MAASSTAD Oaak 1 03-05-17 12:01 Pagia 1 WAARDIG · 2017. 5. 23. · klinische chemie ondersteunt 50...

KLINISCHE CHEMIE ONDERSTEUNT 50 TRIALS VAN ANDERE AFDELINGEN EN ZET EIGEN ONDERZOEKEN OP

1001 REDENEN OM EVIDENCE BASEDPRACTICE TE WERKEN

MONITORING STUDIES VOORKOMTRUIS OP DE DATA

WETENS~WAARDIGNUMMER 3 | VOORJAAR 2017

MAASSTAD_Opmaak 1 03-05-17 12:01 Pagina 1

“De wetenschap wordt niet alleen met de geest gemaakt, maar ook met het hart”Louis Pasteur, Frans wetenschapper 1822-1895.

Dit citaat is volgens mij op veel onderzoek en onderzoekers van toepassing.Binnen het Maasstad Ziekenhuis hebben we een flink aantal gemotiveerde engedreven onderzoekers die heel erg enthousiast over hun onderzoek willen

vertellen en het willen delen met anderen. Sjoerd Niehof, medisch manager van deafdeling IMTS, is hier een goed voorbeeld van, iemand met hart voor het onderzoek.Maar onderzoek doen gebeurt niet alleen met je hart, maar het is ook hard werken. Jemoet aan alle regelgeving voldoen, je moet je goed inlezen en de literatuur bijhouden,je doet het naast je dagelijkse routine, kortom er komt nogal wat bij kijken. Hiervanstaan ook in dit nummer weer enkele voorbeelden: Merel van Dijk over de METC enRianne Tooten over de monitoring van studies. Het includeren van patiënten in een studie is natuurlijk een ding, maar daarna moetener allerlei metingen worden gedaan, analyses uitgevoerd worden en ‘last but not least’,er moet ook nog een publicatie uit voortkomen. Dat laatste vergt een hoop energie van

de onderzoeker. Je kunt het er eigenlijk niet maar even bij doenen het vergt veel concentratievermogen. Je moet alsonderzoeker wel beseffen dat het natuurlijk ethisch nietverantwoord is om patiënten aan een onderzoek deelte laten nemen en dan niks met de resultaten te doen.En ook negatieve resultaten zijn resultaten! Maar ditwordt vaak niet geaccepteerd door dewetenschappelijke tijdschriften. Hierover is veel tedoen in de onderzoekswereld, daar is het laatstewoord nog niet over gezegd en de oplossing iswaarschijnlijk ook nog niet meteen voorhanden.Als wetenschapscommissie hopen we niet alleen mensente enthousiasmeren over het doen van onderzoek, maarook dat we tips en trucs met elkaar gaan delen zodat het

doen van onderzoek ook makkelijker wordt, naast alledagelijkse taken die we hebben hier in een STZen Santeon ziekenhuis. Ik wens jullie weer veel leesplezier.

Tessa Bosch, hoofdredacteur Wetenswaardig

VOORWOORD

Wetenswaardig 3


REDACTIEMevrouw dr. T. Bosch, ziekenhuisapotheker-klinisch farmacoloog, lid Wetenschapscommissie Maasstad ZiekenhuisMevrouw M.E.A. Kleistra-Beckershoff, wetenschapsfunctionaris Maasstad Academie

ADVISEURMevrouw drs. M.J. Snoeij, communicatieadviseur Maasstad Ziekenhuis

REDACTIEADRESWetenschapsbureau Maasstad Academie t.a.v. WetenschapsmagazineMaasstad ZiekenhuisPostbus 91003007 AC [email protected]

REALISATIEMultiplus BVStationsweg 219201 GG DrachtenT: 0512 204 100E: [email protected]

COMMERCIELE REDACTIE EN ADVERTENTIES:Monica Manhave en Jessica M. Jager-Ferwerda / Multiplus BV

GRAFISCHE VORMGEVINGMaurice de Jong / Multiplus BV

DRUKWERK@ Niets uit dit magazine mag openbaargemaakt worden op welkewijze dan ook, zonder voorafgaande, schriftelijke toestemming vande redactie. De redactie van het wetenschapsmagazine van hetMaasstad Ziekenhuis stelt zich niet verantwoordelijk voor de vak-inhoudelijke informatie in dit magazine. Bij ingezonden stukken behoudt de redactie zich het recht voor om, zonder opgaaf vanredenen, artikelen in te korten of te weigeren. Ingezonden artikelen zonder naam worden niet geplaatst.

EBP: start ermee! 6

De onderzoekambities van Klinische Chemie 8

Column Caroline van Kinschot 11

De gezondheidszorg wordt steeds technologischer 12

Offensief tegen opvlammingen 14

Wetenschapslunches 17

Het belang van monitoring 18

Medisch-ethische toets – Groen licht nodig 20

Presentatie antibiotica-studie als beste uitgeroepen 22

Kalender 25

Nieuwe studies 26

Wetenschappelijke publicaties 28

INHOUDSOPGAVE

COLOFON

Wetenswaardig 5

Links Tessa Bosch en rechts Maaike Kleistra-Beckershoff


“Mijn motto: EBP, start ermee”, begint Gona het gesprek.“EBP is op steeds meer hogescholen opgenomen in hetberoepsprofiel van HBO-verpleegkundige en is onderdeelvan verpleegkundige vervolgopleidingen. Terecht, ten-slotte wordt van elke verpleegkundige verwacht dat ze instaat is kritisch de ontwikkelingen in het vakgebied tevolgen aan de hand van wetenschappelijke vakliteratuurom zo doorlopend de kwaliteit van zorg te bewaken en tevernieuwen.”

Ze vervolgt enthousiast: “Er zijn 1001 redenen om Evi-dence Based Practice te werken. Het betreft een continuproces van kwaliteitsverbetering met een wetenschappe-lijke benadering, en het kritisch kijken naar het eigenhandelen en dat van je collega’s. Niet iets routinematiguitvoeren, maar de behandelkeuzes beoordelen aan dehand van wetenschappelijke literatuur. Tegelijk legt EBPeen goede basis voor klinisch redeneren en dat geeftbody voor klinisch leiderschap. De zorgprofessional is instaat om eigen klinische beslissingen te nemen, geba-seerd op evidence en dus onderbouwd. Op deze manierkan de autonomie – binnen de geldende bevoegd- enbekwaamheden - terug naar de verpleegkundigen enparamedici.”

Stand van zakenGona gaat in op de stand van zaken in het Maasstad Zie-kenhuis. “De eerste pilots zijn afgerond en de eersteEBP-producten, geschreven CAT’s (Critical AppraiseTopics), hebben weer vervolgvragen/opdrachten opgele-verd. Ook daaraan wordt alweer gewerkt. Nu gaan we eenverdiepende fase in, waarbij op afdelingen het delen vankennis centraal komt te staan. Het gaat niet alleen omprojecten, maar het wordt steeds meer een verbetercy-clus. Er volgen langzaam meer afdelingen die EBP willenopstarten.”

Zelfde taalHet spreekt voor zich dat verpleegkundigen en parame-dici dit niet vanzelf onder de knie hebben. “Klopt”,beaamt Gona, “deze werkwijze is iets van de laatste tweedecennia. Ik geef maandelijks een training over EBP. Veelzorgprofessionals van het Maasstad Ziekenhuis hebbendeze training inmiddels gevolgd: verpleegkundigen, labo-ranten en fysiotherapeuten. De eerste lichting is er al meeaan de slag en zij kunnen desgewenst één-op-één bege-leiding krijgen. Voor 2018 staat er een vervolgtraining ophet programma, die dieper ingaat op EBP.” Nuchtererkent ze: “Natuurlijk wil niet iedereen wetenschappelijkbezig zijn, maar het is wel van belang dat men weet wathet inhoudt. Willen we dat alle zorgprofessionals in 2024dezelfde taal spreken, dan moeten we nu aan de slag methet EBP. Daarom zetten we ons in voor een brede imple-mentatie in dit ziekenhuis, inclusief EBP-besprekingen,met presentatie van de projecten. Zo kunnen degenendie ermee werken, kennis delen en van elkaar leren. ”

Op zoek naar antwoord Een van de mensen die deze werkwijze hebben opgepakt,is Renske Molenaar, vierdejaars leerling-verpleegkundige

Al geruime tijd wordt in het Maasstad Ziekenhuis op verpleegafdelingenin pilots gewerkt met Evidence Based Practice (EBP). Dit jaar staat in hetteken van de implementatie. Gona Aziz, klinisch epidemioloog en adviseur EBP van de Maasstad Academie, is daarvoor verantwoordelijk.

Brede implementatie Evidence Based Practice

EBP: start ermee!

EVIDENCE BASED PRACTICE / Tekst: Gerda van Beek – Taal & Tekent

Wetenswaardig6

“1001 REDENEN OM EVIDENCE

BASED PRACTICE TE WERKEN”

Evicence based practice in het kort

EBP is een methode om de zorgprocessen systema-tisch te evalueren en volgens de beste, meestrecente wetenschappelijke inzichten in te richtenen/of te standaardiseren. Dit resulteert aan de enekant in kwaliteit, veiligheid en doelmatigheid van dezorghandelingen. Aan de andere kant resulteert hetin wetenschappelijke toepasbaarheid van nieuwe enoude methodes. Hierdoor kunnen we de best geïn-tegreerde zorg voor de individuele patiëntaanbieden, gebaseerd op klinische expertise, bestewetenschappelijke literatuur en de wensen van depatiënt.


op het Brandwondencentrum van het Maasstad Zieken-huis. Als EBP-pilot was er op de afdeling onderzoekgedaan naar het gebruik van Eusol bij brandwonden. “Bijde presentatie van de uitkomsten kwam vanuit de toe-hoorders de vraag hoe het staat met Prontosan, eenwondreinigingsvloeistof. Is het gebruik daarvan voorbrandwonden beter dan het schoonmaken met water ofmet NaCL 0,9%?”, vertelt Renske. “Niemand van ons wisthet antwoord en dat is dan zo’n voorbeeld waarin je EBPgoed kunt inzetten. Mijn teamleider vroeg mij of ik ditwilde onderzoeken.”

Renske volgde de training van Gona en heeft nog eenkeer met haar overlegd hoe ze het beste de betrouwbaar-heid van artikelen kan beoordelen. “Ik heb eenliteratuurstudie gedaan en steeds de uitkomsten terugge-koppeld aan de werkgroep voor wonden. Er was wel

literatuur beschikbaar over het effect van Prontosan opwonden, maar weinig specifiek over brandwonden. Inmid-dels ben ik in de eindfase van het onderzoek. Gezamenlijkmet de werkgroep wonden ben ik nu bezig met hetopstellen van een implementatieplan en een protocol.”En wat is de uitkomst? Renske glimlacht: “We gaan hetgebruik van Prontosan systematisch invoeren op de afde-ling. Dat geeft natuurlijk voldoening: dankzij deEBP-aanpak verandert er echt iets in de zorgverlening. “

UitdagingTerugkijkend is ze zeer tevreden over deze werkwijze.“Het is uitdagend en naarmate je vordert, wordt hetsteeds interessanter. Het geeft een tevreden gevoel en ikzal bij een volgende vraag zeker weer aan de slag willenmet EBP. Uiteraard kost het tijd, maar vooral omdat hetvoor mij de eerste keer was. Als je het vaker doet, valt detijdsinvestering relatief mee. Ik raad mijn collega’s echtaan om dit ook op te pakken. Daarbij moet je wel reke-ning houden dat veel artikelen in het Engels zijn. Vind jedat lastig, dan is het misschien een idee om met z’ntweeën een onderzoek uit te voeren.Het is belangrijk dat het EBP proces wordt gemonitorden ondersteund vanuit de Maasstad Academie.”

Wetenswaardig 7

Renske Molenaar en Gona Aziz

Alle resultaten van EBP projecten worden op deafdelingen zelf gepresenteerd in de vorm van eenklinische les. Op korte termijn wordt een EBP net-werk opgericht en zal via Intranet onder EBPgepresenteerd kunnen worden.


Remi Wulkan, een van de vier klinisch chemici, zegthet met een aangename vorm van zelfspot. Maarhij en zijn collega’s zijn het erover eens dat de afde-

ling de rol achter de schermen af en toe moet inruilenvoor een stek in het spotlicht.“Want wij ondersteunen niet alleen circa vijftig trials vanandere afdelingen in ons huis, maar zetten ook eigenonderzoeken op”, vertelt Wulkan. “Dat laatste willen webeter onder de aandacht brengen. We zoeken enthou-siaste dokters die patiënten leveren en in nauw overlegmet ons een succes willen maken van nieuwe studies.”

Nieuwe richtingSjana Kos heeft duidelijk gemaakt tot welke mooie resul-taten dat kan leiden. Samen met de internist-allergologenOek Phaff (inmiddels niet meer werkzaam in het MaasstadZiekenhuis), Sanne Mertens en Anniek Ferket sloeg zij eennog weinig verkende richting in.“We hebben een algoritme ontwikkeld waarmee je opeen moderne - en betere - manier allergie kunt diagnosti-

ceren”, legt ze uit. “Lange tijd is gedacht: iemand is aller-gisch voor melk of pinda’s, en dat is het. Maar een pindabestaat bijvoorbeeld uit een aantal moleculaire compo-nenten. Misschien is de patiënt allergisch voor slechts ééncomponent. Hoe meer kennis je hebt over dit soort zaken,hoe beter je de ernst van de allergie kunt bepalen en hoebeter je ook kunt vaststellen of de allergische reactie mis-schien ontstaat door een combinatie van allergenebronnen, zoals pollen: kruisreactiviteit. Al deze informatieleidt tot een beter behandelbeleid en voorkomt onnodigediëten.”

Wetenschappelijke achtergrondDe klinisch chemici uit het Maasstad Ziekenhuis voerenallen de doctorstitel. “Wij hebben daarmee een degelijkewetenschappelijke achtergrond en hebben ervaring metpubliceren”, zegt Mark Schellings. Dat geldt dus evenzeervoor Floor Weerkamp. Zij verricht onderzoek met als doeleen beter herstel voor vrouwen die na de bevalling ern-stig blijven bloeden. Dat doet ze samen met gynaecoloogHans Versendaal uit het Maasstad Ziekenhuis en een kli-nisch chemicus in opleiding van Haaglanden MedischCentrum, die net als zij is gespecialiseerd in hematologie.“Bij sommige patiënten treedt onvoldoende bloedstollingop”, weet Weerkamp. “Onze studie draait om deROTEM. Dat is een nieuw type stollingsanalyzer waarmeeje heel snel de actuele stollingsstatus in een patiënt kunttesten. Wij gaan na of de ROTEM bijdraagt om de bloe-ding zo snel mogelijk onder controle te krijgen.”

Goed en betrouwbaarSchellings rondde onlangs een onderzoek af naar de kwa-liteit van point of care-apparatuur buiten ziekenhuizen.

Zou elke afdeling in het Maasstad Ziekenhuis worden vernoemd naar eenroman, dan was ‘De stille kracht’ van Louis Couperus een prima keuzevoor Klinische Chemie. “Lange tijd hebben we goed geheim gehoudendat wij onder meer belangrijk zijn op het vlak van onderzoek.”

De onderzoekambities van Klinische Chemie

Stille kracht

AFDELING IN BEELD / Tekst: Gerben Stolk/PlumaTekst

Wetenswaardig8

“OP ZOEK NAAR ENTHOUSIASTE

DOKTERS VOOR NIEUWE

GEZAMENLIJKE STUDIES”

Allround & gespecialiseerd

De afdeling Klinische Chemie telt 46.2 fte aan analis-ten. De vier klinisch chemici beheersen hun vak in devolle breedte en doen allen ook transfusiediensten.Maar zij hebben eveneens specialismen en krijgendus met sommige artsen meer te maken dan metandere, ook op het vlak van onderzoek. Hun specia-lismen/aandachtsgebieden: .• Mark Schellings: stolling, neurologische bepalin-

gen en point of care testing• Floor Weerkamp: hematologie en transfusie• Medisch manager Remi Wulkan, verantwoordelijk

voor de afdeling; heeft vooral veel contact metacute-zorgafdelingen (Intensive Care, Spoedei-sende Hulp en het Brandwondencentrum).

• Sjana Kos: immunologische en endocrinologischediagnostiek


“Denk bij deze techniek bijvoorbeeld aan mensen die naeen vingerprik thuis zelf uitsluitsel krijgen over eenbepaalde bloedwaarde”, vertelt de klinisch chemicus.“Je ziet dat steeds meer personen dergelijke apparatuurbestellen en zelf aan de slag gaan. Maar kun je hiermeebetrouwbare data genereren? Ik wil ook onderzoek gaanverrichten naar apparatuur thuis, maar de recente studiespitste zich toe op een methode in de huisartspraktijk omonder meer het HDL-cholesterolgehalte vast te stellen inhet bloed. De uitkomst? De verzamelde data laten ziendat deze test bij de huisarts goed en betrouwbaar kanworden uitgevoerd. Wij voeren dit soort onderzoekenonder andere uit omdat het de rol van het Maasstad Zie-kenhuis is de kwaliteit van point of care-apparatuur tebewaken en op dit vlak ook service te bieden aan patiën-ten en huisartsen.”

Wetenswaardig 9

Sjana Kos, Mark Schellings, Floor Weerkamp en Remi Wulkan

Taken

De klinisch chemici:• zijn verantwoordelijk voor de laboratorium-

diagnostiek in het Maasstad Ziekenhuis;• houden de kwaliteit op peil van bloedafname,

uitslagen, referentiewaarden en innovaties op hetgebied van laboratoriumdiagnostiek;

• zijn verantwoordelijk voor bloedtransfusies enbewaking van veilig en efficiënt gebruik vanbloedproducten;

• denken mee over efficiëntere inrichting van zorg-paden binnen het ziekenhuis en dus overbijdragen aan kosteneffectieve zorg. Zij zijnopgeleid om procesmatig te kunnen denken enzijn gesprekspartners voor bijna alle specialismenbinnen het ziekenhuis.


Er komt een e-mail van de TWOR (METC) bin-nen; een reactie op de indiening van mijnmulticenter trial. De handtekeningen op

de CV’s van de lokale hoofdonderzoekers ont-breken, zonder kan geen beoordelingplaatsvinden, helaas. Meteen ga ik er achteraan,maar ik weet ook dat het wel even zal durenvoordat alle 7 hoofdonderzoekers hun CVgeprint, getekend en gescand weer inge-leverd hebben. Ik loop het risico dat destart van de studie moet worden uit-gesteld. Had ik dit kunnen weten? Ikkan het nergens terugvinden, maarals ik het aan collega’s vraag die allanger onderzoek doen, lijkt ieder-een er van op de hoogte te zijn. Tijdens de ICH-GCP cursus (goodclinical practice) heb ik kennisgemaakt met alle regels die verbon-den zijn aan het doen van onderzoek.De cursus geeft een mooi overzicht vande wettelijke kaders en de verplichtin-gen die je als onderzoeker hebt. Met hetGCP certificaat op zak dacht ik dan ookvolledig op de hoogte te zijn en alleste weten wat nodig is voor het doenvan onderzoek. Gaandeweg kom ik erechter achter dat er naast een grotehoeveelheid geschreven ook veelongeschreven regels gelden in deonderzoekswereld. Gebruiken enpraktische zaken die je niet terugvindtin de GCP richtlijnen of bij de CCMOzoals bijvoorbeeld in het geval vande handtekeningen op de CV’s. Ironischgenoeg is juist die handtekening het enigeonderdeel van het onderzoekdossier dat nogecht met de pen “geschreven” moet worden.

Andere vragen waar ik op stuitte, waren bijvoor-beeld hoe onafhankelijk de onafhankelijkdeskundige moet zijn die je voor de studieaanstelt. De WMO spreekt van een ‘arts dieniet bij de uitvoering van het onderzoek isbetrokken of een andere deskundige die in staatmoet worden geacht de proefpersoon adequaatvan inlichtingen en advies betreffende het onder-

zoek te voorzien en die niet bij de uitvoering vanhet onderzoek is betrokken’ (art 9). De CCMOvoegt toe dat de arts “bij voorkeur” niet in dienstvan de maatschap van de verrichter is. Maar watals bijvoorbeeld alle specialisten binnen een zie-kenhuis in één maatschap zijn verenigd? En hoe

zorg je er voor dat je niet alleen een onafhan-kelijk, maar ook deskundige arts vindt? Datlaatste is natuurlijk minstens zo belangrijkals een patiënt vragen heeft over de stu-die. Maar ook vragen als: hoeuitgebreid moet de statistiekparagraafin het studieprotocol zijn? Wie kandaarbij helpen? Wat wordt er van mijverwacht wat betreft de monitoring bijeen multicenter trial? Waar vind ik depolisvoorwaarden van de proefperso-nenverzekering?

Door gesprekken met collega-onderzoe-kers in het Maasstad Ziekenhuis en hetErasmus MC, mijn begeleiders en hetWetenschapsbureau worden geleidelijkook de niet geschreven regels duidelijken vind ik antwoorden op mijn vragen.Om er voor te zorgen dat de onderzoe-kers binnen het Maasstad Ziekenhuiselkaar kunnen helpen, heb ik samen meteen collega-promovendus het ideeopgevat om alle (fulltime) promovendite verenigen. Op die manier kunnen wetips en trucs uitwisselen en leren vanelkaar. Dit kan tijdwinst opleveren omdatniet iedereen zelf het wiel hoeft uit tevinden. Ik zal in ieder geval in het ver-volg nooit meer die handtekeningvergeten!

Caroline van Kinschot, sinds september 2016 promovendus op hetgebied van kwaliteit van zorg en kwaliteit van leven voor patiën-ten met schildklierziekten. Begeleid door dr. Charlotte van Noord,internist in het Maasstad Ziekenhuis.

COLUMN CAROLINE VAN KINSCHOT

Wetenswaardig 11

| Point of Care | Professional Services

9


“In de gezondheidszorg worden reeds veel hoogwaardigetechnologieën toegepast. Optimale inzet bereik je alleendoor goede samenwerking tussen medisch specialistenen specialisten met technische kennis. Door de toene-mende complexiteit is in de nabije toekomst verdereintensivering van de samenwerking noodzakelijk”, steltNiehof.

In 2007 is hij gepromoveerd op het onderwerp “videothermography”: het indirect meten van een vasomotoreafwijking met thermografie, waarbij wordt gekeken naarhet effect op de huidtemperatuur. Samen met de TU Delften de Erasmus Universiteit heeft Niehof hieraan een ver-volg gegeven met de ontwikkeling van een instrumentwaarmee letsel van kleine zenuwweefsels kan wordengemeten. Dit kan met name worden ingezet voor patiën-ten met Small Fiber Neurophatie (SFN).

Neuropathie diagnosticerenNiehof licht toe: “Simpel gezegd gaat het om hetvolgende. In je huid zitten sensoren, die verbonden zijnmet het zenuwstelsel. Een aantal van deze sensoren kun-nen temperatuur registreren, zoals warmte en kou, maarer zijn er ook die druk en pijn registreren. Soms raken diekleine zenuwweefsels beschadigd, bijvoorbeeld door che-motherapie. Dat kan leiden tot neuropathie, verminderdetastzin, pijn of een combinatie daarvan. De kleine zenuw-vezels kunnen daardoor temperatuur minder goedonderscheiden. Daartoe hebben we meettoestellengebouwd, waarmee we middels infraroodstraling de huid-temperatuur opwarmen. De kleine zenuwweefselsregisteren het verschil in temperatuur en het lichaam pastlokaal de doorbloeding aan. Dat verschil in doorbloedingmeten we middels een laser Doppler. Een promovendusvan de TU Delft heeft uit de meetgegevens een wiskundigmodel samengesteld met indicatoren die voorspellendzijn voor het functioneren van de kleine zenuwweefsels.Inmiddels is dat instrument inclusief de software gebouwden getest bij patiënten met neuropathie. De laatste studie

vond in een vrij grote trial plaats in het Centre for HumanDrug Research in Leiden. De uitkomsten zien er goed uit:we zijn inderdaad in staat om neuropathie te diagnostice-ren.”

Wereldwijde belangstellingEen geweldig resultaat na acht jaar inspanning. “Hetunieke van dit project is dat een medisch promovendussamenwerkt met een ingenieur van de TU Delft die hieropook gaat promoveren. Dat zal in de toekomst vaker voor-komen, verwacht ik, want de gezondheidszorg wordtsteeds technologischer.”

Vanuit andere landen bestaat belangstelling, waaronderAmerika en een grote diabeteskliniek in Duitsland. “Dezetechniek is uiteraard ook goed toepasbaar bij diabetespa-tiënten, waar er ook grote kans bestaat op neuropathie.Vroegtijdige herkenning is daarbij van groot belang.” Verdere ontwikkeling van het instrument is overigens nognoodzakelijk. “De techniek is gebaseerd op stimulatie vanzenuwvezels en de reactie van bloedvaten van gezondetestpersonen. Maar bij patiënten kan dat anders zijn, bij-voorbeeld doordat de gemeten afwijking ontstaat door

Klinisch fysicus Sjoerd Niehof is medisch manager InformatieMedische Technologie en Service in het Maasstad Ziekenhuis enbeheert in het stafbestuur de portefeuille innovatie. Dit past uit-stekend bij iemand die ervan overtuigd is dat de technologie degezondheidszorg zal veranderen. “Het gaat echt grootschalighet verschil maken voor mensenlevens.”

De gezondheidszorg wordt steeds technologischer

Letsel van kleine zenuwweefsels meten

ONDERZOEKER IN BEELD – SJOERD NIEHOF / Tekst: Gerda van Beek – Taal & Teken

Wetenswaardig12

Small Fiber NeuropathieDe symptomen van small-fiber neuropathie zijnonprettige gevoelens, zoals brandende en snijdendepijn, elektrische sensaties, tintelen, prikken, slapendebenen en armen, sensaties en krampen.

“TECHNIEK ZAL DE GEZOND-

HEIDSZORG VERANDEREN”


de bloedvaten en niet door de zenuwvezels. Dat onder-scheid kunnen we enigszins maken, maar nog niet goedgenoeg. De onderscheidende factor moet nog scherperin beeld komen.”

Van theorie naar praktijkNiehof staat te popelen om het apparaat in de praktijk tebrengen. “De afgelopen acht jaar hebben we wel geleerddat je met geduld ver komt”, zegt hij glimlachend. “Eerstmoeten we publiceren en moeten de promovendi nogpromoveren, dat wil ik netjes afronden. In het ErasmusMC heb ik met anesthesiologen, chirurgen en IC-artsensamengewerkt om de technologie te toetsen en te verbe-teren. Zodra we de techniek kunnen toepassen in depoliklinieken van het Maasstad Ziekenhuis, zij het nogsteeds in onderzoekverband, zie je in de praktijk hoe hetecht werkt en krijg je rechtstreeks feedback. Daar kijk ikecht naar uit.”

Praktijk en innovatieNiehof werkt nog een dagdeel per week in het ErasmusMC en de overige dagen in het Maasstad Ziekenhuis. Een

combinatie die hem goed bevalt. “Ik ben ervan overtuigddat het van belang is om naast de dagelijkse werkzaam-heden bezig te zijn met innovatie. Dat geeft veel energie,triggert je creativiteit en het leert je anders te denken. Jewerkt samen met andere mensen, ziet hoe het ook anderskan, met als bijkomend voordeel dat je dit meeneemtnaar je dagelijkse praktijk.”

Betere kwaliteit van levenSamen met internist Iris Verberk werkt Sjoerd Niehof aande opzet van een innovatieplatform. “Dit platform brengtindustrie, universiteiten en ons ziekenhuis samen. Verbre-ding van de technologie in de gezondheidszorg leidt totvoordelen van de patiënt.” Bescheiden besluit hij: “Zolever ik indirect een bijdrage aan een betere kwaliteit vanhet leven van de patiënt.”

Wetenswaardig 13

Sjoerd Niehof


“We zouden graag een geneesmiddel toe-voegen aan het arsenaal vanmedicamenteuze opties bij deze aandoe-

ningen. Want hoe breder het aanbod, hoe groter de kansop een geschikt medicijn voor de desbetreffende patiënten een zo goed mogelijke levenskwaliteit. Ons behandel-doel is bij iedere patiënt de ziekte ‘zo rustig mogelijk’ tehouden, met een minimum aan opvlammingen en zo wei-nig mogelijk complicaties.”Dat vertelt Frederieke de Bruijne, Physician Assistant vande afdeling Maag-, Darm- en Leverziekten. Binnen deMDL-afdeling van Maasstad Ziekenhuis en SpijkenisseMedisch Centrum is zij behalve medebehandelaar vanonder andere chronische darmziekten, ook trialcoördina-tor en/of sub-investigator van patiëntgebondenonderzoek. Bijvoorbeeld bij het Tioguanine Register.

Welke klachten hebben patiënten met colitisulcerosa en de ziekte van Crohn?“Bij colitis ulcerosa blijft de ontsteking in principe beperkttot de dikke darm. De ziekte van Crohn kan zich in hethele maag-darmkanaal openbaren en uit zich soms zelfsook in gewrichten, huid en ogen. Patiënten hebben buik-pijn, plotse diarree, rectaal bloedverlies en moetendaardoor vaak naar het toilet. Dit heeft een grote impactop hun dagelijks leven; regelmatig kunnen patiënten nietnaar hun werk of school.”

Wat is het Tioguanine Register?“Tioguanine is een werkzame metaboliet - ofwel afbraak-product - van azathioprine. Vroeger werden dezegeneesmiddelen gebruikt bij behandeling van bepaaldekwaadaardige aandoeningen, overigens in hogere dose-ringen dan wij nu toepassen.”Sinds 1992 wordt ter voorkoming van opvlamming bij coli-tis ulcerosa en de ziekte van Crohn het ontstekings-remmende medicament azathioprine voorgeschreven inplaats van prednisolon. Later gingen artsen het middelook inzetten om antistofvorming te voorkomen bijgebruik van anti-TNF-alfaremmers (biologicals), zoalsinfliximab en adalimumab. Daardoor konden patiëntendeze biologicals langer gebruiken. Helaas ondervindensommige patiënten bijwerkingen van azathioprine. Of het

middel werkt niet vanwege te lage bloedspiegels; daar-mee is er dus onvoldoende werkzaamheid. In die situatiesgebruiken we sinds 2005 tioguanine.Dit middel is niet officieel geregistreerd voor gebruik bijinflammatoire darmziekten. Daarom heeft het NederlandsZorginstituut (NZi) tioguanine niet opgenomen in debasisverzekering en wordt het dus niet vergoed. Het NZistelt dat eerst de waarde van dit medicament moet wor-den aangetoond via wetenschappelijk onderzoek.Probleem is dat in de regel farmaceutische bedrijven niet

Al meer dan tien patiënten van het Maasstad Ziekenhuis met eenchronische inflammatoire darmziekte doen mee aan een onderzoeknaar de effectiviteit en veiligheid van tabletten tioguanine. Zijn dezemensen met colitis ulcerosa of de ziekte van Crohn erbij gebaat?

Mogelijk nieuw middel bij colitis ulcerosa en ziekte van Crohn

Offensief tegen opvlammingen

STUDIE EN DEELNEMER / Tekst: Gerben Stolk/PlumaTekst

Wetenswaardig14

Frederieke de Bruijne


‘Andere patiënten helpen’

Ze gaat weer naar de sportschool, ze kan als vanoudstwee uur wandelen met haar hond en ze zegt geenafspraken met vrienden en kennissen meer af. Dewetenschappers van het Tioguanine Register trekkenhun conclusies pas over een tijd, maar patiënt Evelienvan ’t Zelfde is nú al enthousiast over tioguanine.

“Vooralsnog pakt het voor mij goed uit”, zegt de 25-jarige Dordtse. “De buikpijn is verdwenen en ik hebmeer energie. Mijn bolle buik is ook weg, ik kan mijntenen weer zien. Van bijwerkingen heb ik ook geen last.Tot nu toe krijgt het middel van mij een tien.”

Van ’t Zelfde werkt drie dagen per week alsverzorgende bij een thuiszorgorganisatie. “Ongeveerdrie jaar geleden kreeg ik last van buikpijn”, vertelt ze.“Bij mijn ontlasting zat bloed en slijm. Ik voelde me ooksteeds vermoeider. In vergelijking met mensen in mijnomgeving had ik steeds minderuithoudingsvermogen.”

In het Maasstad Ziekenhuis werd de diagnose colitisulcerosa gesteld. Ze zegt: “MDL-arts dr. Ganesh enmevrouw De Bruijne zijn een tijd bezig geweest methet vinden van de juiste medicatie. Het resultaat wasnooit helemaal bevredigend. Afgelopen zomer werd ikgeplaagd door een ernstige opvlamming. Ik moest omde twee minuten naar het toilet, voelde me niet goeden ben opgenomen in het ziekenhuis. De prednisolondie ik kreeg hielp wel, maar heeft vervelende bijwerkin-gen. Daarom kun je prednisolon slechts tijdelijk

gebruiken tegen de klachten. Ganesh en De Bruijnestelden mij toen voor tioguanine te gebruiken omopvlammingen zoveel mogelijk te voorkomen in detoekomst. Vlak voor de start met dit medicijnonderzoekwerd ik gevraagd mee te doen aan het TioguanineRegister.”

Van ’t Zelfde zei niet alleen ‘ja’ met het oog op haareigen levenskwaliteit, maar ook omdat ze anderepatiënten wil helpen. “Het is belangrijk dat er zoveelmogelijk duidelijkheid komt over middelen tegen dezeziekte en dat iedereen het medicijn kan krijgen datvoor hem het best is.”

Patiënt Evelien van het Zelfde

geïnteresseerd zijn in financiering van onderzoek waarbijhet patent is verlopen. Tegelijkertijd weten we dat de werkzaamheid van in ditgeval azathioprine en hiermee de werkzame metaboliettioguanine al vele malen is beschreven in wetenschappe-lijke literatuur. Gelukkig stimuleert de overheid zogehetendrug rediscovery-onderzoek. Hierbij worden bestaande,patentloze medicamenten op basis van wetenschappelijkonderzoek geregistreerd voor nieuwe indicaties. Inmid-dels is tioguanine voorwaardelijk geregistreerd voorgebruik bij chronische inflammatoire darmziekten. Voor-waarde is dat wetenschappelijk onderzoek wordt verrichtnaar de werkzaamheid en veiligheid.In het Tioguanine Register houden we behandelgegevensbij, zoals bloedonderzoek, ontstekingswaarden in de ont-lasting en kwaliteit van leven. Deze levenskwaliteit volgenwe via online vragenlijsten voor patiënten. We verwachtenmet dit alles de effectiviteit en veiligheid van tioguanine-gebruik aan te tonen bij colitis ulcerosa en de ziekte vanCrohn.”

Hoe belangrijk is een positief resultaat?“De ziekte kunnen we helaas niet wegnemen. Wel kunnenwe streven naar individueel maatwerk. We luisteren goednaar de wens van de patiënt en komen samen tot eenpassend - medicamenteus - behandeltraject voor zijn

bestaande en toekomstige situatie. Via bloedbepalingencontroleren we bijvoorbeeld of de dosering correct is. Ditkan bij azathioprine, tioguanine en ook bij biologicals, dieonder de dure geneesmiddelen vallen. Werking, bijwer-kingen en kosten worden hierdoor zo efficiënt mogelijkgemonitord. De mogelijk nieuwe registratie van tiogua-nine - voor chronische inflammatoire darmziekte - zouhieraan kunnen bijdragen.”

Welke rol speelt het Maasstad Ziekenhuis?“Het register is een initiatief van onder meer het VUmc.Sinds 2016 doen dertien Nederlandse ziekenhuizen mee,waaronder het Maasstad Ziekenhuis. De-MDL-artsen,onder wie Frank Kubben, en ik beoordelen of een patiëntvoldoet aan de inclusiecriteria. Thea Niekerk van onzeafdeling zorgt ervoor dat de patiëntgegevens wordenopgenomen in de landelijke online databank. Belangrijk isook de rol van ziekenhuisapotheker-klinisch farmacoloogTessa Bosch. Zij voert de farmacogenetica uit bij hetgebruik van deze middelen. In de nabije toekomst gaathet laboratorium van de apotheek zelf spiegels van tio-guanine en biologicals meten, hetgeen best bijzonder isvanwege de complexiteit van de meting voor een zieken-huis.”

Wetenswaardig 15


In het Maasstad Ziekenhuis wordt veel gedaan aanwetenschappelijk onderzoek. “Echter: we zijn geenacademisch ziekenhuis en bijna niemand houdt zich

fulltime bezig met onderzoek”, zegt Margriet van Baar, lidvan de Wetenschapscommissie. “Terwijl veelonderzoekers tegen dezelfde problemen oplopen.”Reden voor de Wetenschapscommissie en de MaasstadAcademie om naast het jaarlijkse Wetenschaps-symposium, een laagdrempelige vorm te bedenkenwaarbij onderzoekers en geïnteresseerden elkaar kunnentreffen. “Dat is de wetenschapslunch geworden. Delunches zijn ontstaan om wetenschap met elkaar tekunnen delen en van elkaar te kunnen leren. Debijeenkomsten zijn niet alleen voor mensen die onderzoekuitvoeren, maar ook voor medewerkers die er zijdelingsmee te maken hebben, zoals verpleegkundigen enstafmedewerkers. En dit alles in een aantrekkelijke setting.Wetenschap vormt tenslotte een belangrijkaandachtspunt in ons ziekenhuis.”

ThemaBij elke wetenschapslunch staat een thema centraal. “Hetgaat om onderwerpen waarmee veel onderzoekers temaken hebben”, licht Margriet toe. “Zoals de statistischeparagraaf in het studieprotocol, voor veel onderzoekerseen worsteling. Onder de noemer ‘Recruteren kun jeleren’ hebben we aandacht besteed aan hoe je patiëntenkunt motiveren mee te doen met een onderzoek. Ookbrede onderwerpen als evidence based zorgvernieuwingen zorgpaden zijn reeds aan bod gekomen.”

BelangstellingOmdat het gaat om een inlooplunch, is vooraf nietbekend hoeveel belangstelling er zal zijn. “Dat wisseltenorm, variërend van 80 tot 8 personen. Dat laatste isnatuurlijk teleurstellend. We doen er alles aan om zoveelmogelijk mensen te trekken: een interessant onderwerp,een boeiende spreker, gratis broodjes. Maar het blijftlastig de mensen te bereiken. Ze zijn bezig met dedagelijkse werkzaamheden en kunnen zich vaak nietmakkelijk vrij maken. Tegelijk is het een gemiste kans,want het is voor iedereen een vakgroep- enmaatschapoverstijgende gelegenheid om elkaar teontmoeten en de deelnemers krijgen relevante informatieop een presenteerblaadje aangeboden.”

Vier keer per jaar zijn er in de Maasstadzaal de zogeheten wetenschapslunches.Een uitwisselingsplatform voor iedereen in het ziekenhuis die zich bezighoudt metonderzoek. Een spreker houdt een presentatie met gelegenheid voor vragen endiscussie, er is volop ruimte voor netwerken en er zijn prima broodjes.

Wetenschapslunches

Broodjes en informatie opeen presenteerblaadje

WETENSCHAPSLUNCHES / Tekst: Gerda van Beek – Taal & Teken

Wetenswaardig 17

Wetenschapslunches 2017De wetenschapslunches vinden plaats in de Maas-stadzaal, van 12.15 – 13.15 uur. Inloop is vanaf 12.00 uur. De lunch is gratis voor de deelnemers.

Datum ThemaDinsdag 13 juni Evidenced Based PracticeDinsdag 12 december Value Based Health care

Daarnaast is er op 31 oktober het Wetenschapssymposium.

s


Met ‘Tooten Clinical Trial Services’ levert zij alsfreelancer monitoringservices voor opdracht-gevers. Tooten volgt onder meer een studie die

deels wordt uitgevoerd in het Maasstad Ziekenhuis. Hetgaat om een onderzoek van een biotech-bedrijf naar eennieuw medisch hulpmiddel dat wordt gebruikt doorpatiënten van de polikliniek diabeteszorg.

EssentieelHet Maasstad Ziekenhuis heeft als Samenwerkend Topkli-nisch opleidingsZiekenhuis (STZ) fonkelendeonderzoekambities. Voor onderzoekers is het essentieelte weten dat een eigen studie opzetten vers één is, maar

dat daarna vers twee hoort te volgen: het onderzoekmonitoren. Wat is monitoring precies? Tooten: “Kortweg draait hetom kwaliteitscontrole van de studiedata en waarborgingvan patiëntveiligheid gedurende een onderzoek. Enkelevoorbeelden: houden de onderzoekers zich aan het vast-gestelde protocol? Als ze dat onvoldoende doen, kan ruisop de data ontstaan en zijn hieruit misschien geen juistewetenschappelijke conclusies meer te trekken. Werken deonderzoekers bijvoorbeeld volgens de Wet medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen (Wmo)? Zijnverder de patiëntdata geanonimiseerd, zodat ze niet zijnte herleiden tot een patiënt?”

“Het zou jammer zijn om als onderzoeker na een jaar werk te moetenconstateren dat de verkregen data onvoldoende wetenschappelijkewaarde hebben. Net als dat je wilt en móet voorkomen dat de patiënt-veiligheid in het geding is tijdens een studie.” Rianne Tooten over hetbelang van monitoring

Het belang van monitoring

“Voorkom ruis op de data”

MONITORING / Tekst: Gerben Stolk/PlumaTekst

Wetenswaardig18

Over het hoofd zien…

Wat zijn valkuilen tijdens de monitoring van medisch-wetenschappelijk onderzoek? Rianne Tooten noemt erdrie.

• Vergeten de patiënt aan te melden als studiepa-tiënt. “Stel, een patiënt wordt opgenomen op eenandere ziekenhuisafdeling dan waar het onderzoekloopt. Als een arts niet weet dat de patiënt mee-doet aan een studie, zal hij bijvoorbeeld eventuelebijwerkingen als gevolg van het geteste medicijnniet melden aan de onderzoekers. Die komen erniets over te weten, want in de wetenschap geldt:niet genoteerd is niet gebeurd. Bovendien is hetniet ethisch en praktisch een patiënt te laten deel-nemen aan twee geneesmiddelonderzoeken. Bijeventuele bijwerkingen weet je dan niet door welkvan de twee middelen die zijn veroorzaakt. Je voor-komt dubbele deelname door in hetpatiëntendossier te vermelden dat iemand studie-patiënt is.”

• Geen bewijs van goed onderhouden apparatuur.“Weegschalen, bloeddrukmeters, ECG-apparatenen andere onderzoeksapparatuur moeten optimaal

functioneren. Anders ontstaat ruis op de data.Iemands BMI, die je deels berekent via het gewicht,is bijvoorbeeld een belangrijke uitkomstmaat. Zorgdus voor een actueel bewijs van kallibratie-onder-houd van de weegschalen.”

• Geen goede toestemmingsprocedure (informedconsent). “Je moet goed beschrijven hoe en wan-neer de patiënt is geïnformeerd over het onderzoekén hoe het proces van ondertekenen is verlopen.Welke vragen stelde de patiënt? Als dit specialis-tische vragen waren, is hij dan daarna bijgepraatdoor een specialist? Weet de patiënt dat hij altijdkan stoppen met het onderzoek en dat dit geengevolgen heeft voor zijn zorg? Heeft niet de onder-zoeker als eerste de overeenkomst ondertekend?De patiënt zou dat als een vorm van druk kunnenervaren. Heeft de patiënt een kopie van de over-eenkomst gekregen? Een onderzoek kan soms vijfof tien jaren duren. Dan is het nuttig de afsprakente kunnen teruglezen.” Meer informatie hierover:zoek op www.igz.nl naar ‘Informatie voor verrichtersen uitvoerders van klinisch onderzoek’.


Industrie‘De industrie’ heeft vaak meer geld te besteden aan zorg-vuldige monitoring dan wanneer ziekenhuizen zelf hetinitiatief tot een onderzoek hebben genomen. Zo is in hettweede scenario waarborging van privacy van proefperso-nen een aandachtspunt, bleek vorig jaar na onderzoekdoor de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Verderkwam aan het licht dat gegevens rondom de studiemedi-catie, zoals batchnummer en vervaldatum, niet altijdoptimaal worden bijgehouden (zoek op www.igz.nl naar‘Inspectieresultaten klinisch onderzoek’).

Drijfveer“Daarom is het goed dat in ons land steeds meer zieken-huizen streven naar professionalisering van monitoring bijonderzoeker-geïnitieerde studies”, zegt Tooten. “In hetMaasstad Ziekenhuis kan bijvoorbeeld het Wetenschaps-bureau daaraan bijdragen. De achtergrond van dezezienswijze? De industrie heeft baat bij de kwaliteit van hetonderzoek en daarmee marktintroductie en mogelijkevergoeding van producten. Ziekenhuizen hebben eenandere primaire drijfveer: het patiëntbelang. Is dit middeldaadwerkelijk een verbetering voor de patiënt tenopzichte van een concurrerend middel? Zo nee, dan gaanwe er niet mee verder. Omdat ziekenhuizen een voorkeurhebben voor de pure patiëntinvalshoek, zetten ze steedsmeer eigen onderzoeken op. Daardoor voelen ze denoodzaak een kwaliteitsslag te maken op het vlak vanmonitoring.”Het laat onverlet dat samenwerking met de industrie zie-kenhuizen kan inspireren. Tooten: “De meeste bedrijvenzijn gespecialiseerd in monitoring en hebben hieroverveel kennis opgebouwd.”

OnafhankelijkWie kan het best degene zijn die monitort? Tooten: “Hetis aan te raden dat de monitor over kennis van zakenbeschikt en een zekere onafhankelijkheid heeft tenopzichte van de onderzoeker. Een collega op de afdelingligt dus niet voor de hand. Die kan het misschien lastigvinden eventuele fouten of discrepanties ter sprake tebrengen bij zijn directe collega. Die aarzeling speelt nor-maal gesproken niet bij bijvoorbeeld een medewerkervan het Wetenschapsbureau van het ziekenhuis of eenexterne monitor.”

Meer informatie over Rianne Tooten: www.linkedin.com/in/riannetooten

“WAARBORGING PRIVACY

PROEFPERSONEN EEN

AANDACHTSPUNT”

Wetenswaardig 19

Rianne Tooten


Ze begon als verpleegkundige in de thuiszorg, stu-deerde klinische epidemiologie aan de Universiteitvan Amsterdam en was elf jaar researchcoördinator

én lid van de Medisch Ethische Toetsingscommissie(METC) in het VUmc. Maar sinds 1 januari heeft Merel vanDijk-Baak een vast dienstverband in het Maasstad Zieken-huis. Ze is ambtelijk secretaris van de TWOR, één van de23 METC’s in ons land.Van Dijk-Baak vertelt: “Niet alleen personen werkzaam inhet Maasstad Ziekenhuis kunnen aanvragen voor

medisch-wetenschappelijk onderzoek indienen bij ditzelfstandig bestuursorgaan. Zorgprofessionals uit andereorganisaties hebben die mogelijkheid ook. Onderzoekersuit het Franciscus Gasthuis, het Albert Schweitzer Zieken-huis en GGZ-instelling Yulius weten ons bijvoorbeeld ookte vinden.”

Medicijn of leefstijlinterventieZou dit medisch-wetenschappelijke onderzoek veilig zijnvoor de proefpersonen? Dat is de belangrijkste vraag die

Een onderzoekaanvraag kan op papier veelbelovend ogen. Maar watbetekenen de uitgangspunten voor de veiligheid van de proefpersonen?Hierover hoort een Medisch Ethische Toetsingscommissie zich te buigen.In het Maasstad Ziekenhuis is dat de ToetsingscommissieWetenschappelijk Onderzoek Rotterdam en omstreken (TWOR).

Medisch-ethische toets

Groen licht nodig

MEDISCH-ETHISCHE TOETS / Tekst: Gerben Stolk

Wetenswaardig20

Leden op een rij

De samenstelling van een Medisch Ethische Toetsings-commissie is wettelijk voorgeschreven. Binnen deTWOR gaat het om de volgende medewerkers.

• De artsen Mart Eussen, Bram Fioole en Susan van ’tWesteinde. Zij beoordelen of de onderzoekaanvraagmedische verantwoord is.

• De juristen Mieke van den Bergh en Ernst Hulst. Zijkijken naar de publicatievoorwaarden en de beëindi-ging van de studie. Een farmaceutisch bedrijf magbijvoorbeeld niet zeggen alleen onderzoeksresulta-ten te publiceren bij een positieve uitkomst. Net zomin is het de farmaceut toegestaan het onderzoekhalverwege te beëindigen omdat de financiële middelen uitgeput zijn of omdat het bedrijf er geen heil meer in ziet.

• De ethicus Martin Buijsen. Hij gaat bijvoorbeeld naof proefpersonen geen schade kan worden toege-bracht of geen ‘nee’ durven te zeggen tegenstudiedeelname omdat de onderzoeker tevens hunbehandelend arts is. Heleen van Luijn is plaatsver-vangend ethicus.

• De leken-leden Denise Broeders en Kim Helbers. Zijcontroleren bijvoorbeeld of er geen onbegrijpelijkemedische of juridische termen staan in de proefper-soneninformatie.

• De kinderarts Michael Groeneweg. Wanneer er eenonderzoeksvoorstel ingediend wordt waarin minder

jarigen betrokken zijn neemt de kinderarts ook deelaan de vergadering.

• De statisticus Wim Hop. Hij beoordeelt of de onder-zoeksvraag kan worden beantwoord met devoorgestelde statistische benadering. Maria de Ridder is plaatsvervangend statisticus.

• De klinisch farmacoloog - ziekenhuisapotheker TessaBosch en ziekenhuisapotheker Liesbeth Ruijgrok. Bijgeneesmiddelenstudies bestuderen zij onder meereerdere onderzoeken naar de werking en veiligheidvan het medicijn. Wat zijn bijvoorbeeld mogelijkebijwerkingen? Zonder klinisch farmacoloog in decommissie mag er geen geneesmiddelonderzoekbeoordeeld worden.

• Voorzitter Tik Ien Yo. • Het overig lid Paul van Es. Een overig lid hoeft nietaan de verplichtingen te voldoen van een Wmo-plichtig lid, maar kan bijvoorbeeld ook een arts ofresearchcoördinator zijn. Het laatste is van toepas-sing op Van Es.

• Ambtelijk secretaris Merel van Dijk-Baak - geen lidvan de METC - ondersteunt de METC-leden inhou-delijk en procedureel. Zij is de opvolgster vanNelleke de Goeij, die op de achtergrond nog altijdactief is.

• Secretariële ondersteuning door Daniëlle van Oers.


de TWOR altijd stelt. Van Dijk-Baak: “Vorig jaar ontvingenwe 83 studie-aanvragen. Eerst wordt beoordeeld of destudie zou vallen onder de Wet medisch-wetenschappelijkonderzoek met mensen (Wmo). Daarvan is sprake alsproefpersonen bijvoorbeeld een medicijn of lijfstijlinter-ventie krijgen, zoals een groepstherapie stoppen metroken. Vorig jaar waren er 24 wmo-plichtige onderzoeken.Bij die aanvragen moeten de onderzoekers toestemmingkrijgen van de TWOR en de raad van bestuur van de orga-nisatie waar zij werken voordat zij mogen beginnen methun onderzoek.”

Geen handeling ondergaan59 aanvragen waren niet-Wmo-plichtig. Van Dijk-Baak:“Dat zijn onderzoeken waarin proefpersonen geen hande-ling ondergaan en niet worden belast. Denk aan hetinvullen van een vragenlijst: hoe heeft u de operatie

beleefd en wat vond u van de bejegening door onze art-sen en medewerkers? Bij dit soort aanvragen is de enigetaak van de TWOR te constateren dat er géén sprake isvan Wmo-plichtig onderzoek; we hoeven vervolgens niettoe te zien op de veiligheid van de proefpersonen. Alleende raad van bestuur moet dan toestemming geven.”

Gegevens op de plankDe ambtelijk secretaris waarschuwt onderzoekers niet telichtvaardig te denken over niet-Wmo-plichtig onderzoek.“Laat je onderzoekaanvraag altijd toetsen door de TWORen zorg ervoor via die weg een niet-Wmo-verklaring tekrijgen. Menige onderzoeker die op het punt stond zijnonderzoeksresultaten te publiceren, heeft al moetenondervinden dat dit niet kon zonder een niet-Wmo-ver-klaring. Er hadden bijvoorbeeld oude patiëntstatussen opde - virtuele - plank gelegen, en de onderzoeker hadgedacht dat hij daarvan wel gebruik kon maken. Dezehouding kom je eerder tegen in perifere ziekenhuizen danin universitair medische centra, waar onderzoek eenbelangrijkere pijler is. Gelukkig zien we dat in het Maas-stad Ziekenhuis de bewustwording op dit vlak toeneemt”

Wetenswaardig 21

“IS VEILIGHEID PROEFPERSONEN

GEWAARBORGD?”

Merel van Dijk


Waar ging het onderzoek over?In dit onderzoek kijken we of standaarddoseringen vantwee groepen veel gebruikte antibiotica toereikend zijnbij intensive care (IC) patiënten. Helaas is de morbiditeiten mortaliteit bij ernstig zieke patiënten met infecties nogsteeds een wereldwijd gezondheidsprobleem. Dit uitda-gende dilemma heeft ertoe geleid dat ongeveer 70% vande IC patiënten antibiotica krijgen. Snelle identificatie eneen optimale behandeling van bacteriële infecties bijdeze ernstig zieke patiënten is essentieel.Het doel van de EXPAT studie is om de blootstelling vande veelgebruikte beta-lactam en chinolonen antibioticaverder in kaart te brengen bij IC patiënten. Daarvoor kij-ken we naar de bloedspiegels. We weten namelijk uiteerdere studies dat de concentraties vanbovengenoemde antibiotica in het bloed lager kunnenzijn bij bepaalde patiënten op de IC. IC patiënten hebbendoor hun ziektetoestand allerlei veranderingen in hunlichaam waardoor het geneesmiddel zich andersverspreidt en anders wordt uitgescheiden. Dit kan bijvoor-beeld leiden tot falen van de behandeling en het ontstaanvan resistentie tegen antibiotica. Inadequate antibiotica-blootstelling bij IC patiënten blijkt bovendien eenbelangrijke onafhankelijke determinant te zijn bij zieken-huissterfte. De resultaten van dit onderzoek kunnenbijdragen aan betere doseringen van deze antibiotica bijernstig zieke patiënten

Wat voor soort onderzoek was het?De EXPAT studie is een prospectieve, observationele far-macokinetische (wat het lichaam met het geneesmiddeldoet) en farmacodynamische onderzoek (het effect vanhet geneesmiddel). In onze studie includeren wij alle vol-wassen patiënten die een beta-lactam en/of chinolonentoegediend krijgen in twee level 3 IC’s, gedurende eenperiode van 18 maanden. Primaire eindpunten zijn het aldan niet behalen van de gestelde IC targets voor deblootstelling aan deze middelen. Op basis van een opti-maal bemonsteringschema, worden bloedmonstersafgenomen op verschillende tijdstippen. Plasmaconcen-traties worden vervolgens bepaald in het laboratoriumvan de apotheek van het Erasmus MC. We hebben speciaal voor dit onderzoek een multi-analyte methodeopgezet en gevalideerd, zodat we voor de klinische toepassing een eenvoudige en snelle analysemethodevoorhanden hebben.

Wie waren de onderzoekers? De EXPAT-studie is een multidisciplinaire samenwerkingtussen de afdelingen Ziekenhuisapotheek, Intensive Careen Medische Microbiologie van het Erasmus MC en Maas-stad Ziekenhuis. In aanvulling op de onderzoeksgroep zijnresearch verpleegkundigen, intensivisten, ziekenhuisapo-thekers en microbiologen van beide ziekenhuizenbetrokken.

Alan Abdulla, ziekenhuisapotheker in opleiding in het Erasmus MC,presenteerde tijdens de Intensivistendagen op 9 februari dit jaar deeerste interim resultaten van de EXPAT studie. Hij is coördinerendonderzoeker en projectleider van dit onderzoek, die door een vakjury totbeste ‘oral presentation’ werd uitgeroepen. In de EXPAT studie wordtonderzocht of standaarddoseringen van bepaalde antibiotica toereikendzijn bij ernstig zieke patiënten op de Intensive Care van het MaasstadZiekenhuis en Erasmus MC. De studie is door het Erasmus MC opgezeten wordt in samenwerking met het Maasstad Ziekenhuis uitgevoerd. Inhet Maasstad Ziekenhuis vindt de studie plaats onder leiding van deintensivisten Annemieke Dijkstra en Servet Duran. Alan Abdullabeantwoordt enthousiast alle vragen van Wetenswaardig.

Presentatie antibiotica studie op Intensive Care van het Maasstad Ziekenhuis en Erasmus MC

Als beste uitgeroepen tijdens Nederlandse Intensivistendagen!

ANTIBIOTICA OP INTENSIVE CARE

Wetenswaardig22


Hoeveel patiënten(dossiers) waren erbij betrokken? De studie is 1 januari 2016 gestart en inmiddels zijn 150 patiënten geïncludeerd. Naar verwachting zullen we 200 patiënten includeren. Naast het meten van deplasmaconcentraties, registreren we ook een aantalbelangrijke patiëntkarakteristieken die invloed kunnenhebben op blootstelling van de middelen.

Wat zijn de resultaten?Bij de tussentijdse analyse waren 80 patiënten geïnclu-deerd. In deze eerste interim-analyse - die een periodevan zes maanden betreft - zijn alleen de patiënten die eencefalosporine (beta-lactam) of ciprofloxacine (chinolon)hebben gekregen, geïncludeerd. Analyse van de primaireeindpunten laat zien dat bij 65% van de cefalosporinepatiënten de gestelde IC targets worden behaald. In hetgeval van ciprofloxacine is dat bij slechts 38% van depatiënten. Gekeken naar de grenswaarde van de maxi-male bactericide activiteit, die je graag wilt behalen methet geneesmiddel, liggen de percentages nog lager voorde twee groepen antibiotica, namelijk 26% en 19%. Devoorlopige resultaten laten zien dat empirische benade-ring van beta-lactam en chinolon antibiotica doseringen

resulteert in matige blootstelling bij ernstig zieke patiën-ten.Bovendien hebben we laten zien dat TDM van beta-lac-tam en chinolonen haalbaar is in de kliniek. TDM staatvoor ‘Therapeutische Drug Monitoring’, dit is een experti-segebied van de ziekenhuisfarmacie. TDM is gericht ophet verbeteren van de patiëntenzorg door het individueelaanpassen van de dosering van geneesmiddelen waarklinische ervaring of klinische studies hebben aangetoonddat het een verbeterde uitkomst geeft in de algemene ofspecifieke populaties. Door het meten van geneesmiddel-concentraties in het lichaam en het geven van daarbijbehorende doseeradviezen, kunnen we de blootstellingvan antibiotica optimaliseren.

Wat gebeurt er bij het vervolg van het onderzoek?We gaan nog onderzoeken wat de invloed is van het nietbehalen van de gestelde IC targets op klinische eindpun-ten, zoals ziekte ernst scores, duur van deziekenhuisopname en ziekenhuissterfte.

Wetenswaardig 23

Alan Abdulla


ICH-GCP scholingen

22 juni 2017

12 oktober 2017

9 november 2017

7 december 2017

EMWO GCP-WMO examen

27 juni 2017

19 oktober 2017

16 november 2017

Wetenschapslunches

13 juni 2017

12 december 2017

Wetenschapsdag

31 oktober 2017

EBP training

24 mei 2017

8 juni 2017

Epidemiologische basisprincipes

Februari 2017 – juli 2017

Journal club

Juli 2017

GEPLAND IN HET MAASSTAD ZIEKENHUIS

KALENDER

Wetenswaardig 25

9 28


STUDIES

Nieuwe studiesJaartal: 2016/2017. Aantal nieuw ingediende studies van september 2016 tot maart 2017

Wetenswaardig26

Studienummer Korte studietitel Lokale Geïnitieerd door Afdelinghoofdonderzoeker

L2016095 Tattoos and pain: are they related? Koopman Zelf geinitieerd Anesthesiologie / anesthesieL2016096 Etomidaat vs methohexital in ECT Koopman Zelf geinitieerd Anesthesiologie / anesthesieL2017003 FICB Koopman Zelf geinitieerd Anesthesiologie / anesthesieL2016101 AUGUSTUS Jones Industrie / farmaceut ApotheekL2017010 APAP Bosch Ander ziekenhuis of consortium ApotheekL2016099 STOOM2 van Baar Zelf geinitieerd Brandwonden CentrumL2016120 Burden of burn injuries Baar Zelf geinitieerd Brandwonden CentrumL2017023 2-STOP trial van Baar Zelf geinitieerd Brandwonden CentrumL2016124 MASTER DAPT Smits Ander ziekenhuis of consortium CardiologieL2017001 CARDIOBESE de Groot - de Laat Ander ziekenhuis of consortium CardiologieL2017004 Euroaspire V Smits Ander ziekenhuis of consortium CardiologieL2017005 TALENT Smits Industrie / farmaceut CardiologieL2017015 ENTRUST-AF PCI Smits Industrie / farmaceut CardiologieL2017018 ENTAIL-AF Smits Industrie / farmaceut CardiologieL2017024 Echolaborant Oflaz Zelf geinitieerd CardiologieL2016098 Normative data for PRWE and LEFS Schep Ander ziekenhuis of consortium ChirurgieL2016115 Zephyr registry Fioole Ander ziekenhuis of consortium ChirurgieL2016119 DOSIS van der Vlies Zelf geinitieerd ChirurgieL2016132 Soong classification volar plate removal Schep Zelf geinitieerd ChirurgieL2017007 PBSI trial Contant Ander ziekenhuis of consortium ChirurgieL2017013 Cool-DIACF van der Vlies Ander ziekenhuis of consortium ChirurgieL2017014 RODEO Roukema Zelf geinitieerd ChirurgieL2017016 iBP-study Bakx Zelf geinitieerd ChirurgieL2017017 DUET II Fioole ChirurgieL2017020 RISAS Contant Ander ziekenhuis of consortium ChirurgieL2017019 APPIC trial nog onbekend Ander ziekenhuis of consortium Extern; ander ziekenhuis/

onderzoeksgroepL2016109 PMF O'Sullivan Zelf geinitieerd FysiotherapieL2016100 IMPACT-trial van Kinschot Zelf geinitieerd Interne geneeskundeL2016102 Follow-up spreekuur VS oncologie Albers Zelf geinitieerd Interne geneeskundeL2016104 FLAIR studie Roukens Ander ziekenhuis of consortium Interne geneeskundeL2016106 Santeon-CAP study Slingerland Ander ziekenhuis of consortium Interne geneeskundeL2016110 The ADIOS Study van der Linden Zelf geinitieerd Interne geneeskundeL2016116 Pixantron QoL Leys Ander ziekenhuis of consortium Interne geneeskundeL2016117 CABA-V7 Haberkorn Ander ziekenhuis of consortium Interne geneeskundeL2016118 QuOTE van der Padt - Pruijsten Ander ziekenhuis of consortium Interne geneeskundeL2016125 200807 ASCEND-D van den Dorpel Industrie / farmaceut Interne geneeskundeL2016126 200808 ASCEND-ND van den Dorpel Industrie / farmaceut Interne geneeskunde


Wetenswaardig 27

L2016128 Chemshiv Tearno Zelf geinitieerd Interne geneeskundeL2016131 COMPLEEMENT, CLEE011A2404 Haberkorn Industrie / farmaceut Interne geneeskundeL2017002 PEP van 't Westeinde Zelf geinitieerd Interne geneeskundeL2017006 ANF-RHO van der Padt - Pruijsten Industrie / farmaceut Interne geneeskundeL2017008 HIT-trial van Noord Zelf geinitieerd Interne geneeskundeL2017011 Breathe studie Verhoeven Ander ziekenhuis of consortium Interne geneeskundeL2017022 NOVA Roukens Ander ziekenhuis of consortium Interne geneeskundeL2016107 EASYKID Groeneweg Industrie / farmaceut KindergeneeskundeL2016123 evaluatie transitiepoli's Brandsma Ander ziekenhuis of consortium KindergeneeskundeL2016127 Voorlichting kinderen met koorts Smit Ander ziekenhuis of consortium KindergeneeskundeL2016097 Monitor Aziz Ander ziekenhuis of consortium Maasstad AcademieL2016111 Mycoplasma genitalium infections van der Zee Zelf geinitieerd Maasstad lab -

medische microbiologieL2016108 Physical activity and migraine Moll Ander ziekenhuis of consortium NeurologieL2016122 TELSTAR Thomeer Ander ziekenhuis of consortium NeurologieL2016112 RECIST metingen vergelijken van Valen Zelf geinitieerd Radiologie /

Nucleaire GeneeskundeL2017009 PET/CT-choline Zuijdam Zelf geinitieerd Radiologie /

Nucleaire GeneeskundeL2017012 leukocytenscintigrafie Zuijdam Zelf geinitieerd Radiologie /

Nucleaire GeneeskundeL2016103 GUTTeR2 Kok Ander ziekenhuis of consortium ReumatologieL2016114 JOINT care Roeterink Zelf geinitieerd ReumatologieL2016121 JOINT evaluation Weel Zelf geinitieerd ReumatologieL2016130 ATTACG Kok Zelf geinitieerd ReumatologieL2017021 REDO Kok Ander ziekenhuis of consortium ReumatologieL2016113 Valrisico hakhoogte bij onderbeenprothese Mimpen Zelf geinitieerd RevalidatieL2017025 MTHRQOL van Ditshuizen Ander ziekenhuis of consortium Spoed Eisende HulpL2016105 Client Centered Care Fontein-Kuipers Ander ziekenhuis of consortium Verloskunde


PUBLICATIES

Wetenswaardig28

Publicatielijst Maasstad Ziekenhuisseptember 2016 - februari 2017

Apotheek

Mitrov-Winkelmolen L, van Buul-Gast MW,Swank DJ, Overdiek HW, van Schaik RH, TouwDJ. The Effect of Roux-en-Y Gastric BypassSurgery in Morbidly Obese Patients on Phar-macokinetics of (Acetyl)Salicylic Acid andOmeprazole: the ERY-PAO Study. Obes Surg.2016 Jan 21. [Epub ahead of print] PubMedPMID: 26797705.

Borra LC, Bosch TM, van Baar ME, Dokter J,Oen IM, Ruijgrok EJ. Adequacy of ahospital-wide standard dose of 7mg/kg bodyweightgentamicin sufficient to achievean adequateprophylactic maximum serum concentration(C(max)) in burn patientsundergoing surgicalburn wound treatment. Burns. 2016Dec;42(8):1819-1824.doi:10.1016/j.burns.2016.06.021. PubMedPMID: 27595454.

BWC

Scholten-Jaegers SM, Nieuwenhuis MK, vanBaar ME, Niemeijer AS, Hiddingh J, Beerthui-zen GI; and the Dutch Burn Repository group,Martini Hospital.. Epidemiology and Out-come of Patients With Burns Treated WithCerium Nitrate Silversulfadiazine. J Burn CareRes. 2017 Jan/Feb;38(1):e432-e442. doi:10.1097/BCR.0000000000000448. PubMedPMID: 27685809.

Cornet PA, Niemeijer AS, Figaroa GD, vanDaalen MA, Broersma TW, van Baar ME, Beer-thuizen GI, Nieuwenhuis MK; Dutch Burns Re-pository Group Martini Hospital.. Clinicaloutcome of patients with self-inflicted burns.Burns. 2017 Jan 5. pii: S0305-4179(16)30468-5.doi: 10.1016/j.burns.2016.11.005. [Epub aheadof print] PubMed PMID: 28065425.

Goei H, van der Vlies CH, Tuinebreijer WE,van Zuijlen PP, Middelkoop E, vanBaar ME.Predictive validity of short term scar qualityon final burn scaroutcome using the Patientand Observer Scar Assessment Scale in pa-tients withminor to moderate burn severity.Burns. 2016 Dec 28. pii: S0305-4179(16)30437-5. doi: 10.1016/j.burns.2016.10.012. [Epubahead of print] PubMed PMID: 28040371.

de Graaf E, van Baar ME, Baartmans MG,Scholten-Jaegers SM, Nieuwenhuis MK,Es-huis J, Hiddingh J, Beerthuizen GI, van derVlies CH; Dutch Burn Repositorygroup, Mar-tini Hospital and Maasstad Hospital.. Partial-thickness scalds inchildren: A comparison ofdifferent treatment strategies. Burns. 2016Dec 28.pii: S0305-4179(16)30432-6. doi:10.1016/j.burns.2016.10.009. [Epub ahead of-print] PubMed PMID: 28040360.

Goei H, Hop MJ, van der Vlies CH, Nieuwen-huis MK, Polinder S, Middelkoop E, van BaarME; ‘Dutch Burn Repository group’ consistsof. Return to work after specialised burn care:A two-year prospective follow-up study of theprevalence, predictors and related costs. In-jury. 2016 Mar 31. pii: S0020-1383(16)30076-6.doi: 10.1016/j.injury.2016.03.031. [Epub aheadof print] PubMed PMID: 27085837.

Borra LC, Bosch TM, van Baar ME, Dokter J,Oen IM, Ruijgrok EJ. Adequacy of ahospital-wide standard dose of 7mg/kg bodyweightgentamicin sufficient to achievean adequateprophylactic maximum serum concentration(C(max)) in burn patientsundergoing surgicalburn wound treatment. Burns. 2016Dec;42(8):1819-1824.doi:10.1016/j.burns.2016.06.021. PubMedPMID: 27595454.

Cardiologie

Lubbers M, Coenen A, Bruning T, Galema T,Akkerhuis J, Krenning B, Musters P, OuhlousM, Liem A, Niezen A, Dedic A, van DomburgR, Hunink M, Nieman K. Seks Differences inthe Performance of Cardiac Computed Tomo-graphy Compared With Functional Testing inEvaluating Stable Chest Pain: Subanalysis ofthe Multicenter, Randomized CRESCENT Trial(Calcium Imaging and Selective CT Angiogra-phy in Comparison to Functional Testing forSuspected Coronary Artery Disease). Circ Car-diovasc Imaging. 2017 Feb;10(2). pii: e005295.doi: 10.1161/CIRCIMAGING.116.005295. Pub-Med PMID: 28174196.

Teeuwen K, van der Schaaf RJ, AdriaenssensT, Koolen JJ, Smits PC, Henriques JP, Ver-meersch PH, Tjon Joe Gin RM, Schölzel BE,Kelder JC, Tijssen JG, Agostoni P, Suttorp

MJ. Randomized Multicenter Trial Investiga-ting Angiographic Outcomes of Hybrid Siroli-mus-Eluting Stents With BiodegradablePolymer Compared With Everolimus-ElutingStents With Durable Polymer in Chronic TotalOcclusions: The PRISON IV Trial. JACC Cardi-ovasc Interv. 2017 Jan 23;10(2):133-143. doi:10.1016/j.jcin.2016.10.017. PubMed PMID:28104206.

Vlachojannis G, Paradies V, Hofma SH, TogniM, Vazquez N, Valdes M, Voudris V,SlagboomT, Goy JJ, Vuilliomenet A, Serra A, Trillo R,Den Heijer P, van der Ent M, Smits P. TCT-1615 years follow-up of biolimus eluting stentsversuseverolimus eluting in ST-segment ele-vation myocardial infarction presentingpa-tients: Results from Compare II trial. J AmColl Cardiol. 2016 Nov1;68(18S):B66. doi:10.1016/j.jacc.2016.09.303. PubMed PMID:27970329.

Smits P, Ben-Yehuda O, Kosmidou I, OzanMO, Dressler O, Jonas M, Banai S,Pruski M Jr,Richter Y, Stone G. TCT-71 The NIREUS Ran-domized Trial: 1-YearResults of the BioNIR Ri-daforolimus-Eluting Coronary Stent System(BioNIR)EUropean Angiography Study. J AmColl Cardiol. 2016 Nov 1;68(18S):B29.doi:10.1016/j.jacc.2016.09.221. PubMedPMID: 27970096.

Smits P, Hofma SH, Togni M, Heijer PD, SerraA, Slagboom T, Trillo R, Valdes M, Vazquez J,Voudris V. TCT-70 Final 5 year results from theCOMPARE II trial:comparison between thedurable polymer coated everolimus-elutingXience/Promusstent and the biodegradablepolymer coated biolimus-eluting Nobori stentin allcomer population. J Am Coll Cardiol.2016 Nov 1;68(18S):B28-B29.doi:10.1016/j.jacc.2016.09.220. PubMedPMID: 27970069.

Paradies V, Vlachojannis G, Royaards KJ,Kauer F, Wassing J, van der Ent M,Smits P.TCT-571 Five year serial OCT follow-up of jai-led side branches aftertreatment with AB-SORB bioresorbable scaffolds. J Am CollCardiol. 2016 Nov1;68(18S):B230-B231. doi:10.1016/j.jacc.2016.09.709. PubMed PMID:27969942.


Wetenswaardig 29

Paradies V, Vlachojannis G, Hofma SH, TogniM, Vazquez N, Valdes M, VoudrisV, SlagboomT, Goy JJ, Vuilliomenet A, Serra A, Trillo R,Den Heijer P, van derEnt M, Smits P. TCT-472Comparison biolimus- and everolimus-elutingstents inpatients with complex lesions. Fiveyear follow-up from the COMPARE II trial. JAm Coll Cardiol. 2016 Nov 1;68(18S):B189-B190. doi: 10.1016/j.jacc.2016.09.608.PubMedPMID: 27969827.

Vogel B, Baber U, Giustino G, Sartori S, StoneG, Windecker S, Serruys P,Camenzind E,Smits P, Kandzari D, Dangas G, Chandrasek-har J, Faggioni M, FarhanS, Jeger R, KimuraT, Mikhail G, Ortega R, Valgimigli M, KastratiA, Mehran R.TCT-471 Impact of New- versusEarly-Generation Drug Eluting Stents in Wo-menaccording to Age: From the Women inInnovation and Drug-Eluting Stents (WIN-DES) Collaboration. J Am Coll Cardiol. 2016Nov 1;68(18S):B189.doi:10.1016/j.jacc.2016.09.607. PubMedPMID: 27969826.

Paradies V, Vlachojannis G, Hofma SH, TogniM, Vazquez N, Valdes M, VoudrisV, SlagboomT, Goy JJ, Vuilliomenet A, Serra A, Trillo R,Den Heijer P, van derEnt M, Smits P. TCT-467Comparison biolimus- and everolimus-elutingstents inpatients with small vessels disease.Five year follow-up from the COMPARE IItrial.J Am Coll Cardiol. 2016 Nov 1;68(18S):B187-B188. doi:10.1016/j.jacc.2016.09.603. PubMedPMID: 27969823.

Giustino G, Baber U, Sartori S, Stone G, LeonM, Windecker S, Serruys P,Kastrati A, Wijns W,Steg PG, Aquino M, Danias G, Valgimigli M,Morice MC,Camenzind E, Weisz G, Smits P,Kandzari D, von Birgelen C, Dangas G, Gala-tius S, Jeger R, Kimura T, Kim HS, Chieffo A,Mehran R. TCT-453 Correlates and Impact ofCoronary Artery Calcifications in Women Un-dergoing Percutaneous CoronaryInterventionwith Drug-Eluting Stents: From the Women inInnovation andDrug-Eluting Stents (WIN-DES)Collaboration. J Am Coll Cardiol. 2016Nov1;68(18S):B182. doi:10.1016/j.jacc.2016.09.589. PubMed PMID:27969808.

Paradies V, Smits P, Royaards KJ, Kauer F,Wassing J, van der Ent M,Vlachojannis G.TCT-422 6 year clinical outcomes after Absorbbioresorbablescaffold implantation in smallvessel: The Maasstad Absorb Registry. J AmCollCardiol. 2016 Nov 1;68(18S):B170-B171.doi: 10.1016/j.jacc.2016.09.557. Pub-MedPMID: 27969776.

Vlachojannis G, Paradies V, Royaards KJ,Kauer F, Wassing J, van der Ent M,Smits P.TCT-409 6 year experience with the Absorbbioresorbable vascularscaffold: The MaasstadAbsorb Registry. J Am Coll Cardiol. 2016Nov1;68(18S):B166. doi:10.1016/j.jacc.2016.09.544. PubMed PMID:27969761.

Madhavan M, Kirtane A, Redfors B, GénéreuxP, Smits P, Mehran R, Parvataneni R, Stone G.TCT-313 Incidence and Predictors of Very LateMajor Adverse CardiacEvents After MetallicStents: A Patient-Level Pooled Analysis fromSeventeenRandomized Trials. J Am Coll Car-diol. 2016 Nov 1;68(18S):B129-B130.doi:10.1016/j.jacc.2016.09.444. PubMedPMID: 27969657.

Paradies V, Vlachojannis G, Hofma SH, TogniM, Vazquez N, Valdes M, VoudrisV, SlagboomT, Goy JJ, Vuilliomenet A, Serra A, Trillo R,Den Heijer P, van derEnt M, Smits P. TCT-264Abluminal biodegradable polymer biolimus-eluting versusdurable polymer everolimus-eluting stent in patients with diabetes. 5yearsfollow-up from the COMPARE II trial. JAm Coll Cardiol. 2016 Nov1;68(18S):B107-B108. doi: 10.1016/j.jacc.2016.09.393. Pub-Med PMID: 27969602.

Paradies V, Smits PC. Coronary artery aneu-rysm after sequential stenting with bioresor-bable vascular scaffolds. Coron Artery Dis.2016 Nov 11. [Epub ahead ofprint] PubMedPMID: 27845999.

Vlachojanni GJ, Puricel S, Natsuaki M, Mori-moto T, Smits PC, Kimura T.Biolimus-elutingversus Everolimus-eluting Stents in CoronaryArtery Disease APooled Analysis from theNEXT and COMPARE II Randomized Trials.EuroIntervention.2016 Nov 2. pii: EIJ-D-16-00773. doi: 10.4244/EIJ-D-16-00773. [Epubahead ofprint] PubMed PMID: 27802927.

Lemkes JS, Janssens GN, Straaten HM, ElbersPW, van der Hoeven NW, TijssenJG, Otter-spoor LC, Voskuil M, van der Heijden JJ,Meuwissen M, Rijpstra TA,Vlachojannis GJ,van der Vleugel RM, Nieman K, Jewbali LS,Bleeker GB, Baak R,Beishuizen B, Stoel MG,van der Harst P, Camaro C, Henriques JP, VinkMA,Gosselink MT, Bosker HA, Crijns HJ, vanRoyen N; COACT investigators.. Coronaryan-giography after cardiac arrest: Rationale anddesign of the COACT trial. AmHeart J. 2016Oct;180:39-45. doi: 10.1016/j.ahj.2016.06.025.PubMed PMID:27659881.

Giustino G, Mastoris I, Baber U, Sartori S,Stone GW, Leon MB, Serruys PW,Kastrati A,Windecker S, Valgimigli M, Dangas GD, VonBirgelen C, Smits PC,Kandzari D, Galatius S,Wijns W, Steg PG, Stefanini GG, Aquino M,Morice MC,Camenzind E, Weisz G, Jeger RV,Kimura T, Mikhail GW, Itchhaporia D, MehtaL,Ortega R, Kim HS, Chieffo A, Mehran R.Correlates and Impact of CoronaryArtery Cal-cifications in Women Undergoing Percutane-ous Coronary Intervention WithDrug-ElutingStents: From the Women in Innovation andDrug-Eluting Stents(WIN-DES) Collaboration.JACC Cardiovasc Interv. 2016 Sep26;9(18):1890-901.doi:10.1016/j.jcin.2016.06.022. PubMed PMID:27659564.

Chirurgie

Treskes K, Voeten SC, Tol MC, Zuidema WP,Vermeulen J, Goslings JC, Schep NW;Studygroup on certification of trauma proximal fe-moral fractures.. Traumasurgery by generalsurgeons: Still an option for proximal femoralfractures?Injury. 2017 Feb;48(2):339-344. doi:10.1016/j.injury.2016.11.020. PubMedPMID:27912932.

Zachariasse JM, Seiger N, Rood PP, Alves CF,Freitas P, Smit FJ, Roukema GR, Moll HA. Vali-dity of the Manchester Triage System in emer-gency care: A prospective observationalstudy. PLoS One. 2017 Feb 2;12(2):e0170811.doi: 10.1371/journal.pone.0170811. PubMedPMID: 28151987; PubMed Central PMCID:PMC5289484.

Büttner S, Lalmahomed ZS, Coebergh vanden Braak RR, Hansen BE, Coene PP, DekkerJW, Zimmerman DD, Tetteroo GW, Vles WJ,Vrijland WW, Fleischeuer RE, van der WurffAA, Kliffen M, Torenbeek R, Meijers JH, Dou-kas M, IJzermans JN. Completeness of patho-logy reports in stage II colorectal cancer. ActaChir Belg. 2017 Jan 24:1-7. doi:10.1080/00015458.2017.1279872. [Epub aheadof print] PubMed PMID: 28116987.

Mulders MA, d’Ailly PN, Cleffken BI, SchepNW. Corrective osteotomy is an effective me-thod of treating distal radius malunions withgood long-term functional results. Injury. 2017Jan 31. pii: S0020-1383(17)30070-0. doi:10.1016/j.injury.2017.01.045. [Epub ahead ofprint] PubMed PMID: 28179058.


Rezaie W, Wei W, Cleffken BI, van der VliesCH, Cleffken BI, Roukema GR. Internal Fixa-tion Versus Hemiarthroplasty for DisplacedIntra-Capsular Femoral Neck Fractures in ASA3-5 Geriatric Patients. Open Orthop J. 2016Dec 8;10:765-771. doi:10.2174/1874325001610010765. PubMedPMID: 28217201.

Wijngaarden LH, Jonker FH, van den BergJW, van Rossem CC, van der Harst E,KlaassenRA. Impact of initial response of laparoscopicadjustable gastricbanding on outcomes of re-visional laparoscopic Roux-en-Y gastric by-pass formorbid obesity. Surg Obes Relat Dis.2016 Dec 5. pii: S1550-7289(16)30842-5.doi:10.1016/j.soard.2016.11.023. [Epub aheadof print] PubMed PMID: 28159564.

Boersema GS, Utomo L, Bayon Y, Kops N, vander Harst E, Lange JF,Bastiaansen-JenniskensYM. Monocyte subsets in blood correlate withobesityrelated response of macrophages tobiomaterials in vitro. Biomaterials.2016Dec;109:32-39. doi: 10.1016/j.biomateri-als.2016.09.009. PubMed PMID: 27662579.

Jonker FH, Groot Koerkamp B. Intrapancrea-tic Accessory Spleen MimickingPancreatic ne-oplasm. J Gastrointest Surg. 2016Dec;20(12):2104-2105. PubMedPMID:27503329.

Tol JA, van Hooft JE, Timmer R, Kubben FJ,van der Harst E, de Hingh IH,Vleggaar FP,Molenaar IQ, Keulemans YC, Boerma D,Bruno MJ, Schoon EJ, van derGaag NA, Bes-selink MG, Fockens P, van Gulik TM, RauwsEA, Busch OR, Gouma DJ.Metal or plasticstents for preoperative biliary drainage in re-sectablepancreatic cancer. Gut. 2016Dec;65(12):1981-1987. doi:10.1136/gutjnl-2014-308762. PubMed PMID: 26306760.

Jongsma H, Bekken JA, Bekkers WJ, Zee-bregts CJ, van Herwaarden J, Hoksbergen A,Cuypers P, de Vries JP, Verhagen HJ, Fioole B.Endovascular Treatment ofCommon Iliac Ar-tery Aneurysms With an Iliac Branch Device:Multicenter Experienceof 140 Patients. J En-dovasc Ther. 2016 Nov 17. pii:1526602816679132. [Epub aheadof print] Pub-Med PMID: 27864456.

Jongsma H, Bekken JA, de Vries JP, VerhagenHJ, Fioole B. Drug-elutingballoon angioplastyversus uncoated balloon angioplasty in pa-tients withfemoropopliteal arterial occlusivedisease. J Vasc Surg. 2016Nov;64(5):1503-

1514. doi: 10.1016/j.jvs.2016.05.084. Review.PubMed PMID:27478005.

de Rooij T, van Hilst J, Boerma D, BonsingBA, Daams F, van Dam RM, DijkgraafMG, vanEijck CH, Festen S, Gerhards MF, KoerkampBG, van der Harst E, de HinghIH, Kazemier G,Klaase J, de Kleine RH, van Laarhoven CJ,Lips DJ, Luyer MD,Molenaar IQ, Patijn GA,Roos D, Scheepers JJ, van der Schelling GP,SteenvoordeP, Vriens MR, Wijsman JH,Gouma DJ, Busch OR, Hilal MA, BesselinkMG; DutchPancreatic Cancer Group.. Impactof a Nationwide Training Program in Minimal-lyInvasive Distal Pancreatectomy (LAELAPS).Ann Surg. 2016 Nov;264(5):754-762.PubMedPMID: 27741008.

Mahabier KC, Van Lieshout EM, Van DerSchaaf BC, Roukema GR, Punt BJ,VerhofstadMH, Den Hartog D; HUMMER trial investiga-tors.. Reliability andReproducibility of theOTA/AO Classification for Humeral ShaftFractures. JOrthop Trauma. 2016 Oct 13.[Epub ahead of print] PubMed PMID:27755334.

Deijen CL, Vasmel JE, de Lange-de Klerk ES,Cuesta MA, Coene PL, Lange JF,MeijerinkWJ, Jakimowicz JJ, Jeekel J, Kazemier G,Janssen IM, Påhlman L, HaglindE, Bonjer HJ;COLOR (COlon cancer Laparoscopic or OpenResection) study group..Ten-year outcomes ofa randomised trial of laparoscopic versusopen surgery forcolon cancer. Surg Endosc.2016 Oct 12. [Epub ahead of print] PubMedPMID:27734203.

Been SK, van de Vijver DA, Nieuwkerk PT,Brito I, Stutterheim SE, Bos AE,Wolfers ME,Pogány K, Verbon A. Risk Factors for Non-Ad-herence to cART inImmigrants with HIV Livingin the Netherlands: Results from the ROtter-damADherence (ROAD) Project. PLoS One.2016 Oct 5;11(10):e0162800. doi:10.1371/jour-nal.pone.0162800. PubMed PMID: 27706251;PubMed Central PMCID:PMC5051866.

Knijnenberg LM, Dingemans SA, Terra MP,Struijs PA, Schep NW, Schepers T.Radiogra-phic Anatomy of the Pediatric Lisfranc Joint. JPediatr Orthop. 2016 Sep 3. [Epub ahead ofprint] PubMed PMID: 27603187.

van Onkelen RS, Gosselink MP, van Meurs M,Melief MJ, Schouten WR, Laman JD. Pro-in-flammatory cytokines in cryptoglandular analfistulas. Tech Coloproctol.2016 Sep;20(9):619-25. doi: 10.1007/s10151-016-1494-7. PubMed

PMID: 27402195;PubMed Central PMCID:PMC5003909.

Dermatologie

van Lee CB, Ip Vai Ching EE, Nasserinejad K,Neumann HA, Bol MG, Dikrama PK, Kelle-ners-Smeets NW, Koljenovi� S, Munte K,Noordhoek Hegt V, de Vijlder HC, Nijsten T,van den Bos RR. Reliability of Mohs slides di-agnosis: interpersonal and intrapersonalagreement on basal cell carcinoma presenceand histological subtype. Br J Dermatol. 2016Apr 1. doi: 10.1111/bjd.14623. [Epub ahead ofprint] PubMed PMID: 27038202.

Gynaecologie

Grimminck K, Mourik SL, Tjin-Asjoe F, Mar-tens J, Aktas M. Long-term follow-upand qua-lity of life after robot assistedsacrohysteropexy. Eur J Obstet GynecolRe-prod Biol. 2016 Nov;206:27-31. doi:10.1016/j.ejogrb.2016.06.027. PubMed PMID:27614268.

Van Eerden L, Van Oostwaard MF, ZeemanGG, Page-Christiaens GC, Pajkrt E,DuvekotJJ, Vandenbussche FP, Oei SG, ScheepersHC, Van Eyck J, Middeldorp JM,Koenen SV,De Groot CJ, Bolte AC. Terminating preg-nancy for severe hypertensionwhen the fetusis considered non-viable: a retrospective co-hort study. Eur JObstet Gynecol Reprod Biol.2016 Nov;206:22-26.doi:10.1016/j.ejogrb.2016.08.009. PubMedPMID: 27614267.

Interne geneeskunde

Brink HS, Alkemade M, van der Lely AJ, vander Linden J. Investigatingscreening for dia-betes in women with a history of gestationaldiabetes. Neth JMed. 2016 Dec;74(10):429-433. PubMed PMID: 27966436

Peters S, Stahel RA, Dafni U, Ponce Aix S,Massutí B, Gautschi O, Coate L,López MartínA, van Heemst R, Berghmans T, Meldgaard P,Cobo Dols M, GardeNoguera J, Curioni-Fon-tecedro A, Rauch D, Mark MT, Cuffe S,Biesma B, van Henten AM, Juan Vidal Ó, Pal-mero Sanchez R, Villa Guzmán JC, ColladoMartin R, PeraltaS, Insa A, Summers Y, Láng I,Horgan A, Ciardiello F, de Hosson S, Pieter-man R,Groen HJ, van den Berg PM, ZielinskiCC, Chittazhathu Kurian Kuruvilla Y,Gasca-

PUBLICATIES

Wetenswaardig30


Wetenswaardig 31

Ruchti A, Kassapian M, Novello S, Torri V,Tsourti Z, Gregorc V, Smit EF;EMPHASIS-lungCollaborative Group.. Randomized Phase IIITrial of Erlotinibversus Docetaxel in Patientswith Advanced Squamous Cell Non-SmallCell LungCancer Failing First-Line Platinum-Based Doublet Chemotherapy StratifiedbyVeriStrat Good versus VeriStrat Poor. The Eu-ropean Thoracic Oncology Platform (ETOP)EMPHASIS-lung Trial. J Thorac Oncol. 2016Dec 23. pii:S1556-0864(16)33607-3. doi:10.1016/j.jtho.2016.12.017. [Epub ahead ofprint]PubMed PMID: 28017787.

van der Geest PJ, Mohseni M, Nieboer D,Duran S, Groeneveld AB. Procalcitonintoguide taking blood cultures in the intensivecare unit; a cluster-randomizedcontrolled trial.Clin Microbiol Infect. 2016 Oct 13. pii: S1198-743X(16)30463-3.doi:10.1016/j.cmi.2016.10.004. [Epub ahead ofprint] PubMed PMID: 27746396.

Berden FA, de Knegt RJ, Blokzijl H, KuikenSD, van Erpecum KJ, Willemse SB,den Hol-lander J, van Vonderen MG, Friederich P, vanHoek B, van Nieuwkerk CM,Drenth JP, KievitW. Limited Generalizability of Registration Tri-als in HepatitisC: A Nationwide Cohort Study.PLoS One. 2016 Sep 6;11(9):e0161821.doi:10.1371/journal.pone.0161821. PubMedPMID: 27598789; PubMed CentralPMCID:PMC5012685.

Deiss D, Adolfsson P, Alkemade-van ZomerenM, Bolli GB, Charpentier G,Cobelli C, DanneT, Girelli A, Mueller H, Verderese CA, RenardE. InsulinInfusion Set Use: European Perspec-tives and Recommendations. Diabetes Tech-nolTher. 2016 Sep;18(9):517-24. doi:10.1089/dia.2016.07281.sf. PubMedPMID:27526329; PubMed Central PMCID:PMC5040072.

Brink HS, van der Lely AJ, van der Linden J.The potential role of biomarkersin predictinggestational diabetes. Endocr Connect. 2016Sep;5(5):R26-34. doi:10.1530/EC-16-0033. Re-view. PubMed PMID: 27492245; PubMed Cen-tral PMCID:PMC5045520.

Weijsenfeld AM, Smit C, Cohen S, Wit FW,Mutschelknauss M, van der Knaap LC, vanZonneveld LM, Zomer BJ, Nauta N, Patist JC,Kuipers-Jansen MH, Smit EP,Blokhuis C, PajkrtD; Dutch HIV Adolescents and Young Adults(AYA) Study Group.. Virological and SocialOutcomes of HIV-Infected Adolescents andYoung Adults inThe Netherlands Before andAfter Transition to Adult Care. Clin Infect Dis.

2016 Oct 15;63(8):1105-12. doi:10.1093/cid/ciw487. PubMed PMID:27439528.

Kindergeneeskunde

Kerklaan D, Hulst JM, Verhoeven JJ, Verbrug-gen SC, Joosten KF. Use ofIndirect Calorimetry to Detect Overfeeding inCritically Ill Children; Finding the AppropriateDefinition. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2016Mar 18. [Epub ahead of print] PubMed PMID:26998927.

Zachariasse JM, Seiger N, Rood PP, Alves CF,Freitas P, Smit FJ, Roukema GR, Moll HA. Vali-dity of the Manchester Triage System in emer-gency care: A prospective observationalstudy. PLoS One. 2017 Feb 2;12(2):e0170811.doi: 10.1371/journal.pone.0170811. PubMedPMID: 28151987; PubMed Central PMCID:PMC5289484.

Klinische Chemie

Schellings MW, Boonen K, Schmitz EM, Jon-kers F, van den Heuvel DJ, Besselaar A, Hen-driks JG, van de Kerkhof D. Determination ofdabigatran and rivaroxaban by ultra-perfor-mance liquid chromatography-tandem massspectrometry and coagulation assays aftermajor orthopaedic surgery. Thromb Res. 2016Mar;139:128-34. doi: 10.1016/j.throm-res.2016.01.012. Epub 2016 Jan 18. PubMedPMID: 26916310.

van Veen M, Nijman RG, Zijlstra M, Dik WA,de Rijke YB, Moll HA, Neele M, Smit FJ, Oos-tenbrink R. Neutrophil CD64 expression is nota useful biomarker for detecting serious bac-terial infections in febrile children at the emer-gency department. Infect Dis (Lond).2016;48(5):331-7. doi:10.3109/23744235.2015.1118156. Epub 2015Dec 16. PubMed PMID: 26674927.

Klinische fysica

Wu Y, Nieuwenhoff MD, Huygen FJ, van derHelm FC, Niehof S, Schouten AC.Characteri-zing human skin blood flow regulation in res-ponse to different localskin temperatureperturbations. Microvasc Res. 2016 Dec21;111:96-102. doi:10.1016/j.mvr.2016.12.007.[Epub ahead of print] PubMed PMID:28011052.

MDL

Tol JA, van Hooft JE, Timmer R, Kubben FJ,van der Harst E, de Hingh IH,Vleggaar FP,Molenaar IQ, Keulemans YC, Boerma D,Bruno MJ, Schoon EJ, van derGaag NA, Bes-selink MG, Fockens P, van Gulik TM, RauwsEA, Busch OR, Gouma DJ.Metal or plasticstents for preoperative biliary drainage in re-sectablepancreatic cancer. Gut. 2016Dec;65(12):1981-1987. doi:10.1136/gutjnl-2014-308762. PubMed PMID: 26306760.

Microbiologie

Dautzenberg MJ, Ossewaarde JM, de GreeffSC, Troelstra A, Bonten MJ. Risk factors forthe acquisition of OXA-48-producing Entero-bacteriaceae in a hospital outbreak setting: amatched case-control study. J AntimicrobChemother. 2016 Apr 26. pii: dkw119. [Epubahead of print] PubMed PMID: 27118779.

van der Zee A, Roorda L, Bosman G, Osse-waarde JM. Molecular Diagnosis of UrinaryTract Infections by Semi-Quantitative Detec-tion of Uropathogens in a Routine ClinicalHospital Setting. PLoS One. 2016 Mar8;11(3):e0150755. doi:10.1371/journal.pone.0150755. eCollection2016. PubMed PMID: 26954694; PubMedCentral PMCID: PMC4783162.

den Reijer PM, van Burgh S, Burggraaf A, Os-sewaarde JM, van der Zee A. The Wide-spread Presence of a Multidrug-ResistantEscherichia coli ST131 Clade among Commu-nity-Associated and Hospitalized Patients.PLoS One. 2016 Mar 1;11(3):e0150420. doi:10.1371/journal.pone.0150420. eCollection2016. PubMed PMID: 26930662; PubMedCentral PMCID: PMC4773163.

Neurologie

Te Riele MG, Schreuder TH, van Alfen N,Bergman M, Pillen S, Smits BW, van derWiltGJ, Groenewoud H, Voermans NC, van Enge-len BG. The yield of diagnosticwork-up of pa-tients presenting with myalgia, exerciseintolerance, or fatigue: A prospective obser-vational study. Neuromuscul Disord. 2016 Dec15. pii:S0960-8966(16)31031-8. doi:10.1016/j.nmd.2016.12.002. [Epub ahead ofprint]PubMed PMID: 28082206.


PUBLICATIES

Wetenswaardig32

Pathologie

Thunnissen E, Borczuk AC, Flieder DB, WitteB, Beasley MB, Chung JH, Dacic S, LantuejoulS, Russell PA, den Bakker M, Botling J, Bram-billa E, de Cuba E,Geisinger KR, Hiroshima K,Marchevsky AM, Minami Y, Moreira A, Nichol-son AG,Yoshida A, Tsao MS, Warth A, DuhigE, Chen G, Matsuno Y, Travis WD, ButnorK,Cooper W, Mino-Kenudson M, Motoi N,Poleri C, Pelosi G, Kerr K, Aisner SC,IshikawaY, Buettner RH, Keino N, Yatabe Y, NoguchiM. The Use ofImmunohistochemistry Impro-ves the Diagnosis of Small Cell Lung Cancerand ItsDifferential Diagnosis. An InternationalReproducibility Study in a Demanding SetofCases. J Thorac Oncol. 2017 Feb;12(2):334-346. doi:10.1016/j.jtho.2016.12.004. PubMedPMID: 27998793.

Nicholson AG, Detterbeck F, Marx A, RodenAC, Marchevsky AM, Mukai K, Chen G,MarinoM, den Bakker MA, Yang WI, Judge M, Hir-schowitz L. Dataset for reportingof thymicepithelial tumours: recommendations fromthe InternationalCollaboration on Cancer Re-porting (ICCR). Histopathology. 2016 Oct 13.doi:10.1111/his.13099. [Epub ahead of print]PubMed PMID: 27735079.

van Leeuwen RB, Smits BW, Rodenburg RJ,van Engelen BG. BilateralVestibulopathy Ag-gravates Balance and Gait Disturbances inSensory AtaxicNeuropathy, Dysarthria, andOphthalmoparesis: A Case Report. J ClinNeuromusculDis. 2016 Sep;18(1):34-6. doi:10.1097/CND.0000000000000126. PubMedPMID:27552387.

Radiologie

Kastelein M, Luijsterburg PA, Koster IM, Ver-haar JA, Koes BW, VroegindeweijD, Bierma-Zeinstra SM, Oei EH. Knee osteoarthritis intraumatic knee symptoms in general practice:6-year cohort study. BMJ Open Sport ExercMed. 2016 Sep26;2(1):e000153. PubMedPMID: 27900195; PubMed Central PMCID:PMC5125421.

Reumatologie

Karreman MC, Weel AE, van der Ven M, VisM, Tchetverikov I, Nijsten TE, WakkeeM,Hazes JM, Luime JJ. Performance of scree-ning tools for psoriatic arthritis: a cross-sectio-nal study in primary care. Rheumatology(Oxford). 2016 Dec 24. pii:kew410. doi:10.1093/rheumatology/kew410. [Epub aheadof print] PubMed PMID:28013202.

van der Ven M, Karreman MC, Weel AE,Tchetverikov I, Vis M, Nijsten TE, HazesJM,Luime JJ. Adding ultrasound to clinical exa-mination reduced frequency ofenthesitis inprimary care psoriasis patients with musculo-skeletal complaints.Clin Exp Rheumatol. 2016Nov-Dec;34(6):1020-1025. PubMed PMID:27749228.

de Jong PH, Hazes JM, Buisman LR, Baren-dregt PJ, van Zeben D, van der LubbePA, Ge-rards AH, de Jager MH, de Sonnaville PB,Grillet BA, Luime JJ, Weel AE.Best cost-effec-tiveness and worker productivity with initialtriple DMARD therapycompared with metho-trexate monotherapy in early rheumatoid ar-

thritis:cost-utility analysis of the tREACH trial.Rheumatology (Oxford). 2016Dec;55(12):2138-2147. PubMed PMID: 27581208.

Karreman MC, Luime JJ, Hazes JM, Weel AE.The Prevalence and Incidence ofAxial and Pe-ripheral Spondyloarthritis in InflammatoryBowel Disease: ASystematic Review andMeta-analysis. J Crohns Colitis. 2016 Nov 4.pii: jjw199.[Epub ahead of print] Review. Pub-Med PMID: 27815352.

Matthijssen XM, Akdemir G, Markusse IM,Stijnen T, Riyazi N, Han KH, Bijkerk C, Ker-stens PJ, Lems WF, Huizinga TW, Allaart CF.Age affects joint spacenarrowing in patientswith early active rheumatoid arthritis. RMDOpen. 2016 Oct 18;2(2):e000338. PubMedPMID: 27843577; PubMed Central PMCID:PMC5073549.


MAASSTAD Oaak 1 03-05-17 12:01 Pagia 1 WAARDIG · 2017. 5. 23. · klinische chemie ondersteunt 50...

Documents

Transcript of MAASSTAD Oaak 1 03-05-17 12:01 Pagia 1 WAARDIG · 2017. 5. 23. · klinische chemie ondersteunt 50...