Mental Health and Quality of CareResearch Programme > Psychosociale hulpverlening bij dementie in de...
-
Upload
karel-bogaert -
Category
Documents
-
view
219 -
download
1
Transcript of Mental Health and Quality of CareResearch Programme > Psychosociale hulpverlening bij dementie in de...
Mental Health and Quality of CareResearch Programme >
Psychosociale hulpverlening
bij dementie
in de 21e eeuw
Prof.dr. Rose-Marie Dröes
Afdeling Psychiatrie /Afdeling Verpleeghuisgeneeskunde Alzheimercentrum VUmc
e-mail: [email protected]
Inhoud
• Verschillende perspectieven in de zorg
• Het psychosociale perspectief bij dementiezorg
• Kwaliteit van leven: wat is dat eigenlijk?
• Psychosociale hulpverlening in de 21e eeuw
– effectief en efficiënt
– oplossingen voor onvervulde behoeften
– samenwerking tussen professionals in zorgnetwerken
• Conclusies
Perspectieven in zorg en behandeling
Medisch behandel-perspectief
ziekte
genezing
Perspectieven in zorg en behandeling
Medisch behandel-perspectief
Gevolgenperspectief
ziekte stoornissenbeperkingenhandicaps
genezing rehabilitatie/compensatie
Perspectieven in zorg en behandeling
Medisch behandel-perspectief
Psychosocialeperspectief
Gevolgenperspectief
ziekte stoornissenbeperkingenhandicaps
aanpassing aan/omgaan met de
gevolgen van ziekte
genezing rehabilitatie/compensatie
begeleiding/ondersteuning
Kwaliteit van leven
Psychosociale perspectief bij dementiezorg
Medisch behandel-perspectief
Psychosocialeperspectief
Gevolgenperspectief
ziekte stoornissenbeperkingenhandicaps
aanpassing aan/omgaan met de
gevolgen van dementie
genezing rehabilitatie/compensatie
begeleiding/ondersteuning
Kwaliteit van leven
Functionele gevolgen van dementie
Belangrijkste kenmerken Alzheimer dementie
• geheugen- en oriëntatiestoornissen
• stoornissen in abstract denken
• oordeels- en kritiekstoornissen
• stoornissen in taal, handelen en/of herkennen
• problemen in het dagelijks functioneren
Gevolgen in dagelijks leven
Problemen met
• boodschappen doen
• omgaan met geld
• gebruik maken van openbaar vervoer
• koken
• sociaal contact
• zelfvertrouwen en welbevinden
• problemen oriëntatie
• communicatie
• huishoudelijke activiteiten
• zelfzorg
• …..
Omgaan met gevolgen van dementie
Intellectueel en emotioneel
uitputtend!
• Omgaan met eigen beperkingen
• Handhaven emotioneel evenwicht
• Behoud van een positief zelfbeeld
• Behoud van sociaal contact
• ….
Ontregelingen in stemming en gedrag
combinatie biologische, psychologische en sociale factoreninadequate of ineffectieve coping
depressie
angst
agitatie
achterdocht
apathie
onrust
wanen
Omgaan met dementie
Uit film ‘Kom niet an m’n meissie’ (Rosetree productions en Mega Rens)
Gevolgen voor omgeving
Landelijk Dementie Programma 14 probleemvelden
zoals:
• Omgaan met gedragsveranderingen
• Gevaarlijke situaties
• Miscommunicatie met hulpverleners
• Weerstand tegen opname
(Meerveld et al, 2004; Peeters et al, 2007)
DementiezorgPsychosociale hulpverlening
Analyse adaptatie en coping
Psychosociale diagnose
Steun en begeleiding
Evaluatie
Perspectieven in zorg en behandeling
Medisch behandel-perspectief
Psychosocialeperspectief
Gevolgenperspectief
ziekte stoornissenbeperkingenhandicaps
aanpassing aan/omgaan met de
gevolgen van ziekte
genezing rehabilitatie/compensatie
begeleiding/ondersteuning
Kwaliteit van leven
Domeinen van kwaliteit van leven
• Je prettig voelen
• Sociale contacten
• Je nuttig voelen
• Je thuisvoelen in de woonomgeving
• Plezier beleven aan activiteiten
• Zelfwaardering
• Vrijheid en zelfbeschikking ervaren
• Gezondheid
• Bij ziekte adequate behandeling en zorg
• Veiligheid met behoud van privacy
(Leo Cahn werkgroep KvL bij dementie; Dröes et al., 2006)
Individueel bepaald
Meest onvervulde behoeften bij dementie
(Van der Roest et al, 2009)
Informatie en geheugensteun
angst / veiligheid gezelschap
dagactiviteiten
Psychosociale hulp in de 21 eeuw
Hulp bij omgaan met de gevolgen van dementie
Oplossingen voor onvervulde behoeften
- Informatie bieden
- Geheugenondersteuning
- Gezelschap
- Dagactiviteiten
- Veiligheidsgevoel
Aandacht voor individuele levenskwaliteit
Aandacht voor individuele aanpassingsproblemen
Maar ook ….
effectief en efficiënt !
Toename aantal mensen met dementie
• 7% van 65-plussers
• Na 90e jaar 40-45%
• Toename tussen nu en 2050
Nederland: van 230.000 naar 500.000
Wereldwijd: van 36 naar 115 miljoen
• 70% woont thuis
• 30% in zorgvoorziening
• mensen met dementie : werkenden - in 2000 1: 69- in 2050 1: 21
(Gezondheidsraad 2002; Wancata et al, 2003; Ferri et al, (2005); Alzheimer report, 2009)
Welke methode effectief wanneer?
1970-2007 Adaptieve taak/ Aanpassingsprobleem
Onderzochte methodeernst van dementie
1 beper-kingen
2emot
3zelf-beeld
4toe-komst
5omge-ving
6zorg- relatie
7sociale relaties
Psychomotorische therapie L-ME
x x x x x
Normaliseren leefpatroon L-ME
x x x x
Gedragstherapie L-E x x x xActiviteiten groepen L-ME
x x x x
Muziek therapie L-ZE
x x x x
Reminiscentie L-ME
x x x
Realiteitsoriëntatie L-ME x x x
Geint. Belevingsger. Zorg ME-E x x x
Huisdier therapie L-ME x x xSnoezelen L-ZE
x x
Simulated presence therapy E-ZE
x x
Educatie familie bezoek ME-E
x x
L=licht ME= matig ernstig E=Ernstig ZE=zeer ernstig(Van Mierlo et al., 2009; Dröes et al., 2010)
Behoud van kwaliteit van leven
Zuidermeer (Noord-Holland)
herkenbaarveilig
betekenisvol
prothetisch
Wonen als thuisWestersypen, Scharsterbrug, Zuid-West FrieslandWinnaar ZorgAward 2009
kleinschalig
warm
Oplossingen voor onvervulde behoeften
Verbeelding als werkmethode
Ontmoetingscentra
Oplossingen voor onvervulde behoeften
- Informatie bieden
- Geheugenondersteuning
- Gezelschap/contact
- Dagactiviteiten
- Veiligheidsgevoel
Ondersteunende technologie
Telecare
Videocare
COGKNOWElectronische assistent
Paro(AIST)
Efficiëntie in
zorg
Robot zeehondje Paro
Leo Polakhuis in Amsterdam6.03 min
http://www.youtube.com/watch?v=rrJN1fmRRU8
Wie bieden psychosociale hulpverlening?
ThuisMantelzorger
Thuiszorgmedewerker
Activiteitenbegeleider
Ergotherapeut
Huisarts/ specialist ouderengeneeskunde
Wijkpost voor ouderen
GGZ
Ontmoetingscentra/LPD’s
Vrijwilligers …Dementieketen
ZorginstellingVerzorgenden
Activiteitenbegeleider
Specialist ouderengeneeskunde
Psycholoog
Fysiotherapeut
Ergotherapeut
Psychomotorisch therapeut
Muziektherapeut
Vrijwilligers ….
Obv individuele begeleidingsplannen
Samenwerking
Nationaal Programma Ouderenzorg
Samenwerking in Ketenzorg Dementie
Doel: Afstemming, efficiëntie, continuïteit
Multidisciplinaire teams
Regionale netwerken
Conclusies
Psychosociale hulp bij dementie in 21e eeuw =
hulp op maat
met aandacht voor
• gevolgen voor persoon en individuele aanpassingsproblemen
• individuele kwaliteit van leven
• oplossingen voor onvervulde behoeften
evidence based en efficiënt
thuis en in (kleinschalige) zorgvoorzieningen
samenwerking in multidisciplinaire teams en keten/netwerken voor afstemming en continuiteit