WOON ZORG

CENTRUMMURI-GRIES

Gwen Verlinden 2Ma Arch aADMasterproef 2015 Docent Klaas Goris Mentor Marcelo Blasco

OBSERVATIE EN ONDERZOEK Site? Bolzano, Bozen Muri-Gries Site woonzorgcentrum

Woonzorgcentrum? De drie hoekpunten van het woonzorgcentrum

ARCHITECTURAAL CONCEPT

Oud en nieuw! Behouden versus afbreken Een respectvolle, nieuwe ingreep

Dorp! Woonzorgcentrum = dorp Programma De straat en het plein Publiek, privaat, semi Introvert en extravert

UITWERKING

Architecturale uitwerking Van programma naar plan De verblijfskamer

Structureel concept Ingreep op het bestaande Zwaar versus licht

Bouwtechnisch concept Verwarming en koeling Ventilatie Energetisch concept Bezonning BEO veld Nachtelijke koeling Materialisatie Vertrekken vanuit het bestaande

?

!

=

OBSERVATIE EN ONDERZOEK Site? Bolzano, Bozen - 12 Muri-Gries - 16 Site woonzorgcentrum - 18

Woonzorgcentrum? De drie hoekpunten van het woonzorgcentrum - 28

ARCHITECTURAAL CONCEPT

Oud en nieuw! Behouden versus afbreken Een respectvolle, nieuwe ingreep

Dorp! Woonzorgcentrum = dorp Programma De straat en het plein Publiek, privaat, semi Introvert en extravert

UITWERKING

Architecturale uitwerking Van programma naar plan De verblijfskamer

Structureel concept Ingreep op het bestaande Zwaar versus licht

Bouwtechnisch concept Verwarming en koeling Ventilatie Energetisch concept Bezonning BEO veld Nachtelijke koeling Materialisatie Vertrekken vanuit het bestaande

?

!

=

Van de dorpskern naar de site

?OBSERVATIE EN ONDERZOEK

Aanleiding tot en het stellen van de twee onderzoeksvragen

12

Site?

Muri-Gries is gelegen in het noorden van de stad Bolzano.

Bolzano (of in het Duits: Bozen) is de hoofdstad van de autonome Italiaanse provincie Bozen-Zuid-Tirol. Deze regio ligt in Noord-Italië, dicht tegen de Duitse grens. 73% van de 100.000 inwoners spreekt Italiaans en 26% Duits. Door deze positie is de plek onderhevig geweest aan tal van historische ontwikkelingen en is de stad architecturaal gelaagd.

Drie waterlopen delen de stad op. Aan de overkant van het water ligt Piazza Walter, de kern van de stad.

Bolzano, Bozen

Luchtfoto van Bolzano met de rivieren die samenkomen, Bron: http://www.sentres.com/it/bolzano/bici

13

drie assen in Bolzano

Muri-Gries in relatie tot het historische centrum

14

A. De structuur van de stad Bolzano is bepaald door de rivieren: Talvera (Talfer), Isarco (Eisack) en Adige (Etsch).

B. De tweede grootste as is die van de spoorlijn die het treinstation van Bolzano bedient. Vanaf Muri-Gries is het een half uur wandelen tot het station.

C. Langs de rivieren voorziet Bolzano een groen overstromingsgebied om overtollig ijswater uit de bergen op te vangen. Wanneer het droog is, wordt het dankbaar benut als park. Dit groengebied is op vijftien minuten wandelafstand van Muri-Gries.

D. Door Bolzano loopt een drukke baan, de SS508. Langs de Vrijheidsstraat komt deze weg tot op 200 meter van de site in Muri-Gries.

Site?

15

A. B.

C. D.

16

Muri-Gries is een dorp in een stad.

Het middelpunt is de grote Abdij met omliggende wijngaarden. Net zoals in de rest van de stad beheersen de omliggende bergen de horizon.

De gebouwen in Muri-Gries zijn maximaal vier bouwlagen hoog en zo goed als allemaal woningen. Omdat het ongeveer twee kilometer van Piazza Walther ligt, zijn enkele van deze huizen op het gelijkvloers ingericht als kruidenier, apotheek of café. Hierdoor ontstaat rond de abdij, en zeer dicht bij de site van het woonzorgcentrum, een kleine dorpskern, helaas gelegen langs de drukke weg die uit de historische stad komt.

Muri-Gries

Abdij van Muri-Gries

Bergtoppen

Slecht gelegen dorpskern

Site?

17

Renon (Pitten)

Virgolo (453m)

Guncina

Kleine dorpskern langs drukke weg tussen de site en de abdij

Abdij van Muri-Gries Omliggende wijngaarden Omliggende bergen

18

De site voor het woonzorgcentrum is gelegen op 100 meter van de abdij van Muri-Gries en ligt daarmee

dus in de kern van het dorp. Ook zijn de omliggende bergen goed te zien van op de site. In dit opzicht

is de site van de Cantina Bolzano een goede representatie voor de context waarin zij is gelegen.

Vooral de zichten op Guncina en Renon domineren.

De site is bereikbaar via drie toegangen waarvan één verbonden is met de hoofdweg die naar

Piazza Walther leidt. In dit straatje is een kleine kinderopvang gelegen.

Momenteel is er op de site een wijnerij gesitueerd,

Cantina Bolzano. Deze activiteit neemt de volledige oppervlakte van 8025m2 in beslag.

Site woonzorgcentrum

Cantina Bolzano

Bergflanken

Drie toegangen

Site?

19

Aanduiding van de site binnen het bouwblok

Aanvankelijke bebouwing op de siteDrie toegangen naar de site

Guncina Renon (Pitten)

Virgolo (453m)

20

Zicht op Guncina vanop de site

Site?

21

Zicht op Renon vanop de site

22

De site bestaat uit drie delen: het deel waar de machines staan, het deel waar de wijn verkocht

wordt en het administratieve gedeelte. De bebouwing beslaat zo’n 5000m2, wat wilt zeggen dat

er 3000m2 van de grond onbebouwd is.

Dankzij scans van oude plannen is het duidelijk dat de bebouwing in drie fases werd gerealiseerd. De

noordelijke vleugel van de bebouwing dateert uit de 19de eeuw. Het is dus niet enkel op de schaal van

de stad maar ook op zulke kleine schaal als die van het bouwblok, dat men een historische architecturale

gelaagdheid terug vindt.

Oorspronkelijke bebouwing

Oud en nieuw, 3 fases

Historische architecturale gelaagdheid

Oud gedeelte van de bebouwing

Site?

23

Aanduiding bebouwing voor 1870

Aanduiding bebouwing tijdens 1870 Aanduiding bebouwing na 1870

1870

Voor 1870

Na 1870

24

Site?

Axonometrie ter illustratie van de opbouw van het oude gedeelte (1)

Voor 1870

Aanbouw in 1870

25

Axonometrie ter illustratie van de opbouw van het oude gedeelte (2)

Aanbouw in 1870

Voor 1870

26

Site?

Axonometrie ter illustratie van de opbouw van het oude gedeelte (3)

27

Door deze historische en architecturale complexiteit rijst de eerste onderzoeksvraag: hoe kan de nieuwe architectuur op een respectvolle manier ingrijpen op de bestaande situatie?

28

Woonzorgcentrum?

De drie hoekpunten van het woon//zorg//centrumWoonzorg bestaat uit drie hoekstenen: wonen, zorgen en het centrum. Aan elk van deze principes hangt een doelgroep vast. Het woonzorgcentrum wordt immers niet enkel ontworpen voor de inwoners, maar ook voor de bezoekers en het personeel. Samen met de bewoners vormen zij eveneens de gemeenschap.Omdat de bewoners van het woonzorgcentrum vaak niet meer mobiel genoeg zijn om zich te verplaatsen naar waar het leven zich bevindt, moet het leven zich ook afspelen in het woonzorgcentrum zelf. Op deze manier krijgen de minder mobiele bewoners opnieuw het gevoel mobiel te zijn. Dit is het fenomeen van dispositie. We maken het allemaal mee wanneer we ons in een trein bevinden, de trein naast ons rijdt weg en je krijgt het gevoel zelf te vertrekken.

Het aantrekken van de gemeenschap // Het aantrekken van de gemeenschap kan op twee verschillende manieren. Men kan bijzondere activiteiten organiseren (zoals theater, concerten,...), maar ook alledaagse bedrijvigheid creëren (bakker, kapper,...).

De gemeenschap als sociale katalysator // Door middel van het gemeenschapsleven worden de drie groepen binnen het woonzorgcentrum hechter met elkaar verweven. Er worden contacten gelegd, vriendschappen aangegaan en liefdesrelaties ontwikkeld.

29

PERSONEELBEWONERS

GEMEENSCHAP

FAMILIE BUURT

KINDEREN

BEZOEKERS

WOON ZORG

CENTRUM

PERSONEEL BEWONERS

BEZOEKERS

GEMEENSCHAP

FAMILIE BUURT

KINDEREN

ALLEDAAGSE ACTIVITEITBIJZONDERE ACTIVITEIT

PERSONEEL BEWONERS

BEZOEKERS

GEMEENSCHAP

FAMILIE BUURT

KINDEREN

30

Woonzorgcentrum?

Typisch Italiaans straatfeest tijdens de Contrata in Siena, Italië

31

De nood aan leven, ook op het einde van een leven, schuift de tweede onderzoeksvraag naar voren: hoe kan de gemeenschap actief worden

betrokken in het woonzorgcentrum?