde is naar schaarmte bij indte en mogelijt lage tempe. Alleen al b265°C) en 3utpellet gestektriciteit enten die zich zelen van Maaen kunnen ve

erg kan ongev.

massa in kolenc

100% bioma

or op- en ovvoor opslag e

biomassa te vermalen vade branders

et steenkooardoor neem

derzijds het pecten leiden het netto elt eigen elekt

niet eenduidig

het rendement

heerder en de g

opgemerkt:

o convert some

ellets. In such c

n een lichte dal

ere kolencenen. Gezien resele 12 en Geales op de Ma naar 100% hop de Maasvlhet totale reder de RED men geproducatting voor zdustriële afnjk ook bij de

eratuur warmij LyondellBa.2 PJ/jaar aatookte centrn warme kanzouden moe

asvlakte II. Derwerken alsveer 5 PJ/ja

centrales

assa zijn een

erslag van hen tussenligg

e malen en/oan houtpellet of aanbreng

l relatief memt het benodpercentage w ertoe dat hlektrisch rentriciteitsverb

:

t relatief met 4

gezamenlijke D

(or all) of the

cases it is possib

ing, mede om c

ntrales die reendementenelderland 13 aasvlakte I eoutpelletstolakte - zijn oendement vameetellendeceerd: zeker 8 PJ/janemers als Lye nabij gelegmte aan de Gasell zou jaaan 20 bar storale kan ook zijn voor prten vestigene centrales zs brandstof. ar aan warm

aantal inves

outpellets, zgende transp

of aanpassingts;

gen van spec

eer waterstodigde volumewaterdamp iet ketelrend

ndement ietsbruik iets toe

4-4,6%, bijvoorb

Deense elektrici

coal to a fuel w

ble to maintain

consistent te bl

recent of zeen en uitval in lijken met n

en de Amer 8ook. ook mogelijkan de centrale hernieuwba

aar aan mogyondellBaselgen BP raffinGATE-terminaarlijks 4,0 PJoom (T=215° een bron varoducenten vn op de daartzouden rests

mte worden g

steringen

zoals port-

g van de

ifieke

f en e aan in de dement s kunnen e te

beeld van

teits-

with

n steam

ijven met

er n de name de 8-kolen-

kheden les zou are energie

elijkheden ll, Loders aderij, al kan J/jaar aan °C) worden an van toe stromen

geleverd

20

Juli 2016

7.I44 – Alter

In deze smet een hernieuweenheden Een andelijke logiloskade m(4 x 5.00De bestavermogen

De Amer 8

ontzwave

ketel

verse

herve

schat

LP-st

0,82

cond

ketel

netto

In de huid

geleverd d

retourwat

De tempe

geëxpand

op 140–15

In deze an

De bijstoo

Bij houtpe

netto elek

berekenin

De omboen is daa

rnatieven voor

tudie is omb opgesteld ve

wbare energien MV 1 en MV

er voordeel vstieke facilitmet pneuma0 m3) en aanande logistien op basis va

8 is uitgerust m

lingsinstallatie.

lvoedingswater

e stoom van 183

erhitte stoom v

tting);

toomturbine bij

kg/kg verse sto

ensor opereren

lrendement van

o elektrisch ren

dige configurati

door geëxpande

ter in het Amer

eratuur van het

eerde stoom. In

50°C. Bij gebrui

nalyse is aangen

okfactor neemt

ellets stoken za

ktrisch vermoge

ng wordt er van

uw van oudearom een add

meestook biom

bouw van de ermogen vane uit biomasV 2 op de Ma

van de Amerteiten voor htische scheengepaste moeke faciliteitan biomassa.

met high dust SC

. Aangehouden

op 250°C;

3 bar, 540°C (op

van 47 bar, 540°

j vollast op onge

oom (eigen scha

nd bij einddruk v

n 95%;

ndement bij kole

e wordt warmt

eerde middendr

rnet.

uitgezonden he

n principe kan w

ik van LD-aftaps

nomen dat deze

dan af tot 0,25

al het ketelrend

en bij maximale

uitgegaan dat

ere kolencenditionele opt

massa in kolenc

Amer 8-cenn 645 MWe nssa te levereaasvlakte.

locatie is dahoutpellets eepslosser, eeolens voor heten zijn gesc.

CR DeNOx, 4-veld

specificaties va

pgegeven);

°C (opgegeven)

eveer 4 bar (KE

atting);

van 0,04 kPa (e

enstook (vollast

e aan het Amer

rukstoom (MD-s

ete water is ech

worden volstaan

stoom zal het e

e optimalisaties

5 GJe/GJth.

dement afneme

e elektriciteitsp

8 PJ warmte w

ntrales is nietie.

centrales

trale beschoamelijk groon. Dit in teg

t deze al besen andere bin transportin

et fijnmalen chikt voor ze

ds elektrofilter

an de stoomcyc

– 0,92 kg/kg ve

MA), 220°C (eig

eigen schatting)

t) van 40,5% (op

rnet volgens per

toom) te conde

hter met 120°C

n met lage druk

elektrische rend

slag zal worden

n tot naar schat

productie afnee

ordt afgezet en

t voorzien in

ouwd. De Amot genoeg omgenstelling to

schikt over aomassa, zoanstallatie, si van de houteker 260 MWe

r en rookgas-

lus bij kolensto

erse stoom (eig

gen schatting) –

);

pgegeven).

rsoonlijke comm

enseren tegen h

veel lager dan

k (LD-stoom) af

dement iets toe

geïmplemente

tting 91%, waar

emt tot 39%. In

n 17 PJ elektric

n het Energie

mer 8 is m de 25 PJ ot de

aanzien-als een ilo’s pellets. e aan

ook zijn:

en

–

municatie

het

de

tapstoom

nemen.

eerd.

rdoor het

de

iteit.

eakkoord

21

Juli 2016

3 3.1

3.2

Tabel 7

Referen

Alterna

7.I44 – Alter

Verg

Inleiding

In dit hooreferentiParagraatoegevoeParagraain Paragrelektricit

Benodig

De benodvoor het is bepaalombouw zelf een Bij de becorrectie

De SDE+ v

energie. D

voor de te

De SDE+ v

bedrag wo

netaanslu

De jaarlijFiguur 7.

SDE+ uitga

ntie Meest

instal

Bij- e

besta

instal

Totaa

atief 1 Wind

Zon g

(> 15

Biosto

Stadsv

Totaa

rnatieven voor

gelijk

g

ofdstuk vergie. In Paragraf 3.3 en 3.4

egde waardef 3.6 de CO2

raaf 3.8 de oteitsprijs.

gde SDE+ su

digde SDE+ su jaar 2016 (Eld op basis va van kolenceberekening u

erekening vanebedrag voor

vergoedt het ve

De kostprijs voo

echnologie. De

vergoeding is ge

ordt jaarlijks va

uiting op het lan

jkse SDE+ uit

ven

took nieuwe

laties

n meestook

ande

laties

al (afgerond)

op Zee

rootschalig

kWp)

oom

verwarming

al (afgerond)

meestook biom

king v

elijken we daaf 3.2 verge respectieve; in Paragraa

2-uitstoot; inonbalans en P

ubsidie

ubsidie is beECN, 2015). Han de Kamer

entrales zijn uitgevoerd tn de SDE+ ber het jaar 20

erschil tussen de

or de productie

opbrengst van d

elijk aan het ba

astgesteld aan d

nd maken geen

tgaven per a

Basisbedrag

(cent/kWh)

11,4

10,7

9,6

12,8

5,7

7,7

-

massa in kolenc

van ef

de effecten velijken we dlijk de werkgaf 3.5 de eff Paragraaf 3Paragraaf 3.9

erekend op bHet maximalrbrief van 19 geen SDE+ ber indicatie edragen gaan16.

e kostprijs van g

van groene ene

de (grijze) ener

sisbedrag minu

de hand van ma

onderdeel uit v

alternatief zi

Correctiebed

(cent/k

centrales

ffecte

van meestooe benodigdegelegenheidsfecten op de .7 de luchtk9 tenslotte d

basis van het le bedrag voo9 mei 2015 (zbedragen bek van het besln we uit van

grijze energie e

ergie is vastgele

rgie is vastgeleg

s het correctieb

arktprijzen van

van de SDE+ sub

ijn weergege

drag

Wh)

Onre

top (ce

4,2

4,2

3,8

4,4

1,7

2,3

-

en

ok van biomae SDE+ subsidseffecten en

e energietrankwaliteit; de effecten o

t eindadvies oor windenerzie Bijlage Akend en heblag op SDE+

n het voorlop

en die van duur

egd in het basis

gd in het correc

bedrag. Het cor

energie. De ko

bsidie.

even in Tabe

endabele

ent/kWh)

Ja

k

7,2

6,5

3,5

8,4

4,0

5,4

-

assa met de dies, in n de nsitie; in

op de

van ECN rgie op zee A). Voor de ben we subsidies.

pige

zame

sbedrag

ctiebedrag.

rrectie-

sten van

el 7 en

aarlijkse SDE+

kosten (€ mln)

416

78

490

170

45

83

75

370

22

Juli 2016

Alterna

Figuur 7

7.I44 – Alter

atief 2 Ombo

besta

centra

(afger

7 Jaarlijkse S

De SDE+ de uitgavhoger. Voomdat patenderreprijsdruk

Elke parti

per kilowa

kosten va

maximum

van de be

Bron: Kam

8 Gewog

warmt

0

100

200

300

400

500

600

700SD

E+ s

ubsi

die

(€

mln

/jaa

r)

rnatieven voor

ouw

ande

ales

rond)

SDE+ subsidie (

uitgaven zijnven voor meeoor alle alteartijen kunnegeling het w

kkend effect

ij die subsidie w

attuur (kWh) wa

n netaansluitin

m tenderbedrag.

erekeningen van

merbrief.

gen gemiddeldeteproductie.

Referentie

meestook biom

Basisbedrag

(cent/kWh)

12,1

(€ mln/jaar)

n in het alteestook; de krnatieven geen bieden on

windpark slec echter moge

wil aanvragen, k

aarvoor de part

g). Eén van de

. Dat maximum

n ECN en de afs

e referentiebed

Alternatief

massa in kolenc

Correctiebed

(cent/k

ernatieve Pakosten in Alte

eldt dat de knder het SDEchts aan één elijk groter.

kan een bod ind

tij het windpark

voorwaarden is

tenderbedrag s

praken uit het

rag bij 17 PJ ele

1 Alternatief

centrales

drag

Wh)

Onre

top (ce

3,48

kket 1 € 170 ernatief 2 zijkosten lager E+ bedrag. O partij vergu

dienen per kave

k op de kavel w

dat het bod nie

stelt de ministe

Energieakkoord

ektriciteitsprod

f 2

Meest

Wind

Zon g

Stadsv

Biosto

Ombo

endabele

ent/kWh)

Ja

k

8,7

mln per jaajn juist ruimkunnen uitva

Omdat bij de und wordt, is

el. Het bod is he

wil realiseren (zo

et hoger mag z

er per kavel vas

d.

ductie en 8 PJ

took

op Zee

grootschalig (> 1

sverwarming

oom

ouw bestaande

aarlijkse SDE+

kosten (€ mln)

600

r lager dan m € 100 mln

allen, s het

et bedrag

onder

ijn dan het

t op basis

15 kWp)

centrales

23

Juli 2016

7.I44 – Alter

De berekgebaseer2016. Bijgegarandjaar zijn gebaseergelijkblijjaar grofwgrofweg €uitvallen In de berter grootaansluitinTenneT vDeze kosaanleg vabijvoorbe(alleen hHet verscal zijn geaanleg vo Een vergenetuitbreanalyse. op land zEZ, 2015zouden wop ruim €dan de komiljard in Het KabinOpslag Dvastgesteverwachthet rekenover huisgemiddelSDE+ uitg€ ruim 12opslag vakosten m

9 Als het

Ver, dgeraam2015).

rnatieven voor

kening van derd op basisbe aanvraag va

deerd. De da afhankelijk rd op de ontwvende marktweg € 3,9 m€ 4,8 miljard afhankelijk

rekening vantte van 2,3 cng van het wverwerken inten worden an nieuwe koeeld kosten get biomassadchil is dat deedaan en als oor windene

elijking van eidingen voo De kosten vozijn door ECN) en voor IJm

worden meeg€ 300 mln. Dosten voor mn 8 jaar.9

net wil de uiuurzame Eneeld op een nite SDE+ uitganmodel van shoudens en lde ODE van gaven (Algem20 mln komt an ongeveer

met ongeveer

t extra windparan zijn de netamd op respectie Daar staat tege

meestook biom

e subsidiekosedragen en van de subsidaadwerkelijke van de ontwwikkeling vatprijzen, zijn

miljard voor md in Alternat van de ontw

n de subsidiect per kWh opwindpark op n haar tariev ook gemaakolencentralegemaakt diedeel van de e investering ‘sunk’ beschrgie op zee n

de maatschaor de verschioor de aanslN geraamd omuiden Ver ogerekend, koDe totale jaameestook, na

itgaven aan ergie (ODE). iveau waarbaven. Voor dEZ, waarbij bedrijven. H jaarlijks € 9

mene Rekenk omgerekend € 12 per jaar € 10 per jaa

rk wordt gerealansluitingskoste

evelijk 3,2 en 3enover dat het

massa in kolenc

sten is , metvoorlopige coie in het jaae subsidieko

wikkeling vann marktprijsn de subsidiemeestook, € tief 2. Deze kwikkeling van

kosten zijn opgenomen (zhet reguliere

ven waardoort in Alternat

es in de Eemse niet worden investeringsgen voor netvhouwd kunnenog vermede

appelijke kosllende optiesuiting van H

op zo’n € 1,7 op 2,3 euroceomen de totarkosten zoud

amelijk € 170

de SDE+ dek De hoogte vij de verwac

de berekeninde uitgaven

Het rekenmo9,30 per huiskamer, 2015d overeen mar in Alternatar toe.

iseerd in het zoen hoger. De ko,3 eurocent per maximale tend

centrales

t uitzonderinorrectiebedrar 2016 zijn dsten voor ee

n het corrects). Bij een veekosten voor3,0 miljard ikosten kunnen de marktpr

ook de kostezie bijlage Be net op het r deze wordetief 1 voor neshaven en den vergoed doskosten voor verzwaring ven worden, ten kunnen w

sten voor des valt buitenollandse kus eurocent peent per kWhale jaarkosteden ook hier0 miljoen pe

kken met de van de ODE wchte opbrengng van de OD SDE+ gelijke

odel van EZ ghouden voor). De lagere et een verlatief 1; in Alte

oekgebied bovenosten zijn in (Mir kWh (exclusiefderbedrag ook o

ng van wind ragen voor hede basisbedren periode vatiebedrag (daeronderstellir een periodein Alternatieen lager of hrijs.

en voor netaa). Het gaat o

t land. Deze en gesocialisetverzwaringe Maasvlakteoor de SDE+ de kolencenvoor de kolenterwijl deze

worden.

e netverzwarn de scope vast Zuid op heer kWh (Minih. Als deze koen in Alternarmee lager uer jaar, oftew

inkomsten vwordt van tegst gelijk is aDE baseren welijk wordengaat uit van r iedere € 10 SDE+ subsidaging van de ernatief 2 ne

n de Wadden ofinisterie van EZf leercurve-effe

omlaag gaat (zie

op zee, et jaar ragen an acht at is ing van e van acht ef 1 en hoger

ansluiting om de kosten zal seerd. g bij de e zijn subsidie ntrale). ncentrales bij de

ring en an deze et netwerk sterie van osten niet atief 1 uit itvallen wel € 1,2

van de evoren aan de

wij ons op verdeeld een 00 mln aan ie van SDE+ emen de

f IJmuiden-Z, 2015) ecten in e Bijlage A).

24

Juli 2016

3.3

Figuur 8

7.I44 – Alter

Werkge

Figuur 8 van het ualleen naVerder oinvesterionderhouWe kijkebetreffenHierbij gede technomdat eein het bubouw : 50van de m De eenmberekendsamenhagespeciaberekendkosten (9

Eenmalige

Ref

eren

tie

10 Voor d

(2014)van ee

rnatieven voor

legenheids

en Figuur 9 guitvoeren vanaar werkgelenderscheidengsimpuls (aud en managn niet naar vn dus bruto celdt dat de iieken Zon enen deel van duitenland ont0% (SEO, 201

macro-econom

alige werkged op basis vangt met die liseerde boud op basis va90%) en de lo

werkgelegenh

de berekening v, voor de berek

en arbeidsquote

meestook biom

seffecten

geven de wen de verschi

egenheid die n we de wer

aantal eenmagement in deverdringingsecijfers. Wel indirecte wen Wind op Zede indirecte tstaat. Als m14). Geïnducmische beste

elegenheid dan investerin investeringe

uw (bron: CBan de jaarlijkoonkosten in

eid als gevolg v

van de werkgelekening van de we op basis van g

massa in kolenc

erkgelegenhellende proje wordt ingevrkgelegenheialige fte) en e exploitatiefeffecten, denemen we in

erkgelegenheee gebruikt w werkgelege

multiplieer neceerde werkgedingsimpuls

die samenhangen per MW en10 en de loS). De structkse O&M-kos de sector In

van de investe

egenheid van Wwerkgelegenheidegevens van CE

centrales

eid weer die ectalternatievuld door Nedd die ontsta als gevolg vfase (aantal

e werkgelegendirecte wereid voor de aworden, mognheid in toeemen we de gelegenheid s nemen we n

ngt met de in (ECN, 2015)onkosten vaturele werkgten, de arbendustrie (bro

ringsimpuls (fte

ind op Zee is ged van de andereE Delft.

ontstaat alseven. We kijkderlandse ar

aat als gevolgvan het lopen structurele enheidscijferrkgelegenheialternatievengelijk zijn ov

eleverende in multiplieer die ontstaatniet mee.

nvesteringen), de arbeidsn arbeid in d

gelegenheid eidsquote vaon: CBS).

e)

ebruikgemaakt e technieken is

s gevolg ken daarbij rbeid. g van de nde fte/jaar). rs id mee. n waarin verschat ndustrieën voor de t als gevolg

n is quote die de sector is n die

van Ecofys, uitgegaan

25

Juli 2016

7.I44 – Alter

Alt

erna

tief

1

Alt

erna

tief

2

rnatieven voor meestook biommassa in kolenccentrales

26

Juli 2016

Figuur 9

7.I44 – Alter

Structurele

Ref

eren

tie

Alt

erna

tief

1

rnatieven voor

e werkgelegenh

meestook biom

heid als gevolg

massa in kolenc

g van het onder

centrales

rhoud en manaagement (fte/ja

aar)

27

Juli 2016

3.4

7.I44 – Alter

Alt

erna

tief

2

Uit Figuugelegenhper MW vkosten. Adan de reerg bepeontstaat intensiev

Bijdrage

Bij toegeproduct mwordt uitfers van baat bij eduurzameNederlanwerkgeleopbrengs De toegebedrijvenaan dat dvertegenuitkomst Nederlan We schatproductieproductie

rnatieven voor

ur 9 blijkt daheid dan de rvan grootschAlternatief 2 eferentie, omrkt is vanwe juist meer wvere onderho

e aan de ec

evoegde waaminus de ingtgekeerd in dkapitaal: looeen zo hoog e energie. D

ndse bedrijveegenheid), kasten (inverdi

evoegde waan in de gehede Nederlandwoordigd is geeft aan d

nd vertegenw

tten de toegeefactoren arefactoren die

meestook biom

at Alternatiefreferentie. Dalige Zon en heeft juist mdat de inveege de reeds werkgelegenoud dat nodig

conomie (to

arde in de kegekochte diede vorm vanon en rente e mogelijke to

Door hogere men is er meeapitaalskosteeneffecten)

rde geeft inzle waardekedse maakind en daarbij eat de schake

woordigd zijn

evoegde waarbeid en kapie via belasti

massa in kolenc

f 1 substantiDat hangt samn Wind op Zelagere eenmestering voor beschikbareheid dan in dg is aan een

oegevoegde

ten gaat hetnsten en goe beloning aaen winst. Deoegevoegde marges tusser ruimte vooen (beloning.

zicht in de peten. Een hogustrie in de

een goede mels in de waan en relatief

arde via als ditaal, tegen ngen toevloe

centrales

ëler bijdraagmen met de ee en de relamalige werkger de ombouwe faciliteitende referentie oude centra

e waarde)

t om de markederen. De tan de werkne Nederlandse waarde van en verkoop eor loonkosten voor kapitaa

positie van dege uitkomst v(duurzame) arge kan maardeketen re weinig marg

de som van bmarktprijzeneien aan de

gt aan de we grotere inveatief hoge onelegenheidse

w van oude cn. In de exploe vanwege hale.

ktprijs van etoegevoegdeemers en de e samenlevin per eenheid

en inkoop voon (= beloningal) en belast

e Nederland van de indic energiesectaken. Een lagelatief weinigge toevoegen

beloningen vn. Inkomsten staat, reken

erk-estering nderhouds-effecten centrales oitatiefase het

een waarde verschaf-ng heeft d opgewekt or g ting-

se cator geeft or sterk ge g in n.

voor de n van die nen we dus

28

Juli 2016

Figuur 1

7.I44 – Alter

mee11. Votoekomt vergoediondersch De berekaantallenseerde bogebaseervreemd v Bij de inveen kolenzodat hegelijk is. gevoegdecijfers. Hrekenen van de SD In Figuur We zien dDe econoals de me

0 De bijdrage(miljoen €)

11 We lat

We lat

rnatieven voor

oor arbeid is aan Nederlang voor het t

heid kunnen m

kening van den fte’s en deouw (bron: Crd op de benvermogen en

vesteringen incentrale wot totaal aant Deze desinve waarde is vHet uitgangspop basis vanDE+ rekenshe

10 staat de dat Alternatomische toegeestook van

e aan de Neder)

ten de SDE+ subten het beslag o

meestook biom

s het mogelijandse werkneter beschikkmaken op ba

e beloning voe (bruto) loonCBS). De berodigde inves

n bijbehorend

is ervan uitgordt opgeofftal geproducvestering mevoor alle altepunt maakt h

n een vergelieets (ECN, 2

toegevoegdtief 1, de grogevoegde wa biomassa.

rlandse econom

bsidie buiten beop de SDE+ subs

massa in kolenc

jk om te ondemers, voor

king stellen vasis van natio

oor arbeid isnkosten van ekening van steringen pede rendeme

gegaan dat inferd voor eenceerde Petajet bijbehorenernatieven ghet mogelijkjkbare syste

2015).

e waarde weootste toegevaarde voor de

mie (toegevoeg

eschouwing in dsidie zien in Par

centrales

derscheiden w kapitaal schvan kapitaal,onaliteit.

s gebaseerd o de industrie de beloningr MW en ratintseisen uit

n alle gevallen alternatievoules in allend negatief egelijk en nietk om de toegmatiek waar

eergegeven pvoegde waare economie i

gde waarde) va

e berekening varagraaf 3.2.

welke belonhatten we de, omdat we g

op de berekee en de gespeg voor kapitaio’s eigen ve ECN (2015).

en 25 PJ prove productiee projectalteeffect op de t opgenomengevoegde warbij gebruik

per projectarde heeft. is vier maal

an de projectalt

an de Toegevoe

ning e volledige geen

ende eciali-aal is ermogen,

ductie in bron,

ernatieven toe-n in de aarde uit te is gemaakt

alternatief.

zo groot

ternatieven

egde Waarde.

29

Juli 2016

Tabel 8

Figuur 1

7.I44 – Alter

In Tabel overzichtDit is per

Toegevoeg

Referenti

Alternatie

Alternatie

* Het gemi

afzonderl Per gelevtoegevoeDe lageredoordat edraaiendbijvoorbeeconomieomgeboude brandworden g

1 Brandstofk

rnatieven voor

7 splitsen wet van de toegr techniek en

gde waarde (TW

e Meesto

Bij- en

Gemid

ef 1 Wind o

Zon gro

Biostoo

Stadsve

Gemid

ef 2 Ombou

ddelde (gewoge

lijke technieken

verde hoeveeegde waarde e toegevoegder biomassa e te houdeneeld Noord-Ae. Dit geldt ouwd voor biostofkosten e

gemaakt.

kosten als deel

meestook biom

e de toegevogevoegde wan per alterna

W) per geleverd

ook nieuwe insta

meestook best

deld (gewogen

op Zee

ootschalig (> 15

om

erwarming

deld (gewogen

uw oude centra

en) van de toeg

n, waar de gew

elheid energ dan het refede waarde v moet worde. De middele

Amerika leveook voor Altemassabijstoo

en de totale

van de totale o

massa in kolenc

oegde waardaarde per hoatief (in de g

de hoeveelheid

allaties

taande installat

n)

5 kWp)

n)

ales

gevoegde waard

wichten de hoev

gie (PJ) levererentie-altean mee- en

en ingekocht en voor de ineren geen bijernatief 2 wok. Figuur 11 kosten die ja

operationele k

centrales

de uit, in de oeveelheid gegemiddelden

d energie

ies

de is een gewog

eelheid gelever

rt Alternatiernatief. bijstook van om het enernkoop van bijdrage aan daarin oude c1 geeft de veaarlijks voor

osten

vorm van eeeleverde ene

n) weergegev

TW/PJ

gen gemiddelde

rde energie (PJ

ef 1 een hoge

biomassa onrgieopwekkiiomassa uit de Nederlandcentrales woerhouding wer de energieo

en ergie. ven.

(miljoen €)

2,4

0,9

2,1

13,8

11,5

1,2

3,8

8,3

1,4

van de

) zijn.

ere

ntstaat ngsproces

dse orden eer tussen opwekking

30

Juli 2016

3.5

Tabel 9

3.6

7.I44 – Alter

Een andeligt in deplaatsingop zee biontwikkeformator

Effecten

Voor de mdirect stovoor de ovoor stadmeestook2006 in N In Alternsystemenmarginalde merit en wind oAls de zosystementechnischnog steedtegenove2050 (80-moeten wde techn

Impact op

Energietra

CO2-imp

De impacVoor allevindt.12 Omdat inkolencencentraleskolencenscenario’en wordtgrondgeb

12 De ele

de wardremp

rnatieven voor

ere reden wae relatief grog constructieieden in Nedelingen in de rhuisjes), ken

n op de ene

meestook vaopt wanneerombouw van dsverwarmink in de referNederland de

atief 1, zullen, ook bij hee brandstofk order. Daar op zee grote

onnesystemen waarschijnhe levensduuds hernieuwber staan. Geg-95% reductiworden om dieken die ge

energietransiti

Me

ansitie Neg

pact

ct op de CO2

e opties geldt

n beide alterntrales zal pls zal toenemntrales en de’s. Doordat dt vervangen dbied in beide

ektriciteitssectormtemarkt, om

pelwaarde voor

meestook biom

aardoor de toote offshore-es). De produderland meere toeleverendnnisinstelling

ergietransi

an biomassa gr de subsidie centrales (Ag in Alternatrentie stoppee MEP-regelin

en de windtuet terugschrokosten garanr komt bij daer is dan de 1n en wind oplijk ook na 2ur van 20 totbare energiegeven de amie) en de hogdit doel te reebaseerd zijn

ie

eestook (refere

gatief

-emissie en t echter dat

rnatieven geelaatsvinden,

men. Er is name twee jaren de meestookdoor kolengee alternatiev

or valt binnen Edat de typische EU ETS (nomina

massa in kolenc

oegevoegde positie van N

uctie van ener toegevoegdde industrie gen en haven

tie

geldt dat deregeling weg

Alternatief 2tief 1. Na deen. Dit is bijvng werd stop

urbines en groeven van denderen voldoat de technis15 jaar waarp zee in 20202035 hernieut 25 jaar, woe opgewekt,

mbitieuze langere kosten dealiseren, is n op biomass

entie) Altern

Positie

luchtkwalite de CO2-uitst

en meestook verwachten melijk veron ’90 centrale

k in de alternebruik, stijgtven met 5,5 M

U ETS. Dit geldte installatiegrooaal thermisch in

centrales

waarde van Nederland (bergie op baside waarde do(smart rotorns.

hernieuwbagvalt. Dit ge) en voor bio

e duur van acvoorbeeld oopgezet.

rootschalige e subsidie, blende draaiurche levensdu

rin de subsidi0 operationewbare energ

ordt in de pe zonder dat ege termijn ddie op lange dit een voorsa.

natief 1

ef

eit verschilt ptoot binnen

k in de besta wij dat de idersteld dat

es open blijvnatieve scenat de CO2-uitsMton ten opz

t ook voor de ootte voor SDE+ sngangsvermogen

Alternatief baggeren, veis van windtuoor de recenrbladen, tran

are energieoldt waarschiostoom en bicht jaar zal dok gebeurd t

zonne-energlijven draaieren door de uur van zonnie wordt uitg

eel zijn, zullegie opwekkeeriode 2035 ter SDE+ subsdoelstelling re termijn gemrdeel ten opz

Alternatie

Negatief

per alternat het EU ETS p

aande en nieinzet van kolt de drie nieven in alle drario’s niet pstoot op Nedzichte van bi

pties in Alternasubsidies grotern van 20 MW).

1 groter is, ervoer, urbines nte ns-

pwekking ijnlijk ook iomassa de toen in

gie-en. De lage plaats in ne-energie gekeerd. en deze n. Bij een tot 2045 sidiekosten richting maakt zichte van

f 2

ief. plaats-

uwe len in deze uwe rie laatsvindt

derlands ijstook.

atief 2 voor r is dan de

31

Juli 2016

Tabel 10

CO2-im

CO2-red

hernieu

CO2-red

Totaal

Versch

3.7

7.I44 – Alter

Hier staade inzet energie ode merit Bij een gelektriciten wind ogasgestoooverige emarkt be2,5 Mton grondgebdat de ko In het twomgebouOok worduitgespaahernieuwtotaal 3 Muitstoot o

0 CO2-impact

pact vermeden

ductie door verv

uwbare elektric

ductie in de wa

(Nederlands gr

il t.o.v. refere

Er is geenstijging wpartijen.

Impact o

Ook de imreferentidan kolen In het altelektricitcentralesen zon. Iluchtveroeenheden

13 De waa

2012).

rnatieven voor

at CO2-reductvan de herniop zee en zo order gedruemiddelde eteitspark vanop zee zo’n okte ketels vemissies tot gedraagt zo’n bespaard. P

bied in het eeolencentrale

weede alternauwde centraldt door afzetard. Uitgaan

wbare energieMton. Per saop Nederland

t Nederlands gr

kolen

vangende

citeit voor mees

rmtemarkt

rondgebied)

entie

n nadere anawordt gecom

op luchtkw

mpact op lucie is er een pn (CE Delft,

ternatieve scteitssector gs in het refern de warmteontreiniging n die worden

arde van het re Wij schatten d

meestook biom

tie en reducieuwbare br

onne-energieukt, waardooemissiefacton 0, 5 kg/kW1,7 Mton. Dovervangen. Ogevolg. De C 0,8 Mton. InPer saldo bederste alterna

es open blijve

atief wordenles ook andet op het warde van dezee (0,5 kg/kw

aldo (inclusieds grondgeb

rondgebied pe

Me

stook

alyse gedaanmpenseerd bi

waliteit

chtkwaliteit positieve imp 2007).

cenario 1 zalgedeeltelijk wrentiepark uemarkt versl door biomasn vervangen

eferentiepark vodat de waarde i

massa in kolenc

tie van overonnen. In Al, fossiele en

or de CO2-uitr van het Ne

Wh13, bedraagoor de optiesOok dit heeftCO2-uitstoot n totaal worddraagt de exatief zo’n 3 en.

n door deelere centrales

rmtenet zo’nelfde emissiewh), bedraagef effecten eied in dit alt

r alternatief (M

eestook

(t

-5,5

0

0

-5,5

n in deze stunnen EU ETS

zal per alterpact, omdat

l de extra uiworden geco

uit de merit oechterd de lssa groter is .

oor het jaar 201n het jaar 2020

centrales

ige broeikasgternatief 1 zergiecentralstoot uit dez

ederlandse fogt de reductis in de warmt CO2-reductdoor gasbespdt in Alternatra CO2-uitstMton onder d

ktriciteitsop uit de merit

n 8 PJ warmtfactor en ref

gt de vermedextra koleninternatief 2,5

Mton)

Alternatief

t.o.v. meestook

0,

-1,

-0,

-2,

die naar de S door (met n

rnatief versc de inzet van

tstoot door kompenseerd order wordenuchtkwaliteidan de inzet

10 is 0,57 kg/kW 0,5 kg/kWh be

gassen tegenzullen, door les (met namze centrales ossiele park ie door zonn

mtemarkt wotie en reductparing in de

atief 1 daarmtoot op Nedede veronder

pwekking doot order gedrteopwekkingeferentieparkden CO2-uitstnzet) bedraag5 Mton.

f 1

k)

Al

(t.o.v.

,0

,7

,8

,5

3

mate waarinname) buite

chillen. In den biomassa ‘

kolen in de doordat fossn gedrukt doit echter, omt van de gasg

Wh (Agentschapedraagt.

nover door wind-me gas) uit afneemt.

ne-energie orden tie van warmte-

mee zo’n erlands rstelling

or de ukt. door gas k als voor toot in gt de extra

lternatief 2

meestook)

0,0

-2,5

-0,5

-3

2,5

n deze nlandse

e schoner’ is

siele oor wind mdat de gestookte

p NL, et al.,

32

Juli 2016

Tabel 11

3.8

Tabel 12

3.9

7.I44 – Alter

Het tweeaanzuigein de nieverontreidan de uigasgestooper saldo

1 Impact op

Luchtkwa

Onbalan

Biomassaregelbaameer flucverschille1. Hoge

uren 2. Extra

conti3. Koste

produ De kostenvan windDe impacReferent

2 Impact op

Onbalans

Effecten

In het altwind op zhebben lbrandstodrukken kosten uimomente

14 Daarna

rnatieven voor

ede alternatinde werkinguwe en jareinigende stoitstoot van hokte eenhedo een verslec

luchtkwaliteit

Mees

liteit Verbe

ns

a gebruiken vr is. Het pakctuerende enende kosten re kosten pe maken per ja kosten voornu de balans

en samenhanuctie op mom

n voor inpassenergie toen

ct op onbalanie en Alterna

onbalans

Meestook

Neutraal (b

n op de ele

ternatieve Pazee en zonneage marginaf betaald hodeze technieit de markt een dat het ha

aast daalt de pr

meestook biom

ieve scenariog op de inzetn ’90 centraffen door biohet gemiddeden). Ook in chtering op.

stook(referenti

etering

voor elektrickket in Alternnergiebronn samen, namer kWh voor jaar. r balancerings tussen vraangend met prmenten met

sing van winneemt (onbanskosten is datief 2 de im

(referentie)

beperkte impac

ektriciteitsp

akket 1 wordesystemen. D

ale kosten vaoeven te woreken de conven zorgen voard waait of

rijs voor consum

massa in kolenc

o heeft een t van kolen (ales), is de exomassa in delde fossiele de warmtem

ie) Alternat

Elektrici

(maar m

Warmtem

citeitsproducnatief 1 besten. Met deze

melijk: conventione

gsvermogen ag en aanbodrofieleffecte weinig vraag

nd en zon zulalanskosten, daarom negampact beperk

Alterna

ct) Negatie

prijs

dt de helft vDeze vormen

an productie,rden. Vanwegventionele poor een dalin dat er veel

menten door ee

centrales

negatieve imdoordat er nxtra uitstoote omgebouwreferentiepa

markt levert d

tief 1

teitsmarkt: ver

inder dan refer

markt: verslech

ctie levert eetaat met zone toename v

le centrales

(capaciteit dd in stand teen (lagere opg).

llen stijgen, opslag van eatief in Alterkt is.

atief 1 Alte

ef Neut

van de 25 PJ n van hernie, omdat er gge de lage m

productie meng van de ele zonne-energ

n lagere SDE+ o

mpact. Naastniet wordt bit van lucht-

wde centrale ark (grotendede inzet van

Alte

rbetering

rentie)

htering

Ver

en bron op dn en wind opvan variabilit

doordat dez

die noodzakee houden). pbrengsten d

naarmate heenergie, etc.rnatief 1, ter

ernatief 2

traal (beperkte

gerealiseerduwbare ener

geen kosten vmarginale koset hoge margektriciteitsprgie beschikba

opslag (zie Para

t de ijgestookt

groter eels n biomassa

ernatief 2

rslechtering

die zee uit

teit hangen

ze minder

elijk is om

door

et aandeel .). rwijl in de

impact)

d door rgie voor sten ginale rijs op aar is.14

agraaf 3.2).

33

Juli 2016

Tabel 13

7.I44 – Alter

De lagere(en dus ovoor elekproductiede dalingwelvaartverwachthoge mar

3 Effecten op

Elektricite

rnatieven voor

e prijs is eenook industriëktriciteitsproe in Nederlang van de prijs. De impact ting beperktrginale koste

p de elektricite

Me

eitsprijs Bep

meestook biom

n voordeel voële afnemersoducenten. Ond door buits waarschijn op de elektr, omdat ooken van produ

eitsprijs

eestook (refere

perkte impact

massa in kolenc

oor (grotends), maar gaatOmdat een gtenlandse pronlijk per saldriciteitsprijs de omgebou

uctie heeft.

entie) Alter

Daalt

centrales

eels Nederlat ten koste vroot aandeeoducenten wo gunstig vo van Alternauwde Amer 8

rnatief 1

t

andse) consuvan de opbreel van de elewordt gerealioor de Nederatief 2 is naa8-centrale re

Alternatie

Beperkte i

umenten engsten ktriciteits-iseerd, is landse r elatief

ef 2

mpact

34

Juli 2016

4

Tabel 14

SDE+ (€

SDE+ be

blijvend

Impact

(€/jaar

Aantal

(tijdens

Aantal

(onderh

Bijdrag

(toegev

Effecte

CO2-imp

(Mton/j

Impact

Onbalan

Effecte

7.I44 – Alter

Con

Doel van meestookNederlan Wij concbiomassaZo kan dedrie maaeisen aankan sterkvoor stadkolencenadditione In Tabel

4 Overzicht e

€ mln )

eslag over 8 jaa

de marktprijzen

op SDE+ opslag

r)

eenmalige volti

s investering)

structurele volt

houd)

e aan Nederlan

voegde waarde)

en op de energie

pact Nederland

jaar)

op luchtkwalite

ns

en op de elektric

15 Vanwe

Hierdo

16 Omdathebbenetkos

rnatieven voor

clusie

dit onderzoek van biomas

nd.

luderen dat a (alternatieve geplande tnden naar von de opleverker worden idsverwarminntrale tot eeneel 25 PJ wo

14 presenter

effecten15

ar bij gelijk-

n (€ miljard)

g voor huishoude

ijdsbanen

tijdsbanen

dse economie

), miljoen €

etransitie

s grondgebied

eit

citeitsprijs

ege onzekerheidoor treden lichte

t getwist kan won we beide beresten (2,3 ct/kW

meestook biom

e

ek was om tssa en wat d

er alternatieven die nog tenderregelioren worden

ringstermijn)ngezet op big. Een andern biomassace

orden gereali

ren we een o

Mee

ens

Ne

M

u

(fijnsto

Weinig

Weinig

dsmarges zijn de afwijkingen o

orden of de netekeningen wee

Wh).

massa in kolenc

e onderzoekde subsidieko

even mogelijniet zijn afgng voor windn geschoven ), is er ruimtiostoom bij br alternatiefentrale. Ookiseerd.

overzicht va

estook W

biost

voor

490

3,9

46

3.000

700

50

egatief

-5,5

Minder

itstoot

of, SO2,

etc.)

e

Meer

effect

effect

e waarden in deop ten opzichte

tkosten moetenrgegeven. De e

centrales

ken of er alteosten en over

jk zijn voor desproken in

d op zee voo(in combinate voor grootbedrijven en is de ombou

k met dit alte

n de verschi

Wind op zee, zo

oom en biomas

stadsverwarmi

(Alternatief

300 / 370

2,5 / 3

28 /

10.0

2.2

2

Posit

-2

Minder uitsto

elektriciteitsmar

r uitstoot warmt

mar

Meer onbala

Verlage

eze overzichtst van de waarde

n worden meegeerste zonder ne

ernatieven zrige effecten

de meestook het Energiea

or het jaar 20tie met strentschalige zonn inzet van buw van de Amernatief kan

llende effec

on,

ssa

ing

f 1)

kole

(Alte

016

3,0

34

000

200

200

tief

2,5

oot

rkt

te-

rkt

Me

elektrici

en wa

ans We

end We

tabel afgerond. en in Hoofdstuk

enomen in de veetkosten en de

ijn voor de n zijn voor

k van akkoord). 017 met ngere n-PV en iomassa mer 8-

ten.

Ombouw

encentrale

ernatief 2)

600

4,8

56

2.000

1.000

35

Negatief

-3

eer uitstoot

iteitsmarkt

rmtemarkt

einig effect

einig effect

3.

ergelijking ander met

35

Juli 2016

7.I44 – Alter

Het overzgunstig stoegevoedriemaaltransitie In Alterngrondgebluchtkwavindt echwordt veemissies.biomassaVeronderOok op hmeestook Het tweebiomassaDit alternen mindeis groter,

rnatieven voor

zicht laat ziecoort. De SD

egde waarde zoveel bane en verlaging

atief 1 is er bied met 2,5aliteit verbethter een versrvangen doo. Alternatief a, omdat relarsteld is namet gebied vak.

ede alternatiacentrale sconatief vergt er eenmalige, door de hog

meestook biom

en dat AlternDE+ kosten zi vier keer zoen op. Daarng van de elek

ook een red Mton. Daarnterd door meslechtering por inzet van b 1 scoort echatief meer k

melijk dat dean onbalans s

ief, de ombooort op de m meer SDE+ se werkgelegegere onderh

massa in kolenc

ntief 1 op vrijn het laagso hoog is. Oonaast is het pktriciteitspri

uctie van denaast wordt eer wind op plaats, omdabiomassa mehter relatief olen wordt i laatste vijf scoort Altern

ouw van een meeste aspecsubsidies, levenheid. Alleeoudskosten v

centrales

ijwel alle indte voor Alte

ok levert het pakket gunstjs.

e CO2-uitstoo in de elektrizee en zon.

at warmte doet meer uitst minder gunsngezet in dit kolencentranatief 1 mind

oude jaren ten minder gvert minder en de structuvan de verou

dicatoren hernatief 1, te

t pakket meetig voor de e

ot op Nederlaiciteitsmarkt In de warmtoor (voornamtoot van ovestig dan meet scenario.

ales open blijder gunstig d

’80 kolencengunstig dan toegevoegdeurele werkgeuderde centr

et meest erwijl de er dan nergie-

ands t de temarkt melijk gas) rige estook van

jven. dan

ntrale tot meestook. e waarde elegenheid rale.

36

Juli 2016

5

7.I44 – Alter

Bibl

Agentschfossiel enAgentschAlgemeneKamercomAlgemeneCE Delft,kosten inECN; PBLECN, 201Petten: EECN, 201Ecofys, 2cluster WMinisterieHaag: MiMinisterieMinisterieSEO, 201van windSER, 2013Economis

rnatieven voor

liogra

hap NL, et alnergiegebruihap NL ; CBS e Rekenkamemmissie EZ. e Rekenkame 2007. Nieuw

n beeld, DelfL; CBS; RVO, 3. 16 procen

ECN. 5. Eindadvie

2014. TKI WinWind op Zee,e van EZ, 20nisterie van e van EZ, 20e van Econom4. Windmole

denergie op d3. Energieaksche Raad (S

meestook biom

afie

., 2012. Berik en het ren ; ECN : PBL.er, 2015. Be Algemene Rer. we elektricitft: CE Delft. 2015. Nationt hernieuwb

es basisbedrand op zee : E sl: Ecofys .

014. Structuu Economisch

015. Kamerbrmische Zakeens en Welvade Noordzeekkoord voor dSER).

massa in kolenc

ekening van ndement van. eantwoordingRekenkamer,

teitscentrale onale Energiebare energie

agen SDE+ 20Economische urvisie Windee Zaken (EZ)rief SDE+ win

en (EZ). aart : De mae, Amsterdamduurzame gr

centrales

de CO2-emin elektricitei

g Kamervrag team SDE+,

e in Nederlan

everkenning,e in 2020 - W

016 , Pettene impact van

energie op Z). nd op zee 19

aatschappelijm: SEO econoroei, Den Ha

issies, het prit in Nederla

gen Vaste , 12 mei , De

nd : de verg

, Petten: ECWanneer aanb

: ECN. n het Nederla

Zee (SV WoZ)

9 mei, Den H

jke kosten eomische ondaag: Sociaal

rimair and, sl:

en Haag:

eten

N. besteden?,

andse

), Den

Haag:

n baten erzoek.

37

Bijla

Juli 2016

age A

Tabel 15

7.I44 – Alter

Bere

TenderbVoor winaangegevvolgende2015-201

5 Maximale t

Jaar

2015

2016

2017

2018

2019

Het maxiECN (201van 0,425akkoord)2017 zou Borssele De recenvan gemials maxim

IJmuideVoor eencent per 10 euroce Voor de kECN (201Estate (2 ECN (2012015. UitkWh17 (Kaop zee in De webvede aanslukostenge2,6 tot 2

17 In de K

per kW

rnatieven voor

ekeni

bedragen denergie op ven in de Kame maximale t9.

tenderbedrage

imale tender5) voor het b5 eurocent/k. De maxima daarmee 10

juli 2016 te tender voiddeld 7,27 €maal tenderb

en Ver park in IJm kWh. De kosent per kWh

kostenraming5); de webv012).

5) raamt metgaande van amerbrief, 2n 2019 zo’n 3

ersie van hetuitkosten vanegevens voor ,8 eurocent

Kamerbrief 2015Wh voor haar re

meestook biom

ng ko

zee gaan wemerbrief vantenderbedrag

n (cent / kWh)

Gebied

Borssele

Borssele

Zuid-Holla

Zuid-Holla

Noord-Hol

rbedrag gaatbasisjaar 20kWh door leeale SDE+ sub0,75 eurocen

oor Borssele €ct per kWh.bedrag voor

uiden Ver besten voor SD

h.

g van netaanversie van he

eerkosten va een jaarlijk2015), bedra3 eurocent p

t TKI-kostenn een windp het jaar 201 per kWh. Al

5 is aangegevenkening neemt.

massa in kolenc

osten

e uit van de n 19 mei 201gen opgenom

and

and

lland

t uit van een15, gecorrigeercurve-effesidiekosten v

nt per kWh b

1+2 heeft ee. In deze upd een extra w

edraagt het mE+ subsidie b

nsluiting hebet FLOW-mod

an 3,3 eurocese kostenbesgen de total

per kWh.

model wind ark op zee in10, zijn de nhoewel het T

n dat TenneT 15

centrales

wind

verwachte k5. In deze K

men voor de

n kostenbereeerd met eecten (conforvan het parkedragen.

en veel lagerdate is met dindpark (Kam

maximale tebedragen da

bben we driedel (TKI-wind

ent per kWh sparing van 0e meerkoste

op zee geeftn IJmuiden V

netaansluitkoTKI-model ee

5% van de koste

op z

kosten zoals Kamerbrief zi kavels in de

Maximaal ten

ekening door en jaarlijkse rm het Energk in Zuid-Hol

r bedrag opgdat bedrag gmerbrief 5 ju

enderbedrag aarmee maxi

e bronnen ged op zee) en

voor netaan0,075 euroceen voor neta

t ook een raVer. Op basisosten geraamen iets ande

enreductie van 0

ee

deze zijn ijn de periode

nderbedrag

(cent/kWh)

12,4

12,0

10,8

10,3

10,0

reductie gie-land in

geleverd gerekend uli 2016).

10 euro–maal

ebruikt: Crown

nsluiting in ent per ansluiting

ming van s van md op ere

0,5 eurocent

38

Juli 2016

Figuur 1

7.I44 – Alter

rekenmevan lagerECN (201

In Crown500 MW w50 km uitgegevensVer. Bij oaansluitinOok is gede kust) gehantee

2 Investering

Offshore p

Offshore t

Offshore s

Reactor

Bekabelin

Substation

Ontwikke

Totaal

* Geba

** Koste

terug

De tabel voor een rekening

18 Voor e

19 CrownEstate

20 In onzenetweverliezDC-netaan datussen18-2-2van ee

rnatieven voor

thodiek hantre investerin5).

Estate (2012windpark op t de kust ligts hebben we onze berekenng van een 7ecorrigeerd vop basis van

erd.20

gskosten aanslu

platform

transformer

schakelapparat

ng

n op land

lingskosten

seerd op wissel

en per km kabel

g). Afstand tot a

laat zien da park van 70 van de beka

een beschrijving

Estate 2012. P 13th February

e analyse zijn wrk dat alleen gezen relatief grootwerken noodzaat voor IJmuiden de 80 en 100 k016). In deze a

en AC-netwerk.

meestook biom

teert dan hengskosten voo

2) zijn de in zee, bottomt.19 De koste de kosten gning hebben700 MW parkvoor de verdn de kabelkos

uiting IJmuiden

tuur

lkoers 2011, £ 1

l zijn omgereke

aansluitpunt be

at de investe00 MW. Het gabeling.

g van de verschi

Potential for off 2012. Gebasee

we uitgegaan vaeschikt is voor aot zijn. Voor aaakelijk, die duun Ver een AC nekm ligging uit denalyse zijn we

massa in kolenc

et ECN-modeor netaanslu

vesteringskom-up gepreseen bedragen geraamd voor we veronde

k lineair toenere ligging vsten per km

n Ver op landel

Inve

500

1 = € 0,87. Bron

end voor een 70

edraagt naar sch

ringskosten grootste dee

illen, zie www.

fshore transmissrd op kostenda

an de kosten vanaansluitingen opansluitingen op urder zijn maar etwerk nog net e kust (Bron: tedaarom, confor

centrales

l18, lijkt het iting in IJmu

osten voor deenteerd voorzo’n € 260 mr een 700 MW

ersteld dat denemen met hvan IJmuiden die in Crown

lijk netwerk (€

steringskosten

0 MW en 50 km

(€ mln)

46

12

10

6

124

46

20

260

: Eurostat.

0 MW park € 3,

hatting 85 km.

zijn geraamdl van de kost

tki-windopzee.

sion cost reductta uit het jaar 2

n een zogenaamp relatief korte langere afstand minder netverl rendabel is, om

elefonisch intervrm ECN (2015),

er op dat TKuiden Ver da

e aansluitingr een fictief mln. Op basisW park in IJme kosten voo

het vermogenn Ver (zo’n 8n Estate (201

€ mln)*

Invester

700 MW

6

0

6

4

6

0

0

5 mln per km (

d op zo’n € 4ten komt voo

nl/page/slug-js

tions. A report 2011.

md AC netwerk.e afstand, omdad zijn zogenaamliezen kennen. Tmdat het kantelview dhr Van de uitgegaan van

KI uitgaat an

g van een park dat s van deze muiden or de n. 5 km uit 12) zijn

ringskosten

W en 85 km

(€ mln)

65

17

14

8

295**

65

28

490

heen en

490 mln or

sanpf

to The Crown

. Dit is een at de net-mde TenneT geeft lpunt ligt er Hage, de kosten

39

Juli 2016

7.I44 – Alter

Deze invekunnen wvan 700 Mraming bjaren rel Uitgaandvoor netimet de k(2,6 tot 2 De kostenTKI- modIn Crownten opzicuitgegaan

Kosten IAls we uibedragenen berekkWh. De daarmee netaansluin Zuid-Heurocentwordt uitinclusief van biomdan 1 mi

21 De rap

€ 2,8 mbedragkostenzee incaanslumakenversus afgezedat bij

22 Email

23 Uitgan0,5 eu

24 In Hoocent pjaarlijZuid eHoofdsZuid. Mbeperkzijn afgerapp

rnatieven voor

esteringskostworden afgelMW.21 De kosinnen een reatief volatie

e van investinvesteringenkosten voor n2,8 eurocent

n geven het del en Crown Estate (2012chte van de dn van een ko

IJmuiden Vitgaan van een de totale kening op bas maximale ko op 9,6 eurouiting). Dit b

Holland Zuid t24 netaanslutgegaan van netaansluiti

massa. Over eljard euro go

pportage laat namln/MW bedraggen de investerin zijn relatief beclusief bekabeliiting op zee zel

n dat het aantal 4400). De SDE-

et. Dat is met eij het offshore st

de heer Lensink

ngspunt in de Karocent per kWh

ofdstuk 3,2 van er kWh in 2017kse kostenreducchter 1,55 eurostuk 3.2. De totMet deze correckt (€ 4 mln lagefgerond op tientporteerde result

meestook biom

ten zijn ongeleid op basisstenraming iealistisch ranel en zijn ste

teringskostenn zo’n 2,6 eunetwerk aan t per kWh).

maximale ben Estate (2012) wordt eendoor hen gepostenreducti

Ver totaal (en kostenred

kosten voor esis van Crowosten voor e

ocent (7,27 ebedrag is lag in Hoofdstukiting). Dit be de kosten vaing zo’n € 12een periode oedkoper da

amelijk zien dagen en inclusiefingen voor een eperkt. DNV GLing. In ECN (201lfs lager dan del vollasturen va-subsidie wordt igen netaansluitation van Tenn

k, 23-2-2015.

amerbrief is dath voor zijn reke

de rapportage i7. Dit bedrag is gctie van 0,075 eocent in plaats vtale kosten bedctie zouden de er) uitvallen dantallen in Hoofdstaten.

massa in kolenc

eveer 20% la ECN (2015),s voorgelegdnge ligt. Neterk afhankeli

n van € 490 murocent per zee in het T

edrag weer, 2) zijn geban reductie gepresenteerdee van 0,3 eu

(tenderbedductie van 0een netaansln Estate (20

een windparkeurocent tener dan de gek 3.2 (10,75 etekent dat an een extra20 mln per javan 8 jaar isn meestook

t de investeringf een aansluiting park van 700 ML (2014) gaat uit15) zijn de opere variant exclusn de variant inc namelijk uitbeting op het landneT op de Noord

t TenneT 15% vaning neemt.

is gerekend megebaseerd op deurocent zijn dvan de gerapporagen hiermee kosten van Alten is gerapporteestuk 3.2, heeft

centrales

ager dan de m, namelijk € d aan ECN, daansluitingskjk van mater

mln per jaarjaar. Deze r

TKI Flow-mod

aangezien dseerd op heteschat van 1e data. In derocent tusse

rag en neta,3 eurocent uiting op zee12), ongevee

k, inclusief nderbedrag peraamde kost eurocent tede kosten va

a park in IJmaar goedkopes het totale a van biomass

gskosten inclusig op land € 3,7

MW € 630 mln int van 1% van derationele kostenief aansluiting oclusief aansluititaald over de std (IJmuiden), edzee.

an de jaarlijkse

t kosten voor nee raming van 20e kosten voor arteerde 1,7 eur 12,3 eurocent vernatief 1 (incluerd in Hoofdstu deze correctie

meerkosten 630 mln voodie aangevenkosten blijkeriaalprijzen.

r, bedragen draming komt del voor het

de data van ht jaar 2010 e0% in het ja

e Kamerbriefen 2015 en 2

aansluiting tussen 2011 e, uitgaandeer 2,3 euroc

netaansluitinplus 2,3 eurocten voor eennderbedrag an Alternatie

muiden Ver, oer zijn dan malternatieve sa.

ief aansluiting o mln/MW. Omgen IJmuiden Ver. e LCOE van een n van variantenop land. Dit heeing op zee lagestroom die op heen zonder netaa

e kostenreductie

etaansluiting va015. Uitgaandeaansluiting in Zurocent per kWhvoor Zuid-Hollausief aansluitinguk 3,2. Omdat d echter geen in

die or een park n dat de en over de .22

de kosten overeen jaar 2010

het en 2011. ar 2020 f wordt 019.23

g) en 2019, e van TKI ent per g, komen cent n windpark plus 1,55 ef 1, als ook meestook pakket

op land erekend De O&M windpark op n inclusief eft er mee te r is (4200 et net wordt

ansluiting is

e van

an 1,7 euro- van een uid-Holland in

andse kust g op land) de resultaten vloed op de

40

Bijla

Centrale

Drax

Avedore I

Studstrup

Tilbury

Som en

gemiddelde

SDE+ 2016

Juli 2016

age B

Tabel 16

Netto

vermogen,

MWe

1.980

250

350

1.060

e

3.640

7.I44 – Alter

Uitgomb

In de SDEvoor mee inves

voor vaste

dalin varia Vergelijkrendemevan de in

6 Vergelijkin

Ombouw-

kosten, M€

863

100

174

555

1.692

Voor het de volgen een j

gemid een i

elekt speci vaste varia de op

centrAmer

rnatieven voor

gangspbouw

E+ regeling westoken van teringskosteeventuele da

e operationelg van het nebele operati

king van de inntsdaling me

n de SDE+ aa

ng investeringsk

Specifieke

investering,

€/kWe

436

400

498

523

465

450

berekenen vnde gegevenaargemiddeddeld thermnvestering v

triciteitsprodfieke investe

e operationelbele operatiperationele krales of kolenr 8.

meestook biom

punte Amer

wordt uitgegabiomassa (zi

en: € 450/kWaling van hele kosten: €

etto elektriscionele kosten

n de SDE+ aaet enkele prngehouden p

kosten en rend

Rendement

voor ombou

4

4

3

3

4

van de onrenns: ld netto elek

misch rendemvoor 385 MWeductie; eringen van le kosten vaionele kostenkosten zijn iencentrales u

massa in kolenc

en ber 8-ce

aan van de vie Eindadvies

We geconvertt netto elekt 30/kWe (nieche rendemen: 0,3 €ct/kW

angehouden aktijkcijfersparameters (

dement

uw

Rendeme

na ombou

40%

41%

38%

37% 35,

41%

ndabele top

ktrisch rendement van 10%e aan geïnsta

€ 450/kWe, n € 45/kWe,n van 0,3 euets hoger ge

uit de jaren ’

centrales

rekenentral

volgende ecos basisbedragteerd vermogtrische rendeet gecorrigeeent); Whe.

investerings illustreert d(zie Tabel 16

ent

uw

Verhoud

rendeme

voor en

30% 95

39% 95

voor deze si

ement van 36; alleerd verm

maximale e maximale erocent per kschat als voo90 vanwege

ning Sle

onomische kegen SDE+ 20gen (niet gecement); erd voor eve

skosten en de represent6).

ding

ent

na

Opmerki

Inclusief

duurverl

5,4% Eigenlijk

vermoge

750 MWe

worden o

nieuwe m

bijgeplaa

5,1%

ituatie is uitg

6% en een ja

mogen, maxim

lektriciteitspelektriciteitskWhe; or nieuwe ko

e de ouderdo

SDE+

entallen 16): corrigeerd

entuele

tativiteit

ing

levens-

ening

k afname

en tot

e, maar er

ook geen

molens

atst

gegaan van

aar-

male

productie; sproductie;

olen-m van de