William Shakespeare

Midzomernachtdroomregie Theu Boermans

Programmanationaletoneel.nl

Theseus en hiPPolyTaHet oudere paar, Theseus en Hippolyta, zijn gearriveerde carrièremakers uit de hogere kringen. Ze hebben in hun drukke bestaan geen tijd gehad voor de liefde. Nu gaan ze op de valreep toch trouwen. Maar hun relatie is niet helemaal vrijwillig tot stand gekomen. Het betreft een vijandelijke overname. Theseus geeft het grif toe: “Hippolyta, met wapens heb ik jou het hof gemaakt. Ik won je hart met bruut geweld”. Tijdens de voorbereidingen voor de bruiloft blijft het knagen. Hun zucht naar onafhankelijkheid wint het van de voor liefde noodzakelijke investering in de ander. Theseus weet dat hij Hippolyta nooit echt zal bezitten. Hij kan haar verslaan en met haar trouwen, maar hij kan zich nooit meester van haar maken op de manier waarop hij zou willen. Ze is een amazone. Haar houding drukt uit: Wij vrouwen hebben jullie mannen niet langer nodig. Maar zo’n houding is onacceptabel. Er moet worden getrouwd. Dat is wat de samenleving – gevormd door het mannelijke en christelijke denken – eist. Ook de amazone moet mettertijd haar positie als vrouw en echtgenote innemen.

Première

11 november 2011

KoninKlijKe

Schouwburg

Den haag

RolverdelingTheseus, hertog Stefan de Wallehippolyta, koningin der amazones verloofd met Theseus Ariane SchluterPhilostrates, ceremoniemeester aan Theseus’ hof Antoinette Jelgersma

lysander, verliefd op hermia Jeroen Spitzenberger Demetrius, verliefd op hermia Matteo van der Grijnhermia, verliefd op lysander Anniek Pheiferhelena, verliefd op Demetrius Bracha van Doesburgh

egeus, hermia’s vader Reinier Bulder

oberon, koning der elfen Stefan de WalleTitania, koningin der elfen Ariane SchluterPuck, oberons adjudant Antoinette Jelgersma

Kale, een technicus; proloog in het toneelspel Pieter van der SmanBok, een technicus; Pyramus in het toneelspel Pierre BokmaBelg, een technicus; Thisbe in het toneelspel Jappe ClaesPikkie, een technicus; Muur in het toneelspel Jelle de Jong

Kluit, een technicus; leeuw in het toneelspel Vincent LinthorstTurk, een technicus; Maanlicht in het toneelspel Ali Çifteci

elfen in Titania’s dienst Margriet van der Meijden, Nel van Someren, Netty Zwaard, Wil BorsboomWeeskind Sean Bakker, Stijn Valkenhof, Silvan van den Berg, Tim Olie, Freek Kunz, Mascha Voermans

Tekst William Shakespeare

Vertaling Tom Kleijn

Regie Theu Boermans

Regieassistentie Rodney Verhoeven, Laurens de Boer

(stage)

Dramaturgie Rezy Schumacher, Anne Rieger (stage)

Decorontwerp Bernhard Hammer

lichtontwerp Gerhard Fischer

Kostuumontwerp Marion Münch

assistent kostuum Judith van Ooijen

Productieleiding Hans Nass Communicatie en

Marketing Esmee Meertens educatie Lejo De Hingh

Voorstellingsleider Joop Spies Techniek Willie

Caspers, Jeroen Feelders, Hans Spinnler, Jan Harm

Wagner, Vincent Meyer, Emiel Rietvelt, Elco Docter

(stage) Dresser Judith van Ooijen, Peter van der Meer

Kap en grime Cynthia van der Linden, Amber

Schiphorst, Denice Jansens (stage), Ester van Dam

(stage) Decoratelier van het nationale Toneel o.l.v.

Hans Rompa Kostuum-atelier van het nationale

Toneel o.l.v. Iris Elströdt Gevechtschoreograaf Jeroen

Lopes Cardozo scènefotografie Carli Hermès (Unit

CMA)

Met dank aan Marc Drost, Rob’s Prop Shop (ezelskop),

Marc van Bree (Kemna Casting), BNR Nieuwsradio: Petra

Grijzen, Rob Jansen, Dennis van Benthem, Arjan

Meesterburrie

Met speciale dank aan Bruidsmode Julia Rosa

Tournee door Nederland en België t/m 1 februari 2012Meer informatie, foto’s, filmpjes en achtergronden vindt u op nationaletoneel.nlMidzomernachtdroom komt terug in de theaters in het najaar van 2012!

hoe moet liefde…

aan het einde van Midzomernacht-

droom staan drie net

getrouwde paren op het toneel.

Twee jonge paren en een ouder

paar. is dit een happy end?

De jonGe VeRliefDenDe vier jonge verliefden in Midzomernachtdroom staan aan het begin van een relatie: Demetrius heeft zijn zinnen gezet op Hermia. Voor haar laat hij zijn vriendin Helena zitten. Maar Hermia is hopeloos verliefd op Lysander. Wanneer Lysander en zij de stad ontvluchten om in alle rust van hun verliefdheid te genieten, worden ze achternagezeten door de wanhopige Helena en de gefrustreerde Demetrius. ’s Nachts verdwalen de vier en belanden in Oberon en Titania’s droom. Ze raken betrok-ken bij hun strijd. Aan de hand van hun wederwaardigheden laat Shakespeare zien hoe verliefdheid werkt: Op wie je verliefd wordt, hangt af van wat je op de ander projecteert: wat is de ander, waar wil je zelf naar toe en past die ander daarbij of niet? De machtsverhouding die in deze vragen verborgen zit, wordt in de droom duidelijk. De jacht op de ander wordt voor de vier geliefden een gewelddadige strijd om lust en eigen gewin. Onschuldige verliefdheid, vrij van machtsstrijd, zo laat Shakespeare aan de hand van de jonge verliefden zien, bestaat niet.

Onschuldige verliefdheid,

vrij van machtsstrijd, zo laat

Shakespeare aan de hand

van de jonge verliefden zien,

bestaat niet.

PyRaMus en ThisBeNiet alleen laat Shakespeare ons in Midzomer-nachtdroom geen enkel gelukkig, harmonisch paar zien, hij spot ook met ons romantisch ideaalbeeld van de liefde. Een groep werklieden speelt ter ere van het bruiloftsfeest van Theseus en Hippolyta een toneelstuk over Pyramus en Thisbe, het beroemde liefdespaar dat uit pure liefde voor elkaar sterft. Pyramus en Thisbe kiezen voor de dood omdat ze alleen voor de ander leven. In zekere zin de oerversie van Romeo en Julia. In Midzomernachtdroom wordt dit liefdesdrama echter door een stel goedbedoelende, onhandige mannen uitgevoerd.

In de nacht voor de bruiloft vechten hun alter ego’s Oberon en Titania in een droom de strijd uit die overdag onder de oppervlakte sluimert. Deze strijd spitst zich toe op de opvoeding van een kind. Het gaat om een weesjongen die door Titania en haar elfen wordt opgevoed, terwijl Oberon hem bij zich en zijn mannen wil hebben. In deze nietsont-ziende strijd schemert veel mannelijke angst voor het vrouwelijke door.

De natuur speelt een belang-

rijke rol in Midzomernacht-

droom. De droom speelt zich

af in de natuur, buiten de

orde van de stad.

De natuur speelt een belangrijke rol in Midzomernachtdroom. De droom speelt zich af in de natuur, buiten de orde van de stad. Maar door de strijd tussen Oberon en Titania, de twee heersers over het elfenrijk, is de harmo-nische natuurlijke orde verstoord. Door het machtsvacuüm is een toestand van anarchie ontstaan, waarin de mannelijke en vrouwe-lijke emotionele krachten ongeremd op elkaar botsen. Daardoor is de cyclische herhaling van de jaargetijden tot stilstand gekomen. De zomer is winter geworden en de winter zomer. Stormen en overstromingen zijn aan de orde van de dag. Titania klaagt dat hun machtsstrijd de veroorzaker is van de vele natuurcatastrofes die de mensen treffen.

is DiT een haPPy enD?De vraag is of het drievoudige huwelijksfeest de dag na de woeste droom een happy end is. Is de maatschappelijke orde hersteld? Of blijft er, met de gebeurtenissen van de nacht nog vers in het geheugen, kritiek op de maat-schappelijke, mannelijke orde doorschemeren?Beide opties staan aan het einde van Midzomernachtdroom gelijkwaardig naast elkaar. De orde, lijkt Shakespeare te zeggen, is het enige wat we hebben. Natuurlijk is ze een constructie, door mensen bedacht. Maar ze is er gewoon. Dat kent de orde een grote kracht toe. Theseus ontleent er zijn bevoegd-heid en geloofwaardigheid aan. Shakespeare brengt ook de vier jonge mensen aan het einde weer bij elkaar zoals ze oorspronkelijk voor elkaar waren bedoeld: Demetrius bij Helena en Hermia bij Lysander.

De orde, lijkt Shakespeare

te zeggen, is het enige wat

we hebben. Natuurlijk is

ze een constructie, door

mensen bedacht. Maar ze

is er gewoon.

Shakespeare’s kritiek op de orde en de twee mogelijkheden van liefde die zich aan het einde van het stuk aanbieden – men is trouw aan elkaar of men hoopt op een grote toekomst ten koste van elkaar – wordt in de

slotmonoloog door Puck uitgesproken. Kwelgeest Puck – zelf een slachtoffer van gebrek aan liefde – antwoordt op de vraag of de drie paren met elkaar gelukkig worden: Wie trouw is, hoeft geen ongeluk te verwachten. Dat is ogenschijnlijk een lofzang op de bestaande orde. Maar als we de slotmonoloog van Puck nader bekijken dan is hij een provocatie. Het trouw zijn van deze paren is, op zijn minst gezegd, dubieus. Alle drie hebben ze per slot van rekening in precies deze samenstelling al eerder gefaald. Het verlangen naar trouw en harmonie zal nooit worden vervuld. Puck vertelt aan de hand van surrealistische beelden over een spook- achtige begrafenisstoet tijdens een huwelijks-nacht. Alsof nu pas de echte nachtmerrie begint.Het happy end wordt op komische wijze bij het publiek gelegd. In naam van Shakespeare besluit Puck zijn monoloog met: laten we van elkaar leren. Als het stuk jullie bevalt, klap dan. Zijn jullie het er niet mee eens, doe dan gewoon alsof het een droom was. Volgende keer beter. Dan spelen we wat anders.

Rezy Schumacher

VeRWaChT Bij heT naTionale Toneel

Het Nationale Toneel is een van

de grote theatergezelschappen in

Nederland. Onze thuisbasis is

Den Haag, waar we het huis-

gezelschap zijn van de Koninklijke

Schouwburg en wij ons eigen NT

Gebouw hebben. Met de reizende

voorstellingen doen wij bijna alle

schouwburgen van Nederland

aan. Wij spelen klassiekers uit het

wereldrepertoire (NT Klassiek,

een must see), maar ook nieuwe

stukken (NT Modern, het beste

van NU) en gedurfd theater

(NT Innovatief ).

nT eDuCaTieNT Educatie organiseert rondom

Midzomernachtdroom een theater-

lesproject voor scholieren en

studenten. Deelnemers ontdek-

ken door spel en improvisatie

dat de 400 jaar oude Shakespeare

thema’s als liefde en jaloezie

bijzonder actueel kunnen zijn.

Voor meer informatie:

www.nationaletoneel.nl/educatie.

nT nieuWsMeld je aan via

www.nationaletoneel.nl en

ontvang alle nieuwtjes van het

Nationale Toneel in je inbox.

het nationale Toneel

Schouwburgstraat 8

2511 VA Den Haag

070 3181444

www.nationaletoneel.nl

info@nationaletoneel.nl

Het Nationale Toneel wordt ondersteund door: het Ministerie van OCW en de Gemeente Den Haag

foto

Car

li H

erm

ès

De PRooiDeze voorstelling naar de bestseller van Jeroen Smit over de

ondergang van ABN AMRO vertelt het verhaal over een wereld

waarin men zich onaantastbaar waant en waarin roekeloze ambitie

en hebzucht een Nederlands instituut vernietigen. Johan Doesburg

ensceneert dit hedendaagse koningsdrama met Mark Rietman als

Rijkman Groenink. met Mark Rietman, Betty Schuurman, Jaap

Spijkers, Jeroen Spitzenberger, Matteo van der Grijn e.a.

landelijke tournee di 6 maart t/m za 9 juni 2012

foto

Car

li H

erm

ès

KoninGinnenaChTDe mensen dolen met hun koopwaar door de stad en op de stoepen

verschijnt het woordje ‘bezet’. Deze setting koos de internationaal

vermaarde regisseur Franz Wittenbrink voor zijn Nederlandse

debuut. In deze volledig gezongen voorstelling neemt hij de

Nederlandse volksaard met humor en lichte spot onder de loep.

met Anniek Pheifer, Loes Haverkort, Antoinette Jelgersma, Stefan de

Walle, Ali Çifteci, Frans van Deursen, Manoushka Zeegelaar Breeveld e.a.

landelijke tournee di 24 apr t/m za 26 mei 2012

on

twe

rp h

olla

ndse

mee

ster

s D

ruk

Do

nMai

l