'· "

2 r ν θ ε α.

dis PUTATIO Ρ Η Y S I C Αι£o

A Ν IG Ε

A INΕ R E,

JQuanLiDivinå adjuvante gratiå, in illuftri ac Regia Sveonum

Academia adSalamfita.,.S U B Ρ R Μ S 1 D I O

M.JOHANNIS L. STALENlGreese lingva? ibidem ProfciToris celcberrimi, praeceptoris»

fautorisj plurimum coicndi.Liberalis exerettij caußitpublice ventilandamfå

difcutisndarnproponit.PETRUS OLAI WIDBYENSIS»

Ν Ε R I C I U S.InAuditork Gußaviarto adult. diem Aprilisbom

d feptima anttmeridUnv*

m.. .

UPS ALIiE

Typis Wallianis» anno l6$6*'errlo o

*modum Reveyendis ξ$pyxclarfi Domints,uRENTIOiD^ LAURENTIOTHO) S. S. 1 heoio- $ Olai WalLio, Nec. S.S. Theo-

.Tophi# Do&ori ex- § gi# Do&ori celeberrimo,Regi$,10, ampliffim#dicc-§Academi#lIpfalieiis ProfefloritregnenfisEpifco* SPnmario,atriusq; ibidé Eccle-podigniffimo· § ii# paftorimeritiffima.

u τ ε τ

crcndüi clarifflmü £5?prtßäntiflimü Dominis Magißyis,veneyandi ConfiflorijStregnenjhi Aflefori-bmßcBatißimis.NE C NO Ν

Reveyendis, doBijßmü himanißirnis rtris->DfU. LAUREN TIO B. paßori$pr&pofito \Dru.J 0 Η Α Ν ΝI LAURENTIA in paßοη I Pigi-Vtu>. Ν I C O L· A O Ρ Ε TR /, in (JCtOty paßori V lantifR-T)n,5· ERIC 0 Ε R I CI in paßori ( mo.Vnj.J OHAΝNI BUSMONTAΝO,in paßori )Dru. ANDREAS, in jfttttlMa D. commintßro ^Dru>. LAURENTIO JO Η A ΝΝI S> in Aula IS Dpen'φίΐρί# conaonatori |g

Λ r- ""'Γ , ; 'ßg. ··'" * -·«* .

Ulisutpatronisiummé obfervandis>iffis ut mecoenatlbusjreverenter colendis, bis ut & ad unum omnibus, promoto*ribus, fautoribus, benefaäoribus, omni obfervanti# officio-rumcpgenereprofequendis.Hane dißutationem Philofophkatndidtcat ξβ offert»

Autbor & Reip.

D IS PUTATIO Ν ISdc0

A Ν I Μ A,Thefis I.

]Ntricatam& reconditam, no?-^biliflimam tamen animar naturam contcmplaturo:ejusdem non tantum onomatqlogia fe offert,icd etiamfxagmatologia.

II.In Onomatologia tria confideranda veniuno»

anim# Sttmolqgia five vocis notatio, hqmontmia fivediverfa acceptio, Sinontmia five varia appellatio.

III.ETiMOLOGIAM quod ipe&at, cft illa duplex ( ut

quidam volunt ) Latina,anima å di&ionc *νεμ®> id cftventus icu ipiritus, quia legimusDeum Adamo animaminipirafie, atque itavox anima? licet quoad originemj·gra:ca> ufu tamen fa&a eft latina-j*

IV.Graeca, ψ^νεΐέ nomine ψύχος frigus five refri-

gerium, vel å verbo ψύχε» refrigcrai^c, poft calorem re-crearc» hinc anima eil quafi corporis quasdå fiecrcatiofc ipiritus caufa ja animantibus exifiiu

A ι V. HO-

H0MÖNTM1AMquod attinct,vox anima: fumiturpotiflimum tribus modis, i. Pro halitu five aére, quolenfu Cic. ait animam ab afpera arteria exoriri. ii. Sy-necdochicc pro toto ahlmato, quomodo Gen. i. dici-tur terra producat animam viventenu.

VLht. Accipiturpro forma fubfiantiali, fivc par¬

te cflentiali alicujus corporis naturalis quod informat,qua fignificatio hujus loci eftpropria_».

VII.

STNONTMIAMquodconcernit, illa eil triplex, la-tina anima,latiné dicituri adus primus, forma iübftan-tialis corporis animati, item fons omnium adionum-»in corpore animato/~>forumq; animalium principiumformalo.

viitGrxca .uncupaturtV7«A^ftA,abfv7«^efper-

feßum& t%eirhabere, quoniam anima eil quafdam cor*porisperfedio, quac ei eflé ipcciiicum lar gituo

IX.Hebrxa, anima bebraice vocatur, quod in

iacris literis & pro anima & pro ipiritu ufurpatur, hincrcfrigcravit refocillatus eil, quia anima eil quod*

dam corporis rcfrigcrium^.Χ.

Ha:c de Onomatolocja pro inilituto dida iufH-Stantyicquitur Pragmatologia, quae duo praecipué com-pleditor i. Anima: Dcfinitionem Realem ii. Divido-öem fivc diilributioneiTLf.

XI.Definitio Realis h$c redd ialutatur: Anima eil adus

pri*

primus fiibftantialis corporis phyfici organici vitamha-bentis potentiå. In qua duo ipe&anda funt, genus Scdifferential.

XII.Genus hujus, non eft corpus aliquod fubtile, uti

aer, ignis, vel aliud quoddam, quemaduiodum qui-dam ftatuunt. Nam i. Omne corpus & corporeumper ie eft in loco& in partes quantitativas diviftbiie»qua; de anima negantur, n. Si eilet anima corporea»corpus eilet in corpore, & duo corpora in uno loco>quod impoflibiie in natura eile conftau.

XIII.Nec accidens, ficuti temperamentum vel quid

tale, accidens enim nec iubftantia? compofita:, qualocorpus vivens eft, altera pars eile>necprimumomniumaäionum principium, aut vcram duarum fubftantia-rum differentiam conftituere poifio.

X/V.Sed a qu«é 3

anima non informat. Etfiha?c aliquandomoventur,principium tarnen motus non eil internum. Sed ex-ternumipfum vidclicet efficiens; Quam forma? iepa-rata?> qua? quamvis fint anoatarnen fgrit corporis naturalis aflus, nec informant.

XV//.ii. Organicum>nempe quod habet partes di-

verfasfigura, fttu, diftin&as, quo removentur corporaiimilaria inanimata, qua? non funt organica. Hoc eftpraidita certis & multiplicibus organis» qua; anima utfun&ionesplupmas ftmui &diveriiffimaspoflitobiro

XVIII.ill, Vitam habens potentiå, eil quod fuffieien*

& potens iatis eft, ad operationes vitales edendas, a-deoque iit inftru&um certis organis ad vitam exer-cendam aptis. Hifce verbisdiftingvitur anima å for¬ma cadaverica, & alijs pra? fe ferentibus, neicioquani^organorum fpeciem, qua? licet habeant organa»funutarnen inepta ad quem vis vitalem ufum_».

XIX.Ha&enus de anima? definitione Reali, accediu

jam ejusdem divifio, quå in vegetativam» fenfitivarru5c rationalem vulgariter dividitpr. Q^a? divifio i. Noneft in lpecies oppofitas, fed fubordinatas, ita ut fuperiorifemperpra?fupponatinferiorem: inferiorpotcft tarneneüe fine fuperiore, vegetativa absque fentiente in plan-tis: vegetativare fentiens iine rationali in brutis ani*malibus: In homine verö omnes tres concurruno,

XX.ii. Nec in fpecies ipecialiftimas: Sed in quan-

dam ipecialiftlmam ut rationalem* 5c in quasdam fub*tim*

altcfnas, ut fenfitivam & vegetatlvanm Haspra-diöasipecies tres eiTcprobatur ex diverfis attima? eflfe&is 6coperationibus. Quot enim modis univerfalibus ani-ma eft principium radicaie operationum vitalium,totdebentefte ejusdem ipecies. Tribus modis univerfa¬libus eft radicaie principium vitalium operationuau»ergo tres funt ejusdem fpeciesr*.XX Λ

Propofitio probatur* quia vita eft propria-ammasw*yUAr quas ut adus fecundus animae ut aftui primo*perpetuocomes & iociacft. Ailumptio patet indo»nam vivit 6c homo & reliqua animalia, öc planta; iedfingula peculiari modo.XX IL

Plantarum vita ex nutritione, &cuiquepfopriaa&ione iolum innotefcit: Non vero fentiunt planta?*animalium brutorum vita prakter nutritionem 6c aftio-nem, ienfum quoque continet, 6c quaelibet brutorumipecies, ftbi propriam a&ionem habet: homo deniquc-»praeter haecomniaintelligit&ratiocinatun^<

XXI ILTres igitur eile diftin&as animarum ipecies e*his colligitur, qua; quidam omnes in materia funt, 6ccorpus quodconftituunt,informant: earum tårben aliamagis åmateria abfoluta, alia;eidem magis immeriä?·Quomodo autem inviventibus ha; ipecies ad animam*fe habeant: inter philoiophos quaeftiones moventuc*haud ignobilesr*. Säft

XX/V,Quaeritur enim; an in quoiibet vivente fit una a-nima, an vero plures ? Docent quidem, non iolum in*,diverfis ipecie viventibus animas diftin&as eile. Sed

etiam

etiam in eoderti teperiri poffe. Afij vero ftatuunt irCquolibetvivcnte unicam tantum efle animam, eamqueinilru&am omnibusinferiorisanima: facuitatibus, necinbpmine eile tres animas, fed unam: qtias harum o-mnium yirtutibus prsedita fit, denominationemquc ånobiiiore facultate accipiao.XXV.

Licet utraque h«c iententia, viros profunda: fa-pienti», pr^claraeque eruditionis defeniores habeao:Pofterior tamen magis yeritati qonfentanea videtuc-,xiam cumcujuslibetrei una eifentiaipecifica inter animam tripiiciter conii-- - dera-

«I

'

«feratami ratione r. eftend*, it. facultatlim m.qaan-; titatiff*. XXIX.

[ Primo, anima fecundum eflentiam.eft tota In to-^ to corpore & in qualibet parte tota, quod lequentibus*confirmatur rationibus, quarum prima du&a eft ab ab-furdo: Si eftentia anima? non adeflet cuilibet corporis

; parti, fequeretur totum animal non eile animatum; e-. tenim partesomnes co; poris, pra?ter partem pra?cipuä

cumanimamnonhabeant, animatasdici nonpoflunt.*

XXX.• - ^

L. Secundo defumpta eft ex definitione anima?, quas, definitur: a&us primus corporisorganici«ubiper or-

ganicum intelligitur illud quod varijs inftrumentis eilpr^ditum. Hujusmodi eft totum viventis corpus & non

£ membrum aliquod pr?ecipuum,quia cor, cerebrum pof·funt quidem dici organa non autem organica_>.

p. XXXI.u Tertia clara eft ex operationibusanima?, anima

* enim non tantum in corde, cerebro, verum etiam in-,toto corpore, imo in fingulis corporis partibus opera·tiones fuas exercet, quoniam omnes partes ejusdem nu·

Jg triuntur & augentuiL..XXXII.

Secundo anima quoad facultates originaliter co-fideratas, eft itemin omnibus corporis partibus, cuouipiå iit facultatum illarum origo Interim tamen non

·1φ eft ita iubjedtivé in omnibus partibusut qua?vis cujusli-Cm bet facultatisorganon eile queat, fic viiiva poteftas eftu quidem in omnibus corporis partibus ratinne priginis^:0- ttonautem ubiq; fufeipitur tanquam in proprio organn.

XXXlll

a* R.vtc igitur & eleganter Scaliger exer. 307. y in-B qujt:

quit: dubitafe videris, an ilatuere queasmemoriam eil*in omnibus corporis partibus; quin dico tibi intelle&uraeile in pedibu*. Unain nobisanima fuis omnibus un-dique ftipataeilpoteilatibus. Ubi vero inilrumenta^jfunt, ibi cxercet aftum fuum. Si enim ocuius eilet iiu•digito videret digitusper oculum nulla accita å cerebropotentnu.

XXXIV.Tertio,anima reipe&uquantitatis, quam per ac-

cidens habet, quum ad corporis extenfionem exteniL»iit; eil tota iß toto & pars in parte: quod tarnen de ani-tna materiali non rationaü intelligendum venit Harciquia ipiritus plane immaterialis,tota eil in toto corpore& in iingulis corporis partibus tota line taii admate«fiam exteniione. Haxiuntqua: lludio veritatis, bre-viter de amma5 eflentia icribere conilitui, AnimarumjdatoriDeoTeroptimo Maximo iit laus, honor, gloria?in ieculisnunquam terminandisr*.

COROLLARIA.

An Ens& eilentia difteranti1 D.An Caufarum tradatio fit Lo-gica!1 Äff. L.An äpnvationeadhabitum de-tur regreilus? D.An Qualitatesprimse, fint for¬mas elementoru ipecificas ?Ν,

An I

j s *.. ■ :. " · - ' ^ ;·- **?;, "

An ex fyderum obfervationo, 5.quid cei ti praedici posiit?AfED.An Antipodes five Antichto- 6,nes eile rede ftatuatur > AfEAnradijabeodé luminofipun-" 7.do, longius continuati iintpa-

1 ralleli Neg.; Ån omnes virtutes, in homine g,in hacvita cadereposfint ϊ 1D.An liceat bellum inftdelibusin- 9.ferre religionis propagandacaufa!1 ΝeS\

I An amicitia inter pocula initaj icxiitvera? Neg.

[ v v '" . 'ψ^ψτ "eoeeoeeoeeoé

sossossoa

Mora lä %

Éx Theilxix.1 * t

Vocl'jJimi Reβ)ondeηtis*DaPETRI VVIDBVENSIS,

Amici liii diieäi»

RgitAt unitos quamquam pe rfe&io vtref*Sitrpihu* tå brutis eji Homoftpe miner,

Deducebao

LAURENTIUS FO RNELIUS»Poefcos Profejfrpublica*,

aooaoe©c^0o©©e^©c^©^©oo©o9ALiUD

ΕSt decus in fophicis animum exercerc palaeftris»Quod fräter cernens, das docurncnta tuiJngenij belli, ha:c dum dileeptatid prodio.Hinc eris & patrio flos.q! decusq; iolo.

Lator&extocis nunc tecumgaudeo venisOptansutfummus, tejuvetipie Deus*.

FtAtrifuo dilech QY+tuLtbmlu* fuciehatLAURENTIUS WID&1TE NSIS.

ff