Masterplan Watersport

Vastgesteld door Provinciale Staten van Zeeland d.d. 12 maart 2010

De opdracht:

Kern van de opdracht van Provinciale Staten aan Gedeputeerde Staten betreffende de watersport is: "In nauwe samenwerking met de watersportsector, beroepsvaart en betrokken

overheden wordt een integraal Masterplan Watersport opgesteld. Dit plan

omvat in ieder geval een degelijke analyse, een ambitieuze toekomstvisie en

concrete maatregelen.".

2

Inhoudsopgave Inleiding 3 Samenvatting 5 1. Watersport van belang 8 2. Watersport in Zeeland 10 3. Beleidsuitgangspunten die van invloed zijn op de watersportsector 14

3.1 Omgevingsplan Zeeland 14 3.2 Provinciaal Sociaal Economisch Beleidsplan (PSEB) 16 3.3 Provinciaal Verkeer- en Vervoerplan 18

4. Ontwikkelingen om rekening mee te houden 20

4.1 Ontwikkelingsprogramma Zuidwestelijke Delta 20 4.2 Demografische veranderingen in Zeeland 20 4.3 Varend Erfgoed in Zeeland 21 4.4 Promotiebeleid 21 4.5 Kaderrichtlijn water 22

5. Kwaliteiten van de Deltawateren 23

5.1 Deltawateren 24 5.2 Voordelta 25 5.3 Haringvliet 26 5.4 Grevelingen 27 5.5 Volkerak-Zoommeer 28 5.6 Oosterschelde 29 5.7 Veerse Meer 30 5.8 Westerschelde 31

6. Van opgave naar ambitie 33 7. Visie op de watersport in Zeeland 34

7.1 Zeeland kiest voor omgevingskwaliteit 35 7.2 Zeeland kiest voor mensen 36 7.3 Zeeland kiest voor economische kansen 37 7.4 Zeeland kiest voor partners 38

8. Actielijnen en maatregelen 40 Gebruikte bronnen 42 Bijlage A: Uitwerking PSEB 43 Bijlage B: Sessieverslag bijeenkomst Masterplan 44 Bijlage C: Actieplan "Watersport in de Delta" KvK Zuidwest Nederland 52

3

Inleiding

Inleiding

Watersport speelt binnen de provincie Zeeland een steeds belangrijkere rol als vrijetijdsbesteding en voor de versterking van de economie. Watersport is in brede zin een verzamelnaam voor vormen van sport en vrijetijdsbesteding die in of op het water beoefend worden1. Het belang van watersport is groot, uit landelijk onderzoek blijkt dat het maatschappelijke en economische belang van watersportrecreatie dat van de beroepsscheepvaart inmiddels evenaart. Integrale benadering

In dit Masterplan geeft de Provincie Zeeland weer hoe ze haar ambitie omzet in beleid. Zeeland kiest voor de ontwikkeling van een duurzaam, gedifferentieerd en

samenhangend watersportgebied.

Met als resultaat:

� gebruikers die met plezier de watersport beoefenen en graag terug

komen;

� ondernemers die actief inspelen op de toekomst;

� partijen die als partners de handen ineen slaan voor een vitale sector. De Provincie Zeeland wil binnen haar kerntaken ook haar rol nemen in deze ontwikkeling. De benadering van het Masterplan gebeurt op een integrale wijze. Om deze ambitie te realiseren zijn ook afwegingen te maken op het gebied van ruimte, natuur en veiligheid. Tevens ligt er een relatie met de algemene promotie van Zeeland, aangezien water(sport) een beeldbepalende factor is voor Zeeland. Dat geldt zowel voor toeristen, als ook voor potentiële inwoners. In die zin zijn de watersportmogelijkheden in Zeeland ook een vestigingsplaatsfactor. Bij deze integrale benadering gaat het om de ontwikkeling van de economische potenties van de watersport (profit) in balans met omgevingskwaliteit (planet), de wensen van de mensen (people) en in samenwerking met de partners. Totstandkoming van het plan

De provincie heeft een werkgroep ingesteld die meegewerkt heeft aan de totstandkoming van dit Masterplan. De werkgroepleden zijn allen specialisten op het gebied van de watersport, te weten een jachthavenondernemer, een kennismanager van het kenniscentrum kusttoerisme, een adviseur van een adviesbureau op het gebied van watersport en een promotiedeskundige. Onze dank gaat ook uit naar alle andere partners uit de watersportsector, de beroepsvaart en de overheden die hun bijdragen hebben geleverd bij de Werksessie watersport op 30 november 2009 waarbij het actieprogramma tot stand is gekomen of op een andere wijze hebben bijgedragen aan dit Masterplan.

1 Spreken we over de kleine watersport dan wordt er kanovaren of vissen bedoeld. Sportvisserij is in dit Masterplan echter niet expliciet meegenomen.

4

Leeswijzer

Het Masterplan start met een beschrijving in hoofdstuk 1 van het belang van de watersport binnen de nationale economie en ontwikkelingen en trends in de watersport. In hoofdstuk 2 wordt ingegaan op de huidige situatie van de watersport in Zeeland, de waardering van de Delta door de gebruikers en de wensen van deze watersporters. Hoofdstuk 3 geeft de verankering van het watersportbeleid weer in een omschrijving van relevante passages uit het Omgevingsplan Zeeland, het Provinciaal Sociaal-Economisch Beleidsplan en het Provinciaal Verkeer- en Vervoerplan. Naast deze beleidskaders zijn er meerdere ontwikkelingen die van belang zijn voor het Masterplan, welke zijn opgenomen in hoofdstuk 4. Alle uitgangspunten om tot een integrale benadering te komen zijn hiermee behandeld, waarna in hoofdstuk 5 de slag wordt gemaakt naar de kwaliteiten van de Deltawateren. Hoofdstuk 6 geeft de opgave aan waar we voor staan en beschrijft de ambitie die hieruit volgt. Hoofdstuk 7 bevat vervolgens de visie op de watersport in Zeeland. Hierna volgt in hoofdstuk 8 een overzicht van de criteria om tot een prioritering te kunnen komen van de lijst van projecten met 150 verbeterpunten op het gebied van watersport. Dit resulteert tenslotte in de actielijnen en maatregelen voor de watersport in Zeeland. Gelijktijdig met het tot stand komen van het Masterplan voor de Watersport hebben de Kamer van Koophandel, HISWA Vereniging en Impuls Zeeland met ondernemers het actieplan 'Watersport in de Delta' opgesteld. Hierover heeft informatie-uitwisseling tussen de Kamer van Koophandel en Provincie plaatsgevonden. Doel van het actieplan is het stimuleren van toeristische bestedingen binnen de regio Zuidwest Nederland. Hiervoor moet het watersportgebied aantrekkelijker worden. In het actieplan zijn dan ook adviezen opgenomen voor overheden. Daarnaast wordt in het actieplan ingegaan op de rol die de ondernemers zouden kunnen oppakken én op projectvoorstellen van de partijen, om gezamenlijk met ondernemers aan de slag te gaan. Voor zover dit aansluit bij de visie op de rol van de Provincie is dit betrokken bij de keuze en invulling van de actielijnen en maatregelen van het Masterplan.

5

Samenvatting

De Provincie Zeeland heeft een Masterplan voor de Watersport opgesteld. Het Masterplan is ontstaan als gevolg van de oproep van Provinciale Staten om in nauwe samenwerking met de watersportsector, de beroepsvaart en de betrokken overheden een integraal Masterplan Watersport op te stellen. Het Masterplan beschrijft de huidige situatie van de watersport in de hele Delta2, de visie op de watersport en de actielijnen voor de Provincie Zeeland. Bij het tot stand komen van het Masterplan is naar de belangrijkste raakvlakken van de watersport gekeken, waarmee het Masterplan een integrale benadering heeft gekregen. De actielijnen en maatregelen die het resultaat zijn van dit Masterplan zijn verankerd in o.a. het Omgevingsplan Zeeland, het PSEB, versterken, vernieuwen, verbinden en het promotiebeleid "Zeeland echt waar". De watersportsector is een belangrijke economische sector, die nationaal 7% van de bestedingen tijdens dagtochten inneemt en direct en indirect voor aanzienlijke werkgelegenheid zorgt. De watersportsector is een groeimarkt en ook gezien de trends voor de toekomst een zeer interessante sector. Als we kijken naar de watersport in Zeeland dan zien we hier de groei terug. Uit het 'Onderzoek vaargedrag Deltagebied' dat in 2008 is uitgevoerd blijkt ook dat Zeeland duidelijk op de kaart staat als watersportgebied. De kwaliteit van het vaargebied wordt hoog gewaardeerd met een 8,1. De kwaliteit van de jachthavens wordt gewaardeerd met een 7,9. Favoriet zijn de Oosterschelde en de Grevelingen en cultuurhistorische vaardoelen als Zierikzee, Middelburg en Goes. Als belangrijkste redenen om de Delta te bezoeken worden genoemd: genieten van de natuur, de veiligheid, de sfeer in de havens en de rust. Hiermee wordt meteen de relatie gelegd met doelen uit het Omgevingsplan. Een groeiende sector heeft ruimte nodig voor ontwikkelingen. Ruimte voor ligplaatsen, voor kwalitatief aantrekkelijke voorzieningen en activiteiten, voor watersport gerelateerde bedrijvigheid die door clustering versterkt kan worden en voor informatie en promotie van de Delta. Bovenstaande ontwikkelingen worden direct bepaald door de mogelijkheden binnen de uitvoering van het Omgevingsplan Zeeland. De genoemde kwaliteiten kunnen in samenhang met economische groei worden ontwikkeld. Daarnaast zijn in het Masterplan overige ontwikkelingen beschreven die relevant zijn voor de watersportsector. Met de kennis van de mogelijkheden en kansen wordt de stap gezet naar de huidige kwaliteiten van de Deltawateren voor de watersport. In de sterkte-zwakte analyse worden deze kwaliteiten en de kansen en bedreigingen beschreven. Samengevat volgt hieruit het volgende beeld van kansen en kwaliteiten:

− het behouden en versterken van de eigenheid en kwaliteit van de wateren; − het verbeteren en realiseren van nieuwe verbindingen tussen wateren; − het benutten van de land-water relatie; − het oppakken van kansen voor samenwerking; − het benutten van promotiekansen.

Na de bovenstaande analyse van de markt, het beleid, de externe ontwikkelingen en het aanbod is de ambitie van de Provincie Zeeland voor de watersport in Zeeland aangegeven.

2 Het Deltagebied wordt in het noorden begrensd door het Haringvliet en in het zuiden door de

Westerschelde. De oostelijke grens is het Volkerak-Zoommeer en in het westen de Noordzee.

6

Zeeland kiest voor de ontwikkeling van een duurzaam, gedifferentieerd en

samenhangend watersportgebied.

Met als resultaat:

� gebruikers die met plezier de watersport beoefenen en graag terug

komen;

� ondernemers die actief inspelen op de toekomst;

� partijen die als partners de handen ineen slaan voor een vitale sector.

De ambitie wordt benaderd vanuit de gedachte van de volgende vier P's: people, planet, profit en partners. Hiermee wordt aangegeven dat de onderdelen in balans tot ontwikkeling moeten komen. Dit betekend een ontwikkeling met aandacht voor de omgevingskwaliteit, aandacht voor de gebruikers, aandacht voor groei van de sector en aandacht voor samenhang en samenwerking. Binnen die samenwerking heeft ieder zijn eigen rol. Bij de totstandkoming van het Masterplan is een groot aantal activiteiten, wensen en projecten naar voren gekomen. Tijdens een werkbijeenkomst met diverse betrokkenen bij de watersportsector is – op basis van een aantal criteria - een prioriteringsslag gemaakt in deze 150 activiteiten, wensen en projecten. Verder is nadrukkelijk ingegaan op de rol van de Provincie. Een van de belangrijkste uitkomsten is dat nieuwe allianties kansen bieden voor de verdere ontwikkeling van de watersport. Actielijnen en maatregelen

Zeeland kiest voor de volgende actielijnen en maatregelen die kansen bieden voor de watersport en waarbinnen de Provincie Zeeland haar rol als volgt ziet: Zeeland kiest voor "mensen" en vult dit in met de volgende actielijnen en maatregelen:

− Een budget beschikbaar stellen voor co-financiering ter versterking van de land-waterrelatie;

− Onderzoek wordt gedaan naar trends, ontwikkelingen en gedrag in de watersport;

− Het onderzoeken van een "groene golf" voor watersporters voor het Kanaal door Walcheren.

Zeeland kiest voor "omgevingskwaliteit" en vult dit in met de volgende actielijnen en maatregelen:

− In het ruimtelijk beleid zorgen dat nieuwe ontwikkelingen aansluiten bij de natuurlijkheid, openheid en de diversiteit van de wateren, het kapitaal van de Deltawateren. Ontwikkelingen moeten passen bij het karakter van het water. Ook is er aandacht nodig voor afstemming van ruimtegebruik voor andere doeleinden, zoals de introductie van MZI's;

− Bij de uitwerking van het Natura 2000 beleid zich actief in te zetten voor een werkbare uitwerking en met haar partners te werken aan een afgewogen tweesporenbeleid gericht op ecologie en economie;

− Bij de Stuurgroep Zuidwestelijke Delta aandacht blijven vragen voor de toegankelijkheid van de Deltawateren voor de watersport, in het bijzonder bij het realiseren van de nieuwe verbindingen tussen de Deltawateren. Verder biedt een verbetering van waterkwaliteit ook kansen voor de watersport.

Zeeland kiest voor "economische kansen" en vult dit in met de volgende actielijnen en maatregelen:

− Contacten leggen tussen de verschillende overheden om te onderzoeken of ondernemersinitiatieven gelijktijdig (en dus sneller) door procedures geloodst kunnen worden;

− Zeeland brengt (in samenwerking met haar partners) het Deltagebied als vaargebied extra onder de aandacht. Hierbij wordt gekeken naar de

7

mogelijkheden voor online marketing en de doelgroep jongeren en nieuwe kansen voor 'ouderen';

− Er komt ruimte voor ligplaatsuitbreiding, mits passend binnen de omgevingskwaliteit.

Zeeland kiest voor "partners" en vult dit in met de volgende actielijn/maatregel:

− Ter stimulering van een compleet Delta aanbod passend bij de kwaliteiten van de wateren worden ondernemers begeleid bij hun planvorming en bij het zoeken naar nieuwe allianties ten behoeve van deze watersportontwikkelingen. Hiervoor zal ondermeer via het jaarplan 2010 specifieke aandacht gevraagd worden van NV Economische Impuls Zeeland.

Verder zal Zeeland samen met andere provincies, waar onder Friesland, gaan samenwerken in de promotie van Nederland als watersportland in het buitenland. Recent is hiervoor steun van het ministerie van Economische Zaken toegezegd.

8

1. Watersport van belang

Watersport is een belangrijke economische sector die direct en indirect voor een aanzienlijke werkgelegenheid zorgt. Daarnaast is watersport een groeimarkt binnen het toerisme in Zeeland. In dit hoofdstuk wordt gekeken naar het belang van de watersport in Nederland, de kansen, de dilemma's en trends. Betekenis

Waterrecreatie is een belangrijke economische sector. De totale uitgaven van Nederlandse waterrecreanten tijdens dagtochten worden geschat op 612 miljoen euro per jaar. Dit is ongeveer 7% van de totale bestedingen van Nederlanders tijdens dagtochten (8,6 miljard euro, TRN, 2002). Het aantal watersportondernemingen is berekend op 4.200, de werkgelegenheid op 17.100 fte’s en de directe omzet van de watersportindustrie op 1,46 miljard euro (HISWA, 2008 in NTBC, 2009). De watersportsector groeit. De bezettingsgraad van jachthavens liet een stijgende trend zien van 76% in 1997 naar ongeveer 92% in 2007 (HISWA). Het aantal vast verhuurde ligplaatsen wint terrein ten opzichte van de passantenplaatsen. Ook het totale aantal watersportclubs en leden is gegroeid, waarbij de grootste groei in de kano- en roeiclubs te zien is (CBS, 2007 in Stichting Recreatie 2008e). Van de Nederlandse bevolking heeft 57% in het seizoen 2008-2009 tijdens dagtochten of vakanties waterrecreatieactiviteiten beoefend (NBTC, 2009). De meeste watersporters komen uit de provincies Noord- en Zuid-Holland. Watersportactiviteiten zijn veelal van korte duur (1-2 uur, Stichting Recreatie 2008e). De kust en het merengebied trekken samen 20% van alle buitenlandse toeristen. Van de buitenlandse toeristen zijn het de Duitsers die de meeste watersportactiviteiten ondernemen. 27% van de Duitsers komt voor het strand naar Nederland en 8% voor andere watersportactiviteiten (NBTC, 2006).

9

Nationale trends in de watersportsector

In de waterrecreatiesector is een aantal trends waar te nemen. Zo neemt de sportdeelname en dus ook deelname aan waterrecreatievormen als zeilen, kanoën en roeien toe in Nederland. Mensen zoeken hun vakantiebestemming dichter bij huis en watersportvakanties zijn in trek. Dit biedt in combinatie met de trend dat de lengte van bootvakanties korter wordt, terwijl het voorseizoen langer wordt, groeikansen. Er is een toenemende participatie van vitale ouderen, terwijl jongeren minder belangstelling hebben voor watersport. Naast een toenemende behoefte aan luxe en gemak is er een grotere aandacht voor milieu waarneembaar (fluisterboten). Kwaliteit is dus erg belangrijk. Het aantal boot- en kanotochten in natuurgebieden nemen toe. En er is een toenemende vraag naar vaartochten op maat die vaak gecombineerd worden met andere vormen van actieve recreatie zoals fietsen en wandelen. De toekomst van de watersport, hoe zou die er in Zeeland uit gaan zien in 2025? Uit gesprekken die landelijk gevoerd worden door de Stichting Recreatie Toervaart Nederland (SRN) blijkt dat de toekomstige watersporter op zoek is naar twee verschillende soorten ervaringen. De (onder)watersporter pur sang die ervaren is en op zoek is naar de strijd met de elementen en de toerist die in zijn vrije tijd de streekeigenheid wil ervaren en zo veel mogelijk verschillende belevenissen zoekt (waarvan watersport er een is). Beiden lijken op zoek naar unieke beleving. In beide gevallen zal de watersporter veel gebruik maken van digitale informatie. Het gebruik van digitale informatievoorziening over activiteiten, weersvooruitzichten en bijvoorbeeld huur en verhuurmogelijkheden is overal bij de hand. Het watersportland van de toekomst biedt dan ook ruimte voor beide wensen.

Opgave Masterplan Watersport vanuit de betekenis en trends van de watersport in Zeeland:

• Economisch belang watersport onderkennen; • Kansen groeimarkt benutten; • Inspelen op trends in de watersport; • Watersport als sportintroductie voor jeugd.

10

2. Watersport in Zeeland

Tot voor kort waren er weinig specifieke gegevens beschikbaar over de watersport in Zeeland. Als basis voor de analyse van de huidige situatie van de watersport zijn twee verschillende onderzoeken gebruikt die Bureau WaterrecreatieAdvies in opdracht van o.a. de Provincie Zeeland heeft uitgevoerd. Het eerste onderzoek wat wordt beschreven is de "Evaluatie van het watersportbeleid van Zeeland" in de periode 2000-2008. In dit onderzoek is gekeken welke beleidsdoelstellingen tot effecten hebben geleid die toe te schrijven zijn aan de doelstellingen. Het "Gebruikersonderzoek Deltawateren" is uitgevoerd om inzicht te krijgen in wat de watersporter waardeert in de Delta en welke knelpunten de watersporter ervaart. Evaluatie Watersportbeleid Zeeland 2000-2008

Sinds 2000 is watersport een belangrijk onderdeel van het economisch beleid van de Provincie Zeeland en staat het hoog op de agenda. Doel is het stimuleren van de ontwikkeling van de watersport, het versterken van samenwerking met andere sectoren en het mogelijk maken van infrastructurele werken mede door inzet van gemeentelijke, nationale en Europese fondsen. In de periode 2000-2008 is verbetering en versterking van het imago van Zeeland als watersportprovincie, het verhogen van bestedingen van watersporters en kwaliteitsverbetering de rode draad geweest van het beleid. De ambities in het Watersportactieplan, dat was opgesteld in samenwerking met HISWA Vereniging, het Watersportverbond, het BOD, NORT, ANWB, Kamer van Koophandel en het BTZ, waren gericht op:

• uitbouw van het aantal vaarvakanties, • groei van het aantal watersporters, • verlenging van de verblijfsduur, • een toename van de bestedingen en • groei van de werkgelegenheid.

Uit de meting bij jachthavens die in het kader van deze evaluatie zijn uitgevoerd, blijkt dat het aantal watersporters sinds 2003 is gestegen. Hetzelfde geldt voor het aantal ‘wachtenden’ op een geschikte ligplaats. De drukfactor3 geeft een indicatie van de verhouding tussen aanbod en vraag. Hoewel het aantal ligplaatsen is verhoogd is de drukfactor (20%) niet afgenomen. Deze is in vergelijking met andere watersportgebieden hoog. Uit dit cijfer blijkt dat het aanbod niet overeenstemt met de vraag, of dat er regionaal een knelpunt is. Het kan bijvoorbeeld zijn dat niet kan worden voldaan aan de toenemende vraag naar grotere ligplaatsen of dat in een bepaald (deel)gebied onvoldoende ligplaatsen beschikbaar zijn. Ruimte bieden aan groei van ligplaatsen blijft hiermee actueel. Met behulp van kengetallen is inzicht verkregen in de ontwikkeling van de bestedingen van passanten en vaste ligplaatshouders. Deze bestedingen zijn belangrijk voor de regionale en lokale economie en leveren een bijdragen aan de werkgelegenheid en de leefbaarheid in dorpen en steden. Interessant is de stijging van het aantal passanten en de toegenomen verblijfsduur in jachthavens van gemiddeld 1,5 naar 1,7 nachten. Dit betekent dat Zeeland erin geslaagd is passanten langer vast te houden in het gebied, waardoor de bestedingen stijgen. De verblijfsduur kan nog verder toenemen indien voldoende aantrekkelijke voorzieningen en activiteiten worden geboden, waardoor de watersporters reden hebben nog langer in het gebied te blijven. Ter vergelijking; op de Waddeneilanden is de gemiddelde verblijfsduur bijvoorbeeld gemiddeld 3,8 en in het IJsselmeergebied 1,4 nachten. 3 De drukfactor = hoeveelheid wachtenden op een ligplaats gedeeld door de beschikbare capaciteit

x 100%.

11

De winterstallingsactiviteiten zijn met 10% gestegen sinds 2003. In deze periode wordt onderhoud gepleegd aan de boten. Door clustering van watersportgerelateerde bedrijvigheid, zoals bij watersportboulevards, kunnen diensten en materialen op een locatie worden ingekocht. Hierdoor wordt niet alleen de werkgelegenheid versterkt, maar ook het imago van Zeeland als watersportprovincie jaarrond. Door de toename van het aantal watersporters en de verblijfsduur zijn de bestedingen van passanten en ligplaatshouders gerelateerd aan jachthavens in 2008 met 25% gestegen. In totaal werd € 7,7 miljoen extra uitgegeven ten opzichte van 2003 (exclusief zomer- en winterstalling en reparatie en onderhoud). Aan zomer- en winterstalling werd in 2008 door ligplaatshouders 24% meer uitgegeven (+ € 4,4 miljoen) dan in 2003. Dit betekent dat in 2008 in totaal door de watersporters € 38,4 miljoen werd besteed bij de plaatselijke middenstand, horeca en aan zomer- en winterstalling (exclusief omzet voor reparatie en onderhoud, jachtwerven, importeurs en verhuurbedrijven). Deze cijfers geven aan dat de aantrekkelijkheid van Zeeland is toegenomen voor watersporters. De promotionele inspanningen zoals het uitgeven van de Deltagids, deelname aan beurzen en het project Delta Maritiem, hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan het op de kaart zetten van Zeeland als watersportprovincie. Ook ten aanzien van infrastructurele verbeteringen met behulp van Europese en andere fondsen is causaal verband tussen het gevoerde beleid en de bereikte resultaten aannemelijk. Hetzelfde geldt voor het kernpunt ‘koesteren en rust en ruimte’ uit het Omgevingsplan Zeeland, dat van invloed is op de ontwikkelingsruimte voor de grote watersport.

12

Bron: Evaluatie Watersportbeleid Zeeland 2000-2008

Gebruikersonderzoek Deltawateren

Uit het "Onderzoek vaargedrag Deltagebied" dat in 2008 is uitgevoerd blijkt ook dat Zeeland duidelijk op de kaart staat als watersportgebied. De kwaliteit van het vaargebied hoog wordt gewaardeerd met een 8,1. De kwaliteit van de jachthavens wordt gewaardeerd met een 7,9. Favoriet zijn de Oosterschelde en de Grevelingen en cultuurhistorische vaardoelen als Zierikzee, Middelburg en Goes. De watersporter in de Delta is meestal een zeiler. Opvallend is dat de schippers in Zeeland relatief jong zijn (46% jonger dan 50 jaar) en dat op veel boten kinderen meevaren (43%). Hij of zij brengt 44% van het totale aantal vaardagen per jaar in het Deltagebied door. De helft van de ondervraagde watersporters heeft een vaste ligplaats in het Deltagebied, een kleine 40% van de bezoekers komt uit omringende provincies en 34% komt uit het IJsselmeergebied. 27% van de bezoekers komt uit de rest van Nederland. Van het percentage bezoekers uit omringende provincies is 6% Belg. De gemiddelde verblijfsduur van bezoekers in het gebied is 15,7 dagen.

13

De topvier van redenen om te gaan varen in het Deltagebied ziet er als volgt uit: 1. genieten van de natuur 2. gevoel voor veiligheid 3. sfeer in de havens 4. rust

Deze redenen werden allemaal als erg belangrijk beoordeeld. Bij veiligheid op aanleglocaties gaat het met name over de waardering van het veilig kunnen liggen of overnachten als alternatief voor een overnachting in de haven. Ook komen er verschillende wensen in het onderzoek naar voren. Zo geeft een deel van de respondenten aan een andere (vaste) ligplaats in de Delta te willen. Hierbij worden met name Bruinisse en Sint Annaland het meest als gewenste ligplaats genoemd. Veel respondenten (41%) hebben opmerkingen over de sanitaire voorzieningen op de eilandjes en jachthavens. De kwaliteit (vies), maar ook de kwantiteit wordt hierbij als onvoldoende aangegeven. 31% van de respondenten geeft aan de jachthavens (in het hoogseizoen) erg druk te vinden en wenst uitbreiding van de capaciteit. Ook is er een wens voor meer aanlegplaatsen buiten jachthavens (op eilandjes, moorings, bij sluizen). Lange wachttijden bij sluizen en dan met name de Krammersluizen en als tweede de sluizen bij Bruinisse, wordt als hinder ervaren. Ten aanzien van informatieverstrekking is aangegeven dat er behoefte is aan een betere informatieverstrekking over regionale bezienswaardigheden, activiteiten en natuur. Op de jachthaven wil men beter geïnformeerd worden over autoverhuur, fietshuur en goede restaurants in de omgeving. In het onderzoek zijn enkele vragen over de Grevelingen opgenomen. Hieruit komt naar voren dat een sluis in de Brouwersdam naar de Noordzee door meer dan 40% van de respondenten als erg belangrijk werd aangegeven. In relatie tot deze wens is het opmerkelijk dat de mogelijkheid om de Noordzee op te kunnen gaan doorslaggevend is voor een keus van bestemming, zelfs al maakt de watersporter hier geen gebruik van.

Opgave Masterplan Watersport vanuit de analyse van de watersport in Zeeland: Doorgaan met:

• Ruimte voor ligplaatsontwikkelingen; • Stimulering bestedingen door aantrekkelijke voorzieningen en activiteiten; • Verdere clustering van watersport gerelateerde bedrijvigheid; • Watersport promotie; • Benutten van Europese fondsen.

Nieuwe kansen voor: • Verhogen natuurkwaliteit en beleefbaar maken van natuurgebieden als

bijdrage aan gevoel van rust en ruimte; • Verbeteren kwaliteit van voorzieningen (oa. sanitair); • Informatievoorziening op jachthavens; • Versterken land-waterrelatie dmv clustering van diensten en voorzieningen

inclusief de mogelijkheid tot afmeren; • Doelgroep: meevarende kinderen; • Wachttijden verkorten en wateren verbinden.

De belangrijkste redenen om de Delta te bezoeken zijn genieten van de natuur, veiligheid, sfeer in de havens en rust. Bij nieuwe ontwikkelingen is het behoud en waar mogelijk verdere versterking van de kwaliteiten zeer belangrijk.

14

3. Beleidsuitgangspunten die van invloed zijn op de

watersportsector

Globaal kunnen we stellen dat de ontwikkelingen binnen de watersportsector in de Zeeuwse Delta direct worden bepaald door de uitvoering van het Omgevingsplan Zeeland. Het Provinciaal Sociaal Economisch Beleidsplan stimuleert onder andere ontwikkelingen in de recreatieve en toeristische sector. Het Provinciale Verkeer- en Vervoerplan geeft een integrale visie op verkeer en vervoer. In dit hoofdstuk geven we van het Omgevingsplan Zeeland aan wat de impact is voor de watersport en gaan we iets gedetailleerder in op het Provinciaal Sociaal Economisch Beleidsplan omdat de watersportsector hier prominent in wordt behandeld. Daarnaast zijn delen uit het Provinciale Verkeer- en Vervoerplan opgenomen die relevant zijn voor de watersport.

3.1 Omgevingsplan Zeeland

In het Omgevingsplan Zeeland is het provinciale beleid voor ruimte, milieu en water opgenomen. De belangrijkste doelstellingen van het omgevingsplan zijn het faciliteren van de economische dynamiek, het bevorderen van de sociaal-culturele dynamiek en het versterken van de Zeeuwse omgevingskwaliteiten. Het omgevingsplan heeft voor de watersport als doelstelling het bevorderen van en ruimte bieden voor verdere ontwikkeling van de watersport, met een versterking van de kwaliteit van de deltawateren (pg. 132). Het ruimte bieden aan watersport vertaalt zich o.a. in het fysiek ruimte bieden aan de verdere ontwikkeling van jachthavens. Vanuit economisch oogpunt zullen initiatieven gestimuleerd worden (zie hierover verder de paragraaf Provinciaal Sociaal Economisch Beleidsplan) maar deze dienen ook steeds getoetst te worden aan de gestelde criteria in het Omgevingsplan en te voldoen aan de wettelijke eisen. Specifiek voor het onderwerp "Jachthavenontwikkeling" werkt de Provincie het Omgevingsplan 2006-2012 verder uit. Dit gebeurt met name om de consequenties van de aanwijzing van de Deltawateren als Natura 2000-gebied op te nemen. Deze uitwerking wordt in deze paragraaf van het Masterplan Watersport meegenomen. Algemeen geldt dat inpassing van nieuwe initiatieven in het omgevingsplan wordt afgewogen op vijf aspecten: 1. Is het een gewenste ontwikkeling? 2. Hoe beïnvloedt de locatiekeuze de omgevingskwaliteit? 3. Sluit de vormgeving aan bij de omgevingskwaliteiten? 4. Is het principe van verevening van toepassing of versterkt het initiatief de omgevingskwaliteiten? 5. Voldoet het initiatief aan de wettelijke vereisten? Voor de beoordeling van initiatieven voor jachthavenontwikkeling geeft het omgevingsplan enkele kaders aan. Deze hebben betrekking op

• behoud en versterking van omgevingskwaliteiten in brede zin (hoofdstuk 4 algemeen);

• kwaliteiten van de Deltawateren (hoofdstuk 4.12); • kaders voor recreatie in het algemeen en watersport in het bijzonder (hoofdstuk

4.9, 4.10, 5.6 en 5.7). Voor jachthavens gelden bij nieuwe ontwikkelingen de volgende aandachtspunten en voorwaarden:

• uitbreiding van ligplaatsen is, bij voorkeur, mogelijk bij het vervallen van de bestaande functie van een haven: bijvoorbeeld visserijhaven of handelshaven;

• bij nieuwe jachthavens wordt gestreefd naar productdifferentiatie (b.v. project "Duurzame Jachthaven van de Toekomst");

• algemeen geldend is dat bij nieuwe ontwikkelingsruimte tevens een investering in de omgevingskwaliteit wordt verwacht;

15

• bij ontwikkelingen moet worden voldaan aan randvoorwaarden die gelden vanuit veiligheid en milieu;

• ingezet wordt op hoge kwaliteit bij het realiseren van nieuwe ontwikkelingen (voorzieningenniveau, bereikbaarheid, ligplaatsen enz.) (citaat pg.133).

De bovengenoemde vijf aspecten geven voor jachthavens de volgende afwegingen. 1. Is het een gewenste ontwikkeling? Uitbreiding van ligplaatsen en ontwikkeling van watersport is, onder voorwaarden, een gewenste ontwikkeling is in alle deltawateren. Nieuwe initiatieven dienen een bijdrage te leveren om de economische dynamiek te realiseren. Ruimte bieden aan specifieke doelgroepen zoals zeezeilers, bruine vloot, chartervloot of passanten kan relevant zijn. 2. Hoe beïnvloedt de locatiekeuze de omgevingskwaliteit? Bij locatiekeuzes speelt de relatie met de Natura2000 gebieden een rol. Initiatieven voor jachthavenontwikkeling moeten getoetst worden op hun mogelijke invloed op het behalen van de instandhoudingsdoelen. Deze toets wordt later in deze paragraaf nader omschreven. Bestaande havens (zowel jachthavens als andere havens) vallen buiten de Natura2000 begrenzing. De locatiekeuze wordt ook bepaald door het concentratiebeleid voor recreatieontwikkeling. Op de recreatiekaart 5.6 van het omgevingsplan zijn deze concentratiegebieden weergegeven. Tot slot kan ook de keuze voor een integrale aanpak de locatie bepalen. Een integrale aanpak betekent een versterking van recreatie samen met het realiseren van beleidsdoelen op het gebied van bijvoorbeeld kustveiligheid, natuur en landschap of de ontwikkeling van bijzondere woonmilieus. Zo wordt zowel de ruimtelijke als de sociaaleconomische kwaliteit en vitaliteit van het gebied verbeterd. In de ontwikkelingsschets voor de Grevelingen en in het beheerplan voor de Voordelta is dit uitgangspunt benoemd als de Eco2 benadering. Een integrale aanpak is een voorwaarde voor nieuwvestiging van recreatiebedrijven. Maar ook in het geval van een uitbreiding heeft een locatie die bijdraagt aan een integrale aanpak de voorkeur boven een sectorale ontwikkeling. 3. Sluit de vormgeving aan bij de omgevingskwaliteiten? Vormgeving is relevant voor landschappelijke inpassing. De basisgedachte is dat aard, schaal en omvang van ontwikkelingen aan sluiten bij de omgeving, het landschap en deze versterken. Voor de deltawateren zijn de belangrijkste kwaliteiten het herstel van de estuariene dynamiek en het behoud en de versterking van het open en weidse getijdenlandschap. 4. Is het principe van verevening van toepassing of versterkt het initiatief de omgevingskwaliteiten? In alle gevallen geldt dat nieuwe initiatieven samen moeten gaan met versterking van de omgevingskwaliteit. Dit is het principe van verevening. Dit kan vorm gegeven worden in een integrale aanpak, of door in een concreet geval maatwerk te leveren volgens de uitgangspunten uit de provinciale handreiking verevening. 5. Voldoet het initiatief aan de wettelijke vereisten? Nautische veiligheid Bij de beoordeling van nieuwe initiatieven dient de nautische veiligheid expliciet beoordeeld te worden. De vaarwegbeheerder heeft voor de nautische veiligheid een afwegingskader opgesteld dat bij de afweging betrokken moet worden. Aspecten die in de overweging meespelen zijn: de afstand tot de vaargeul, de intensiteit van het scheepvaartverkeer, het vervoer van gevaarlijke stoffen, de stromingen ter plaatse en de capaciteit van sluizen en bruggen. Milieueisen Er moet voldaan worden aan de randvoorwaarden die gelden vanuit veiligheid, milieu en waterkwaliteit. Hierbij behoren:

16

• Het handhaven stiltegebieden in de Vogel- en Habitatrichtlijngebieden, de natuurbeschemingswetgebieden en de wetlands. Het doel is om stilte te behouden voor flora, fauna en recreatief gebruik. De voorkeursgrenswaarde voor nieuwe ontwikkelingen is de nu heersende geluidsbelasting, met een maximum van 40 dB(A).

• Het behoud van duisternis voor flora, fauna en recreatief gebruik. Lichtbelasting kent vooralsnog geen normen dus is het uitgangspunt Zeeland zo donker mogelijk te houden. Nieuwe initiatieven met een aanzienlijke lichtuitstraling vormen een aantasting van de omgevingskwaliteit en zijn om die reden niet aanvaardbaar.

• Voor waterkwaliteit gelden wettelijke vereisten ten aanzien van lozingen. De milieueisen zijn nader omschreven in Provinciale Milieu Verordening. Mer-plicht en toets op Natura2000 doelstellingen Jachthavenontwikkeling is onder voorwaarden mer-plichtig. Als het gaat om aanleg, wijziging of uitbreiding van een jachthaven met meer dan 100 ligplaatsen is dit merbeoordelingsplichtig. Bij meer dan 250 ligplaatsen in een gevoelig gebied (of 500 ligplaatsen daarbuiten) is dit mer-plichtig. In de mer wordt het initiatief aan alle relevante milieuaspecten getoetst. Binnen de Natura2000-gebieden staan de instandhoudingdoelstellingen van de soorten en habitats van die gebieden voorop. De gewijzigde Natuurbeschermingswet 1998 (Nb wet) bepaalt dat projecten die de kwaliteit van de habitats kunnen verslechteren of die een verstorend effect kunnen hebben op de soorten, niet mogen plaatsvinden zonder vergunning. Bij jachthavenontwikkeling moet altijd worden nagegaan of er een vergunning nodig is op grond van de Nb wet. Een verslechtering van de kwaliteit van een habitat of een significant verstorend effect kan optreden door directe aantasting van de natuurwaarden door vestiging binnen het Natura2000-gebied. Vestiging binnen de Natura2000-gebieden betekent de aantasting van het areaal van de habitat. Dit geeft vaak een significant negatief effect, met name als er vanuit de instandhoudingsdoelstellingen sprake is van een uitbreidings- of herstelopgave. Bij vestiging bij de Natura2000-gebieden kan significante verstoring ontstaan door indirecte beïnvloeding (externe werking). De verstoring kan dan bijvoorbeeld ontstaan als gevolg van een groter aantal vaarbewegingen en/of het betreden van slikken en platen. Als er geen significante negatieve effecten zijn volgt door een verslechterings- en verstoringstoets een vergunningtraject, waarbij beschouwd wordt of effecten gemitigeerd kunnen worden of aanvaardbaar zijn. Als er sprake is van een significant negatief effect volgt een passende beoordeling, waarbij de alternatieven, dwingende reden van groot openbaar belang en compensatie dienen te worden onderzocht.

3.2 Provinciaal Sociaal Economisch Beleidsplan (PSEB)

Het Provinciaal Sociaal-Economisch Beleidsplan (Versterken, Vernieuwen en Verbinden) 2009-2012 onderschrijft dat we in Zeeland een prettig-, woon-, werk- en leefklimaat willen behouden met een evenwichtige groei van de Zeeuwse economie. Daarnaast vindt het provinciaal bestuur het van groot belang duurzaamheid te verbinden aan de projecten die vanuit het provinciebestuur worden ondersteund. De Provincie heeft zich als doel gesteld om in 2015 samen met haar partners innovatieve oplossingen te hebben gevonden voor de gevolgen van de klimaatverandering, de bevolkingsontwikkeling en de sociale dynamiek. Aan het opstellen van dit plan ligt een voorbereidingstraject ten grondslag, waarbij vele externe partners betrokken zijn.

De vrijetijdsconsument is prijsbewust en veeleisend. De schaarse vrije tijd wil men zo optimaal mogelijk besteden waarbij de beleving centraal staat (op zoek naar het optimale geluk). Trends volgen elkaar in een hoog tempo op. Om in te kunnen spelen op deze trends is continue innovatie noodzakelijk. De ontwikkeling van het toerisme in Zeeland is de laatste jaren gestagneerd. Van natuurlijke groei is geen sprake meer. Als aanwijsbare oorzaak wordt de globalisering genoemd, waardoor de internationale concurrentieverhoudingen worden verscherpt. Door het kleinschalige karakter en het deels verouderde aanbod in de sector is er onvoldoende investeringskracht aanwezig om een nieuwe impuls binnen het toeristisch product te

17

generen. Om deze spiraal te doorbreken is het aangaan van verbindingen met andere sectoren noodzakelijk. Dit vraagt om een andere denkwijze. Hiervoor moet het sectoraal denken worden omgezet naar integrale verbindingen en nieuwe allianties. Gezamenlijk met andere sectoren kan, door het creëren van nieuwe productmarktcombinaties, de genoemde impuls in de vrijetijdssector worden bereikt. Dit betekent een omschakeling van (een tot nu toe) aanbod- naar een vraaggerichte benadering. Er zal een transitie tot stand gebracht moeten worden van het aanbodgerichte massaproduct naar verschillende kwaliteitsproducten die op maat worden aangeleverd in een markt waar het aantal lange vakanties afneemt en het aantal korte vakanties zal toenemen. Toerisme is daarbij een belangrijke pijler van de regionale economie en in zekere zin de belangrijkste drager van de regionale identiteit. De gebiedseigen Zeeuwse kwaliteiten vormen de basis van het toeristisch product. Op basis van deze kwaliteiten hebben kansrijke sectoren zich in het toerisme sterk kunnen ontwikkelen. Alleen door het inzetten op deze sterke sectoren, met een hoge economische potentie, kunnen we ons onderscheiden van andere toeristische bestemmingen en onze concurrentiepositie internationaal versterken. Daarbij valt te denken aan de verschillende sectoren die op de thema's "water", "50+-markt" en "vitaal en gezond leven" inspelen. Meer bestedingen in deze sector zullen niet meer alleen gerealiseerd kunnen worden binnen het huidige toeristische aanbod in Zeeland (dit geldt zowel voor de dag- als verblijfsrecreatie). Verhoging van prijzen "omdat het product zich in Zeeland of aan de kust bevindt" werkt niet meer en dus zal de sector ook op zoek moeten gaan naar nieuwe product/marktcombinaties waarbij de begrippen "innovatie" en "duurzaam ondernemen" leidend zijn. Mede hierdoor kunnen er nieuwe marktsegmenten, in met name de sectoren met een hoge economische potentie, worden aangeboord die noodzakelijk zijn om de totale omzet van toeristisch Zeeland (nieuwe productmarktcombinaties en verhoging van de kwaliteit van het huidige product) te laten stijgen. De doelstelling van het PSEB, onderdeel "recreatie en toerisme" wordt als volgt omschreven: "de bestedingen in de vrijetijdssector dienen met 10% verhoogd te worden in 2012 ten opzichte van 2008". Deze bestedingen zullen vooral door inspanningen van het bedrijfsleven moeten stijgen. De (provinciale) overheid zal ten behoeve van dit proces nieuwe productmarkt-combinaties initiëren en faciliteren, onder andere op het gebied van watersport. De nieuwe productmarktcombinaties Zoals hierboven aangegeven, zal de Provincie in haar sociaal-economisch beleid de ontwikkelingen in de sector, die leiden tot hogere bestedingen, stimuleren. Deze hogere

bestedingen zijn vooral mogelijk door initiatieven en investeringen in de watersportsector

(inclusief de kleine en de onderwatersport), dagrecreatiesector (incl. nieuwe

verbindingen tussen cultuur, toerisme,streekproducten en dorpskernen), de hotelsector

(inclusief de zakelijke/congresmarkt) en de kampeer en bungalowbedrijven met een hoog

voorzieningenniveau te stimuleren.

Leidraad bij alle beleidsvoornemens in dit kader is steeds dat a. de structuur tussen de sectoren, branches en (overheids)organisaties versterkt wordt, b. innovatieve projecten en initiatieven worden gestimuleerd en c. er voortdurend wordt gestreefd naar kwaliteitsverbetering. Aandacht voor één van deze factoren is niet voldoende; bij alle speerpunten zal voortdurend aan alle drie de aspecten tegelijkertijd aandacht moeten worden besteed. Waar mogelijk zal er steeds nadruk worden gelegd op "nieuwe verbindingen" tussen sterke sectoren die mede kunnen leiden tot een aanzienlijke verhoging van de bestedingen in de toeristische sector. Uit het onderzoek "Terug naar de Kust" (uitgevoerd in het kader van het EZ-programma "Pieken in de Delta") is gebleken dat vanuit deze sectoren ingezet moet worden op nieuwe productmarktcombinaties met een grote potentie voor Zeeland. Watersport en waterbeleving is daarbij een zeer belangrijk (economisch) onderdeel. Het gaat dan niet

18

alleen om de beleving van de watersporter zelf op één van de wateren in de Delta maar we kunnen alle ontwikkelingen op het water ook zien als een belangrijke vormen van aantrekkelijke dagattracties. Watersport is een belangrijk onderdeel van de product/marktcombinatie Aqua High Tech Delta4. Daarbij komt dat de steeds weer terugkerende strijd tussen water en land in de Delta een grote toegevoegde economische waarde kan hebben in dit geheel. Dit aspect kan in de toekomst nog veel beter benut worden ten behoeve van het toerisme. Watersport heeft veel raakvlakken met verschillende beleidsontwikkelingen. Ontwikkelingen die ook van belang zijn voor de toekomst zijn in het volgende hoofdstuk beschreven. 3.3 Provinciaal Verkeer- en Vervoerplan

Naast het hiervoor genoemde Omgevingsplan en PSEB is het Provinciaal Verkeer- en Vervoerplan (PVVP) relevant voor het masterplan watersport. Dit plan vertaalt, voor zover relevant, de betekenis van deze strategische beleidsplannen voor verkeer en vervoer in Zeeland. Het PVVP geeft een integrale visie op verkeer en vervoer. De Provincie spant zich in voor het bereikbaar houden van Zeeland en daarmee het economisch en sociaal vitaal houden van Zeeland waarbij de negatieve effecten van verkeer zoveel mogelijk worden beperkt of gecompenseerd. Dit betekent dat de provincie een belangrijke regierol vervult in het realiseren van een optimale infrastructuur zowel over land als water. Over water vindt zowel personenvervoer als goederenvervoer plaats, welke beide bijdragen aan de Zeeuwse economie. Deze functies gaan over het algemeen goed samen. Dit masterplan watersport dient om de Zeeuwse economie een impuls te geven. Omdat watersport de infrastructuur deelt met het goederenvervoer is het van belang om de wisselwerking tussen beide functies in dit rapport mee te nemen. Goederenvervoer

Met betrekking tot het goederenvervoerbeleid wordt vanuit het PVVP beoogd een duurzaam evenwicht tot stand te brengen tussen enerzijds de omgeving- en milieukwaliteit, en anderzijds de economische doelstellingen. Omdat de externe effecten van goederenvervoer over de weg het grootste zijn, is het beleid van de provincie Zeeland om het duurzame goederenvervoer goed te kunnen faciliteren, zodat zoveel mogelijk vervoer van de weg wordt gehaald. Via het 'Actieprogramma goederenvervoer

2007 – 2011' wordt in samenwerking met andere disciplines en organisaties onder andere gestreefd naar multimodaal en efficiënt vervoer. De provincie wil met name de binnenvaart stimuleren en faciliteren. Belangrijk voor de stimulans van goederenvervoer via de binnenvaart is de goede doorstroming van het scheepvaartverkeer (ook gezien de toekomstige ontwikkelingen van transportassen), voldoende ligplaatscapaciteit en het behoud van het netwerk van binnenhavens. De watersport en binnenvaart hebben gemeenschappelijke belangen bij voldoende diepgang, voldoende sluiscapaciteit en goede voorzieningen. In het netwerk van binnenhavens zijn er mogelijk wel tegenstrijdige belangen. Binnenhavens zijn veelal in het beheer van gemeenten, die net als de provincie, verschillende belangen moeten afwegen. Een binnenhaven kan gebruikt worden voor recreatievaart, passagiersvaart, de bruine vloot, goederenvervoer over water en wonen aan water. Vaak conflicteren deze functies met elkaar, waardoor gemeenten moeten kiezen tussen deze functies. De lokale baten van goederenvervoer over water wegen veelal niet op tegen de kosten die gemaakt worden voor het onderhoud van bestaande infrastructuur, en de bouw van nieuwe infrastructuur. Daarom is de keuze voor gemeenten voor een andere functie dan binnenvaart, een voor de hand liggende. In het kader van het stimuleren van goederenvervoer over water is het dus zaak voor de provincie om het regionale belang duidelijk te maken bij gemeenten, zodat een netwerk van binnenhavens behouden blijft voor het goederenvervoer. Vanuit het perspectief van het duurzame goederenvervoer zijn er weinig conflicterende belangen met watersport. Echter, voor wat betreft de uitbreiding van het aantal jachthavens is het

4 Een uitgebreidere beschrijving van projecten die binnen Aqua High Tech Delta

gestimuleerd worden zijn te lezen in bijlage A.

19

van belang dat rekening wordt gehouden met de locaties waar ook goederenvervoer plaatsvindt. Beheer

Naast de regierol vervult de provincie Zeeland ook een uitvoerende rol, omdat zij zelf beheerder is van wegen en vaarwegen welke belangrijke verbindingen vormen binnen het infrastructurele netwerk. Zo beheert de provincie ruim 450 kilometer aan wegen, het Kanaal door Walcheren met de bruggen en sluizen (incl. de 24 uurs bediening), de fietsvoetveerverbinding Vlissingen-Breskens en de Zeelandbrug. Het infrastructurele netwerk wordt door diverse gebruikers benut. De Provincie heeft bij haar beleidsformulering en uitvoering derhalve te maken met verschillende, soms tegenstrijdige belangen. Een situatie waarbij de tegenstrijdigheid van belangen heel duidelijk naar voren komt is die waar land en water elkaar kruisen, zoals bij een brug. Deze belangenafweging is de basis voor het bedieningsregime wat de provincie hanteert. Om aan de belangen van weg- en vaarweggebruikers tegemoet te komen heeft de provincie een 24 uurs (cenale) bediening van haar bruggen en sluizen gerealiseerd en zoekt de provincie waar mogelijk de samenwerking met de andere vaarwegbeheerder Dienst Zeeland van Rijkswaterstaat (DZL) op (vaarwegmanagement, de corridorgedachte). De provincie stimuleert zowel recreatietoervaart als beroepsvaart/ goederenvervoer over de Zeeuwse vaarwegen. Zo is voor het Kanaal door Walcheren in internationaal verband (Conference Europeènne des Ministres des Transports) classificatie V verleend. Dit betekent dat het toegankelijk moet blijven voor schepen met een laadvermogen tussen de 1500 en 3000 ton. Benutting van het kanaal als schakel in het (beroeps)vervoer over water is daarmee verzekerd. Ook geldt voor het Kanaal door Walcheren de Beleidsvisie Recreatietoervaart Nederland (BRTN). De hoofddoelstelling van de beleidsvisie luidt: “het net van het Nederlandse bevaarbare water behouden en verder ontwikkelen als één aantrekkelijk, gedifferentieerd en samenhangend recreatietoervaartnet”. Het kanaal maakt deel uit van het landelijk systeem van hoofdassen waarover de recreatievaart zich verplaatst.

Opgave Masterplan Watersport vanuit de beleidsuitgangspunten: • Ruimte voor ontwikkeling van de watersport met versterking van de kwaliteit

van de Deltawateren; • Verhogen bestedingen in de vrijetijdssector met 10%; • Meer Zeeland promotie als totaalproduct (combinaties van watersport, natuur,

cultuur, toerisme, streekproducten, monumenten en dorpskernen); • Gebiedsbeleving centraal, vanuit het perspectief van een watersporter; • Afstemming wisselwerking watersport en goederenvervoer; • Werken aan een knelpuntvrij vaarroutenetwerk.

20

4. Ontwikkelingen om rekening mee te houden

In het voorgaande hoofdstuk zijn met name de beleidsplannen benoemd waarbinnen dit Masterplan zijn verankering vindt. Dit hoofdstuk geeft ontwikkelingen aan die relevant zijn voor de watersport en bijdragen aan de vraag waar kiezen we voor in de Delta. 4.1 Ontwikkelingsprogramma Zuidwestelijke Delta

In samenwerking met de drie zuidwestelijke provincies en het Rijk werken de partijen aan een integrale aanpak met als hoofddoel de ontwikkeling van activiteiten die de nationale concurrentiepositie versterken in combinatie met de ontwikkelingen die de veiligheid tegen overstromingen vergroten en de waarden van natuur, landschap en cultuurhistorie versterken. De ontwikkeling van de condities voor een duurzame en klimaatbestendige inrichting en een hoogwaardige ruimtelijk economische ontwikkeling van de Zuidwestelijke Delta worden ingezet volgens de volgende drie pijlers.

• Klimaatbestendig veilig -> waarborgen van veiligheid tegen overstromingen ook op de lange termijn (2100);

• Ecologisch veerkrachtig -> herstellen van een natuurlijk ecologisch systeem en het herstellen van de estuariene dynamiek in de Zuidwestelijke Delta voor de korte termijn (2015), de middellange termijn (2040) en een doorkijk naar de langere termijn (2100);

• Economisch vitaal -> benoemen en pakken van kansen voor de ruimtelijke-economische en maatschappelijke ontwikkeling.

Het merendeel van bovenstaande ontwikkelingen zullen ingrijpende gevolgen op de Delta hebben. Maatregelen ten behoeven van het herstel van natuurwaarden worden de komende jaren uitgevoerd. De verbetering van de waterkwaliteit die hiervan het beoogde gevolg zal zijn is zeer positief voor toerisme. De klimaatverandering heeft gevolgen voor de manier waarop de zeewering functioneert en de wijze waarop de rivierafvoeren verlopen. De verdere ontwikkeling van het Deltagebied als uitloopgebied voor de mensen in de omringende verstedelijkte omgeving wordt bij de plannen meegenomen. De gevolgen van de maatregelen voor economische vitaliteit, ecologische veerkracht en klimaatbestendige veiligheid zullen ook voor de watersport steeds meer zichtbaar worden. Het ontwikkelingsprogramma biedt kansen, daarom wordt in dit Masterplan voor de watersport geanticipeerd op deze ontwikkelingen. 4.2 Demografische veranderingen in Zeeland

In 2008 is de notitie "Onverkende paden" verschenen waarin de verwachting van de bevolkingsontwikkeling qua omvang, samenstelling en regionale spreiding is geschetst. Belangrijkste conclusies hiervan zijn dat de totale bevolking van Zeeland op middellange termijn licht gaat dalen, dat de bevolking sterk gaat vergrijzen en dat in steeds meer gemeenten de bevolking zal gaan dalen, maar dat sommige gemeenten zullen blijven groeien. Op basis van de analyse zijn de gevolgen in kaart gebracht voor het provinciale beleid op het gebied van wonen, werken, arbeidsmarkt, welzijn, zorg en voorzieningen, mobiliteit en financiën. In de notitie "Op pad!" zijn vervolgens de uitdagingen benoemd waar de Provincie voor staat. Voor de opgave van de watersport zijn daarbij de volgende uitgangspunten van belang:

− Van meer naar beter: kwaliteit is het doel, bij alle sectoren en thema's dient een kwaliteitsslag gemaakt te worden;

− Samenwerking: samenwerking en afstemming is essentieel om op een hoger schaalniveau voldoende kwaliteit te kunnen bieden;

− Nieuw perspectief: zorg voor een (gedeelde) visie met een streefbeeld dat aansluit bij de sterke punten;

− Samen regie voeren: gemeenten en Provincie Zeeland moeten samen een sterke regie gaan voeren op de ruimte in Zeeland;

21

− Leefbaarheid en voorzieningen: Sociale samenhang is essentieel voor de leefbaarheid van een dorp of wijk;

− Economie en arbeidsmarkt: het streven is primair gericht op behoud/verhoging van de welvaart per inwoner en een goede balans tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt;

− Jongeren: de terugkeer van Zeeuwse jongeren na de studie moet bevorderd worden;

− Beroeps- en wetenschappelijk onderwijs: de kwaliteit van het beroeps en wetenschappelijk onderwijs en de behoefte vanuit de regio moet centraal staan.

4.3 Varend Erfgoed in Zeeland

Maritiem erfgoed is een essentieel, specifiek onderdeel van het Zeeuws Cultureel Erfgoed en draagt bij aan de identiteit van Zeeland. Om meer inzicht te krijgen in de mogelijkheden voor een duurzame instandhouding van het maritiem erfgoed heeft Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland (SCEZ) in opdracht van de Provincie Zeeland een onderzoek uitgevoerd. In de eindrapportage worden enkele knelpunten voor instandhouding van het varend erfgoed in Zeeland extra uitgelicht. Het betreft het tekort aan lig- en aanlegplaatsen voor (grote) historische schepen, het gebrek aan financiële, technische en materiële middelen voor onderhoud en restauratie van de schepen en het tekort aan infrastructurele voorzieningen voor een goede en veilige (door)vaart. Bewustwording van de waarde van en de mogelijkheden voor historische schepen en een goede samenwerking tussen betroken en belanghebbende partijen (overheden, maritieme organisaties, particuliere scheepseigenaren, recreatieve-toeristische sector) zijn enkele aspecten die ertoe kunnen leiden dat de huidige knelpunten kunnen worden omgezet in mogelijkheden voor toekomstig behoud voor het varend erfgoed in Zeeland. 4.4 Promotiebeleid

In het promotiebeleid van Zeeland staat niet het gewenste imago centraal, maar de kracht en identiteit van Zeeland. Die kracht en identiteit ligt vast in de naam Zeeland, dat symbool staat voor de twee Zeeuwse zielen in één borst: de dynamische zeecultuur en de nuchtere landcultuur. Inspiratie over deze twee kanten van Zeeland is vastgelegd in een DNA-boek. Waarom zijn deze twee kanten voor de promotie van belang? Mensen buiten Zeeland blijken nog vaak een stereotype en eenzijdig beeld van Zeeland te hebben (groen, blauw, rust, ruimte, vakantie). De andere kant van Zeeland (dynamiek, ondernemerschap, innovatie, creatie, evenementen, cultuur etc) is net zo goed onderdeel van de Zeeuwse identiteit maar vaak nog onderbelicht. Daarom gaat in het DNA-boek veel aandacht uit naar de twee kanten, dus de 'zachte lieflijke' kant en de 'harde stoere' kant van Zeeland. Deze filosofie is goed te vertalen naar de watersportrecreatie. Immers, in het hoofdstuk over de analyse van watersport in Zeeland staat dat de toekomstige watersporter op zoek is naar twee verschillende soorten ervaringen:

1. De (onder)watersporter pur sang die ervaren is en op zoek is naar de strijd met de elementen (de zeecultuur, de stoere, ruige kant van Zeeland dus) en

2. de toerist die in zijn vrije tijd de streekeigenheid wil ervaren en zo veel mogelijk verschillende belevenissen zoekt (waarvan watersport er een is). (de landcultuur, de rustige, lieflijke kant van Zeeland dus met monumentale steden, natuur, zilte zaligheden etc.).

Beiden zijn op zoek naar een unieke beleving, is ook in hoofdstuk 1 gezegd. Ook dit sluit aan bij het promotieconcept echt waar. Een ander aspect van deze promotie-aanpak is namelijk de ambassadeursgedachte. Deze is gebaseerd op het gegeven dat voor Zeeland telkens weer blijkt: bekend maakt bemind. Uit het rapportcijfer 8,1 dat de watersporters in de Delta geven voor het Deltagebied, blijkt dat al. De 'echt waar'-aanpak

22

wil de positieve ervaringen over de Delta achter dat rapportcijfer naar boven halen. Die persoonlijke, authentieke ervaringen van mensen die hier al eens watersport beoefend hebben, zijn altijd echt waar, en daarom geloofwaardiger dan reclameteksten en daarom beter in staat om nieuwe watersporters aan te trekken! Kortom, de mensen die al watersporten in Zeeland moeten we inzetten als ambassadeurs van het Deltawatersportgebied. Daarbij willen we hen ondersteunen in hun promotie-activiteiten. Onder meer met beelden, teksten, woorden en verhalen en het WaarMerk "echt waar" uit het DNA-boek van Zeeland. Het DNA-materiaal is een uitnodiging aan de Zeeuwse ondernemers, inwoners en liefhebbers van Zeeland om hun band met Zeeland te laten zien, die vaak te maken heeft met de twee kanten van Zeeland. Want juist de wisselwerking maakt Zeeland uniek en aantrekkelijk als regio. De woorden, beelden en kleuren die – echt waar – bij Zeeland horen, zijn vastgelegd in een DNA-boek. Het is dus geen traditionele 'campagne' met een universele belofte/slogan/huisstijl voor Zeeland en massamediale corporate advertenties, spotjes etc. Wel is er DNA-materiaal: kleuren, beelden, woorden, citaten. 'Echt waar' staat symbool voor de oproep/uitnodiging aan alle watersporters om het echte, ware Zeeland te laten zien en daarbinnen zijn/haar eigen 'band met of passie voor Zeeland' te laten zien. De woorden 'echt' en 'waar' zijn ook vormgegeven in een dynamisch WaarMerk dat door iedere ambassadeur zelf is in te vullen. Iedere partij kan dus ook zijn/haar eigen belofte of product koppelen aan 'echt waar', dat op die manier puur een verbindend element wordt. Het DNA-materiaal dient zo als dienblad/onderlegger voor de eigen boodschap van de ambassadeurs. Die authentieke manier van communiceren past bij de nuchtere Zeeuwen, want die willen zich niet mooier voordoen dan ze zijn en dan Zeeland is. Maar het past ook in deze (web 2.0) tijd. Mensen verwachten een eerlijke dialoog en geloven steeds minder in reclamepraatjes. Bovendien is deze 'what you see is what you get'-manier van promoten genoeg voor Zeeland, want telkens weer blijkt voor ons: bekend maakt bemind. 4.5 Kaderrichtlijn water

Per stroomgebied is in de Kaderrichtlijn water aangegeven hoe de waterkwaliteit kan worden verbeterd. De Kaderrichtlijn Water bevat landelijke uitgangspunten, kaders en instrumenten om de waterkwaliteit te verbeteren. Nederland is verdeeld over vier internationale stroomgebieddistricten: Rijn, Maas, Schelde en Eems. Tot een stroomgebieddistrict behoort niet alleen het water van de hoofdrivier, maar al het water in het betreffende gebied. Binnen elk district werken provincies, gemeenten, waterschappen en Rijkswaterstaat samen aan schoner water.

Opgave Masterplan Watersport vanuit de overige ontwikkelingen: • Grote opgaven voor klimaatbestendig veilig, ecologische veerkracht en

economische vitaliteit bieden ontwikkelingskansen voor de watersport; • Inzet op kwaliteit, samenwerking, nieuw perspectief, gezamenlijke regie,

leefbaarheid, arbeidsmarkt, jongeren en onderwijs om demografische ontwikkeling op te vangen;

• Kansen voor behoud Varend Erfgoed benutten; • Promotieactiviteiten aansluiten bij promotieconcept “echt waar” voor grotere

herkenbaarheid; • Totaalproduct Zeeland meer promoten vanuit perspectief van een watersporter

(met 2–ledige vraag naar watersportbeleving 'ruig/elementen' en 'rust/streekeigen' in combinatie met natuur, culinair, wandel, fiets etc.);

• Schoner water is van positieve invloed op de watersportbeleving.

23

5. Kwaliteiten van de Deltawateren

De uitgangssituatie van de wateren in de Delta is de basis van waaruit de verdere ontwikkelingen worden ingezet. In de omschrijving van de kwaliteiten is er aandacht voor de drie pijlers zoals gedefinieerd in het Ontwikkelingsprogramma Zuidwestelijke Delta. De drie pijlers zijn: economische vitaliteit, ecologische veerkracht en klimaatbestendige veiligheid. Na de beschrijving van de kwaliteiten voor de Deltawateren als geheel volgen de belangrijkste kwaliteiten, zwakten, kansen en bedreigingen voor de watersport per gebied. In dit hoofdstuk zijn niet alleen de Zeeuwse wateren beschreven maar ook de omliggende wateren die van invloed zijn op de watersport in de Delta. Kwaliteit

De kernkwaliteiten van de Deltawateren zijn de openheid en de contrastrijkheid. Het samenspel tussen natuur en cultuur heeft de zuidwestelijke Delta gevormd tot wat het nu is. De wateren hebben ieder een eigen karakter en verbindingen tussen de wateren maken het mogelijk de verschillen te beleven. Door het eigen karakter zijn de Deltawateren voor veel verschillende soorten watersporten en watersporters aantrekkelijk. Bij de omschrijving van de kwaliteiten van de Delta past een indeling in drie 'werelden' die gescheiden beleefd worden maar in samenhang ontwikkelingskansen bieden. Het betreft hier de veelzijdigheid van het land met haar oevers, de kwaliteiten van de wateren aan en op het water en de kwaliteiten onder water. Bedrijvigheid en voorzieningen

Bij verschillende jachthavens is ondersteunende bedrijvigheid te vinden zoals verhuur, reparatie, nieuwbouw, stalling, groothandel en detailhandel. Het Varend Erfgoed legt een belangrijke verbinding tussen de beleving van het land en het water. Voor kleine historische schepen zijn er voldoende ligplaatsen en aanlegplaatsen in jachthavens beschikbaar. Voor grote historische schepen is echter vaak geen lig- of aanlegplaats voorhanden. Het varend erfgoed past binnen de behoefte van belevingservaringen. Daarnaast verfraaien de schepen het stads- of dorpsbeeld en brengt het bedrijvigheid in de kernen. Voorzieningen voor georganiseerde bootvistochten kunnen gecombineerd gebruikt worden. De onderwatersport is ook van belang voor Zeeland. De duiksport genereert echter een kleinere economische bijdrage dan verwacht. Naast de voorzieningen voor de watersport kent Zeeland een uitgebreid fiets- en wandelnetwerk waarbij door middel van het knooppuntensysteem allerlei routes beschikbaar zijn.

Swot-analyse voor de watersport In de swot-analyse zijn de sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen vanuit het perspectief van de watersportsector weergegeven. De zwakten en bedreigingen die zijn opgenomen in de swot-analyse dragen niet bij aan een ideale ontwikkeling voor de watersport. De zwakten en bedreigingen vragen dus aandacht bij een verdere stimulering van de watersport. Vanzelfsprekend dient een goed evenwicht te worden gevonden met de andere belangen.

24

5.1 Deltawateren

kaart Deltawateren Swot voor watersport in Zeeland Sterkten Zwakten + veelzijdig, contrastrijk watersportgebied + centrale ligging + natuurbeleving + cultuurhistorisch interessante plaatsen + ruimte en weidsheid + hoge waardering gebruikers + staande mastroute + blauwe vlag (milieukwalificatie havens)

− angst voor open water − wachtlijsten ligplaatsen − kleine ligplaatsen − lange procedures − toeristisch- recreatief product

landgeoriënteerd − verbindingen wateren − versnippering in watersportsector (in

het bijzonder de verhuurbranch) − sector niet professioneel

Kansen Bedreigingen + land-water relatie + onderscheidend vermogen wateren + potenties vaargebied Delta + samenwerking binnen en buiten de watersportbranche + toename korte vakanties + watergebonden bedrijventerreinen + vaarvakantie product + imago Zeeland watersportprovincie + groei verblijfsduur

- beperkte flexibiliteit door Natura 2000 - mzi’s en hangcultures - stijging zeespiegel - hogere rivierafvoeren - verpaupering havens

Hieronder volgt een schets van de huidige waarden van de afzonderlijke wateren van de Delta.

25

5.2 Voordelta

kaart Voordelta Swot watersport Voordelta Sterkten Zwakten + bereikbaarheid + zeejachthavens Breskens en Vlissingen + faciliteiten zeejachthavens + mooi vaargebied voor ervaren watersporters

- beperkte verbinding met binnenwateren - zeejachthavens ontbreken tussen Zuid-Holland en Vlissingen - enkele beperkingen bodembeschermings-gebied

Kansen Bedreigingen + ontwikkeling botensluis in Brouwersdam + ontwikkeling fauna + ontwikkelen zeezijde Brouwersdam

- toename scheepvaartverkeer - mzi's - windmolens

26

5.3 Haringvliet

kaart Haringvliet Swot watersport Haringvliet Sterkten Zwakten + ervaren watersporter + uitdagend gebied + diversiteit jachthavens + cultuurhistorische stadjes

- belangrijke scheepvaartroute beroepsvaart - vaarwater voor ervaren watersporter - waterkwaliteit

Kansen Bedreigingen + verbinding Halskanaal met Grevelingen

27

5.4 Grevelingen

kaart Grevelingen Swot watersport Grevelingen Sterkten Zwakten + watersportbestemming bij uitstek + bestemming actieve watersporten + afwisselend vaarwater + eilandjes en stadjes rond de Grevelingen + jachthavens + hoge waardering

- waterkwaliteit - recreatiesector aan de randen

Kansen Bedreigingen + doorlaatmiddel + schutsluis + koppeling Volkerak

- getijcentrale verkleind gebied actieve sporten op grens van strand en water

28

5.5 Volkerak-Zoommeer

kaart Volkerak-Zoommeer Swot watersport Volkerak-Zoommeer Sterkten Zwakten + toegangsroute Deltawateren + gescheiden doorlaten sluizen

- belangrijke transportas - recreatieve waarden - moeilijk en onveilig vaarwater - blauwalg

Kansen Bedreigingen + verbetering waterkwaliteit + verbinding Grevelingen + land-water

- toename transport over water

29

5.6 Oosterschelde

kaart Oosterschelde Swot watersport Oosterschelde Sterkten Zwakten + natuurlijke dynamiek + uitdagend watersportgebied + bezienswaardige stadjes + Nationaal Park Oosterschelde + bijzonder onderwaterleven + favoriete bestemming duiksport

- capaciteit Bergse Diepsluis

Kansen Bedreigingen + land-waterrelatie + Brabant aan Zee + aanlegvoorzieningen Bruine Vloot + riviercruisevaart + verbinding Grevelingen "Gouwe"

- mzi's - Zandhonger - beperkte mogelijkheden door Natura 2000

30

5.7 Veerse Meer

kaart Veerse Meer Swot watersport Veerse Meer Sterkten Zwakten + kleinere watersport + minder grote golfslag en ontbreken van eb en vloed + voorzieningen voor (jongere) watersporters (kano verhuur, zeilschool, waterskibaan) + waardering watersportbestemming + openbare aanlegplaatsen oa. op eilandjes + land-waterrelatie + openbaar toegankelijke oevers + bezienswaardige stadjes + verbeterde van de waterkwaliteit

- gevoel van drukte op mooie zomerdagen

Kansen Bedreigingen + Samenwerking ondernemers + kansen waterberging

-

31

5.8 Westerschelde

kaart Westerschelde Swot watersport Westerschelde Sterkten Zwakten + zeezeilvaart + uitdagend gebied + diversiteit jachthavens + toegangswater zeecruisevaart en riviercruisevaart + natuurwaarden + Schelde-esuarium

- belangrijke scheepvaartroute vrachtschepen geeft veiligheidsrisico's - vaarwater alleen geschikt voor ervaren watersporter

Kansen Bedreigingen + vaarroutenetwerk (Oost) Zeeuws-Vlaanderen

- nautische veiligheid

32

Opgave Masterplan Watersport vanuit de kwaliteiten van de Deltawateren: • Behouden en versterken eigenheid en kwaliteit wateren; • Verbeteren en realiseren nieuwe verbindingen tussen wateren; • Benutten land-water relatie; • Samenwerkingskansen oppakken; • Kansen voor promotie verder benutten.

33

6. Van opgave naar ambitie

De markt, andere beleidsvelden, externe ontwikkelingen en de specifieke kenmerken van verschillende gebieden geven allen hun opgave voor het Masterplan Watersport voor Zeeland. In dit hoofdstuk bundelen we deze tot de centrale uitdaging die voor ons ligt. Vanuit de markt blijkt dat de watersportsector economisch van belang is. Bovendien zijn watersportvakanties in trek waardoor er kansen zijn voor groei. Groei vraagt wel om balans met natuur, veiligheid op het water en sfeer in havens. Deze kwaliteiten moeten actief ingezet worden ter versterking van de watersportsector. Het beleid geeft ruimte aan de ontwikkeling van de watersport en versterking van de onderscheidende kwaliteiten van de Deltawateren. De ambitie vanuit het beleid is een groei van bestedingen van 10% te realiseren in de watersportsector. Het beleid stelt randvoorwaarden aan de beoogde groei, waarbij locatiekeuze, omgevingskwaliteit en eventuele verevening leidend zijn, naast de bestaande wettelijke kaders. De ambitie is om actief bij te dragen aan een soepele afstemming tussen de verschillende beleidsniveaus. Het beleid ziet voor de vernieuwing, groei en versterking van de sector nieuwe product-marktcombinaties binnen het thema ‘High Tech Delta’. Ingezet wordt op gerichte ontwikkeling en innovatie, verbetering van het bestaande aanbod en promotie. De externe ontwikkelingen dagen Zeeland uit om zich klaar te maken voor een nieuwe wateropgave, klimaatbestendig en veilig. Dit vraagt om nieuwe allianties waarin veiligheid, waterberging, ecologie en watersportontwikkeling hand in hand gaan. De demografische ontwikkelingen vragen om een passend antwoord om wonen, leren en werken in Zeeland aantrekkelijk te houden. Watersport kan daar een bijdrage aan leveren door in te zetten op onderwijs en door een economisch vitale sector hand in hand te laten gaan met nieuwe en onderscheidende woonmilieus. Promotie van het Échte Zeeland voor wonen, werken en recreatie onderstreept de samenhang. Het aanbod aan watersportgebieden vraagt om een maatwerkbenadering, waarbij per gebied de onderscheidende kenmerken worden bevestigd en waar de samenhangen tussen de verschillende gebieden wordt bevorderd. Nieuwe verbindingen en grotere capaciteit van de verbindingen bevorderen de samenhang en daarmee de kwaliteit van het gebied. Het combineren van de kwaliteiten van land en water en het benutten van samenwerkingskansen versterkt de aantrekkingskracht van het veelzijdig watersportgebied.

34

7. Visie op de watersport in Zeeland

Zeeland kiest voor de ontwikkeling van een duurzaam, gedifferentieerd en samenhangend watersportgebied. Met als resultaat:

� gebruikers die met plezier de watersport beoefenen en graag terug komen; � ondernemers die actief inspelen op de toekomst; � partijen die als partners de handen ineen slaan voor een vitale sector.

We benaderen de ambitie vanuit de gedachte van de vier P’s: planet, people, profit en partners. De opzet daarbij is dat we als Provincie willen dat de onderdelen in balans tot ontwikkeling komen. Voor de ambitie op het gebied van watersport betekend dit het volgende: Zeeland kiest voor omgeving: voor ontwikkelingen met aandacht voor natuur en landschap als dragende kwaliteit, met schoon water, een afwisselend en toegankelijk landschap, in balans met Natura 2000 op Zeeuwse schaal. Zeeland kiest voor mensen: waarbij watersport een meer integraal onderdeel wordt van de samenleving van Zeeland. Watersport als kwaliteit voor het wonen, werken en recreëren van inwoners en gasten. Watersport ook gericht op de toekomst, op jonge en nieuwe doelgroepen die het water willen gebruiken of in de watersport willen werken. Zeeland kiest voor economische kansen: voor groei van de capaciteit van de watersport, voor innovatie als onderlegger, voor brede bedrijfsvoering, voor ruimte voor investeringsdrang, voor een grote bekendheid en daarmee voor een groeiende gastenstroom. Zeeland kiest voor partners: niet alleen de Provincie kan het werk doen. De rijksoverheid, de andere Deltaprovincies, gebiedsgerichte organisaties, gemeenten en bedrijven moeten in samenhang beleid maken en uitvoeren. Zeeland kiest voor complementair in plaats van concurrerend. Zeeland kiest voor het juiste beleid op de juiste schaal, met samenhang en verbintenis naar elkaar.

OMGEVING

MENSEN ECONOMSCHE KANSEN

PARTNERS

35

7.1 Zeeland kiest voor omgevingskwaliteit

Zeeland geeft ruimte aan ontwikkelingen in de watersport die aansluiten bij het concept van de eco2 benadering5. Voorzieningen die horen bij een kwalitatief hoogwaardig watersportgebied kunnen worden gerealiseerd. Plannen die ecologische waarden niet aantasten of aan ecologische ontwikkeling bijdragen, passen in het landschap en duurzaam van karakter zijn passen binnen dit concept. Natura 2000 is hierbij niet een onneembare hobbel maar een meetlat voor de kwaliteit. Door het vergroten en het beleefbaar maken van deze natuurwaarden wordt de aantrekkingskracht van de Delta zowel boven als onder water vergroot. De verbetering van de waterkwaliteit is een ontwikkeling die ook noodzakelijk is voor de watersport. Innovatieve oplossingen en het ontwikkelen van kennis dragen bij aan de opgave voor een klimaatbestendig veilige, ecologisch veerkrachtige en economisch vitale Delta. Ook bij innovatieve oplossingen zal een integrale afweging plaats moeten vinden. Zo zullen bijvoorbeeld effecten van de ontwikkeling van een getijdecentrale en andere belangen in het gebied met elkaar in overeenstemming gebracht moeten worden. Zeeland kiest er voor om ruimte te geven aan innovatieve oplossingen en het stimuleren van opleidingsmogelijkheden voor watergerelateerde bedrijvigheid. Kansen die de afvoer van rivierwater met zich mee brengen zoals een verbinding tussen het Volkerak en de Grevelingen moeten kansen voor de watersport tot gevolg hebben. Alleen een doorlaat in de Grevelingendam biedt weinig meerwaarde voor de watersport. Een verbinding tussen de twee wateren zonder beperkingen voor de watersport (aquaduct of tunnel) heeft een grote meerwaarde voor de watersport. Het kapitaal van de Deltawateren is de openheid en de contrastrijkheid van de wateren. Ontwikkelingen die worden ingezet moeten passen bij het karakter van het water. Niet overal het zelfde maar aandacht voor diversiteit. Ontwikkelingen zoals tijdelijk bouwen, drijvende eenheden en tijdelijke bestemmingen zijn uitdagingen die we in Zeeland aan willen gaan. Hiermee ontwikkelen we kennis, zetten we de Delta in de schijnwerper en bieden we kansen voor innovatieve ondernemers. Projecten:

• Duurzame concepten jachthavens • Verbinding Volkerak – Grevelingen • Sluis Brouwersdam

Rol provincie:

Zeeland kiest haar rol als intermediair tussen verschillende belangen, verschillende beleidsniveaus en verschillende gebruikers. Zij vertaalt rijksbeleid met betrekking tot waterbeheersing naar provinciaal beleid dat het mogelijk maakt water en dijken te gebruiken voor de mens. Vanuit ruimtelijk beleid is Zeeland beschermer van natuur en

landschap als belangrijke kwaliteit voor watersport. Zeeland gaat voor duurzame ontwikkeling. Zeeland zoekt samen met andere overheden naar nieuwe allianties tussen belangen die leiden tot winst voor ecologie, de wateropgave en economie. Vanuit de opgave om de verschillende Deltawateren te verbinden kiest Zeeland voor de rol van organiserende partner, om kennis, belangengroepen, opgaven en gebruikers bijeen te brengen. Waar nodig kiest Zeeland voor de rol van opdrachtgever bij het

onderzoeken van mogelijke verbindingen tussen de wateren vanuit watersportgebruik en andere kansen. Zeeland realiseert zich dat nagenoeg het gehele watersportgebied in de provincie is aangewezen als Natura 2000 gebied. Natura 2000 biedt hier ook mogelijkheden. Zeeland zet zich actief in voor een werkbare uitwerking van dit beleid en zorgt met haar partners voor een afgewogen tweesporenbeleid gericht op ecologie en economie. Zeeland toetst tenslotte nieuwe initiatieven in de provincie op duurzaamheid en geeft prioriteit aan voorbeeldprojecten met een innovatief karakter.

5 Ontwikkelingen die bijdragen aan de economie en ecologie en/of landschap.

36

7.2 Zeeland kiest voor mensen

Zeeland streeft ernaar dat watersport nog meer dan nu verankerd raakt in de samenleving. Het water moet een echt onderdeel worden, een ondersteunende kwaliteit voor wonen, werken en recreatie. Zeeland kiest hierbij voor een verdere verweving van de droge en natte recreatiemogelijkheden en streeft naar betere verbindingen tussen land en water. Het water is niet meer onze vijand maar onze partner, die Zeeland haar unieke karakter en kwaliteit geeft. Water en watersport is er voor mensen, voor inwoners en voor gasten. De watersport is een bron van werkgelegenheid en een vermaak van velen. Op deze twee sporen zet Zeeland in. Voor behoud en groei van werkgelegenheid wil Zeeland het centrum van kennis en innovatie worden. De gecombineerde opgave tussen waterbeheer en watergebruik maakt Zeeland een unieke belevingsplek voor jonge mensen om kennis op te doen, te ontdekken en door te geven. Zeeland zet in op opleidingstrajecten in nauwe samenwerking met de watersector. Zeeland kiest ook voor de watergebruikers. Eigen inwoners en bezoekers staan voorop in ons streven om een gastvrije en vitale provincie te blijven. De vergrijzing van de watergebruikers is daarbij zowel een kans als een punt van zorg. Door in te zetten op kwaliteit van voorzieningen behouden we de huidige watersporters. De overstap op een andere boot op latere leeftijd betekent vaak ook een keuze voor een ander vaargebied. Het voorzieningenniveau zal de keuze voor Zeeland aantrekkelijker maken. Door nieuwe gebruiksvormen mogelijk te maken en te stimuleren worden jonge watersporters van hier en elders naar het water gebracht en kunnen zij kennis maken met de unieke Zeeuwse mogelijkheden. Zeeland kiest voor het optimaliseren van de bereikbaarheid door nog meer samen te werken met haar partners. Vanuit belangenorganisaties, ondernemers en gebruikers is aangegeven dat het afstemmen van sluis- en brugtijden op bepaalde waterwegen een grote winst kan betekenen. Projecten:

• Kwaliteitsverbetering voorzieningen • Voorzieningen tbv relatie land-water • Opleidingsmogelijkheden watergerelateerde bedrijven • Inzet van oude stedelijke havens als ontwikkelingsgebied • De jachthaven als dienstverlener • Brouwersdam experience zone • Deltaspetters • Rondje Veerse Meer voor jongeren

Rol provincie:

Zeeland kiest haar rol als aanjager en initiatiefnemer voor projecten die de inwoners van Zeeland kennis laten maken met het water en die de toegankelijkheid en bruikbaarheid van het water zoveel als mogelijk vergroten. Daarbij krijgen kinderen en jongeren prioriteit, door lesprogramma’s en fun sport zones. Zeeland draagt bij aan infrastructurele projecten gericht op toegankelijkheid en beleving van het water. In recreatieve routestructuren krijgt water een belangrijkere rol als onderscheidende smaakmaker. Zeeland onderkent het water en de watersport als onderscheidende woonkwaliteit en stimuleert nieuwe combinaties van wonen en watersport. Deze woonmilieus zijn essentieel voor de gevarieerde bevolkingsopbouw op de lange termijn.

37

7.3 Zeeland kiest voor economische kansen

Zeeland kiest voor groei van de capaciteit van de watersport zodat de bedrijftak zich gezond en duurzaam kan ontwikkelen. Nadrukkelijk wordt hierbij gezocht naar kansen voor het benutten van de watergerelateerde bedrijvigheid. Het vormen van clusters kan voordelen hebben voor ondernemers, deze kansen moeten benut worden. Als randvoorwaarde is een goede communicatie en informatievoorziening nodig voor te doorlopen procedures die gelden vanuit veiligheid en milieu. Zeeland kiest er voor om met haar partners te werken aan professionalisering en klantgerichtheid. Een voorzieningenniveau die toekomstgericht is en gebruikt kan worden voor de verschillende bedrijfstakken. Gecombineerd gebruik van voorzieningen wordt gestimuleerd. Voorzieningen voor de chartervaart, Bruine Vloot en bootvisserij vergroten de mogelijkheden van ondernemers en dragen bij aan de aantrekkelijkheid van de bestemming Delta. Zeeland kiest voor promotie in samenwerking met ondernemers en overheden. De zeer gewaardeerde Deltagids vormt hierin een pijler. Met ondernemers, de Deltaprovincies en gelieerde organisaties, die allen financieel participeren, wordt de verdere ontwikkeling van de Deltapromotie ingezet. Zeeland kiest voor een grote bekendheid en daarmee voor een groeiende gastenstroom. De promotie van de watersport in Zeeland richt zich hierbij met name op watersporters buiten Zeeland. Inzet van ambassadeurs om het 'echte' verhaal van Zeeland te vertellen heeft veel aanknopingspunten om de kwaliteit van de Delta als watersportgebied (helder water, Zeeuwse Zilte Zaligheden e.d.) naar voren te brengen. Projecten:

� Watersportboulevards � Deltapromotie � Water Rijk / pistekaart � Gecombineerd gebruik voorzieningen

Rol provincie:

Zeeland neemt haar rol als wegberijder voor ondernemersinitiatieven. De vitaliteit van de sector en de investeringsdrang zijn essentieel en ondernemers moeten binnen de wettelijke kaders de ruimte krijgen voor uitbreiding en nieuwe initiatieven. Zeeland beseft dat het gecompliceerde landschap van Zeeland met eilanden, rijkswateren, provinciegrenzen, dammen en ontsluitingen zorgt voor een gecompliceerd stelsel van organisaties en regels die ondernemers tegenkomen. Zeeland neemt actief

ondernemers aan de hand en leidt hen door procedures. Vanuit haar rol als bestuurder van recreatieschappen, partner van Rijkswaterstaat, partner van gemeenten en initiatiefnemer van de Stuurgroep Zuidwestelijke Delta brengt Zeeland het ondernemersbelang actief onder de aandacht.

38

7.4 Zeeland kiest voor partners

De Provincie kan het werk niet alleen doen. Het realiseren van de Delta als het vaargebied van Nederland is alleen mogelijk door samenwerking. Ieder werkt in zijn eigen rol aan het gezamenlijk doel. Zeeland kiest voor complementariteit in plaats van concurrerend. Door de samenwerking met de andere Deltaprovincies wordt de Delta als geheel op de kaart gezet. De watersporter ervaart de provinciegrens niet en met samenwerking is er meer winst te halen. Deze samenwerking komt terug in het afstemmen van plannen zoals Brabant aan Zee. Samenwerking tussen de land- en waterondernemers biedt veel nieuwe kansen. Zeeland kiest om in te zetten op de land-water relatie en die verder te benutten. Zeeland kiest voor het juiste beleid op de juiste schaal, met samenhang en verbintenis naar elkaar. Zeeland kiest voor de ontwikkeling van een duurzaam, gedifferentieerd en samenhangend watersportgebied. Hiervoor is kennisontwikkeling onontbeerlijk. Zeeland kiest er voor om met haar partners kennis op het gebied van Watersport te faciliteren. Projecten:

� Samenwerken aan Brabant aan Zee � Ontwikkeling Divers Delta (onderwatersport) � Aandacht voor ondernemerswensen � Kennisontwikkeling

Rol provincie:

De provincie heeft haar verantwoordelijkheid op het terrein van ruimtelijke ordening en economische stimulering. Voor watersportontwikkeling is de Provincie daarin niet alleen. Ook gemeenten, recreatieschappen, waterschappen, andere provincies, Rijkswaterstaat en de stuurgroep Zuidwestelijke Delta hebben hun reikwijdte en bevoegdheden. Bovendien is de watersport niet de enige gebruiker van oevers en water, ook de visserij, natuurbelangen, -beroepsvaart en veiligheid leggen hun claims neer op ruimte. Zeeland kiest de rol van spin in het web. Zij betrekt haar partners bij de voorliggende opgave. Vanuit haar rol als bestuurder van organisaties, als collega van andere provincies en waterschappen, als partner voor gemeenten en als gesprekspartner voor andere gebruikers is de Provincie de aangewezen organisatie om de centrale rol te pakken voor die zaken die gebiedsoverstijgend zijn en voor die initiatieven waarbij een veelheid van beleidsniveaus haar zeggenschap heeft. Zeeland zoekt ook naar nieuwe partners en nieuwe coalities, met woningbouw, natuur, stadsontwikkeling, visserij en natuurbeheer om gezamenlijk een breder resultaat te bevorderen. De rol van partners:

Zeeland staat er als provincie niet alleen voor. De samenhang tussen activiteiten van de Provincie en van anderen maakt dat de watersport in de Delta een impuls krijgt. Daarbij zijn verantwoordelijkheden deels overlappend en deels aanvullend. Zeeland gaat als provincie niet over ‘alles’. Door verantwoordelijkheden te scheiden en verwachtingen uit te spreken (en daaraan te voldoen) ontstaat een nieuwe dynamiek. Dit Masterplan geeft de verwachtingen aan de partners mee als voorwaarde voor succes. NV Economische Impuls Zeeland kan hierin een intermediaire rol vervullen. Ondernemers

Van ondernemers mag verwacht worden dat zij voortdurend werken aan kwaliteit, klantgerichtheid en samenwerking. Daarbij moeten zij vaker over de schutting van het eigen bedrijf kijken naar andere gebruikers, andere belangen en naar de ruimtelijke kwaliteit en inpassing. Ondernemers zijn verantwoordelijk voor een vitale bedrijfstak, gebaseerd op innovatie en klantenkennis. Ondernemers zijn ook verantwoordelijk voor

39

hun werknemers, de scholing daarvan en de brede inzetbaarheid. Ondernemers zijn verder primair verantwoordelijk voor de promotie van het gebied voor toeristen en recreanten. Ondernemers laten zien dat ze hun rol oppakken door tal van projecten aan te dragen die zijn opgenomen in het “Actieplan Watersport in de Delta” (zie overzicht in bijlage B). Gemeenten

Van gemeenten mag verwacht worden dat zij samen met ondernemers werken aan een gevarieerd toeristisch product met toegankelijke oevers, aantrekkelijke routestructuren en natuurgebieden. Gemeenten zijn verder eerste aanspreekpunt bij de bevordering van kwaliteit op lokaal niveau van de openbare voorzieningen. Waar gemeenten exploitant zijn van passantenhavens zijn zij aanspreekpunt voor kwaliteit en capaciteit. Verder zijn gemeenten ontwikkelende partners voor nieuwe allianties tussen functies, zoals woningbouw, recreatiebouw, watersport en natuur en landschap. Bij herontwikkeling van gebieden, bijvoorbeeld voormalige havengebieden, zijn gemeenten verantwoordelijk voor de planvorming en voor een optimale inzet van dergelijke locaties in de watersportstructuur. Gemeenten zijn ook de eerste ontwikkelende partner voor concentraties van watersportgerelateerde bedrijvigheid. Natuur- en Recreatieschappen en gebiedsbeheerders

Natuur- en Recreatieschappen en gebiedsbeheerders zijn primair verantwoordelijk voor het natte areaal en de daarbij behorende voorzieningen. Zij zijn aanspreekpunt voor de capaciteit, de capaciteitsgroei, de kwalitatieve uitstraling van voorzieningen, het onderhoud, de handhaving en de positionering van het gebied. Andere provincies

Collega-provincies zijn verantwoordelijk voor het eigen gebied in afstemming met de omliggende provincies. Daar waar wateren de provinciegrenzen vormen staan de provincies als partners aan de lat voor een eenduidig beleid voor het betreffende vaarwater. Provincies zijn verder samen met Rijkswaterstaat verantwoordelijk voor de invulling van de beheerplannen Natura 2000. Zij staan voor de opgave de Natura 2000 doelen te realiseren in samenhang met de dynamiek die een vitale sector vraagt. Verkeer en Waterstaat/Rijkswaterstaat

Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor een vlotte en veilige doorvaart, bescherming tegen wateroverlast, waterkwaliteit en verbindingen tussen verschillende waterlopen. Voor een goede ontwikkeling van de Delta is daarbij een pro-actieve houding noodzakelijk met oog voor ontwikkeling. Van Rijkswaterstaat mag verwacht worden dat zij zoekt naar nieuwe combinaties van belangen en gebruikers om meerdere doelen te dienen en projecten beter haalbaar te maken. Andere departementen

Op het gebied van watersport hebben ook het Ministerie van Economische Zaken en het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit bepaalde verantwoordelijkheden. Zo zal EZ stimuleren dat Nederland als watersportland in het buitenland gepromoot wordt. Met het departement zal waar nodig contact worden onderhouden.

40

8. Actielijnen en maatregelen

Vanuit de keuzes in dit Masterplan Watersport Zeeland komen een groot aantal activiteiten, wensen en projecten naar voren. Deze geven inhoud aan de ambitie. Vanuit de voorgestelde rolverdeling en keuzes is het mogelijk prioriteiten aan te brengen. Hiervoor is een consultatie bij de watersportsector en overheden uitgevoerd. Werkbijeenkomst 30 november 2009

Tijdens een werkbijeenkomst op 30 november zijn vertegenwoordigers van de watersportsector, van enkele gemeenten en provincies en van andere partners samengekomen om te spreken over projecten en prioriteiten. Als voorbereiding op deze bijeenkomst zijn vanuit verschillende beleidsdocumenten, actieprogramma’s, brainstormsessies en andere plannen, actiepunten verzameld ter versterking van de watersport in de Delta. Na het verwijderen van de dubbele acties bleven er ca. 150 actiepunten over. De aard daarvan verschilde sterk (variërend van ‘beter samenwerken’ tot ‘arrangement Deltaweek’) en ook het schaalniveau varieerde sterk (van ‘verlengen wachtsteiger X’ tot aan ‘vaarverbinding door Schouwen-Duiveland’). De deelnemers van de bijeenkomst vertegenwoordigen het brede veld van de watersportsector. Naast de jachthavenondernemers, watersportgerelateerde detailhandel, watersportverenigingen, zeilscholen, onderhoudsbedrijven en zeilmakerij waren er ook vertegenwoordigers van belangenorganisaties aanwezig. Dit waren: HISWA Vereniging, Schuttevaer6, ANWB, Kamer van Koophandel, Nederlandse Onderwatersport Bond en de Zeeuwse Milieu Federatie. Vertegenwoordigers van de (semi)overheden kwamen van gemeenten, provincies, Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer en Groenservice Zuid Holland. Daarnaast heeft nog een groep overige deelnemers meegedacht, deze groep bestaat uit: Kenniscentrum (Kust)toerisme, adviesbureaus op het gebied van de watersport en communicatie en NV Economische Impuls Zeeland. Met de betrokkenen is gesproken over prioriteiten, criteria en over de rol van de Provincie. De uitkomsten zijn verwerkt in de gemaakte keuzes. Criteria voor het uitvoeringsprogramma (vanuit de werkbijeenkomst) zijn:

• Economisch van belang; • Schaalniveau provincie of hoger; • Binnen 4 jaar realiseerbaar, maar ook toekomstgericht; • Elders in beleid verankerd, of daarop voortbordurend; • Betaalbaar; • Gebaseerd op allianties, niet alleen; • Passend binnen de regels of met realiteitszin omtrent realisatie.

De opgave voor het Masterplan Watersport is een zoektocht naar nieuwe allianties:

• Allianties met ecologie, veiligheid en waterberging; • Allianties met andere ruimtegebruikers voor grotere economische impact en

aantrekkelijke en vernieuwende woon- en recreatiemilieus; • Allianties met de sector om te werken aan samenhang en kwaliteit van het

aanbod; • Allianties met andere overheidsniveaus voor eenduidig beleid en slagkracht voor

de sector; • Allianties tussen gebieden om verbindingen te maken, te verbeteren en om

verschillen en samenhang te bevorderen.

6 De Koninklijke Schuttevaer behartigt namens de beroepsbinnenvaart de belangen op

het gebied van nautisch- technische zaken en de natte infrastructuur voor de binnenvaart.

41

Actielijnen en maatregelen

Zeeland kiest voor de volgende actielijnen en maatregelen die kansen bieden voor de watersport en waarbinnen de Provincie Zeeland haar rol als volgt ziet: Zeeland kiest voor "mensen" en vult dit in met de volgende actielijnen en maatregelen:

− Een budget beschikbaar stellen voor co-financiering ter versterking van de land-waterrelatie;

− Onderzoek wordt gedaan naar trends, ontwikkelingen en gedrag in de watersport;

− Het onderzoeken van een "groene golf" voor watersporters voor het Kanaal door Walcheren.

Zeeland kiest voor "omgevingskwaliteit" en vult dit in met de volgende actielijnen en maatregelen:

− In het ruimtelijk beleid zorgen dat nieuwe ontwikkelingen aansluiten bij de natuurlijkheid, openheid en de diversiteit van de wateren, het kapitaal van de Deltawateren. Ontwikkelingen moeten passen bij het karakter van het water. Ook is er aandacht nodig voor afstemming van ruimtegebruik voor andere doeleinden, zoals de introductie van MZI's;

− Bij de uitwerking van het Natura 2000 beleid zich actief in te zetten voor een werkbare uitwerking en met haar partners te werken aan een afgewogen tweesporenbeleid gericht op ecologie en economie;

− Bij de Stuurgroep Zuidwestelijke Delta aandacht blijven vragen voor de toegankelijkheid van de Deltawateren voor de watersport, in het bijzonder bij het realiseren van de nieuwe verbindingen tussen de Deltawateren. Verder biedt een verbetering van waterkwaliteit ook kansen voor de watersport.

Zeeland kiest voor "economische kansen" en vult dit in met de volgende actielijnen en maatregelen:

− Contacten leggen tussen de verschillende overheden om te onderzoeken of ondernemersinitiatieven gelijktijdig (en dus sneller) door procedures geloodst kunnen worden;

− Zeeland brengt (in samenwerking met haar partners) het Deltagebied als vaargebied extra onder de aandacht. Hierbij wordt gekeken naar de mogelijkheden voor online marketing en de doelgroep jongeren en nieuwe kansen voor 'ouderen';

− Er komt ruimte voor ligplaatsuitbreiding, mits passend binnen de omgevingskwaliteit.

Zeeland kiest voor "partners" en vult dit in met de volgende actielijn/maatregel:

− Ter stimulering van een compleet Delta aanbod passend bij de kwaliteiten van de wateren worden ondernemers begeleid bij hun planvorming en bij het zoeken naar nieuwe allianties ten behoeve van deze watersportontwikkelingen. Hiervoor zal ondermeer via het jaarplan 2010 specifieke aandacht gevraagd worden van NV Economische Impuls Zeeland.

De provincie is er voor nieuwe allianties. Nieuwe allianties tussen:

• beleidsmakers voor afstemming en eenduidigheid; • sectoren voor gebruik van water en oevers; • belangen natuur en watersport; • functies, verblijfsrecreatie, woningbouw en watersport; • instellingen, onderwijs en bedrijfsleven; • ondernemers, belangenorganisaties en overheden voor samenwerking en

promotie; • waterbeheerders voor verbindingen en beheer.

42

Gebruikte bronnen

Documenten:

Opstellen uitvoeringsprogramma en sturingsconcept voor de Zuidwestelijke Delta, plan van aanpak 08/09, Stuurgroep Zuid Westelijke Delta Nederland. Omgevingsplan Zeeland 2006-2012, Provincie Zeeland Omgevingsbalans 2009, Provincie Zeeland PSEB 2009-2012, Provincie Zeeland Belevingsonderzoek Deltawateren, Waterrecreatieadvies Evaluatie Watersportbeleid Provincie Zeeland 2000-2008, Waterrecreatieadvies Watersportplan Gemeente Tholen Watersportactieplan, Gemeente Schouwen-Duiveland Terug naar de Kust, Telos Water Rijk; naar een compleet vaargebied; Projectplan bij subsidie-aanvraag voor Pieken in de Delta Zuidwest Nederland, Hogeschool Zeeland, NHTV Breda en HISWA Vereniging. Zicht op de Grevelingen, GZH. Watersportalmanak.nl Varend Erfgoed in Zeeland, eindrapportage pilot, Provincie Zeeland Actieplan Watersport in de Delta, Kamer van Koophandel Schipperen met ambities, Watersport in Zeeland, CDA Statenfractie Zeeland Masterplan Onderwatersport in Zeeland, Divers' Delta; Nederlandse Onderwatersport Bond www.recreatiedebat.nl/het_nieuwe_water/denk_mee_over_de_toekomst_van_de_watersport The Best Kept Secret, Discover the waterways of the Zeeland-Delta, door Search Conference watersport Fotografie:

Anda van Riet Jord Stenvert Nederlandse Onderwatersport Bond

43

Bijlage A: Uitwerking PSEB

Aqua High Tech Delta In deze bijlage is een beschrijving van de projecten die binnen Aqua High Tech Delta gestimuleerd worden opgenomen. Aqua High Tech Delta is een van de vier product/marktcombinaties die in het Provinciaal Sociaal-Economisch Beleid (PSEB) zijn opgenomen om ontwikkelingen in de sector, die leiden tot hogere bestedingen, te stimuleren. In het PSEB komt watersport aan de orde bij het speerpunt "Aqua High Tech Delta". De relatie met het vele water binnen de Delta zal ingezet worden op een verdere ontwikkeling van de product/marktcombinaties "water science & experience centre" (Zeeland zien als één grote dagattractie op het gebied van waterscience) en "vergroten capaciteit en differentiatie voor de Delta als vaargebied". Het "water science & experience centre" wordt het centrum van alle "kennis en kunde" die te vinden is in de Delta op het gebied van water maar die ook voor dit doel kan worden aangetrokken. Hierbij wordt de Delta vermarkt als gebied waar individueel maar ook in groepen (bijvoorbeeld in familieverband) deze "waterbeleving" ervaren kan worden. Revitalisering van een dagattractie als Waterland Neeltje Jans kan hier een onderdeel van vormen. Ook zal aandacht besteed worden aan de ontwikkeling van een "Jachthaven van de Toekomst" met een kenniscentrum en het stimuleren van evenementen die gericht zijn op "waterbeleving" (b.v. in combinatie met activiteiten in het Nationaal Park de Oosterschelde). De Delta verder ontwikkelen als een toplocatie voor de duiksport past tevens in deze combinatie.

De Delta wordt als het ware één dagattractie voor deze (nieuwe) doelgroep. De bestedingen zullen niet alleen terechtkomen bij de daadwerkelijke attracties maar zeker ook een weg vinden in de congresmarkt, horeca en verkeersmodaliteiten (ook op het water).Hier binnen zal het onderdeel "vergroten capaciteit en differentiatie voor varen door de Delta" met name haar beslag krijgen in het verbinden van het watersportgebied "Delta" met West-Brabant, Zuid-Holland en Vlaanderen. Het stimuleren van jachthavenontwikkeling blijft nodig maar is alleen niet voldoende om deze product/marktcombinatie te ontwikkelen. Extra aandacht zal worden besteed aan vervoer over het water, aantrekken van de cruisevaart, transformeren van oude handelshavens en het stimuleren van opleidingsmogelijkheden voor watergerelateerde bedrijven (o.a. een rol voor de kenniscentra in Zeeland). Ontwikkelingen die uiteraard in overeenstemming moeten zijn met de andere gebruikers van de Delta, zoals de beroepsvaart.

Er wordt uiteraard niet alleen voor deze nieuwe productmarktcombinaties gekozen om dat deze zo goed passen binnen de Zeeuwse Delta maar omdat ze ook een grote economische potentie hebben. Het is bekend dat de watersporter en de onderwatersporter relatief veel geld uitgeven aan de beleving van hun sport. Daarnaast zullen de bestedingen oplopen als gevolg van bezoekers aan waterexperience attracties, jachthavens, kenniscentra etc.

44

Bijlage B: Sessieverslag bijeenkomst Masterplan

Sessieverslag

inputbijeenkomst

Masterplan watersport Provincie Zeeland

30 november 2009 te Middelburg

45

Werkbijeenkomst 30 november 2009 Tijdens een werkbijeenkomst op 30 november zijn vertegenwoordigers van de watersportsector, van enkele gemeenten en van andere partners samengekomen om te spreken over projecten en prioriteiten. Als voorbereiding op deze bijeenkomst zijn vanuit verschillende beleidsdocumenten, actieprogramma’s, brainstormsessies en masterplannen actiepunten verzameld ter versterking van de watersport in de Delta. Na het ontdubbelen van de actiepunten bleven er ca 150 verbeterpunten over. De aard daarvan verschilde sterk (variërend van ‘beter samenwerken’ tot ‘arrangement Deltaweek’) en ook het schaalniveau varieerde sterk (‘verlengen wachtsteiger X’ tot aan ‘vaarverbinding door Schouwen-Duiveland’). Met de betrokkenen is gesproken over prioriteiten en criteria en over de rol van de provincie. De uitkomsten zijn verwerkt in de gemaakte keuzes. Criteria voor het uitvoeringsprogramma (vanuit de werkbijeenkomst): • Economisch van belang • Schaalniveau provincie of hoger • Binnen 4 jaar realiseerbaar, maar ook toekomstgericht • Elders in beleid verankerd, of daarop voortbordurend • Betaalbaar • Gebaseerd op allianties, niet alleen • Passend binnen de regels of met realiteitszin omtrent realisatie Werkwijze De sessie is opgesplitst in vier tafels waaraan een gespreksleider een groep ontving. Leidend in het gesprek was een kaart of beeld dat gemaakt was waarop alle eerder ingebrachte en opgenomen actiepunten waren verwerkt. Belangrijk was de rode draad te vinden, te achterhalen wat echt belangrijk was en de prioriteiten te stellen. De deelnemers aan de sessie rouleerden langs de tafels. Hierdoor is een beeld ontstaan van de wensen, zorgen, prioriteiten en allianties die deelnemers zien in de watersportontwikkeling. Er is gewerkt langs vier tafels met vier thema’s: � De nieuwe vaarkaart van de Delta (verbindingen, verbeteringen, alles over routes) � De nieuwe bestemmingenkaart (aanlegplaatsen, passantenhavens, chartervaart etc.) � De nieuwe bedrijfsalamanak (jachthavens, watersportservicebedrijven, verhuursector) � Nieuwe doelgroepen, aanpak en kansen (diversen)

Aard van het verslag Het verslag is een letterlijke weergave van hetgeen naar voren is gekomen en op de kaarten / posters is geschreven. Daaraan is geen waarde-oordeel of volgorde toegekend. Wel is na afloop door de begeleiders gesproken over de belangrijke thema’s die uit de bijeenkomst naar voren zijn gekomen. Deze zijn verwerkt in het 12-puntenplan zoals opgenomen in het concept Masterplan Watersport van 3 december 2009. Dit verslag is slechts een illustratie van de middag.

46

Tafel verbindingen (De Nieuwe Vaarkaart) Prioriteit hebben de volgende projecten: • Optimale bereikbaarheid (doorstroom bij bruggen en sluizen) • Verbinding Grevelingen-Volkerak • Schutsluis Brouwersdam • Zeejachthavenontwikkeling Neeltje Jans (lange termijn) Actie Wat gaan we "morgen" doen � Optimale bereikbaarheid; 1 aanspreekpunt regelen (morgen) � Verbinding Grevelingen-Volkerak; In omgevingsplan aquaduct opnemen, belang van watersport

voor deze verbinding naar voren brengen, Nb. Dus geen brug!! � Schutsluis Brouwersdam; Noemen in overleggen (eenmalige kans benutten) � Zeejachthavenontwikkeling Neeltje Jans; Mogelijk maken door op te nemen in omgevingsplan Wat is er over vier jaar klaar? � doorstroom verbeteren door bloktijden, informatie bij bruggen, sluizen en digitaal over bloktijden Verdere opmerkingen: � Een optimale bereikbaarheid is belangrijker bevonden dan aanlegvoorzieningen en wachtwerken. � Bij een groep werd capaciteit Bergse Diepsluis als prioriteit genoemd (de anderen namen dat niet

over). � Bij ontwikkeling zeejachthaven Neeltje Jans is verzocht om de mogelijkheid in het omgevingsplan

op te nemen. De ontwikkeling zelf zien de aanwezigen als ondernemers initiatief. � Het betreffen hier veelal Rijksinitiatieven waarbij de rol van de provincie vooral gezien wordt in het

onder de aandacht brengen van de watersportbelangen zodat die in de uitvoering opgenomen zijn.

Verder is gezegd: � Met voorzieningen vooral in te zetten op Veerse Meer en Grevelingen, passend bij het karakter en

het geld te spenderen bij de meest realistische plannen; � Faciliteiten Bruine vloot ontwikkelen; � Bij de realisatie van voorzieningen vooral ook aandacht hebben voor de mogelijkheden van

(beleving van) de landrecreant.

47

Tafel Bestemmingen (de nieuwe bestemmingenkaart) Aanlegplaatsen � Combineer locaties. Zorg dat aanleggen meer biedt dat alleen een steiger. Divers aanbod en

meer land-water verbindingen. � Zorg voor optimale aanlegfaciliteiten geconcentreerd op Veerse Meer en Grevelingen. Deze

wateren zijn voor een grotere doelgroep geschikt en is/voelt veilig voor de minder ervaren watersporters. Prioriteit!

� Voor de meer ervaren watersporter op de Oosterschelde ,(maar ook Grevelingen) meer moorings aanleggen. Mensen wel voor laten betalen! Liever kwaliteit.

� Zeeuw Vlaanderen, meer sloepen varen. � Gebied grenzend aan Noord-Brabant en Zuid-Holland wordt nauwelijks aangetipt door

aanwezigen, het is van de ‘buren’ � 24-uur regeling Veerse Meer handhaven � Uitdiepen Veerse meer, combineer dat met aanleg nieuwe strandjes Chartervaart � Goes toevoegen, (wel doorvaart Goesche sluis verbeteren) � Meer chartervaart in dorpskernen, zorgt voor aantrekkelijk decor � Ouwerkerk en Neeltje Jans belangrijke aanlegplaatsen � Fiets-vaarvakanties in Zeeland stimuleren � Aanlegplaatsen multifunctioneel. Rondvaarten, bruine vloot, fietsvaren. � Meldingssysteem inbrengen. Als vissersschepen weg zijn, dan charters op die plek toelaten. Organisatie � Zorg voor regiefunctie in Zeeland. Nu te versnipperd. Een makelaar in belangen aanstellen, die

alle plannen kent en ook sturing kan geven/ prioriteiten nastreeft. � Samenwerken met provincies in Delta � Provincie moet meer budget voor watersport beschikbaar stellen � Landtoerist meer verleiden tot watersport � Goed beheer Nog extra ingetekend: � Perkpolder (wonen/jachthaven/recreëren) � Gorishoek � St Annaland (meer combineren) � Ouwerkerk (voor chartervaart) � Wolfaartsdijk � Kats

48

Tafel Nieuwe bedrijfsalmanak Watersportboulevards als concentratie van waterspor tservicebedrijven � Boulevards= verkeerd woord � Minder locaties, te zeer versnippers, kiezen waar je het wil, maar ook organische groei door het

succes van een ondernemer � Suggestie: bij Bruinisse, is ruggegraat van het gebied � Concentreren voor massa, spreiden voor service, groeien voor toekomst Havencapaciteit / uitbreiding van jachthavens � Regelgeving is knelpunt � Op eigen kracht � Aansluiting op het achterland � Concentreren enkele locaties of toch variatie houden � Koppeling bewoning en nieuwe woonmilieus � Moet je een maximum handhaven / instellen of niet? � Ontkoppeling haven en service Overige funtcies, diverse opmerkingen � Zeejachthavens, is daar belangstelling voor?? � Huur: belangstelling beperkt, eventueel stimuleren door dedicated ligplaatsen, VM en GR. Rol provincie bij ondersteunen bedrijvigheid � Vlotte procedures � Kennis � Promotor � Koppelen werk met werk � Loslaten stringente beleid permanante bewoning � Nieuwe combinaties zoeken � Inspiratie � Ontwikkelingskeuze maken Kreten: Nieuwe bewoners tegen ontvolking

49

Tafel doelgroepen en profilering Promotie: � Deltagids online � Samenwerking overheid en ondernemers i.v.m. promotie beurzen � Overtuig je eigen bevolking inclusief beleidsmensen van het watersportgevoel � Watersportmagazine, engelse en Belgische markt � Collectief doen en van Friesland leren � Promotie gebaseerd op goede producten � Seizoensverlenging stimuleren � Watersport structureel promoten � Zeelandpaviljoen � Gezamenlijk beursbezoek ala Friesland � Je bestaande klanten goed onderhouden en je hier op richten Jeugdzeilen � Voorbeeld Amsterdam, schoolzeilen, overheid stimuleert, opleiden � Vermarkten van deelproducten � Nieuwe watersporters van de toekomst � Zorgen voor meer verhuurmogelijkheden � Vanuit Delta spetters, schoolzeilen, verdient extra impuls en provinciale stimuleringism

ondernemers en verenigingen � Watersport als kans / morot voor andere sectoren, wonen, werken, imago versterken � Relatie water en land versterken � Maak de watersport cool = extreme sports • Evenementen: � Evenementenkalender provinciaal niveau � Promotie van evenementen combineren, meer naamsbekendheid geven � Landevenementen gebruiken � Evenementen aan de waterkant, slimme combinaties, sfeer brengen = spin off � Deltaweek samen met concert Samenwerken � Meer samenwerken � Op kennisgebied, benchmarken, leidt tot concrete projecten � Provincie zou coördinator moeten faciliteren � Recron en Hiswa en landondernemers � Gecombineerde producten maken, kano, fiets, varen etc. � Nieuwe allianties � Samenhang coördineren � Gemeentebesturen enthousiasmeren, schouten en schepenenrace duiksport � Van duiksport naar duikrecreatie � Groeimarkt via pmc’s � Boor de markt aan van verblijfsrecreanten voor tijdelijke watersport

50

51

52

Bijlage C: Actieplan "Watersport in de Delta" KvK Zuidwest

Nederland

4. Actieplan Doel van het actieplan is het stimuleren van bestedingen door watersporters binnen de regio Zuidwest-Nederland. Hiervoor moet het watersportgebied aantrekkelijker worden. Ondernemers hebben hun persoonlijke ambities geformuleerd en gezamenlijk een aantal voorstellen gedaan om de Zuidwestelijke Delta attractiever te maken. Uitvoering van deze voorstellen is enerzijds een verantwoordelijkheid van de overheid, anderzijds zullen ondernemers daar zelf mee aan de slag moeten. Onderstaand het advies dat richting overheden gaat, onze voorstellen voor zaken die ondernemers zelf moeten oppakken én de projectvoorstellen voor de Kamer van Koophandel, Impuls Zeeland, HISWA Vereniging en Kenniscentrum (Kust)toerisme om daar gezamenlijk met ondernemers hun schouders onder te zetten. 4.1 Advies aan de Provincie en aan gemeenten Voor het opstellen van een masterplan is het allereerst van belang om een heldere ambitie ten aanzien van de watersport te formuleren. Het is voor de watersportsector van belang dat de Provincie duidelijk voor ogen heeft wat zij wil bereiken op watersportgebied en wat de lijn voor de toekomst is. Verder is het noodzakelijk dat wordt aangegeven, wat onder ‘watersport’ wordt verstaan. Er wordt nadrukkelijk geopteerd voor een brede benadering, waarbij de Deltawateren, de waterkant en de kust in beeld komen. Dat als uitgangspunt nemende, willen wij de volgende zaken adviseren aan de Provincie en de gemeenten:

1. Kies strategische locaties voor de clustering va n faciliteiten

Cluster de watersportfaciliteiten op strategische plekken, die economisch rendabel zijn. Dit betreft (combinaties van) diverse functies als wonen, full service concepten, bedrijvigheid en cultuur. Dit zal resulteren in een verbreding van de doelgroep en een impuls betekenen voor de regionale economie. Het is daarbij van belang om op strategische locaties onderscheid te maken in de verschillende functies, te weten:

• Watersportboulevards als ‘front office’ (gerelateerd aan flaneren op de boulevard met wandelmogelijkheden, winkels, woonfunctie etc.);

• Ondersteunende functies ten behoeve van voornoemde boulevards als ‘back office’: reparatie, beheer, onderhoud en daily services.

• Maintenance (bundeling van serviceconcepten). Denk hierbij aan nieuwbouw, grootschalige reparaties en verbouw. Wellicht te koppelen aan dezelfde behoeftes bij de beroepsvisserij.

• Zeehavens ten behoeve van de watersport. Het betreft een achterblijvende, maar belangwekkende tak van sport. Deze voorzieningen trekken kapitaalkrachtige zeezeilers aan.

De provincie heeft hierbij twee taken:

• Het via de ruimtelijke ordeningsinstrumenten mogelijk maken van bovenstaande initiatieven door aan te geven waar deze mogen worden ontwikkeld.

• Een faciliterende rol, onder andere door de realisatie van infrastructuur en andere openbare voorzieningen, welke zowel op het water als op de kant nodig zijn.

2. Zorg voor een compleet Delta-aanbod

Ga uit van de kwaliteiten van de desbetreffende wateren. Maak het mogelijk dat, als de pistekaart van de Delta opgesteld wordt, alle facetten van onder- en bovenwatersport ook aangeboden worden. De infrastructuur c.q. faciliteiten moeten er zijn en bekend gemaakt worden (promotie!). Dit betekent dat duidelijk wordt wat in welk water mogelijk is.

53

3. Stel een één-loketfunctie in met betrekking tot wet- en regelgeving Ondernemers hebben behoefte aan helderheid over en begeleiding bij het beleid en regelwoud, waardoor innovatie ook kans krijgt en de procedures versneld worden. De voorkeur heeft het om één ingang en één accountmanager voor alle overheidsinstanties in te stellen.

4. Maak het mogelijk dat het Kenniscentrum (Kust)to erisme hét kenniscentrum van de Delta wordt Hier kan alle kennis en informatie van belang voor de watersportsector in de Delta worden verzameld, geanalyseerd en verspreid onder belanghebbenden. HISWA Vereniging beschikt over een landelijk Kenniscentrum met informatie over bedrijfsvoering, wet- en regelgeving en specifieke watersportinformatie. Tevens beschikt de HISWA Vereniging over nationale instrumenten als een conjunctuurmeting en een sectorale digitale benchmark met financieel economische informatie, digitale klantenmonitor voor bedrijven, marketing en PR instrumenten etc. Deze zaken kunnen dan goed aan elkaar gekoppeld worden. Dit onderdeel moet op zeer korte termijn worden gerealiseerd, aangezien er op dit moment in de regio diverse beleidsplannen op het gebied van water uitgewerkt worden en er grote behoefte is aan een nulmeting op het gebied van bestedingen door watersporters.

5. Faciliteer de uitvoering van een economische eff ectrapportage Het is van groot belang om de sociaal-economische effecten ten aanzien van de watersport in en om de gehele Delta in beeld te brengen. Er is behoefte aan een objectieve onderbouwing van de omvang en effecten van de watersportsector, waarbij ook objectief inzichtelijk wordt gemaakt waar nog kansen en verbeteringen mogelijk zijn. Impuls Zeeland en Kenniscentrum (Kust)toerisme willen dit onderdeel oppakken, te faciliteren door de Provincie. Op dit moment wordt er door RECRON en HISWA Vereniging op nationaal niveau een internettool ontwikkeld voor een economische effectrapportage. Daarbij is het noodzakelijk dat er een regionale verfijning plaatsvindt.

6. Maak duidelijk wat de provincie gaat doen aan pr omotie van de watersport Vaak komt de Delta er niet zo goed vanaf, wanneer het om promotie van de sector gaat. Daarbij speelt onbekendheid een rol. Geef helder aan welk budget beschikbaar is, wat van ondernemers wordt verwacht en waar de synergie wordt bereikt. Daarnaast is het van belang dat de promotie van de Delta versterkt wordt op zowel nationaal als internationaal niveau in samenwerking met andere watersportprovincies. Gezamenlijk zou gewerkt moeten worden aan een goed internationaal watersportpromotiebeleid met een regiefunctie van het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen (NBTC).

7. Formeer een strategisch overleg tussen overheden en watersportsector

Tot slot willen wij de provincie meegeven dat het van essentieel belang is om tot een interactief overleg tussen alle belanghebbenden te komen. Daarbij wordt op de langere termijn gekeken naar het ontwikkelingsperspectief voor de toeristische sector. De provincie treedt daarbij op als facilitator voor de verschillende overheden en betrokkenen. Uiteindelijk worden de noodzakelijke keuzes integraal vormgegeven.

54

4.2 Rol voor de ondernemers

1. Kies strategische locaties voor de clustering va n faciliteiten Voor het tot stand brengen van strategische locaties is het als ondernemer van belang om open te staan voor nieuwe samenwerkingspartners, nieuwe inzichten, doelgroepen te verbreden en nieuwe allianties aan te gaan. Hierbij is denken buiten de eigen context erg belangrijk.

2. Zorg voor een compleet en aantrekkelijk Delta-aa nbod

Als ondernemer is het van belang om nauw betrokken te zijn bij het opstellen van de pistekaart van het Waterrijk-project. Ook is het van belang dat de informatie over zijn bedrijf beschikbaar en bekend is bij collega-ondernemers en de projectorganisatie van Waterrijk. Probeer met het toeristisch aanbod zoveel mogelijk aan te sluiten bij de wensen van de klant en daarmee ook onderscheidend te zijn. Dit betekent inspelen op de veranderende markt, de veranderende klant en het veranderend vaargedrag. Dit vereist innovatiekracht en investeren in vernieuwing.

3. Stel een één-loketfunctie in met betrekking tot wet- en regelgeving

Om een goede loketfunctie in te kunnen vullen vanuit de overheden, is het van belang om te weten wat exact de behoeften van ondernemers zijn bij het krijgen van hulp op het gebied van wet- en regelgeving.

4. Maak het mogelijk dat het Kenniscentrum hét cent rum van de Delta wordt Voor bruikbare kennis over de watersport is het noodzakelijk om economische cijfers van ondernemers te verwerken. Daarvoor is transparantie vereist. Door het bijeenbrengen van kennis over gedrag, trends en economie wordt de (potentiële) doelgroep beter in beeld gebracht en kan de ondernemer beter op de wensen van de toerist inspelen. Medewerking van ondernemers is dus hoogst gewenst.

5. Faciliteer de uitvoering van een economische eff ectrapportage Voor een objectieve onderbouwing van de economische effecten is een coöperatieve houding van de ondernemers een vereiste. Alleen dan zijn de gegevens ook bruikbaar.

6. Maak duidelijk wat u doet/gaat doen aan promotie van de watersport Help mee om aan te geven wat het (sociaal-)economisch belang van een groeiende watersportsector voor Zeeland betekent. Spreek organisaties, overheden en beslissers in de markt aan op hun (mede)verantwoordelijkheid voor ondernemingen en werkgelegenheid. Geef aan welke promotionele activiteiten u zelf onderneemt en wat dit óók voor de provincie betekent. Geef inzage in de forse omvang van alle promotie die de private sector voor zijn rekening neemt. Toelichting Zeeland (de Delta) staat qua watersport nog niet voldoende op de kaart. Er is al wel informatie beschikbaar voor de watersporter om het gebied te beleven. De Deltagids is hier een voorbeeld van. Er is een website beschikbaar, waarop informatie uit de Deltagids staat, maar dit is niet interactief of profiel gebonden. Noodzakelijk is het dat de professionalisering van de promotie en marketing ook in gang wordt gezet. Enerzijds betekent dit dat informatie over de markt en over de gebruiker (watersporter) beschikbaar moet zijn, anderzijds zal moeten worden gekeken naar de optimale mix aan promotiemiddelen. Hierbij is ook profielvorming en individuele klantbenadering erg belangrijk. Naast de vernieuwing is ook het neerzetten van het gebied van belang: het bekend maken (positioneren) van Zeeland (Delta) als gevarieerde watersportbestemming (een pistekaart voor jong en oud). Hiervoor dienen campagnematige activiteiten te worden uitgevoerd. Om dit te kunnen bewerkstelligen is een ruim budget nodig. Kijkend naar de sector is slechts een beperkt aantal bedrijven in de regio aanwezig die hieraan een forse bijdrage kunnen leveren. In ieder geval is het onmogelijk een goede positioneringscampagne te voeren zonder een substantiële bijdrage van de overheid.

7. Formeer een strategisch overleg tussen overheden en watersportsector Ondernemers moeten zich beter en anders organiseren. Naast de inbreng en de rol van belangenorganisaties is brancheoverstijgende samenwerking nodig. Daarom zal ook een beroep moeten worden gedaan op onafhankelijke deskundigen. Stel de provincie en de gemeenten voor om tot een Sociaal-Ecnomische Raad voor de recreatie in de Delta te komen, waarbij de watersportsector een belangrijk positie krijgt.

55

4.3 Projectvoorstellen Kamer van Koophandel, Impuls Zeeland, HISWA Vereniging en Kenniscentrum (Kust)toerisme Hieronder worden suggesties gedaan voor nieuwe actiepunten en projecten die de Kamer van Koophandel, Impuls Zeeland, HISWA Vereniging en het Kenniscentrum kunnen initiëren en samen met ondernemers kunnen uitvoeren.

• Handleiding toeristische ondernemingsplannen, • Ondernemerscoördinator, • Relatie land-waterrecreatie versterken, • Opstellen brancherapport voor kansrijke sectoren in Zuidwest-Nederland.

Handleiding toeristische ondernemingsplannen Om recreatieondernemers te helpen door het regelwoud en om de proceduretijd te verkorten, heeft de Kamer van Koophandel de website www.kvk.nl/toeristischondernemen. Via deze website kunnen ondernemers inzicht krijgen in en hulp vragen van de Kamer van Koophandel bij alle stappen die genomen moeten worden op het gebied van ruimtelijke ordening om hun plannen te realiseren. Deze website zal worden uitgebreid met specifieke informatie voor ondernemers in de watersportsector. Ondernemerscoördinator Om een compleet aanbod van de Delta te krijgen en te behouden, is coördinatie vereist. Het is van belang dat de pistekaart bij ondernemers gaat leven en ook inzicht biedt voor het starten van nieuwe initiatieven, waarmee de Delta als hét watersportgebied van Nederland op de kaart wordt gezet. Daarvoor is extra coördinatie nodig met als doel ervoor te zorgen dat de sector verder versterkt wordt. De Kamer van Koophandel en Impuls Zeeland willen zich samen met het bedrijfsleven (en HISWA Vereniging) en de overheden ervoor inzetten dat er een ondernemerscoördinator in dit beleidsterrein aan de slag gaat. Van belang is om waar mogelijk ook een brug te slaan naar succesvolle en effectieve landelijke initiatieven, zoals voor de jachtverhuur en via het op 9 december 2009 door de Staatssecretaris van EZ aan de Tweede Kamer toegezegde PMPC watersport (Product-Markt-Partner-Combinaties) van het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen NBTC. Relatie land-waterrecreatie versterken Voor de realisatie van strategische locaties en voor een betere koppeling met de bestaande kernen is de versterking van de land-waterrecreatie een vereiste. De Kamer van Koophandel wil verschillende partijen bij elkaar brengen om te komen tot vernieuwende concepten. Daarvoor zal zij een bijeenkomst organiseren en voorbeeldprojecten laten zien om vervolgens in workshops aan de slag te gaan met concepten voor de Delta.

56

Opstellen brancherapport voor kansrijke sectoren in Zuidwest-Nederland Om de toegevoegde waarde van de watersport te kunnen beoordelen is het zinnig om helder te maken welke sectoren in Zeeland vanuit economisch en ecologisch opzicht belangrijk zijn. Belangrijk in economisch opzicht betekent werkgelegenheid, omzet, rendement en bestedingen. Berekend kan worden welk multipliereffect een jachthaven heeft. Daartoe is van belang om bestaande instrumenten in te zetten in de Delta-regio om gebiedsgerichte gegevens te genereren. Omdat toerisme en recreatie schone vormen van economie zijn (veelal goed te combineren met ecologische- en natuurdoelstellingen) kunnen naast de economische effecten ook nog andere toegevoegde waardes worden toegekend. Dit sluit prima aan bij het beleid van de Provincie Zeeland en de ontwikkelingen in het kader van de Zuidwestelijke Delta waar gezocht wordt naar de balans tussen economie, ecologie en veiligheid.