Na de vlucht - ARQ Centrum’45 · 2017. 2. 10. · Na de vlucht 24 3 2016 Participatie en Herstel...

3 201622 Participatie en Herstel

RENATE SMID EN SABINE VERMIN

Na de vluchtEen op herstel gericht behandelaanbod voor getraumatiseerde vluchtelingen

Equator Foundation is partner in de Arq Psychotrauma Expert Groep en biedt behandeling aan vluchtelingen, asielzoekers en slachtoffers van mensenhandel met traumagerelateerde psychopathologie (veelal een posttraumatische stress-stoornis, PTSS). Mensen raken door systematisch geweld of misbruik en onge-wilde migratie niet alleen psychisch uit balans, maar verliezen ook het houvast aan hun sociale omgeving en hun rol daarin. Daarom biedt Equator naast trau-mabehandeling ook begeleiding bij herstel op verschillende levensgebieden.Onlangs rondde Equator een tweejarig project ‘Maatschappelijke participatie van getraumatiseerde vluchtelingen’ af. Hierin werd een op sociaal en maat-schappelijk herstel gericht behandelaanbod ontwikkeld, ten behoeve van het laatste deel van het behandeltraject. Dit behandelaanbod is gebaseerd op de methodiek van Systematisch Rehabilitatiegericht Handelen (SRH).1

Mariam is een 43-jarige vrouw, afkomstig uit Afghanistan. Als jongste uit een gezin met vier kinderen groeide ze op op het platteland en later in de hoofdstad Kabul. Mariam had een goed leven en er was geld voor een universitaire opleiding. Aan dit alles kwam door de burgeroorlog een einde. Ze moest stoppen met haar opleiding; er waren bombarde-menten, en er lagen lijken op straat. Ook Mariam en haar familie ontkwamen niet aan het oorlogsgeweld. Zij en haar zus werden gevangen genomen, verkracht en uitgehon-gerd. Haar vader werd gedwongen te kiezen: óf zij óf haar zus zou vrijgelaten worden.

Bijschrift: tekeningen van een oud-deelnemer aan de herstelgerichte dagbehandeling

2016_03_Participatie_en_Herstel_BW.indd 22 2-9-2016 17:14:24Afgedrukt voor: ; IP92.111.110.64

PDF beschikbaar gesteld voor www.equatorfoundation.nl

Participatie en Herstel

Na de vlucht

3 2016 23

Vader koos voor haar zus, een voor Mariam extreem pijnlijk besluit. Na nog een aantal afschuwelijke dagen gevangenschap werd ze toch vrijgelaten. Met haar familie vluchtte ze meteen Kabul uit, terug naar het platteland. Daar probeerde ze haar leven weer op te pakken. Wegens de ondraaglijkheid van de herinneringen aan haar gevangenschap be-sloot ze echter een einde te maken aan haar leven. Toen haar zus achter haar suïcideplan kwam besloot deze haar te helpen Afghanistan te ontvluchten, om elders een nieuw le-ven op te kunnen bouwen. Met een smoes is Mariam teruggegaan naar Kabul, waar ze is meegegeven aan een reisagent. Een dag later kwam ze in Nederland aan.In Nederland kreeg Mariam in tegenstelling tot veel andere vluchtelingen vrij snel een verblijfsvergunning en een woning, en volgde ze de inburgeringscursus. Ze ontmoette een leuke man, trouwde, en kreeg drie kinderen. Intussen probeerde ze haar pijn weg te stoppen, maar de gedachten aan haar familie en de verkrachtingen tijdens de oor-log achtervolgden haar. Ze kreeg last van nachtmerries, durfde niet meer te slapen, was overdag schrikachtig en voortdurend op haar hoede, en ze vertrouwde niemand meer. Contact maken met landgenoten durfde ze niet, bang om verraden en opgepakt te wor-den.Bij Stichting Centrum ’45 startte ze met een behandeling voor de aldaar geconstateerde posttraumatische stressstoornis. Na een stabilisatieperiode, gevolgd door intensieve traumabehandeling, werd ze aangemeld bij Equator Foundation. Ze zocht hulp bij het oppakken van activiteiten en aangaan van sociale contacten. Uiteindelijk wilde ze ook gaan werken.

Achtergrond van vluchtelingen in Nederland

Iedere vluchteling heeft een eigen vluchtverhaal. Er is ook sprake van grote di-versiteit in herkomst, leeftijd, gezinssamenstelling, cultuurbeleving, religie, oplei-ding en werkervaring. Ondanks dat hebben vluchtelingen enkele veelvoorkomende overeenkomsten: onvrijwillige migratie, traumatische ervaringen, en de zorg om achtergebleven familie en vrienden. Velen hebben extreme vormen van geweld er-varen, wat het vertrouwen in de medemens ondermijnt en leidt tot schuldgevoelens, gevoelens van rouw en verlies van eigenwaarde.

Eenmaal in Nederland hopen vluchtelingen ondanks alle ervaringen en verliezen een nieuwe toekomst op te bouwen. In plaats daarvan volgt vaak een lange periode van onzekerheid over de toekomst. Hoop houden is een grote opgave wanneer onzekerheid het dagelijks leven beheerst. Ook het lange verblijf in een asielzoe-kerscentrum zonder zinvolle daginvulling heeft grote negatieve gevolgen voor het welbevinden. Wanneer vluchtelingen na een jarenlange procedure uiteindelijk een verblijfsstatus krijgen, blijft een deel van hen angstig: wegens traumatisering, maar ook door onzekerheid over het lot van achtergebleven dierbaren. Ook is er rouw: om het verlies van deze dierbaren, maar evenzeer van de eigen cultuur en de eigen sociale status, toekomstverwachtingen en identiteit.

Bijschrift: tekeningen van een oud-deelnemer aan de herstelgerichte dagbehandeling



Na de vlucht


Getraumatiseerde vluchtelingen in de ggz

Ook al zijn er veel psychische klachten; daar hulp voor zoeken is voor de meeste vluchtelingen een erg grote stap. Niet alleen is het lastig de weg te vinden, vanuit veel culturele opvattingen rust er ook een taboe op psychische problemen (Beenak-ker-Schelee, 2011). Vluchtelingen die uiteindelijk wel hulp vragen, hebben klachten op veel verschillende levensgebieden.

Psychische en lichamelijke kwetsbaarheidDoor ondergaan geweld of onderdrukking kan een emotionele disbalans ontstaan, waardoor vluchtelingen met heftige emoties reageren op stressvolle situaties. De emotionele reacties kunnen de vorm aannemen van angsten, depressies, psycho-tische fenomenen, nachtmerries en slaapproblemen (Rohlof, 2003). Er kan een chronisch gevoel van onveiligheid ontstaan. Veelvoorkomende klachten zijn herbe-levingen, concentratie- en geheugenstoornissen, grote prikkelbaarheid, chronische vermoeidheid, overmatige waakzaamheid, gevoelens van vervreemding van ande-ren en schuld- en schaamtegevoelens.De meeste getraumatiseerde vluchtelingen ervaren tevens lichamelijke klachten. Deels zijn deze aan stress gerelateerd, deels zijn ze een gevolg van ondergaan geweld of gebrekkige medische zorg in het land van herkomst, of zijn ze ontstaan tijdens de vlucht (Gerritsen e.a., 2005). In de hulpvraag staan de lichamelijke klachten in eerste instantie vaak voorop.

Sociale en maatschappelijke kwetsbaarheidGetraumatiseerde vluchtelingen worden vaak door hun klachten beperkt in hun activiteiten en deelname aan het maatschappelijk leven. Dit blijkt onder andere uit de lage arbeidsparticipatie van deze groep. Ook doen ze relatief weinig vrijwil-ligerswerk, en nemen weinig deel aan sociale of sportieve activiteiten. Bovendien hebben ze door hun emotionele disbalans vaak problemen met de naaste familie en vrienden, of op het werk.

Waarom een herstelgerichte behandeling?

Als we vluchtelingen willen helpen om te participeren, is behandeling van het trau-ma alleen ontoereikend. Na behandeling belemmeren restklachten vaak het oppak-ken van sociale contacten en activiteiten in de eigen omgeving. De kans op terugval is dan groot. Daarnaast kan gebrek aan steun in de thuissituatie leiden tot een sterke afhankelijkheidsrelatie met de hulpverlening.

Een herstelgerichte behandeling kan getraumatiseerde vluchtelingen ondanks hun slachtof ferschap hoop en zicht geven op een zinvol leven in hun nieuwe land.

Het versterken van eigen kracht en het vergroten van steun in de eigen omgeving is voor vluchtelingen met PTSS dus essentieel. Een herstelgerichte behandeling kan




Na de vlucht

3 2016 25

getraumatiseerde vluchtelingen ondanks hun slachtofferschap hoop en zicht geven op een zinvol leven in hun nieuwe land. Actieve ondersteuning door hulpverleners richt zich vanuit de herstelgerichte benadering tevens op de omgeving. Vluchtelin-gen hebben echter vaak te maken met discriminatie, en lopen aan tegen een gebrek aan kennis en daaruit voortvloeiende onbegrip voor traumagerelateerde klachten. Een herstelgerichte behandelmethodiek moet dan ook specifiek worden toegespitst op de doelgroep.

Onderzoek en ontwikkeling methodiek

De bedoeling van het project ‘Maatschappelijke participatie van getraumatiseerde vluchtelingen’ was om voor vluchtelingen een behandelaanbod te ontwikkelen dat daadwerkelijk bijdraagt aan het vinden van zinvolle dagbesteding en het opbouwen van een sociaal netwerk in de eigen leefomgeving.Daartoe heeft Equator allereerst onder bestaande herstelgerichte methodieken ge-inventariseerd welke methodiek het best aansloot bij de behoefte van de doelgroep, of daaraan kon worden aangepast. Zo is het belangrijk dat in de behandeling reke-ning wordt gehouden met traumagerelateerde klachten, taalachterstand, psychoso-matische klachten en verlieservaringen. Uit deze inventarisatie kwam Systematisch Rehabilitatiegericht Handelen (SRH) naar voren als meest geschikte methodiek. Individuele Plaatsing en Steun viel af, omdat deze specifiek gericht is op verkrij-gen en behouden betaald werk, iets waar veel vluchtelingen eerder nog niet voor in aanmerking kwamen vanwege wettelijke beperkingen. De Individuele Rehabili-tatiebenadering (IRB) methodiek is sterk individueel gericht en kan minder goed aangepast worden aan de doelgroep.SRH is een methodische werkwijze die is gebaseerd op drie principes: herstel- en krachtgericht werken en de presentiebenadering (Den Hollander, Wilken 2011). Het werken vanuit de SRH-methodiek is van belangrijke meerwaarde voor de doel-groep. De herstel- en krachtgerichtheid van de methodiek helpt vluchtelingen bij het opbouwen van zelfvertrouwen en het loslaten van slachtofferschap. Verlies van ver-trouwen in de medemens ondermijnt bij veel vluchtelingen het initiatief; vanuit de presentiegerichte benadering is het opbouwen van een vertrouwensband essentieel. SRH kan als basismethodiek goed gecombineerd worden met methoden die al ef-fectief zijn gebleken bij de doelgroep getraumatiseerde vluchtelingen. Daarom is met cliënten en medewerkers van Equator in kaart gebracht welke interventies uit het reeds bestaande behandelaanbod maatschappelijke participatie zouden kunnen helpen vergroten. Daaronder vielen bijvoorbeeld interventies gericht op vergroten van het vertrouwen en zelfvertrouwen (zie later), en rollenspellen over werksitua-ties. Ook vonden werkbezoeken plaats bij diverse zusterorganisaties die behande-ling bieden aan getraumatiseerde vluchtelingen. Hun ervaringen zijn meegenomen in het werkmodel. De begeleidingscommissie van het project, bestaande uit Marion Ammeraal, Doortje Kal en Hilleke Linthorst, heeft met haar kritische en open blik een belangrijke bijdrage geleverd aan de kwaliteit van het werkmodel.



Na de vlucht


Vorm

Het ontwikkelde behandelaanbod kent een groepsgewijze en een individuele com-ponent. De groepsbehandeling bestaat uit een programma van een half jaar waarin verschillende modules worden gevolgd. Deelnemers van het programma komen hiervoor één dag per week naar Equator. Tijdens individuele begeleiding wordt ge-richt gewerkt aan persoonlijke doelen om maatschappelijke participatie te vergro-ten.

Individuele begeleiding

Alle cliënten die deelnemen aan de herstelgerichte dagbehandeling krijgen een the-rapeut toegewezen. Samen met deze begeleider onderzoekt de cliënt zijn toekomst-wensen en worden doelgerichte taken en vorderingen besproken. De werkwijze in de individuele begeleiding volgt de SRH-methode, maar is aangepast aan de doelgroep door simpel taalgebruik, lager tempo, rekening houden met traumagere-lateerde restklachten en cultuurverschillen. De belangrijkste aanvulling is aandacht voor de invoeging in de Nederlandse maatschappij met behoud van eigen normen en waarden. Zo kan het zijn dat het voor de cliënt gebruikelijke gedrag tijdens het kennismaken met een nieuw persoon, zich bijvoorbeeld uitend in het mijden van oogcontact, sterk verschilt van hetgeen in onze cultuur sociaal wenselijk is.

De individuele begeleiding bestaat uit de volgende stappen:• opbouwen en onderhouden van een ‘werkzame’ relatie;• verzamelen van informatie en met de cliënt een persoonlijk profiel maken;• de cliënt helpen wensen te formuleren, keuzes te maken en doelen te stellen;• de cliënt helpen een persoonlijk plan te maken;• het plan helpen uitvoeren;• het proces volgen; leren, evalueren en bijstellen.(Den Hollander & Wilken, 2012)Deze stappen zijn in het werkmodel van Equator opgenomen.

Mariam: Toen ik in Nederland kwam was ik de draad kwijt. Ik was altijd iemand die graag planmatig te werk ging, maar nu wist ik niet meer hoe ik mijn leven moest plan-nen. Tijdens de individuele begeleiding onderzochten wij hoe ik kon werken aan mijn wensen en doelen. Het persoonlijk plan hielp mij om weer levensdoelen uit te stippelen. Zo ontdekte ik wat voor mij belangrijk is en hoe ik haalbare stappen kan nemen. Er werd rekening gehouden met wie ik ben en wat ik kan. Ik ben bijvoorbeeld wat schuchter en angstig, vertrouw niet gemakkelijk iemand en zoek niet snel contact. We maakten sa-men kleine stapjes, die ik zelf thuis durfde te maken. Mijn begeleider straalde hoop en vertrouwen uit waardoor ik mij gesterkt voelde om die stapjes te nemen.




Na de vlucht

3 2016 27

Het groepsaanbod

Als volgende aanpassing op de SRH-methodiek, die in principe een individuele aanpak is, is een groepsbehandeling ontwikkeld als aanvulling op de individuele begeleiding. Dit is voor sommigen noodzakelijk, omdat ze door verlies van hun eigen sociale netwerk thuis op niemand kunnen terugvallen voor voorlichting, uit-wisseling en oefening van kennis en vaardigheden. Uitwisseling met lotgenoten over kennis en individuele ervaringen in de kunst van het ‘overleven’ en het werken aan herstel is belangrijk bij het herwinnen van de regie over het eigen leven. Dit kan op zijn beurt leiden tot versterking van de eigenwaarde en het zelfrespect (Beenakker-Schelee, 2011). Daarnaast heeft het samen vaardigheden oefenen meerwaarde. Ook hierbij is de vertaling van eigen culturele gewoonten naar de situatie in Nederland belangrijk. Zo kan er soms enige creativiteit nodig zijn om het eigen eetpatroon vast te kunnen houden, zoals het gebruiken van een warme maaltijd als lunch.In de groepen is er veel ruimte om met en van elkaar te leren. De begeleidende vak-therapeuten hebben hierbij een belangrijke rol in het creëren van een veilig groeps-klimaat waarin rekening wordt gehouden met de traumagerelateerde klachten, cul-turele verschillen en verminderde taalvaardigheid. Om een gevoel van veiligheid te laten ontstaan dienen de grenzen van cliënten gerespecteerd en beschermd te worden. Het veelal zwijgen van een wat teruggetrokken cliënt wordt bijvoorbeeld geaccepteerd, en meer spraakzame cliënten worden op respectvolle wijze bejegend. Of begeleiders helpen tijdens een bijeenkomst vrouwelijke cliënten om naast een andere vrouw te kunnen zitten.Het groepsaanbod bestaat uit een ochtendprogramma en een middagprogramma.

Het ochtendprogramma’s Morgens werken cliënten aan het eigen herstelproces, het omgaan met kwetsbaar-heid en stress. Waardevolle SRH-thema’s als herstel, krachten en steun zijn gecom-bineerd met voor getraumatiseerde vluchtelingen bij uitstek belangrijke thema’s zoals gezondheid, stress, zelfvertrouwen. Bestaande vaardigheden worden ingezet om nog verder te herstellen.In het ochtendprogramma is er psychomotorische therapie (PMT). PMT richt zich op de lichaamsbeleving en op beweging. Met behulp van non-verbale technieken wordt gewerkt aan opbouw van vertrouwen, grenzen leren stellen en leren omgaan met stress en lichamelijke klachten ten gevolge van trauma. Door traumatische ervaringen zijn lichamelijk vaak ontregelingen ontstaan. De spieren zijn meer dan normaal gespannen en mensen kunnen een versnelde hartslag en ademhaling heb-ben. Ook hebben cliënten vaak juist moeite met het voelen van hun lichaam. Bij PMT leert men om lichamelijke spanning te herkennen, en hoe men deze kan ver-minderen. Door zich meer bewust te zijn van het eigen lichaam krijgt men meer grip op zichzelf, en daardoor krijgt men ook meer grip op de eigen emoties.Sport en spel gebeurt in groepsverband. Dat helpt bijvoorbeeld goed voor mensen die zich neigen af te zonderen vanwege ooit ondergaan geweld. Door samen te



Na de vlucht


sporten leert men weer op zichzelf en anderen te vertrouwen en plezier te hebben met anderen.

Door samen te sporten leert men weer op zichzelf en anderen te vertrouwen en plezier te hebben met anderen.

Ter vergroting van de zelfredzaamheid wordt veel aandacht besteed aan coping-vaardigheden. Wat kan de cliënt zelf doen om klachten te voorkomen of te ver-minderen? Cliënten maken hun eigen terugvalpreventieplan; dit instrument helpt om waarschuwingssignalen te herkennen en te erkennen. Hierbij wordt gebruikge-maakt van het ‘stoplichtmodel’. Wat zijn de signalen die men ervaart als het slechter gaat (bijv.: moeilijker in slaap komen, hartkloppingen, spierpijnen)? Welke signa-len ervaren anderen (bijv.: terugtrekgedrag)? Wat kun je doen als het slechter gaat (bijv.: bekenden opbellen, lichamelijke activiteiten, buiten wandelen) en wat kun-nen anderen doen?

Mariam: De oefeningen doe ik ook thuis. Daarna voel ik me meer ontspannen en heb ik weer energie. Ik voel mij sterker om wat te doen, bijvoorbeeld om naar buiten te gaan. Anders blijf ik de hele dag thuis.

Het middagprogramma’s Middags besteden we aandacht aan toekomstwensen en persoonlijke doelen. Centraal staan de levensgebieden wonen, werken, leren en vrije tijd. Op elk gebied stellen cliënten vast wat hun wensen zijn en hoe ze aan hun doelen kunnen werken. Begeleiders geven informatie en cliënten leren van elkaar door ervaringen te delen en elkaar tips te geven. Noodzakelijke vaardigheden om doelen te behalen wor-den geoefend: een praatje maken, solliciteren, informatie vinden over (vrijwilligers)werk. Cliënten bedenken huiswerkopdrachten om het geleerde thuis toe te passen.

Mariam: Ik heb veel gesolliciteerd op betaalde banen omdat ik geld moet sparen voor de toekomst van mijn kinderen. Tot mijn grote frustratie werd ik nergens aangenomen. Ik heb geleerd dat in Nederland vrijwilligerswerk een goede stap is naar betaald werk. In mijn vrijwilligerswerk leer ik hoe Nederlandse collega’s met elkaar omgaan en wat er van mij verwacht wordt.

Omdat het opnieuw opbouwen van een steunend netwerk essentieel maar niet een-voudig is, krijgen sociale vaardigheden en sociale hulpbronnen veel aandacht. Om de kennis te vergroten over de mogelijkheden tot participatie, leren cliënten te zoe-ken in de sociale kaart en worden zij geholpen om contact te zoeken met passende organisaties. Daarnaast worden externe organisaties zoals de vrijwilligerscentrale,




Na de vlucht

3 2016 29

een maatjesproject of het cliëntinformatiepunt uitgenodigd om te komen vertellen over de vele mogelijkheden die er zijn. Er worden ook uitstapjes georganiseerd naar externe organisaties. Deze bezoeken werken drempelverlagend; de stap om ook in de eigen omgeving eens binnen te lopen bij een organisatie wordt kleiner.In het middagprogramma worden oud-deelnemers uitgenodigd om te vertellen over hoe zij hebben gewerkt aan hun doelen. Waar liepen zij tegenaan? En belangrijker: hoe hebben zij gebruikgemaakt van persoonlijke krachten en de steun van anderen om te bereiken waar ze nu zijn? Oud-deelnemers fungeren zo als rolmodel en inspi-reren cliënten op hun weg naar herstel.

Mariam: Vroeger had ik talenten, maar toen ik in Nederland kwam heb ik daar niet meer mee gewerkt, dus ik was bang dat ik ze niet meer had. Ik heb weer ontdekt dat ik goed initiatief kan nemen en verantwoordelijk ben, en daar maak ik gebruik van om mijn doe-len te behalen.

Resultaten

Het ontwikkelde behandelaanbod is tijdens en na de pilot geëvalueerd door de vijf therapeuten die het programma uitvoeren en de eerste zeven cliënten die er-aan deelnamen. Door zowel therapeuten als deelnemers werd het behandelaanbod positief beoordeeld. De belangrijkste bevindingen uit de interviews zijn dat cliënten de benadering van hulpverleners respectvol en stimulerend vonden. Zij voelden zich gehoord door therapeuten en lotgenoten. Naast het delen van ervaringen von-den zij het leerzaam om in een veilige omgeving vaardigheden te oefenen. Cliënten noemden dat hun zelfvertrouwen was toegenomen en dat zij tevreden waren met de stappen die zij hadden gezet om hun doelen op het gebied van hun sociale netwerk en dagbesteding te behalen.Therapeuten gaven aan dat de methodiek hen handvatten bood om doelgerichter samen te werken met cliënten en collega’s. Er ontstaat meer ruimte voor de mo-gelijkheden, wensen en krachten van de cliënt en voor diens sociaal herstel. De ontwikkelde methodiek stimuleert volgens therapeuten de zelfredzaamheid van de cliënt en maakt hen minder zorgafhankelijk. De verschuiving van klacht- naar krachtgericht werken is wel een proces dat tijd nodig heeft. Voor veel cliënten is het een grote omslag om de aandacht te gaan richten op mogelijkheden in plaats van beperkingen en ‘slachtofferschap’.

Mariam: Ik heb bij het vrijwilligerswerk in het buurthuis veel ervaring opgedaan. Mijn werkgever heeft vertrouwen in mijn capaciteiten en heeft mij een horeca-opleiding aan-geboden.



Na de vlucht


Er is een pilotstudie gedaan naar de veranderingen in empowerment ervaren door deelnemers die gedurende drie maanden deelnamen aan het behandelprogramma. Hiervoor zijn voor en na het programma diverse vragenlijsten afgenomen. Cliënten rapporteerden groei in de empowerment met name op de domeinen ‘sociale steun geven en ontvangen’, ‘vrijwillig werken’, ‘eigen wijsheid’ en ‘vermogen om de ei-gen kwetsbaarheid te hanteren’. De studie had een zuiver explorerend karakter en betrof een erg kleine onderzoeksgroep (zeven deelnemers), reden waarom er geen harde conclusies uit kunnen worden getrokken. Nader onderzoek is nodig om de daadwerkelijke resultaten van de methodiek vast te kunnen stellen, maar de eerste resultaten zijn veelbelovend.

Conclusie en toekomst

Na traumabehandeling houden getraumatiseerde vluchtelingen veel restklachten die belemmerend werken op activiteiten en sociale contacten. Om die reden is er een herstelgericht behandelaanbod ontwikkeld om participatie van deze doelgroep te bevorderen. Hierin wordt een op de doelgroep toegesneden vorm van de me-thodiek ‘Systematisch Rehabilitatiegericht Handelen’ toegepast. Ervaringen in het verleden en in het hier-en-nu worden vertaald naar krachten en mogelijkheden om te werken aan doelstellingen voor de toekomst. Uit de eerste resultaten blijkt dat de methodiek de ervaren empowerment van getraumatiseerde vluchtelingen vergroot bij aangaan van sociale contacten en oppakken van vrijwilligerswerk, en bijdraagt bij aan het verminderen van de zorgafhankelijkheid. Nader onderzoek naar de ef-fecten is echter nodig. Equator zal het ontwikkelde programma voortzetten, en gaat de methode ook eer-der in het behandeltraject inzetten. Een voorbeeld daarvan is het invoeren van een herstelgerichte intake in de intakeprocedure. De methode kan ook toepasbaar wor-den gemaakt voor een bredere doelgroep. Zo kunnen bijvoorbeeld asielzoekers of slachtoffers van mensenhandel ook profijt hebben van een meer op herstel gerichte benadering, en is de methodiek in iets aangepaste vorm ook zeer bruikbaar voor andere doelgroepen met traumagerelateerde klachten.

Renate Smid en Sabine Vermin zijn respectievelijk socioloog/ergotherapeut en orthopedagoog/er-gotherapeut en hebben het project ‘Maatschappelijke participatie van getraumatiseerde vluchtelin-gen’ opgezet en uitgevoerd.

Noot 1 Ontwikkeling van de methodiek is financieel mede mogelijk gemaakt door subsidie van Fonds Nuts-

Ohra.




Na de vlucht

3 2016 31

LiteratuurBeenakker-Schelee, G. (2011). Een op herstel gerichte behandeling van vluchtelingen met PTSS. Sociale Psychi-

atrie (96), p.33-41.Gerritsen, A.A.M., Ploeg, H.M. van der, Devillé, W., Lamkaddem, W. (2005). ‘Gevlucht – Gezond?’ Een onderzoek

naar de gezondheid van, en het zorggebruik door asielzoekers en vluchtelingen in Nederland. Utrecht: NIVEL. Ge-raadpleegd september 2014, http://www.nivel.nl/sites/default/files/bestanden/Gevlucht-Gezond-2006.pdf

Hollander, D. den, Wilken, J. (2011). Zo worden cliënten burgers. Praktijkboek Systematisch Rehabilitatiegericht Handelen. Amsterdam: Uitgeverij SWP.

Hollander, D. den, Wilken, J. (2012). Handboek Integrale Rehabilitatie Benadering. Theorie en praktijk van het Syste-matisch Rehabilitatiegericht Handelen. Amsterdam: Uitgeverij SWP.

Rohlof, H. (2003). Vluchtelingen: migratie en gezondheid. Geraadpleegd januari 2014, http://www.rohlof.nl/vluchtelingen/vluchtelingen-migratie-en-gezondheid/



Na de vlucht - ARQ Centrum’45 · 2017. 2. 10. · Na de vlucht 24 3 2016 Participatie en Herstel...

Documents

Transcript of Na de vlucht - ARQ Centrum’45 · 2017. 2. 10. · Na de vlucht 24 3 2016 Participatie en Herstel...