6 MMNieuws 2009 # 36 MMNieuws 2009 # 3

Eindhoven kent een sterke concentratie aan

creatieve bedrijvigheid en activiteit. Met onge­

veer 9% van de werkgelegenheid maakt de

creatieve industrie een belangrijk deel uit van

de regionale economie. De afgelopen jaren zijn

diverse creatieve industrie initiatieven gelan­

ceerd, variërend van de Dutch Design Week tot

het STRP festival. Eindhoven kent ook een grote

diversiteit aan organisaties die betrokken zijn bij

de creatieve sector, zoals Syntens, Design Con­

nection Eindhoven en stichting Alice. Vorig jaar

is het zogeheten Ondernemersplein geopend

en is de Kamer van Koophandel gestart met

zogenaamde ‘creapoints’ ter ondersteuning van

het creatieve MKB.

Op nationaal niveau wordt het belang van

de creatieve industrie steeds breder erkend. Na

het benoemen van de creatieve industrie als

‘sleutelgebied’ door het Innovatieplatform is

een programma cultuur en economie ontwikkeld

door de Ministeries van EZ en OCW. De Europese

Commissie heeft 2009 ook uitgeroepen tot

Europees jaar van creativiteit en innovatie. In

Eindhoven is en wordt hierop ingespeeld met

onder meer een evenement voor creativiteit en

ondernemerschap (12 januari 2009, opkomst

250 ondernemers), een vastgoedsymposium met

als thema de huisvesting van de creatieve sector

(26 maart 2009, opkomst 300 ondernemers), de

regio business dagen (8­9 september 2009) en

de Dutch Design Week in oktober 2009.

De gemeente hanteert in een verkenning

naar de creatieve industrie begin 2008 twee

definities om inzicht te krijgen in cijfers over de

creatieve industrie: de beperkte TNO definitie

en een ruimere definitie van ETIN. Hieronder

volgt de TNO definitie:

‘De creatieve industrie is een specifieke vorm

van bedrijvigheid die producten en diensten

voortbrengt die het resultaat zijn van individuele

of collectieve, creatieve arbeid en ondernemer­

schap. Inhoud en symboliek zijn de belangrijkste

elementen van deze producten en diensten. Ze

worden aangeschaft door consumenten en zake­

lijke afnemers omdat ze een betekenis oproepen.

Op basis daarvan ontstaat een ervaring. Daar mee

speelt de creatieve industrie een belangrijke rol in

ontwikkeling en onderhoud van levensstijlen en

culturele identiteiten in de samenleving.’

In de definitie van TNO worden drie sectoren

onderscheiden: de kunsten, media en entertain­

ment, en de creatieve zakelijke dienstverlening.

In de ETIN definitie worden elf deelsectoren on­

derscheiden: Ambachten, Architectuur, Beeldende

Kunst en Antiek, Fotografie, Schrijven en Uitge­

ven, Televisie en Radio, Muziek, Podiumkunsten,

Reclame, Vormgeving en (Leisure) Software.

Voor beide definities geldt in Eindhoven dat

de creatieve industrie kleinschalig van aard is

(gemiddeld 4­5 personen per vestiging), de crea ­

tieve industrie over het afgelopen decennium

meer dan gemiddeld is gegroeid, en dat het

aantal vestigingen harder groeide dan de werk­

gelegenheid (die overigens bovengemiddeld was).

Volgens de TNO definitie is de creatieve werk -

gelegenheid in Eindhoven 3,6% (5.029 werkzame

personen in 2007), waarbij de werkgelegenheid

in de sector met 63% is gestegen over de afge­

lopen 11 jaar in vergelijking met gemiddeld 15%

groei van andere sectoren. De creatieve zakelijke

dienstverlening en de kunsten zijn het hardst ge­

groeid (met 80% en 72%). De creatieve zakelijke

dienstverlening bedraagt 63% van de creatieve

werkgelegenheid, in vergelijking met de kunsten

(18,7%), en media en entertainment (17,7%).

Volgens de ETIN definitie bedraagt de werk-

gelegenheid in de creatieve industrie van Eindho­

ven 9,1% (12.806 werkzame personen in 2007),

met een groei van 31% over de afgelopen 11 jaar.

De deelsectoren (leisure) software en architectuur

zijn het hardst gegroeid (met 207% en 110%) van

de 11 deelsectoren die onder de ETIN definitie

vallen. In termen van werkgelegenheid bepalen

(leisure) software en architectuur bijna 40% van

de creatieve werkgelegenheid (25% en 13%).

Enkele grote bedrijven zoals Atos Origin, Getronics

PinkRoccade en Logica nemen hiervan een

belangrijk deel voor de rekening.

Creatief beleid eindhoven trekt grote namen aanIn Richard Florida’s boek The flight of the creative class uit 2005 wordt het belang van de

aantrekkelijkheid van steden voor de creatieve klasse benadrukt. Steden concurreren vandaag

de dag steeds meer als magneten van creativiteit en bedrijven gaan, waar kenniswerkers gaan.

Zo ook is het voor de stad Eindhoven van groot belang zichzelf verder te ontwikkelen.

Tekst: Fancy van de Vorst

Het gebouw RK op Strijp-R in de ochtend

7

Van regionaal naar internationaal

De creativiteit in de stad maakt het mogelijk

om een diversificatie aan te brengen in de eco-

nomische basis. Op deze manier wordt Eindhoven

minder afhankelijk van grote bedrijven, zoals Daf

en Philips, en vallen fluctuaties in de economische

conjunctuur beter op te vangen. Creativiteit kan

het onderscheidend vermogen maken voor de

bedrijfsvoering, dienstverlening of product en dat

is, in deze tijd van kredietcrisis, een belangrijke

onderscheidende factor.

Maar de creativiteit van Eindhoven beperkt

zich niet tot de regio. Ook nationaal en inter­

nationaal profileert de stad zich op dit gebied.

Een goed voorbeeld is de WorldExpo 2010 in

Shanghai. John Körmeling, een Eindhovense

kunstenaar, realiseert daar, in opdracht van het

ministerie van Economische Zaken en het

ministerie van Buitenlandse Zaken, het Holland

Paviljoen voor de World Expo 2010 onder het

thema ‘Better City better Life’. Het paviljoen

wordt een straat met gebouwen waarin objecten

tentoongesteld worden. Eindhoven wil hier haar

kwaliteit op het gebied van quality of life als stad

en regio verder zichtbaar maken. Design, licht en

techniek vertegenwoordigen deze kwaliteit.

Wat dichter bij huis werkte Economische

Zaken van de gemeente tijdens de Dutch Design

Week mee aan verschillende projecten zoals

Design in Detail, Design Durven Doen en een

meeting om ondernemers kennis te laten maken

met creativiteit en de meerwaarde hiervan in

de bedrijfsvoering. Op dat laatste evenement

kwamen van de in totaal 500 ondernemers die

dit jaar de Dutch Design Week bezochten ruim

100 ondernemers af. Dat, én het feit dat de Dutch

Design Week in totaal door 80.000 mensen werd

bezocht, geeft wel aan dat deze sector ongekend

populair is en ook steeds toegankelijker wordt

voor niet­creatieven. c

De gemeente Eindhoven heeft een brochure

samengesteld, met een overzicht van organi­

saties en instellingen die de creatieve en

innovatieve ondernemer kunnen bijstaan

in zijn of haar onderneming. Van deze

brochure zijn tijdens de Dutch Design Week

900 exemplaren uitgereikt. Deze brochure

is op te vragen via

ondernemersplein@eindhoven.nl

Piet hein eek in ‘tweede hart’ van eindhoven

Stad en de regio rond Eindhoven willen zich

behalve als toptechnologieregio ook profileren

als een gebied waar de creatieve industrie een

goede voedingsbodem heeft. Voor de relatie tus­

sen creativiteit en innovatie binnen ondernemin­

gen en tussen ondernemers onderling zijn onder

andere de Creative Conversion Factory en Design

Connection Brainport opgericht. Octrooibeleid,

projecten op het gebied van embedded systemen

en vormgeving en het faciliteren van de samen­

werking tussen kennisinstellingen en creatieve

bedrijven zijn taken van deze organisaties.

Creatieve ondernemers in de regio kunnen

gebruikmaken van speciale instellingen voor ad­

vies en financiële ondersteuning. Speciale ‘incu­

bator programma’s’ (Design Incubator, Incubator

3+), de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij

(BOM), NV Rede, het Stimulus Venture Capital

Fund en TechnoStars bieden gedurende een aan­

tal jaren hulp aan jonge ondernemingen. Voor de

broedplaatsen en creatieve ondernemers die de

weg naar professioneel ondernemerschap zoe­

ken, bestaan al enige jaren Stichting Alice en de

HUB. Beide stellen de autonomie van creatieven

voorop en voldoen daarmee aan de behoefte

van een grote groep kunstenaars en designers.

De aanwezigheid van de Design Academy, de

Eindhovense School (met verschillende opleidin­

gen en cursussen op het gebied van grafische

vormgeving en technieken) en tal van musea

en culturele instellingen scheppen een klimaat

waarin creatieve bedrijven in de regio tot groei

kunnen komen.

Voor de huisvesting van startende en crea­

tieve bedrijven in de regio bestaat een aantal

initiatieven. Met relatief goedkope huisvesting

krijgen bedrijven meer kansen om te groeien.

Op dat gebied is een aantal initiatieven gaande,

zoals Atelier dorp (platform voor kunstenaars,

fotografen, architecten om hun producten en

objecten te ontwikkelen), La Citta Mobile (een

stad bestaande uit containers waarin verschil­

lende activiteiten ontplooid kunnen worden), NV

Rede (een regionale organisatie die onder andere

zorgt voor huisvesting van ondernemingen in

bedrijfsverzamelgebouwen en in speciale centra

voor startende bedrijven), de Stichting Ruimte

(stichting die vraag en aanbod van kleinschalige

en vaak tijdelijke ruimte bij elkaar wil brengen),

het TAC Gebouw (broedplaats voor kunstenaars

die culturele vernieuwing nastreven) en Strijp­S.

mr Fancy van de Vorst

(f.vorst@eindhoven.nl)

is beleidsadviseur/

accountmanager

Creatieve Industrie

Sector Economische

Zaken bij de Gemeente

Eindhoven

8 MMNieuws 2009 # 3

Voormalige Philipsbedrijventerreinen als

nieuw hart van Eindhoven

Strijp­S, voorheen een van de bedrijven­

terreinen van Philips, moet zich ontwikkelen

tot een tweede ‘hart’ van Eindhoven, met

woningen, kantoren, winkelruimte, maar vooral

bedrijfsruimte voor creatieve ondernemingen.

Er kan hier op termijn maximaal 90.000 m2

nieuwe kantoorruimte worden ontwikkeld. In

2008 zijn voorbereidingen gestart voor de

sloop van de bestaande bebouwing. Er moeten

600 woningen komen, onder het motto ‘home

of the inventive people’. Het terrein wordt om­

getoverd in een groen en open woongebied met

voornamelijk laagbouw. Een deel van de oude

gebouwen blijft staan als industrieel erfgoed.

Naast Strijp­S zijn ook de gebieden Strijp­R en

Strijp­T – eveneens voormalige vestigingen van

Philips – in ontwikkeling.

Ontwerper Piet Hein Eek – onder meer

bekend vanwege zijn meubels van sloophout

– neemt, zoals het er nu naar uitziet, met zijn

ruim veertig medewerkers aan het eind van

dit jaar zijn intrek in gebouw ‘RK’ op Strijp­R.

De vestiging van Eek en Ruigrok bv aan de

Nuenenseweg in Geldrop werd veel te klein. Het

bedrijf heeft niet alleen meer kantoorruimte

nodig, maar vooral grotere werkplaatsen, waar

plaats is voor de apparatuur voor de verwer­

king van hout en metaal. Eek stak eerst zijn

licht op op het Strijp­S­terrein, maar werd pas

enthousiast toen hij gebouw RK op Strijp R zag.

Het RK-complex, dat uit de jaren vijftig van

de vorige eeuw dateert, is een van de weinige

gebouwen die blijven staan. Het gebouw wordt

zoveel mogelijk in de oorspronkelijke staat

gehouden. De 10.000 vierkante meter van het

complex bieden eind dit jaar onderdak aan een

keur van activiteiten. Naast de werkplaatsen

van Eek en Ruigrok bv moet er een showroom

komen, waar de collectie van de vormgever kan

worden getoond. En waar in eerste instantie

werd gedacht over een kantine is nu ruimte

vrijgemaakt voor een heus restaurant, met

terras. In het zogeheten voorgebouw, aan de

kop van gebouw RK, zijn in de voorlopige schets

ateliers en atelierwoningen voorzien. Daarin ziet

Eek allerhande creatieven aan het werk.

Samenwerken op een duurzame manier

Piet Hein Eek: ‘Het RK-pand, een oude kera­

miekfabriek van Philips, draagt de sporen van

een industrieel verleden en symboliseert in het

te ontwikkelen woongebied de waarde van het

bij elkaar houden en brengen van wonen, werken

en ontspannen. Het pand is bijzonder groot en

zal naast onze productie­, opslag­ en kantoor­

behoefte plaats bieden aan een showroom, winkel,

galerie, restaurant, atelier en woonruimte.

Creatieve en ambachtelijk activiteiten midden in

een woonwijk. In plaats van een enorme (woon)

winkel te creëren, waar de consument kan kiezen

uit tal van merken met vergelijkbare producten,

proberen we juist producten, mensen, activiteiten

en organisaties bij elkaar te brengen die aanvul­

lend zijn en elkaar versterken. We zijn hier al

geruime tijd mee bezig en de plannen beginnen

steeds duidelijker vorm aan te nemen. We gaan

samenwerken met gepassioneerde en profes­

sionele experts die ieder op hun gebied garant

staan voor een gevarieerd en hoogstaand aanbod

en advies.

De essentie is en blijft ons eigen bedrijf en

de kernwaarden die altijd voor ons hebben ge ­

gol den en zullen gelden. We willen een creatief,

begrijpelijk, duurzaam en waardevol product bie­

den. Onze hartstocht gaat uit naar het product

zelf en naar de wijze waarop en door wie het

gemaakt wordt. Het is onze overtuiging dat het

hier niet gaat over een romantische gedachte

alleen, maar om iets dat juist in deze tijd beloond

wordt.

Niet het gebruik van sloophout is het meest

kenmerkend aan het duurzame karakter van

onze activiteiten, maar juist de wijze waarop we

ondernemen. We proberen ideeën te ontwikke­

len die de tand des tijd kunnen doorstaan. Een

product moet lang meegaan. Daarom nemen

we de tijd ideeën te ontwikkelen en krijgen

onze producten de kans zich te bewijzen en te

verbeteren. Soms duurt het jaren alvorens een

product helemaal is ontwikkeld of geaccepteerd.

Het beste voorbeeld is hoe de sloophouten kast,

ontworpen in 1989, zich in de loop der jaren ver­

der heeft ontwikkeld en steeds iets succesvoller

is geworden.

Om invulling te geven aan de wens producten

op professioneel en hoogstaand niveau aan te

bieden zijn we op zoek gegaan naar partners.

Tot op heden is iedereen die we benaderd hebben

positief. Met enkele beoogde partners zijn we

al in vergevorderd stadium, zoals met Curiosa/

Sprookjes NV. Sprookjes NV is een bedrijf dat

gedurende decennia een enorme collectie

curiosa heeft opgebouwd. De spullen worden

verhuurd en gebruikt voor de meest spectacu­

laire inrichtingen in binnen­ en buitenland. Een

tweede beoogde partner is Exposities/ Link Art

Company. Link Art company is al decennia actief

en beschikt over een enorme kennis, collectie

en klantenkring.

Wij verwachten dat door die verschillende

samenwerkingsvormen meer mensen hun

ideeën kwijt kunnen en het geheel dus op een

hoger niveau gepresenteerd kan worden.’ c

Cupboards