7/24/2019 Mellouki Cadat over Culturele Contrasten

1/3

24 N R 4 , 5 A P R I L 2 0 0 6 W W W .Z O R G W E L Z I J N . N L24

Mellouki Cadat, co-auteur Culturele contrasten:

I N T E R V I E W

door MARTIN ZUITHOF

E T N I S C H E T E G E N S T E L L I N G E N

N E M E N H E L E M A A L N I E T T O E

fotos RAM VAN MEEL

Links: www.culturelecontrasten.nl &

www.maatschappelijkeverbeelding.nl

ZNW0604interviewp24ev 24ZNW0604interviewp24ev 24 30 3 2006 16:36:0530-3-2006 16:36:05

7/24/2019 Mellouki Cadat over Culturele Contrasten

2/3

2525W W W . ZO R G W E L Z I J N . N L N R 4 , 5 A P R I L 2 00 6

Culturele contrasten is een lijvige studie naar het wel en wee van migranten in Rotterdam.

Centraal staan themas als gezinsleven, sociale mobiliteit, religie, wonen in de wijk en

omgang met Nederlanders. Cultuursocioloog Gabril van den Brink en vier collega-

onderzoekers baseren hun analyses op 68 interviews met migranten, voornamelijk

afkomstig uit de middenklasse. Van den Brink - sinds kort hoogleraar bestuurskunde in

Tilburg - constateert dat de afstand tussen etnische groepen groeit (cultureel contrast). Hij

voorspelt toenemende etnische conflicten en pleit daarom in zijn epiloog voor een stevig

integratiebeleid van bovenaf (de zogeheten culturele agenda).

Collega-auteur en NIZW-onderzoeker Mell ouki Cadat verzet zich tegen deze conclusies.

Ook Cadat schetst in zijn hoofdstuk over religie de interne gerichtheid van diverse etnische

en religieuze groepen en de afstand die ze houden tot de autochtone Nederlanders. Maartegelijk signaleert hij dat individuen zich emanciperen en een modernere, meer individuele

invulling aan hun geloof geven. Geef allochtonen de ruimte, ondersteun ze bij wonen,

werken en onderwijs en dan gaat de integratie op den duur vanzelf, meent Cadat. Van den

Brink schept gewild of ongewild het beeld dat alle autochtonen zich wel inzetten voor de

buurt, maar dat alleen die migranten niks willen, stelt Cadat. Erken liever dat participeren

op school ook een probleem is van autochtone ouders. Het is nooit: we betrekken elkaar bij

de school. De ondertoon is betuttelend, dat is geen goede culturele agenda.

Bent u het eens met de conclusie dat de culturele contrasten tussen etnische groepen in

Rotterdam toenemen?

Nee. Mijn stelling is juist dat de culturele contrasten door de generaties heen afnemen.

Groepen, Nederlanders en migranten, staan dichter bij elkaar. Wel is de tweede generatie

veel sterker bij het ontwikkelen van de eigen cultuur, omdat ze veel meer middelen hebben

dan hun ouders om zich cultureel te ontwikkelen. Het cultureel bewustzijn neemt toe. Maar

contrasten in de zin van onverenigbare waarden en normen als etnische groepen, bestrijd ik.

De tweede generatie is op zoek naar een combinatie van Nederlandse en eigen normen en

waarden. Dat doet ze vanuit een sterk besef van de eigen achtergrond. Groepen komen niet

in termen van conflict tegenover elkaar te staan, maar vanuit een gelijkwaardige positie.

Men kan niet volhouden dat migranten zich sterk aan de stad hechten, stelt Van den Brink op

basis van de interviews. Hechten migranten zich niet?

Een ongefundeerde kreet. Uit de interviews kun je juist het omgekeerde afleiden. Daaruit

blijkt namelijk dat die mensen in Rotterdam een eigen leefwereld willen ontwikkelen. Als

je de init iati even op het gebi ed relig ie anal ysee rt, valt op dat migra nten vanaf de eers tegeneratie eigen organisaties oprichten. Hoe meer middenveld, hoe meer vertrouwen in de

lokale politiek, zo blijkt steeds uit onderzoek van mensen als Meindert Fennema en Jean

Tillie. De Rotterdamse moskeekoepel SPIOR ontwikkelt integratieactiviteiten, inburgering

en sociaal-culturele initiatieven. Dit groeiende middenveld laat zien dat men gehecht is

aan de stad.

Maar in het boek lees je in aller lei toona arden dat migran ten hun inne rlijk e k ompas op een

ander werelddeel richten.

Dat is niet in tegenspraak met elkaar. Men wil als het ware Marrakech in Rotterdam

ontwikkelen, een eigen culturele tint aan de stad geven. Rotterdam wordt geen

ongedifferentieerde mix van culturen, maar een stad met een culturele eigenheid, waarbij

men tegelijkertijd het culturele kompas afstemt op het land van herkomst. Zeker de

tweede generatie ontwikkelt ook een loyaliteit aan Rotterdam. Je hebt bijvoorbeeld een

De culturele contrasten tussen etnische groepen nemen helemaal

niet toe. Voor zover ze wel toenemen, hoeven de verschillen niet tot

conflicten tot leiden. Dat stelt Mellouki Cadat, NIZW-onderzoeker en

co-auteur van het boek Culturele contrasten. Cadat neemt rigoureus

afstand van de conclusies die auteur Gabril van den Brink aan de

studie verbindt. Als marxist zag hij vroeger alles als klassenstrijd,

nu ziet hij alles als culturele strijd.

Geef allochtonen de ruimte, dan volgt hun integratie

ZNW0604interviewp24ev 25ZNW0604interviewp24ev 25 30 3 2006 16:36:3330-3-2006 16:36:33

7/24/2019 Mellouki Cadat over Culturele Contrasten

3/3

2626 N R 4 , 5 A P R I L 2 0 0 6 W W W .Z O R G W E L Z I J N . N L

kenniskring van vrome Marokkanen die in het

Nederlands de Koran bespreekt, toegespitst

op maatschappelijke vraagstukken als de

positie van de vrouw, omgang met mensen

met een andere cultuur, halal eten.

Hoe ziet u dan de culturele agenda waar Van

den Brink voor pleit?

Wie bepaalt die agenda? Van den Brink stelt

dat het nu meer aankomt op culturele dan op

structurele integratie. Dat is een denkfout,

dat is een niet bestaande tegenstelling

tussen arbeidsmarkt, huisvesting, onderwijs

en culturele integratie. Een culturele agenda

moet je zetten vanuit positieve actie. Bij

moslimjongeren is sprake van achterstellingop de arbeidsmarkt. In Rotterdamse wijken

is nu een differentiatiebeleid, waarbij lage

inkomens, vaak zwarten, uit wijken worden geweerd, terwijl niet bewezen is dat het werkt.

In het onderwijs wordt niet massief ingezet op het voorkomen van schoolverlaten. Als je

wonen, werken en weten goed aanpakt, hoef je die culturele verhalen niet meer te houden,

dan gaat het vanzelf. Kijk naar de integratie van Italianen en Spanjaarden in de jaren zestig,

die hoor je ook niet meer.

De integratie van de tweede generatie is een illusie, stelt de Turks-Duitse sociologe Necla

Kelek. De helft van de Turkse kinderen in Duitsland heeft nog een importmoeder. In Frankrijk

heb je de vrouwenbeweging van Fadela Amara die zich verzet tegen de traditio nele dominantie

van hun vaders en broers. Ook in die landen gaat modernisering heel langzaam.

In Frankrijk zijn veel meer gemengde huwelijken dan in Duitsland en Nederland. Een

onderzoeker als Todd verklaart dit uit de traditie van verzuiling en repressieve tolerantie.

De eigenheid van de eigen groep wordt in Nederland veel eerder geaccepteerd, maar het

is ook een vorm van uitsluiting via tolerantie. Blijf maar Turk; als je je met ons maar niet

bemoeit.

Bij kleine subgroepen, vaak vrouwen, zie je een emancipatie. In Rotterdam heb je Fatima

Lankharaff, een Marokkaanse opbouwwerkster en lokale leider. In elke gemeenschap zie je

die vrouwen. Maar in Frankrijk hebben die vrouwen in de witte samenleving bondgenoten

gevonden. Allochtone vrouwen zijn de emancipatiestrijd aangegaan samen met andere

vrouwen. De Nederlandse cultuur denkt in hokjes, in termen van beschavingsoffensief en

niet in termen van emancipatiestrijd.

U verzet zich tegen een beschavingsoffensief waar ook Van den Brink voor pleit?

Ja. Dat komt uit het koloniale denken. Het is een beschrijving van wat er gedaan is tijdens

het koloniale tijdperk en de socialisatie van de arbeidersklasse. Het idee is dat je mensen

aan normen en regels moet onderwerpen om ze beschaving bij te brengen. Er is een verschil

tussen een van boven af opgelegd beschavingsoffensief of n vanuit je eigen cultuur.

Van den Brink stelt het Amerikaanse burgerschap als voorbeeld. Elke immigrant gooit zijn

culturele ballast overboord en wordt Amerikaan.

Dat is de utopie van Amerika. In werkelijkheid zijn de etnische groepen daar heel sterk. Van

den Brink hangt een ouderwets jaren 80 multiculturalisme aan. Hij zegt: Om conflicten

te voorkomen moet het burgerschap zoveel mogelijk versterkt worden. Als marxist zag

hij vroeger alles als klassenstrijd, nu ziet hij alles in termen van culturele strijd. Het is een

waarschuwing: pas op, als je nu geen beleid voert, krijg je conflicten. Hij schept een negatief

beeld om beleid af te dwingen.

Men denkt in termen van een

beschavingsoffensief en nietin die van emancipatie

I N T E R V I E W

ZNW0604interviewp24ev 26ZNW0604interviewp24ev 26 30 3 2006 16:36:3430-3-2006 16:36:34