Nadelige effecten van pogingen tot controle van oncontroleerbare

pijn.

Doctorandus : Petra De Vlieger

Promotor : Prof. Dr. Geert CrombezBegeleidingscommissie :

Dr. Debora Vansteenwegen

Prof. Dr.Jan De Houwer

Prof. Dr. André Vandierendonck

Dr. Sabine Anne Janssen

Situering : Seligman: aangeleerde hulpeloosheid

Het niet hebben van controle = negatief

Is dat altijd zo negatief ???

Controle versus geen controle

Wat zegt onderzoek over controleverlies ???

Nadelige effecten van pogingen tot controle bij oncontroleerbare

pijn experimenteel & klinisch luik

Theoretische achtergrondBrandstädter & Rothermund (1998):

controleverlies hoge quality of life

bejaarden

Contradictie ????

Oplossing : assimilatieve en accomodatieve coping

Stressvolle situaties : responsenAssimilatieve coping : situatie aanpassen aan

eigen normen, wensen, doelstellingenCfr. Problem-solving (Mikulincer, 1994)

Primary control (Rothbaum, 1982)

Accomodatieve coping : eigen waarden, wensen, doelstellingen, attitudes e.d. aanpassen aan de

situatieCfr. Emotion focused strategy (Mikulincer,1994)

Secondary control (Rothbaum, 1982)

Experimenteel luik :

Onderzoeksvragen• Gaat het blijven hanteren van assimilatieve

copingstrategieën, in een oncontroleerbare aversieve situatie, gepaard met meer anticipatie-angst, meer piekeren, meer aandacht voor de aversieve prikkels, meer negatieve reacties ?

• Is er een invloed van de mate waarin mensen catastroferen op anticipatie-angst, piekeren, aandacht voor de aversieve prikkels en negatieve reacties ? Wordt dit effect versterkt door dreiging ?

Experimentele operationalisering

Exp. 3 condities, telkens opgebouwd uit 2 fasen

cond 1 : ‘controle’ conditie : fase 1 = fase 2 : controle over aversieve prikkel

cond 2 : ‘gebrek aan controle’ conditie : fase 1 = fase 2 : geen controle over aversieve stimuli

cond 3 : ‘verlies van controle’ conditie : eerste fase : controle over aversieve prikkels (cfr. Cond 1)

tweede fase : controleverlies = geen controle (cfr. Cond 2)

Meten van anticipatie-angst, piekeren, aandacht voor relevante stimuli, negatieve

reacties t.o.v. de aversieve stimuli

Registratie van psychofysiologische reacties : huidgeleidingsresponsen

Self-Assesment Maniken (SAM) : self rating scale over arousal en valentie

Graphic Rating Scales over anticipatie-angst voor pijn, piekeren & catastrofale gedachten over pijn

Self-Assesment Maniken SAM

valentie

arousal

dominantie

Onderzoekshypothesen : experimenteel luik

1. Blijven hanteren van assimilatieve copingstrategieën ; m.a.w. volharden in zijn pogingen vat te krijgen op de omgeving, in een aversieve situatie zal leiden tot meer anticipatie-angst voor aversieve stimuli, meer piekeren erover, meer aandacht voor relevante stimuli en meer negatieve reacties t.o.v. aversieve stimuli.

2. Mensen die veel catastrofale gedachten hebben, zullen meer anticipatie-angst hebbenvoor aversieve stimuli, meer piekeren erover, meer aandacht hebben voor relevante stimuli en meer negatieve reacties vertonen t.o.v. aversieve stimuli. Deze effecten zullen versterkt worden onder bedreigende omstandigheden.

Vandaar : Klinisch luik

Onderzoeksvragen

Is er een verband tussen assimilatieve versus accomodatieve coping, angst voor pijn, piekeren over pijn, aandacht voor pijnrelevante stimuli en karakteristieken van chronische pijn ; intensiteit,

beperkingen en chronisch worden van problemen?

Mensen die vaak geconfronteerd worden met pijn en verlies van controle over hun pijn zijn de

chronische pijnpatiënten

Operationalisering (1) : klinisch luik

VragenlijststudieFragen zum Umgang mit Problemen : assimilatieve en associatieve coping

Pain Catastrophizing scale (PCS) : catastrofale gedachten

over pijn

State Trait Anxiety Inventory (STAI) : trek-toestandsangst

Worry Domaines Questionnaire (WDQ) : piekeren

Self rating scales i.v.m. pijnkarakteristieken

Fragen zum Umgang mit Problemen (Brandstädter & Rothermund)

Vragenlijsten die problem-solving of coping in het algemeen bevragen, hebben geen predictieve waarde bij chronische pijnpatiënten aanpassing vragenlijst!

Assimilatieve coping : • Wanneer mijn pijn verergert, vergroot ik mijn inspanningen om de pijn onder controle te krijgen.

• Ik zal dan enkel helemaal tevreden zijn, wanneer ik geen pijn meer heb

Accomodatieve coping :•Ik kan mij goed aanpassen aan de beperkingen door mijn pijn

•Hoewel de pijn het leven soms moeilijk maakt, ga ik toch telkens na hoe ik er het beste van kan maken

Accomodatieve coping :

Operationalisering (2) : klinisch luik longitudinaal onderzoek

Wat is de predictieve waarde van assimilatieve en accomodatieve coping, angst voor pijn, catastrofale gedachten en piekeren over pijn, voor pijnkarakteristieken bij chronische rugpijnpatiënten.

•Vragenlijst : omgaan met pijn•Pain Catastrophizing Scale (PCS)•State-Trait-Anxiety-Inventory (STAI)•Worry-Domains-Questionnaire (WDQ)•Self-rating Scales over pijnkarakteristieken : intensiteit van de pijn, chroniciteit en beperkingen

Onderzoekshypothesen : klinisch luik

1. Chronische rugpijnpatiënten die geneigd zijn assimilatieve copingstrategieën te hanteren en dus de situatie naar hun hand proberen te zetten, zullen meer angst voor pijn vertonen, meer piekeren over pijn, meer aandacht hebben voor pijnrelevante stimuli,

2. daarmee samenhangend een hogere pijnintensiteit ervaren en meer beperkingen ondervinden van hun pijn,

3. langer lijden onder de problemen (chroniciteit)