quartett

luca francesconi teatro alla scala

Opera in drie scènesOpera in three scenes

Opening Holland Festival 2013

2 3

4 5

6 7

Info

data / datesza 1, zo 2 juni 2013Sat 1, Sun 2 June 2013locatie / venueWestergasfabriek, Gashouderaanvang / starting time20.30 u8.30 pmduur / running time1 uur 20 minuten, zonder pauze1 hour 20 minutes, no intervaltaal / languageEngels met Nederlandse boventitelingEnglish with Dutch surtitlesinleiding / introductionBioscoop Het Ketelhuisdoor by Jacqueline Oskampzo 2 juni, 19.45 uSun 2 June, 7.45 pmmeet the artistBioscoop Het Ketelhuismet with Luca Francesconi, Robin Adams, Allison Cook, Susanna Mälkkizo 2 juni, na de voorstellingSun 2 June, after the performancemoderator Jacqueline Oskampwebsiteswww.teatroallascala.orgwww.accademialascala.itwww.ircam.frwww.allisoncook.co.ukwww.robinadams.ch

CredIts

muziek / musicLuca FrancesconilibrettoLuca Francesconi,gebaseerd op het gelijknamige toneelstuk van Heiner Müller, vrij geïnspireerd op Les Liaisons Dangereuses van Pierre-Ambroise-François Choderlos de Laclosafter Quartett by Heiner Müller, freely inspired by Les Liaisons Dangereuses by Pierre-Ambroise-François Choderlos de Laclosdirigent / conductorSusanna Mälkkiregie / directionÀlex Ollé (La Fura dels Baus)toneelbeeld / set designAlfons FloresvideoFranc Aleukostuums / costumesLluc Castellslicht / lightMarco Filibeckcomputer sound designSerge Lemouton (ircam)ircam technische staf / technical staffSébastien Naves, klankregie sound engineerJulien Aléonard, opname, montage en mixage van koor en orkest bij La Scalarecording, editing and mixing of the choir and orchestra at La ScalaBenoit Meudic, productie computermuziek computer music productiongeluidsadvies / sound consultancyJan Paniskoordirigent / choir conductorBruno Casoni

met / withRobin Adams (Vicomte de Valmont)Allison Cook (Marquise de Merteuil)orkest / orchestraEnsemble “Giorgio Bernasconi”dell’Accademia Teatro alla Scalachef dirigent principal conductorMarco Angiusviool / violinMarco Fusi (concertmeester leader),Ekaterina Reutaltviool / violaEwa Mozscynska violoncelloGiulio Cazzani, Mercedes Lopez Lopezcontrabas / double bassLuis Pablo Montoyafluit / fluteJihoon Shinfluit, piccolo / flute, piccoloGiorgio RattopiccoloElisabet Franch Moncunillhobo / oboeElisa Metusklarinet / clarinetPierluigi Capezzutobasklarinet / bass clarinetChiara Percivatifagot / bassoonCecilia Medihoorn / hornAlessandro Valotitrompet / trumpetWilliam Castaldi, Luca Festabastrombone / bass tromboneLuca Ballabiopianoforte, celestaMegumi NakanomorikeyboardClaudio Mosca, Nicolò Sbuelz (piano coach)harpEmanuela Battigelli

slagwerk / percussionSara de Cicco, Marco Scazzetta,Gerardo Capaldoinspiciënt / inspicientMarco Cavernivoorstellingsleiding /stage managerPieter Lomanproductie / productionTeatro alla Scalacoproductie / coproductionWiener Festwochenin samenwerking met /in cooperation withIRCAM, Parijsmet dank aan / with thanks toWiener Festwochen, Ypma Piano’s /Steinway Center Nederlanduitgever / publisherUniversal Edition AGwereldpremière / world premiereMilaan, 26.4.2011

http://www.allisoncook.co.uk/

8 9

korte InhoudCesare Fertonani

Een salon voor de Franse revolutie, een bun-ker na de Derde Wereldoorlog

scène 1Terwijl ze op burggraaf De Valmont wacht, peinst markiezin De Merteuil over de weer opgevlamde liefde die haar vroegere minnaar voor haar toonde. Zijzelf, vol ambigue gevoe-lens, doet zich koel voor.

scène 2Valmont komt binnen. Sarcastisch dagen de burggraaf en de markiezin elkaar uit. Val-mont zegt tegen Merteuil dat hij denkt dat ze weer verliefd is. Als Merteuil vraagt naar welke vrouw op dit moment zijn verlan-gens uitgaan, steekt het haar te horen dat hij mevrouw de Tourvel begeert. Ze probeert zijn jaloezie op te wekken door te zeggen dat haar nieuwe minnaar mooi is en, dat vooral, jong.

Scène 3Hun voorbije jeugd geeft aanleiding tot wederzijdse spot en provocatie. De markie-zin zou liever zien dat Valmont zich interes-seerde voor de jonge Volanges, maagdelijk en onervaren. Valmont acht haar evenwel een te makkelijke prooi.

Scène 4Valmont stemt er toch mee in Volanges te verleiden en vraagt waar hij haar kan ont-moeten, maar Merteuil, niet tevreden gesteld, valt hem opnieuw aan en beweert dat de man voor de vrouw slechts een levenloos vehikel voor plezier is. De bruutheid van het gesprek verveelt de burggraaf.

scène 5De markiezin uit haar angst voor lichamelij-ke aftakeling. Tegen Valmont zegt ze dat hij de volgende dag, in de Opéra, Volanges kan ontmoeten.

scène 6Het rollenspel begint. De markiezin doet of ze de burggraaf is die mevrouw de Tourvel probeert te verleiden en haar verzekert dat hij berouw heeft over zijn losbandig verle-den; de burggraaf, in de rol van mevrouw de Tourvel, uit zijn twijfel over de oprechtheid van deze woorden.

scène 7De dialoog wordt geserreerd, mevrouw de Tourvel (ofwel Valmont) denkt dat de goede bedoelingen van de burggraaf (gespeeld door Merteuil) voorwendsels zijn.

scène 8De verleidingsscène bereikt haar hoogte-punt. De burggraaf (Merteuil) lijkt de weer-stand van mevrouw de Tourvel overwonnen te hebben, door de kuise liefde die mevrouw de Tourvel hem ingeeft te contrasteren met de zinnelijke gevoelens die Volanges bij hem opwekt.

scène 9De burggraaf en de markiezin, plotseling weifelend, onderbreken het spel.

scène 10Dan beginnen ze opnieuw. Valmont (als zichzelf) verleidt Volanges (gespeeld door de markiezin). Het komt tot een climax, in de vorm van de teloorgang van het jonge meisje.

scène 11De burggraaf, die meldt dat mevrouw de Tourvel voor hem gevallen is, en de markie-

zin staken hun spel voor de tweede keer. Ze beginnen een openlijk en steeds grimmiger gevecht, een vernietiging van zichzelf en van de ander.

scène 12Het spel is aan diggelen. In een te ver door-gevoerde verdichting speelt Valmont weer de rol van mevrouw de Tourvel, die zelfmoord wil plegen uit schaamte dat ze zich aan de burggraaf heeft gegeven. De markiezin biedt hem een glas met vergiftigde wijn aan: dat betekent het einde van het rollenspel en van de voorstelling. Valmont sterft onder de ogen van de markiezin.

scène 13 De markiezin voert de handelingen uit die Ophelia heeft beschreven in Heiner Mül-lers Die Hamletmaschine. Ze vernielt haar gevan-genishuis, haar bezittingen, verbrandt haar kleren, scheurt het hart uit haar borst en gaat met bloed besmeurd de straat op.

10 11

over quartettLuca Francesconi

Heiner Müller heeft Quartett afgeleid van Les liaisons dangereueses van Pierre Choderlosde Laclos. De manipulatieoorlog die in de maatschappij losbarst dringt ook de sfeer van de intiemste gevoelens binnen: de lief-de, het vertrouwen, het begrip. De rationele opzet die dominant is in de machtsverhou-dingen van de westerse wereld vereist tota-le controle, ook in de meest beschermde omgeving.

De twee protagonisten sluiten een pact, ze schaffen de liefde af met het doel de heer-schappij over zichzelf en de anderen te ver-krijgen. ‘Dat u me tot zo’n banaal gevoel in staat acht, Valmont’, zijn de woorden van een geïrriteerde Merteuil in de tweede scène. De minnestrijd, te beginnen bij de poging de jaloezie terzijde te schuiven, wordt een vir-tuoos spel van verstrengelde en acrobatische bedriegerijen, waarin het lichaam een ding is en de andere personen pionnen zijn. Identi-teit gaat verloren in een oneindige vermenig-vuldiging van spiegels, waarin niets nog van waarde is: een nihilistisch en tragisch deli-rium. Dat lot lijkt in deze tijd ook zijn weer-slag te hebben op de rol van de kunst.

Quartett is een afgrond die gaapt binnen de vier muren waarvan we geloven dat ze ons beschermen tegen de wereld. Als toeschou-wers hebben wij de indruk het terrarium van buitenaf te observeren, als bij een peepshow, vanuit een normale, veilige situatie. Maar misschien is er wel iemand die óns obser-veert. Juist daar waar we normaliter niet op onze hoede hoeven te zijn, waar we zouden moeten worden opgenomen in een serene sfeer van medeplichtigheid, stuiten we op

een oorlogsstrategie. De normaliteit van een relatie tussen twee personen wordt ter dis-cussie gesteld.

Maar bij Heiner Müller is er meer. De claus-trofobische cel is een metafoor voor de wes-terse beschaving. We leven in een wervelend, virtuoos maskerspel, waar de grens tussen werkelijkheid en toneel ongrijpbaar is – of niet eens bestaat. Theater betekent voor Müller: het kunnen verdedigen van een idee én zijn tegendeel. Een beeld van de wereld ten tonele voeren en het vervolgens aanval-len met een tegenovergesteld beeld. Door op deze manier het apparaat van de menselijke ambiguïteit in beweging te brengen, berei-ken zijn teksten shakespeariaanse hoogtes. Het zijn volle, polyfone teksten, gewelddadig en poëtisch als zijn personages, die niet bang zijn voor tegenstrijdigheid en hartstocht.

Müller heeft dan ook de tragedies en aard-verschuivingen van de vorige eeuw meege-maakt. Toegeven aan vertroosting is niets voor hem; hij is direct, hard, hij brengt je van je stuk. Maar zijn denken is niet negatief, het is kritisch, alert. Müller schreef: “Die myste-rieuze ruimte tussen het beest en de machi-ne, dat is de ruimte van de mens.”

Het individu, in zijn onhandige eenzaam-heid en broosheid, kan manipulatie en ideologie weerstaan door het eigen hart en lichaam op het podium te werpen: dat is zijn enige wapen. De twee protagonisten weige-ren die zwakheid echter te aanvaarden. Het lage lot van het volk ‘dat paart in de hoe-ken’ willen ze ontstijgen; ze willen macht en onsterfelijkheid. Valmont en Merteuil zijn wilde dieren verstoken van instinctieve wijs-heid, ze zijn te intelligent, maar ze zijn niet God, en beiden lijden een nederlaag. Ze heb-ben de band met de natuur afgesneden en uit

afkeer van lichamelijk verval ontdoen ze zich van het lichaam, als van een ding. Ze accepte-ren de simpele eindigheid van het menselijke niet. Bestaan er uitwegen? De vrouw blijft aan het eind alleen achter en in een vlaag van woeste vitaliteit vernielt ze de tralies van de gevangenis.

De bijdrage van Àlex Ollé en La Fura dels Baus is belangrijk als antidotum tegen een banaal postexpressionistische of ideologi-sche lezing van Heiner Müllers werk. Dat werk is zowel tijdgebonden, in de betrok-kenheid op het lot van de westerse bescha-ving, als universeel. Diezelfde route volgt de muziek. De opera is een machine, een alche-mistisch laboratorium, waarin de wanorde van driften en talen kan versmelten, dankzij de koorts waarop muziek patent heeft. De andere katalysator van de ervaring is de elek-tronische bewerking van geluiden en ruim-tes. De luisterervaring krijgt zo de nieuwe dimensie waarvan het theater eigenlijk altijd heeft gedroomd: modern, snel, precies en multidimensionaal.

12 13

14 15

omtrent de opera.aantekenIngen over de regIeÀlex Ollé (La Fura dels Baus)

Quartett is, ondanks de ingewikkelde intri-ge, niets anders dan een spel: een vermake-lijk en gevaarlijk spel, een markt van ijdel-heid, egoïsme, eenzaamheid en zielsarmoe-de. Valmont en Merteuil zijn archetypen, ze vertegenwoordigen de hogere kringen of de nieuwe middenklasse van om het even welke kosmopolitische stad, zoals er in het westen zo veel zijn; een klasse die geen idee heeft van de realiteit die zijn overleving moge-lijk maakt, die geen betrokkenheid voelt bij de offers die zijn grillen vergen van de hele planeet.

Deze personen leven afgeschermd van de rest van de wereld, opgesloten in hun isole-ment; ze rechtvaardigen zich met redenen die voortkomen uit morele leegheid en oppor-tunisme. Dat isolement heeft negatieve gevolgen, zoals intellectuele zelfbestuiving, claustrofobie en frustratie. Er is slechts één manier waarop de personages kunnen voe-len dat ze werkelijk leven, buiten de wanden waarbinnen ze zich opsluiten: door bruut-heid en wreedheid, door sublimatie van hun zelfzuchtige en dictatoriale idealen.

De mise-en-scène bestaat uit drie tafere-len of niveaus van handeling. Het eerste niveau is de ruimte die we ‘Inside’ noemen, het leven binnen in de cel. Deze cel is een kubus zonder voor- en achterwand die mid-den in de ruimte hangt; hierin leeft een stel uit de hogere kringen, Valmont en Merteuil. De kubus isoleert hen van de buitenwereld, van het leven van de anderen, en daardoor ook van hun eigen leven: het is een emotio-nele gevangenis. Op het tweede niveau is de

ruimte die we ‘Outside’ noemen: buiten de cel. Het gaat hier om een mentale ruimte, waarin de verlangens, dromen en geestelij-ke problemen van het stel worden geprojec-teerd. In deze ruimte bevinden zich de niet gepakte kansen en de niet ingeslagen wegen, de alternatieven die hun weg vervolgen naar nieuwe werkelijkheden.

Rond de kubus, in de woorden van de dich-ter Derek Mahon, ‘hebben de levens die we hadden kunnen leven hun voltooiing gevon-den en zijn zij in vrede.’ De twee ruimtes, de fysieke en de mentale, zijn op hun beurt onderworpen aan een wijdere ruimte of beweging. Deze heet ‘Out’: de natuurkracht, die hen relativeert en tot nul reduceert. Het is een beweging op muzikaal en audiovisu-eel niveau die het complete toneel in beslag neemt, die dwars door ‘Inside’ en ‘Outside’ heen gaat. ‘Out’ vormt een hoger niveau van denken, dat ons eraan herinnert dat onze realiteit – imaginair of geleefd – uiteinde-lijk onbetekenend stof is in een oneindig groot universum. De kubus en zijn omge-ving zijn één van de levensmoleculen die deel uitmaken van een onbereikbaar Geheel. De natuurkracht van die beweging oefent per-manente druk uit op de isoleerwanden van de kubus, waardoor ze geleidelijk barsten. Door de scheuren vangen we een glimp op van de andere zijde, van de bron van de druk: het is de wereld die we met elkaar delen.

Voor de mise-en-scène zijn we uitgegaan van andere principes dan Müllers watervallen van woorden en de muziek van Francesconi, zo levendig en intens dat ze haast geschil-derd lijkt. Het werk van de regisseur bestaat vaak meer uit synthese dan uit reproductie, in een voortdurende inspanning het begrip en de interpretatie van tekst en muziek te perfectioneren. Om beide tot hun recht te

laten komen en het genot van de één noch de ander te hinderen, hebben we ons bediend van eenvoudige, sobere en precieze vor-men. We hebben besloten een theatertaal te gebruiken die minder illustratief is en meer evocatief, bespiegelend. De scenische voor-stelling is gebaseerd op grenzen: enerzijds de druk die op fysieke grenzen wordt uitgeoe-fend, anderzijds de grenzen van de verbeel-ding. Op die manier willen we de tijd waarin wij leven – wij, de middenklasse van de wes-terse wereld, grillig en egoïstisch – ter dis-cussie stellen, en vragen we ons af of er niet iets van Valmont en Merteuil in ieder van ons schuilt.

16 17

de Inbreng van teChnologIe. aantekenIngen overmuzIkale InformatICa

Veel componisten – zoals Luca Francesconi – gebruiken de computer bij het compone-ren. Dankzij de verwerking van de geschre-ven noten in de computer heeft de compo-nist altijd een mooi exemplaar van de parti-tuur bij de hand, dat hij bovendien meteen kan afluisteren. Zo biedt de computer een authentiek fysiek contact met het geluid. We kunnen het klankspectrum van het geluid analyseren en het uitgevoerde geluid vergelij-ken met zijn digitale herschepping. Vandaag is het gebruik van de computer normaal, ook bij opera’s, als toevoeging aan de bestaande technieken van scenografie, licht, zang, et cetera. Natuurlijk neemt de computer niet de plaats van de musicus in, maar hij staat hem bij in zijn vakmanschap en creativiteit door processen te versnellen en te perfectioneren.

Bij Quartett zal het publiek geluid horen uit luidsprekers. De taak van de computer is hier vooral het zodanig sturen van de gelui-den dat er virtuele bewegingen en ruim-tes ontstaan. In feite is dat niet anders dan de opstelling van een symfonieorkest in de ruimte, maar de vrijheid en de flexibiliteit zijn veel groter. Zo kunnen we bijvoorbeeld geluiden horen zonder dat er musici aanwe-zig zijn.

Van belang is de ingreep van de computer bij de menselijke stem. Die kan door de machine worden gereconstrueerd, gewijzigd, uitge-breid – zelfs geanalyseerd op haar expressie-ve en emotionele eigenschappen. In Quartett is sprake van een mannenstem en een vrou-wenstem, een mannenstem die een vrou-wenstem nadoet en een vrouwenstem die

de stemmen van andere vrouwen imiteert; de computer helpt bij de weergave van zulke vocale kunstgrepen. De computermusic-tech-niek is hier uitermate geschikt. Maar het gaat niet om special effects; bij transformaties, zoals een ‘vermonsterlijking’ van de stem, is het steeds de bedoeling om een grotere pre-cisie aan de zang te geven.

18 19

a brIef summary of the plot

a drawing room before the french revolution, a bunker after the third world war.

scene 1While she is waiting for Viscount DeValmont, Marquise De Merteuil muses over the rekindled love her former lover has shown for her. Full of ambiguous feelings, she herself acts coolly.

scene 2Valmont enters. The Viscount and the Marquise sarcastically challenge one another. Valmont says to Merteuil that he thinks she is in love again. When Merteuil asks the name of the woman he currently desires, it pains her to hear him say he longs for Madame de Tourvel. She tries to arouse his jealousy by saying that her new lover is handsome and, most importantly, young.

scene 3Their bygone youth provides occasion for mutual mockery and provocation. The Mar-quise would rather see Valmont interested in the young Volanges, virginal and inexperi-enced. Valmont, however, considers her too easy prey.

scene 4Valmont agrees to seduce Volanges never-theless, and asks where he can meet her; but Merteuil, not satisfied, attacks him again and claims that, to a woman, a man is only a lifeless vehicle for pleasure. The brutality of the conversation irritates the Viscount.

scene 5The Marquise expresses her fear of physical

decay. To Valmont, she says that he can meet Volanges the next day, at the Opéra.

scene 6The role-playing begins. The Marquise pretends she is the Viscount, who tries to se-duce Madame de Tourvel, assuring her that he is remorseful about his licentious past; the Viscount, in the role of Madame de Tourvel, expresses his doubts about the sincerity of these words.

scene 7The dialogue grows terse; Madame de Tourvel (Valmont, that is) thinks that the good intentions of the Viscount (played by Merteuil) are a sham.

scene 8The seduction scene reaches its climax. The Viscount (Merteuil) seems to have overcome Madame de Tourvel’s resistance, by con-trasting the chaste love Madame de Tourvel inspires in him with the sensual feelings aroused in him by Volanges.

scene 9The Viscount and the Marquise, suddenly hesitant, break off playing the game.

scene 10Then they start up again. Valmont (as himself) seduces Volanges (played by the Marquise). It comes to a climax, in the form of the downfall of the young girl.

scene 11After the Viscount announces that Madame de Tourvel has fallen for him, he and the Marquise discontinue their game for the second time. They start a more open and increasingly vicious fight, at once self-des-tructive and destructive of the other.

scene 12The game gets totally out of hand. In a figment of the imagination that goes too far, Valmont again plays the role of Madame de Tourvel, who, ashamed of having given herself to the Viscount, wants to commit suicide. The Marquise offers him a glass of poisoned wine: this means the end of the ro-le-playing and of the performance. Valmont dies before the very eyes of the Marquise.

scene 13 The Marquise carries out the actions described by Ophelia in Heiner Müller’s Die Hamletmaschine. She destroys her prison of a house, her possessions, burns her clothes, rips her heart out of her chest and runs out into the street splattered with blood.

english

20 21

22 23

on quartettLuca Francesconi

Heiner Müller freely based Quartett on Les liaisons dangereueses by Pierre Choderlos de Laclos. The manipulative war that breaks out in society also penetrates the sphere of the most intimate personal feelings: love, trust, understanding. The rational underpinnings that are dominant in the power relations of the Western world require total control, also in the most protected surroundings.

The two protagonists make a pact: they dispense with love in order to gain control over each other and over themselves. ‘You consider me capable of such a vulgar impulse, Valmont?’, says an irritated Merteuil in the second scene. Their vicious battle, beginning with an attempt to shove jealousy aside, becomes a virtuoso game of interweaving, acrobatic deception, in which the body is an object and other people are pawns. Identity becomes lost in an endless multiplicity of mirrors, where nothing has value anymore: a nihilistic and tragic delirium. A fate which nowadays also seems to be reflected in the role of art.

Quartett is a yawning abyss inside the four walls that we believe protect us from the world. As spectators, we have the impression that we are observing this terrarium from the outside, like at a peep show, from a normal, safe situation. But perhaps someone is also observing us. Precisely where we normally do not have to be on our guard, where we should be carried away in a serene atmosphere of complicity, we encounter a war strategy. The normality of a relationship between two people is called into question.

But with Heiner Müller there is more. The claustrophobic cell is a metaphor for Western civilization. We live in an effervescent, virtuoso game of masks, where the thin line between theatre and reality is intangible – or does not even exist. For Müller, theatre means being able to defend an idea as well as its antithesis, putting one image of the world on stage and subsequently attacking it with an opposite image. By setting the machinery of human ambiguity into motion in this manner, his plays reach Shakespearean heights. They are full, polyphonic texts, violent and poetic as his characters, who are not afraid of contradictions and passion.

To be sure, Müller experienced the tragedies and upheavals of the last century. Indulging in comfort and consolation is nothing for him; he is direct, hard, he unsettles you. But his thinking is not negative; it is critical, alert. Müller wrote that man occupies “the always menaced space of liberty between the animal and the machine.”

Individuals, in their awkward isolation and frailty, can resist manipulation and ideology by throwing their own hearts and bodies onto the stage: that is their only weapon. The two protagonists refuse to accept that weakness, however. They want to rise above the low fate of the common folk ‘who couple in the corners’; they want power and immortality. Valmont and Merteuil are wild animals devoid of instinctive wisdom; they are too intelligent, but they are not God; and both suffer defeat. They have cut off all ties with nature and out of distaste for physical decay they dispose of the body, as if it were an object. They do not accept the simple finiteness of the human condition. Is there any way out? The woman remains behind

alone at the end, and in a burst of savage vitality destroys the bars of the prison.

The contribution of Àlex Ollé and La Fura dels Baus is important as an antidote to a banal post-expressionist or ideological interpretation of Heiner Müller’s work. That work is both a product of its time, in its concern for the fate of Western civilization, and universal. The music follows the same route. The opera is a machine, an alchemical laboratory, in which the disarray of passions and words fuses into a whole, thanks to the fever that music has a patent on. The other catalyser is the electronic manipulation of sounds and spaces. As such, the listening experience gains the new dimension that theatre in fact has always dreamed of: modern, fast, precise and multidimensional.

english

24 25

on the opera. notes on the dIreCtIng.Àlex Ollé (La Fura dels Baus)

Despite its complicated intrigue, Quartett is nothing more than a game: an amusing and dangerous game, a display of vanity, egoism, loneliness and poverty of the soul. Valmont and Merteuil are archetypes, they represent the higher circles of the new middle class of any cosmopolitan city, of which there are so many in the West; a class that has no idea of the reality which makes their survival possible, that feels no involvement in the sacrifices which its caprices demand of the entire planet.

These people live protected from the rest of the world, shut off in their isolation; they justify themselves with reasons that stem from moral emptiness and opportunism. That isolation has negative consequences, such as intellectual self-fertilization, claustrophobia and frustration. There is only one way in which the characters can feel they are truly alive outside of the walls in which they have shut themselves up: through brutality and cruelty, through sublimation of their selfish and dictatorial ideals.

The mise-en-scène consists of three scenes or levels of action. The first level is the space which we call ‘Inside’, life inside the cell. This cell is a cube without a front or back wall which hangs in the centre of the space; a couple from the upper circles of society, Valmont and Merteuil, live in it. The cube isolates them from the outside world, from the lives of others, and therefore also from their own lives: it is an emotional prison. On the second level is the space we call ‘Outside’: outside the cell. This is a mental space,

in which the couple’s desires, dreams and mental and spiritual problems are projected. This is where the missed opportunities and the roads not taken are to be found, the alternatives that lead to new realities.

Around the cube, to quote the poet Derek Mahon, ‘the lives we might have led / have found their own fulfilment’ and are at peace. The two spaces, the physical and the mental, are subjected in turn to a wider space or movement. This is called ‘Out’: the force of nature, which puts them into perspective and reduces them to naught. It is a movement on the musical and audiovisual level which takes up the entire stage, which reminds us that our reality – imagined or lived – ultimately is an insignificant substance in an infinitely large universe. The cube and its surroundings are but one of the molecules of life that are part of an unattainable Whole. The natural force of that movement exercises constant pressure on the isolating walls of the cube, so that they gradually burst apart. Through the cracks we catch a glimpse of the other side, of the source of the pressure: it is the world we share with each other.

For the mise-en-scène, we started with different principles than those of Müller’s cascades of words or the music of Francesconi, both so lively and intense that they almost seem painted. The work of a director is often more a matter of synthesizing than of reproducing, a continuous attempt to perfect the interpretation and understanding of the script and the music. In order to do full justice to both without hindering the enjoyment of either, we used simple, sparing and precise forms. We decided to use a theatrical idiom which is less illustrative and more evocative, reflective. The scenic

performance is based on boundaries and limits: on the one hand the pressure that is exerted on the physical boundaries; on the other, the limits of the imagination. In this way, we want to call into question the times in which we are living – we, the middle class of the Western world, capricious and egotistical – and we wonder if there might not be something of Valmont and Merteuil in each of us.

english

26 27

the ContrIbutIon of teChnology. notes on musICal InformatIon teChnology

Many composers – such as Luca Francesconi – use a computer when composing. Thanks to the computer’s rendering of the music into written notes, the musician always has a good copy of the score at hand, which he moreover immediately can listen to. As such, the computer offers an authentic physical contact with sound. We can analyze the tone spectrum of the sound and compare the performed sound with its digital transfiguration. Nowadays, usage of the computer is normal, also for operas, as an addition to the existing technologies of scenography, light, vocals, etc. Of course, the computer does not take the place of musicians, but it assists them in their craftsmanship and creativity by speeding up and perfecting various processes.

In Quartett, the audience will hear sounds coming from loudspeakers. Here, the main task of the computer is to direct the sounds such that virtual movements and spaces are created. In fact, this is no different than the placing of a symphony orchestra in the space, but the freedom and flexibility are much greater. For instance, we can hear sounds without there being any musicians present.

Computerized manipulation of the human voice is also important. A voice can be reconstructed, changed, expanded – even analyzed for its expressive and emotional characteristics – on the computer. In Quartett, we have a male voice and a female voice, a male voice that imitates a female voice and a female voice that imitates the

voices of other women; and the computer helps in producing such vocal manoeuvres. Computer music technology is perfectly suited for this. But special effects are not the goal; with transformations, such as vocal ‘sampling’, the idea is always to give the singing greater precision.

english

28 29

bIografIeËn

Luca Francesconi (1956) studeerde piano aan het Conservatorium van Milaan en compositie bij Azio Corghi en Karlheinz Stockhausen (in Rome) en bij Luciano Berio (in Tanglewood). Daarnaast stu-deerde hij een jaar lang jazz aan het Berklee College of Music. In 1990 richtte hij in Milaan het Agon Acustica Informatica Musica op, een onderzoekscen-trum voor muziektechnologie. Francesconi componeert in vrijwel alle genres en maakt vaak gebruik van elektronica. Hij heeft vijf radio-opera’s voor de RAI geschreven en verschil-lende opera’s voor het theater. Hij heeft compositieopdrach-ten ontvangen van het Nieuw Ensemble, STEIM Amsterdam, IRCAM, Asko|Schönberg en het Nederlandse Blazers Ensemble. Tot zijn grote or-kestwerken behoren Wanderer voor de Filarmonica della Scala onder leiding van Riccardo Muti en Cobalt, Scarlet voor het Oslo Filharmoniske Orkester onder leiding van Mariss Jansons. Zijn werk wordt uitgevoerd door het Los Angeles Philharmonic, het San Francisco Symphony Orchestra, het Gewandhausorchester Leipzig, het BBC Symphony Orchestra, het Orchestre Philharmonique de Radio France en de Götenborg Symphoniker. Hij heeft twee strijkkwartetten geschreven voor het Arditti Quartet en twee vi-oolconcerten voor Irvine Arditti. Francesconi’s koormuziek is uit-gevoerd door het Vokalensemble Stuttgart o.l.v. Peter Eötvös, het Zweedse Radiokoor en het New London Chamber Choir.

Zijn werk is bekroond met onder meer de Kranichsteiner Musikpreis (1990), de Förderpreis der Ernst-von-Siemens-Musikstiftung (1994) en de Prix Italia (1994). Behalve als componist is Francesconi ook actief als dirigent. Hij doceerde aan verschillende Italiaanse con-servatoria en geeft over de hele wereld masterclasseses. Ook was hij gastdocent in Rotterdam en is hij hoofd van de compositieafde-ling van het conservatorium in Malmö. Sinds 2008 is hij artis-tiek leider van de Biënnale in Venetië, en sinds 2012 geeft hij leiding aan het Ultima Festival in Oslo. Vanaf 2013 is hij compo-nist in residence bij het Casa de Música in Porto.

Heiner Müller (1929-1995) geldt als een van de belangrijk-ste Duitse toneelschrijvers van de twintigste eeuw. Daarnaast was hij regisseur, dichter, pro-zaschrijver, essayist en inten-dant. Het grootste deel van zijn werkzame leven woonde hij in de DDR. In 1946 trad Müller toe tot de sociaal-democrati-sche SPD, die het jaar daarop onder druk van de Sovjetunie opging in de Sozialistische Einheitspartei Deutschlands (SED). Hij schreef literatuurre-censies voor culturele tijdschrif-ten en trad in 1954 toe tot het Deutsche Schriftstellerverband (DSV). In deze periode beleef-de Müllers eerste stuk, Zehn Tage, die die Welt erschütterten, zijn première. Zijn toneelstuk Die Umsiedlerin (1961) werd di-rect na de première verboden en zorgde ervoor dat hij uit het Schriftstellerverband werd ge-zet, waarin hij pas in 1988 weer werd opgenomen. Het was het begin van een moeizame rela-tie tussen Müller en de socialis-

tische machthebbers; veel van zijn werk kreeg eerste opvoerin-gen in West-Duitsland. Vanaf het einde van de jaren 80 pro-fileerde Müller zich ook als re-gisseur. Zo bracht hij in 1990 in het Deutsche Theater in Berlijn een maar liefst acht uur durende Hamlet-enscenering, waarin hij zijn eigen werk Die Hamletmaschine (1979) geïnte-greerd had. In 1984 trad Müller toe tot de Akademie der Künste der DDR en in 1986 werd hij lid van de Akademie der Künste West-Berlin. Van 1990 tot 1993 was hij de laatste President van de Oost-Berlijnse akade-mie, waarna deze opging in de Akademie der Künste in Berlijn. Bij de grote demonstratie op de Alexanderplatz op 4 novem-ber 1989, een week voor de val van de Muur, trad Müller op als spreker. In 1990 werd het festi-val Experimenta in Frankfurt am Main aan hem gewijd. Müller ontving voor zijn werk verschillende prijzen, waaron-der de Heinrich-Mann-Preis in 1959, de Georg-Büchner-Preis in 1985, de Kleist-Preis in 1990 en het jaar daarop de Europese Theaterpreis; in 1996 werd hem postuum de Theaterpreis Berlin toegekend.

Susanna Mälkki (1969) is een Finse dirigent. Ze is eerst opge-leid tot celliste en studeerde pas later directie bij Jorma Panula, Eri Klas en Leif Segerstam aan de Sibelius Academy in Helsinki. Ze studeerde ook aan de Royal Academy of Music in Londen. Vanaf 1995 was Mälkki eerste cellist in het Göteborg Symfonieorkest; in 1998 be-sloot ze zich volledig op het dirigeren toe te leggen en nam ze deel aan de Sibelius Academy Conductor’s Workshop in

Carnegie Hall, onder super-visie van Esa-Pekka Salonen. Van 2002 tot 2005 was ze chef-dirigent van het Stavanger Symfonieorkest. In 2004 maakte ze haar debuut bij het Ensemble InterContemporain tijdens het Festival van Luzern; sinds 2006 is ze chef-dirigent van dit ensemble, waar 2012-2013 haar laatste seizoen is. Mälkki is een specialist in het eigentijdse repertoire, maar wordt geroemd om haar veelzij-digheid. Ze dirigeert ensembles en orkesten over de hele wereld, waaronder het Koninklijk Concertgebouworkest, het Orchestre Philharmonique de Radio France, de Berliner Philharmoniker, het Symphonieorchester des Bayerischen Rundfunks, de Los Angeles Philharmonic en het Chicago Symphony Orchestra. Behalve concerten heeft ze ook verschillende opera’s ge-dirigeerd, zoals Strauss’ Der Rosenkavalier en L’Amour de loin van Kaija Saariaho bij de Finse Nationale Opera, en komend seizoen voert ze de muzikale leiding over twee producties bij de Opéra National de Paris. Met Luca Francesconi’s Quartett maakte ze in 2011 haar debuut bij La Scala in Milaan, als eer-ste vrouwelijke dirigent in de geschiedenis van dat operahuis, waar ze in 2014 zal terugkeren. Mälkki is in 2010 gekozen als Fellow van de Royal Academy of Music in Londen. Ze is ook lid van de Koninklijke Zweedse Muziekacademie en ontving in 2011 de prestigieuze Pro Finlandia Medaille in de Orde van de Finse Leeuw.

Allison Cook (Marquise de Merteuil) studeerde zang aan de Royal Scottish Academy of Music and Drama. Ze was lid van Les Jeunes Voix de l’Opéra National du Rhin in Straatsburg en van het Centre de formation lyrique de I’Opéra National de Paris. In 2011 zong ze de we-reldpremière van Francesconi’s Quartett in La Scala en vertolkte ze de rol van Melissa in Mark Anthony Turnage’s Anna Nicole in het Royal Opera House Covent Garden; daar zal zij terugkeren als Margaret in Wozzeck. Cook zong de vrouwe-lijke hoofdrol in Peter Eötvös’ Le Balcon in Aix-en-Provence en de titelrol in Babette’s Feast van John Brownes in de Linbury Studio van het Royal Opera House in Londen. Bij Glyndebourne on Tour zong Cook Carmen en Orlofsky in Die Fledermaus, en bij de Opéra National du Rhin de rol van Komponist in Ariadne auf Naxos. Onder leiding van Sir Andrew Davis maakte zij haar debuut bij de BBC Proms in de Serenade to Music. Begin dit jaar maakte Cook bij de New York City Opera haar Amerikaanse debuut met een hoofdrol in Powder Her Face.

Robin Adams (Vicomte de Valmont) studeerde zang, piano en cello in Engeland en Wenen en werd door de Royal Academy onderscheiden met de Liedprijs. Hij zong rollen bij onder meer het Gran Teatre del Liceu in Barcelona en de Oper Leipzig, en in het Edinburgh Festival en het Covent Garden Festival in Londen. In 2011 maakte Adams zijn debuut in La Scala als Valmont in Quartett. Hij was ensemblelid in Bern en zong daar onder meer Marcello in La Bohème, de titelrol in Eugen

Onegin, Léandre in L’amour des trois oranges, de titelrol in Don Giovanni en Frank/Fritz in Die tote Stad. Bij De Munt in Brussel vertolkte hij de rol van Slazes in The Lighthouse van Peter Maxwell Davies en die van Kunstenaar Beek in de wereldpremière van Triumph of spirit over matter van Wim Henderickx. Hij maakte zijn debuut in Théâtre du Châtelet in Parijs als Captain in Die Bassariden van Henze. In het seizoen 2013/2014 zingt Adams onder meer Germont in La Traviata, Balstrode in Peter Grimes en de boswachter in Het sluwe vosje.

Alex Ollé (regie)Àlex Ollé (Barcelona, 1960) is een van de zes artistiek leiders van het theatergezelschap La Fura dels Baus, opgericht in 1979. Sinds de jaren 90 regis-seerde hij vele opera’s, vaak sa-men met Fura dels Baus-collega Carlus Padrissa. Zijn werk was te zien in onder meer de Salzburger Festspiele en de Ruhrtriennale. In 2011 regisseerde Ollé behalve Quartett (winnaar van de pres-tigieuze Abbiati Prijs voor ‘La migliore Novità assoluta’) ook Wagners Tristan und Isolde bij de Opéra de Lyon en Enescu’s Oedipe bij De Munt in Brussel en het Théâtre National de l’Opéra in Parijs. Zijn meest recente werk is Verdi’s Un ballo in maschera (première januari 2013 in Opera Sydney). Nieuwe producties voor dit jaar zijn Erwartung/Il Prigioniero en Aida. Ollé regis-seerde ook veel theater, zoals F@ust 3.0 (1998), Metamorphosis (2005), Boris Godunov (2008) and Becketts First love (2010). Hij werkte mee aan enkele grote shows, zoals de openingsce-remonie van de Olympische Spelen 1992 in Barcelona. Zijn

30 31

eerste film, Faust 5.0 (2001), won de Méliès d’Or 2003 voor de beste Europese fantasy-film.

Alfons Flores (toneelbeeld) ontwerpt toneelbeelden voor theater, opera en grote evene-menten. In 1978 was hij een van de oprichters van de Gruppe GAT van het Hospitalet del Llobregat in Barcelona. Hij werkte aan producties voor onder meer het Gran Teatre del Liceu in Barcelona, het Teatro Real in Madrid, de English National Opera, het Teatro alla Scala in Milaan, de Komische Oper Berlin en De Munt in Brussel. Hij werkte al vaker suc-cesvol samen met regisseur Àlex Ollé. Momenteel houdt Flores zich bezig met de voorbereiding van de operaproducties Le Duc d’Albe in Antwerpen, Die Csárdásfürstin in Düssseldorf, Un ballo in maschera in Sydney en Erwartung/Il Prigioniero in Lyon. Flores werd meerdere malen onderscheiden met de theater-kritiekprijs Barcelona, het meest recent in 2009 voor Heartbreak house. Ook ontving hij de lrish Times Theater Award 2000 voor Barbaric Comedies.

Franc Aleu (video) werd in 1966 geboren in Barcelona. Hij begon als fotograaf en richtte in 1989 samen met andere kun-stenaars de Gruppe MAAT op, voordat hij zich vanaf 1990 intensiever ging bezighouden met video en audiovisuele kunst. Hij werkt nauw samen met La Fura dels Baus, waar hij video’s maakte voor de ensceneringen van onder meer La damnation de Faust en Die Zauberflöte bij de Ruhrtriennale, Der Ring des Nibelungen in Valencia, Le Grand Macabre in Brussel, Rome, Londen en Adelaide en Sonntag

aus Licht in Keulen. In 2010 verzorgde hij de video’s voor Tannhäuser in de Scala in Milaan en voor de show Window of the City voor de Expo Shanghai 2010. Samen met Roland OIbeter ensceneerde hij in 2000 in Cagliari Beethovens Negende symfonie. Aleus eerste eigen regie – van Baron Münchhausen van Wolfgang Mitterer – ging in november 2011 in het Rabenhof Theater in Wenen in première.

Lluc Castells (kostuums)Lluc Castells (1975) studeerdebeeldende kunst aan de Escola Massana in Barcelona. Van jongs af aan voelde hij zich aan-getrokken tot het theater en na het afronden van zijn studie in 1995 wijdde hij zich aan het ont-werpen van kostuums en toneel-beelden voor theater, musical, circus, dans en opera. Hij werkt regelmatig met gezelschappen als Marta Carrasco, El Tricicle, Dagoll Dagom en Monti & Cia. Zijn debuut als artdirector maakte hij met de film 53 dïas de invierno (2006) van Judith Colell. Castells verzorgde toneelbeeld en kostuums voor opera’s bij onder meer De Munt in Brussel, het Gran Teatre del Liceu in Barcelona, het Teatro Real in Madrid en het Bolsjoj Theater in Moskou.

Marco Filibeck (licht)Marco Filibeck werd in 1957 geboren in Rome. Hij studeerde theatertechniek aan het Teatro Comunale van Bologna en was vanaf 1985 verbonden aan La Scala in Milaan. Sinds 1996 verzorgt hij het lichtontwerp voor regisseurs en choreo-grafen als Giorgio Strehler, Luca Ronconi, Margherita Palli, Yannis Kokkos, Franco Zeffirelli, Pierluigi Pizzi en

Robert Carsen. Filibeck werkte mee aan producties over de hele wereld, in onder meer het Teatro Coliseu in Porto, de Biennale Danza Venezia, het Colosseum in Rome, de New Israeli Opera in Tel Aviv en de Semperoper Dresden. Filibeck is sinds 1999 als docent lichtontwerp verbon-den aan de Accademia Teatro alla Scala en de Accademia di Brere in Milaan.

Serge Lemouton (digitaalgeluidsontwerp) studeerde viool, muziekwetenschap en composi-tie voordat hij zich op de afdeling voor elektronische en computer-muziek van het Conservatoire national supérieur de musique in Lyon specialiseerde in de ver-schillende domeinen van compu-termuziek. Sinds 1992 is hij als ontwerper van computermuziek werkzaam bij het IRCAM. Hij was betrokken bij de productie van compositieprojecten van onder meer Magnus Lindberg, Tristan Murail, Marco Stroppa en Fréderic Durieux. Hij was verantwoordelijk voor de pro-ductie en uitvoering van ver-schillende werken van Philippe Manoury, waaronder K…, La Frontière en On-Iron.

Benoit Meudic (computer-muziek) Benoit Meudic (1975) is componist van elektronische muziek en ontwerper van computermuziek. In 2004 pro-moveerde Meudic in computer-techniek; tegelijkertijd studeerde hij piano en compositie. Sinds 2005 is hij als ontwerper van computermuziek verbonden aan het IRCAM, waar hij werkt met componisten als Unsuk Chin, Luca Francesconi, Michaël Levinas en Bruno Mantovani. Naast zijn werk aan het IRCAM maakt Meudic deel uit van het

duo Hierophantes dat hij in 2008 oprichtte met kunstenaar Yulhe. Voor Hierophantes componeert hij elektronische muziek; hun voorstellingen en performances waren te zien op festivals en tentoonstellingen in Frankrijk en daarbuiten.

Ensemble da camera dell’Accademia Teatro alla Scala Het Kamerensemble van de Accademia Teatro alla Scala vierde in 2011 zijn tienjarige be-staan. De Accademia Teatro alla Scala is het opleidingsinstituut van La Scala, dat met vier afde-lingen (muziek, ballet, decor- en kostuumontwerp en kunstma-nagement) alle aspecten van het professionele muziektheaterbe-drijf bestrijkt. Aan de opleiding geven vooraanstaande experts van La Scala les, van operazan-gers en orkestmusici tot mas-kermakers en videokunstenaars. Sinds 2007 biedt het instituut een leergang voor gevorderden aan, gericht op kamermuziekre-pertoire van de twintigste eeuw, waarin nauw wordt samenge-werkt met gerenommeerde di-rigenten en met de aanvoerders van het orkest van het Teatro alla Scala. Het Kamerensemble heeft opgetreden op internatio-nale festivals als Festival MITO Settembre Musica in Milaan en de Muziekbiënnale in Venetië, en in operahuizen als La Scala, het Palazzo del Quirinale in Rome en het Teatro Ponchielli in Cremona.

IRCAM Het Institut de Recherche et Coordination Acoustique/Musique in Parijs is wereldwijd een van de grootste publieke onderzoekscentra voor muziekproductie en wetenschap: een plek waar

artistiek onderzoek hand in hand gaat met wetenschappelijke en technologische vernieuwing. De Franse president Georges Pompidou vroeg in 1970 Pierre Boulez om een dergelijk instituut op te richten. Het IRCAM opende zijn deuren in 1977, met Boulez als directeur; hij trad in 1992 terug en sinds 2006 wordt het instituut geleid door Frank Madlener. De drie hoofddomeinen – artistieke productie, onderzoek en educatie – komen ook tot uiting in een concertserie, een jaarlijks festival en producties in Frankrijk en daarbuiten. In juni 2012 ging een multidisciplinaire academie van start. Het IRCAM is verbonden aan Centre Pompidou en wordt ondersteund door het Franse ministerie van Cultuur en Communicatie.

32 33

bIographIes

Luca Francesconi (1956)studied piano at the Conserva-tory of Milan and composition with Azio Corghi and Karlheinz Stockhausen (in Rome) and with Luciano Berio (in Tanglewood). He also studied jazz for a year at the Berklee College of Music. In 1990 he founded the Agon Acustica Informatica Musica in Milan, which is a research centre for music technology.Francesconi composes for almost all genres and often makes use of electronics. He has written five radio operas for the Italian broadcaster RAI and a number of operas for the theatre. He was commissioned for com-positions by Nieuw Ensemble, STEIM Amsterdam, IRCAM, Asko|Schönberg and the Ned-erlandse Blazers Ensemble. His works for large orchestra include Wanderer for the Filarmonica della Scala led by Riccardo Muti and Cobalt, Scarlet for the Oslo Filharmoniske Orkester led by Mariss Jansons. His work has been performed by the Los Angeles Philharmonic, the San Francisco Symphony Orchestra,the Gewandhausorchester Leip-zig, the BBC Symphony Orches-tra, the Orchestre Philharmo-nique de Radio France and the Götenborg Symphoniker. He has written two string quartets for the Arditti Quartet and two violin concertos for Irvine Arditti. Francesconi’s choral music has been performed by the Vokalensemble Stuttgart led by Peter Eötvös, the SwedishRadio Choir and the NewLondon Chamber Choir. For his work he has won many awards, including the Kranichsteiner Musikpreis (1990), the Förder-

preis der Ernst-von-Siemens-Musikstiftung (1994) and the Prix Italia (1994). Francesconi not only works as a composer, but also as a conductor. He lec-tured at many Italian conserva-tories and gives masterclasses all over the world. He was a guest lecturer in Rotterdam and heads up the composition department of he conservatory in Malmö. Since 2008 he has been artistic director of the Venice Biennale,and since 2012 has been in charge of the Ultima Festival in Oslo. From 2013 he is resident composer at the Casa de Música in Porto.

Heiner Müller (1929-1995) is regarded as one of the most important German playwrights of the twentieth century. He also worked as a director, poet, writer of prose, essayist and artistic director. For the greater part of his working life he lived in the GDR (East-Germany). In 1946 Müller joined the social demo-cratic party SPD, which under pressure from the Soviet-Union merged with the Sozialistische Einheitspartei Deutschlands (SED, Social Unity Party Ger-many). He wrote literary reviews for cultural magazines and in 1954 he joined the Deutsche Schriftstellerverband (DSV, German Writers Association). During this period his first play, Zehn Tage, die die Welt erschütter-

ten (Ten days that shook the world), premiered. His play Die Um-siedlerin (The Resettler Woman) (1961) was banned directly after its premiere, and Müller was ousted from the Writers Asso-ciation, which he wasn’t allowed to rejoin until 1988. It marked the beginning of a troublesome relationship between Müller and

the socialist authorities; much of his work was first performed in West-Germany. From the late 1980’s Müller also rose to prom-inence as a director. In 1990 he staged a full eight hour ver-sion of Hamlet at the Deutsche Theater in Berlin, in which he had integrated his own workDie Hamletmaschine from 1979. In 1984 Müller joined theAkademie der Künste der DDR and in 1986 he became a member of the Akademie der Künste West-Berlin. From 1990 until 1993 he was the last serving president of the East-German academy, when it merged with the Akademie der Künste in Ber-lin. Müller was one of the public speakers at the large protest on Alexanderplatz on 4 November1989, a week before the fall of the Wall. In 1990 the festival Ex-perimenta in Frankfurt am Main was dedicated to him. Müller was awarded many prizes for his works, including the Heinrich-Mann-Preis in 1959, the Georg-Büchner-Preis in 1985, the Kleist-Preis in 1990 and the Europese Theaterpreis in 1991; in 1996 he was posthumously awarded the Theaterpreis Berlin.

Susanna Mälkki (1969) is a Finnish conductor. She trained as a cellist before studying direc-tion with Jorma Panula, Eri Klas and Leif Segerstam at the Sibe-lius Academy in Helsinki. She also studied at the Royal Acade-my of Music in London. In 1995 Mälkki became first cellist at the Gothenburg Symphony Orches-tra; in 1998 she decided to focus exclusively on conducting and joined the Sibelius Academy Conductor’s Workshop in Car-negie Hall, supervised by Esa-Pekka Salonen. From 2002 until 2005 she was principal conduc-

tor of the Stavanger Symphony Orchestra. In 2004 she had her first performance with the Ensemble InterContemporain at the Festival of Luzern; since 2006 she has been principal conductor of this ensemble - this will be her last season. Mälkki is a specialist of contemporary repertoire, but is also acclaimed for her versatility. She directs ensembles and orchestras all over the world, including the Royal Concertgebouw Orchestra, the Orchestre Philharmonique de Radio France, the Berliner Philharmoniker, the Sympho-nieorchester des Bayerischen Rundfunks, the Los Angeles Philharmonic and the Chicago Symphony Orchestra. As well as concerts she has also conducted many operas, including Strauss’ Der Rosenkavalier and L’Amour de loin by Kaija Saariaho at the Finnish National Opera. Next season she will take on the musi-cal direction of two productions at the Opéra National de Paris. Conducting Luca Francesconi’s Quartett in 2011, she made her debut at La Scala in Milan. She was the first woman conductor in the history of this famous opera house, where she will return in 2014. In 2010 Mälkki was elected Fellow of the Royal Academy of Music in London. She is also a member of the Royal Swedish Music Academy. In 2011 she received the prestig-ious Pro Finlandia Medal in the Order of the Lion of Finland.

Allison Cook (Marquise de Merteuil) studied vocals at the Royal Scottish Academy of Music and Drama. She was a member of Les Jeunes Voix de l’Opéra National du Rhin in Strasburg and of the Centre de formation lyrique de I’Opéra National de Paris. In 2011, she sang the world premiere of Francesconi’s Quartett in La Scala and performed the role of Melissa in Mark Anthony Turnage’s Anna Nicole at the Royal Opera House in Covent Garden; she will return there as Margaret in Wozzeck. Cook sang the female lead in Peter Eötvös’ Le Balcon in Aix-en-Provence and the title role in Babette’s Feast by John Brownes at the Linbury Studio of the Royal Opera House in London. For Glyndebourne on Tour, Cook sang the title role in Carmen and Orlofsky in Die Fledermaus, and at the Opéra National du Rhin the role of Komponist in Ariadne auf Naxos. Under the direction of Sir Andrew Davis, she made her debut at the BBC Proms in the Serenade to Music. At the begin-ning of this year, Cook made her American debut at the New York City Opera with a leading role in Powder Her Face.

Robin Adams (Vicomte de Valmont) studied vocals, piano and cello in England and Vienna and was awarded the Lied Prize by the Royal Academy. He has sung roles at the Gran Teatre del Liceu in Barcelona and the Oper Leipzig, and in the Edin-burgh Festival and the Covent Garden Festival in London. In 2011, Adams made his debut in La Scala as Valmont in Quartett. He was an ensemble member in Bern, where he sang Marcello in La Bohème, the title role in Eugen

Onegin, Léandre in L’amour des trois oranges, the title role in Don Giovanni and Frank/Fritz in Die tote Stad. With De Munt in Brus-sels, he performed the role of Slazes in The Lighthouse by Peter Maxwell Davies and that of Art-ist Beek in the world premiere of Triumph of Spirit over Matter by Wim Henderickx. He made his debut in Théâtre du Châtelet in Paris as Captain in Die Bassariden by Henze. In the 2013/2014 sea-son, Adams is singing Germont in La Traviata, Balstrode in Peter Grimes and the Forester in The Cunning Little Vixen.

Àlex Ollé (direction)Àlex Ollé (Barcelona, 1960) is one of the six artistic directors of the theatre company La Fura dels Baus, founded in 1979. Since the 1990s, he has directed many operas, often in collabora-tion with his Fura dels Baus colleague Carlus Padrissa. His work has been shown at the Salz-burger Festspiele and the Ruhr-triennale. In 2011, in addition to Quartett (winner of the pres-tigious Abbiati Prize for ‘Best New Work’) Ollé also directed Wagner’s Tristan und Isolde at the Opéra de Lyon and Enescu’s Oedipe at De Munt in Brus-sels and the Théâtre National de l’Opéra in Paris. His most recent work is Verdi’s Un ballo in maschera (which premiered January 2013 in Opera Sydney). New productions for this year are Erwartung/Il Prigioniero and Aida. Ollé has also directed many theatre productions, such as F@ust 3.0 (1998), Metamorphosis (2005), Boris Godunov (2008) and Beckett’s First love (2010). He has collaborated on several large shows, such as the opening ceremony for the 1992 Olympic Games in Barcelona. His first

english

34 35

film, Faust 5.0 (2001), won the Méliès d’Or 2003 for Best Euro-pean Fantasy Film.

Alfons Flores (scenography)Alfons Flores has created de-signs for theatre, opera and large events. In 1978, he was one of the founders of the Gruppe GAT of the Hospitalet del Llobregat in Barcelona. He has worked on productions for the Gran Teatre del Liceu in Barcelona, the Tea-tro Real in Madrid, the English National Opera, the Teatro alla Scala in Milan, the Komische Oper Berlin and De Munt in Brussels. He has also success-fully collaborated with director Àlex Ollé on other productions. Currently, Flores is busy work-ing on the opera productions Le Duc d’Albe in Antwerp, Die Csárdásfürstin in Dusseldorf, Un ballo in maschera in Sydney and Erwartung/Il Prigioniero in Lyon. Flores has been awarded the Barcelona Theatre Crit-ics’ Award several times, most recently in 2009 for Heartbreak House. He also received the lrish Times Theatre Award for Bar-baric Comedies in 2000.

Franc Aleu (video) was born in 1966 in Barcelona. He started out as a photographer and in 1989 cofounded the Gruppe MAAT with other artists, before starting to work more intensively with video and audiovisual art from 1990 onwards. He works closely with La Fura dels Baus, where he has made videos for the stagings of La damnation de Faust and Die Zauberflöte at the Ruhrtriennale, Der Ring des Nibelungen in Valencia, Le Grand Macabre in Brussels, Rome, Lon-don and Adelaide, and Sonntag aus Licht in Cologne. In 2010, he provided the videos for Tan-

nhäuser in La Scala in Milan and for the show Window of the City for the Expo 2010 Shanghai. Together with Roland OIbeter, Aleu staged Beethoven’s Ninth Symphony in 2000 in Cagliari. Aleu’s first directing experi-ence was with a production of Baron Münchhausen by Wolfgang Mitterer, which premiered in November 2011 in the Rabenhof Theatre in Vienna.

Lluc Castells (costumes)Lluc Castells (b. 1975) studied art at the Barcelona Escola Mas-sana. He had been attracted to theatre from an early age and after completing his studies in 1995, Castells devoted himself to designing costumes and sets for theatre, musicals, circus, dance and opera. He regularly works with companies like Marta Car-rasco, El Tricicle, Dagoll Dagom and Monti & Cia. His debut as an art director came with the film 53 dïas de invierno (2006) by Judith Colell. Castells has done the visuals and costumes for operas with De Munt in Brus-sels, the Gran Teatre del Liceu in Barcelona, the Teatro Real in Madrid and the Bolshoi Theatre in Moscow.

Marco Filibeck (lighting) was born in 1957 in Rome. He studied stagecraft at the Teatro Comunale of Bologna and in 1985 began working for La Scala in Milan. Since 1996, he has provided lighting designs for directors and choreographers such as Giorgio Strehler, Luca Ronconi, Margherita Palli, Yannis Kokkos, Franco Zef-firelli, Pierluigi Pizzi and Robert Carsen. Filibeck has worked on productions throughout the en-tire world, including the Teatro Coliseu in Porto, the Biennale

Danza Venezia, the Coliseum in Rome, the New Israeli Opera in Tel Aviv and the Semperoper Dresden. Since 1999, Filibeck has taught lighting design at the Accademia Teatro alla Scala and the Accademia di Brere in Milan.

Serge Lemouton (digital soundscape design) studied violin, musicology and composi-tion before specializing in the various domains of computer music at the faculty of electronic and computer music of the Con-servatoire national supérieur de musique in Lyon. Since 1992, he has worked with the IRCAM as a designer of computer music. He has been involved in the production of composition projects by Magnus Lindberg, Tristan Murail, Marco Stroppa, Fréderic Durieux and others. He was responsible for the produc-tion and performance of various works by Philippe Manoury, including K…, La Frontière and On-Iron.

Benoit Meudic (computer music) (1975) is a composer of electronic music and designer of computer music. In 2004, Meu-dic earned a degree in computer technology while studying piano and composition at the same time. Since 2005, he has been affiliated as a designer of com-puter music with the IRCAM,where he has worked with com-posers such as Unsuk Chin, Luca Francesconi, Michaël Levinas and Bruno Mantovani. In addition to his work with the IRCAM, Meudic is part of the duo Hierophantes, which he and the artist Yulhe began in 2008. He composes electronic music for Hierophantes; their produc-tions and performances have

been shown at festivals and exhi-bitions in France and beyond.

Ensemble da camera dell’Accademia Teatro alla ScalaThe Chamber Ensemble of the Teatro alla Scala Performing Arts Academy celebrated its 10th anniversary in 2011. The Performing Arts Academy is La Scala’s educational institute, which with its four departments (music, ballet, scenography and art management) covers all aspects of the professional music theatre company. La Scala’s leading experts teach at the Academy, from opera sing-ers and orchestra musicians to mask makers and video artists. Since 2007, the Academy has offered a course of instruction for advanced students, focused on the chamber music repertoire of the 20th century, in which the students work closely with re-nowned conductors and leaders of the orchestra of the Teatro alla Scala. The Chamber Ensemble has performed at such interna-tional festivals as the Festival MITO Settembre Musica in Milan and the Music Biennale in Venice, and in opera houses such as La Scala, the Palazzo del Quirinale in Rome and the Teatro Ponchielli in Cremona.

IRCAM The Institut deRecherche et Coordination Acoustique/Musique in Paris is one of the world’s largest public research centres dedicated to both musical expression and science, a place where artistic research goes hand-in-hand with scientific and technological innovation. The idea began in 1970, when the French president Georges Pompidou asked Pierre Boulez to set up such an insti-tute. The IRCAM opened its

doors in 1977 with Boulez as di-rector; he stepped down in 1992, and since 2006 the Institute has been led by Frank Madlener. Its three main domains – artistic production, research and educa-tion – also find expression in a concert series, an annual festival and productions in France and beyond. In June 2012, a multidis-ciplinary academy was launched. The IRCAM is affiliated with the Centre Pompidou and is sup-ported by the French Ministry of Culture and Communication.

Stichting Dioraphte steunt kwalitatieve projectenop het gebied van kunst en cultuur meteen landelijk of internationaal bereik.

Ook het Holland Festival mag dit jaarrekenen op onze steun om eenuitzonderlijke voorstelling bereikbaarte maken voor een breed publiek.

Niet straks, maar nu. Omdat cultuurrijkdom is die je met elkaar deelt.

Steun ook het Holland Festival.Als bezoeker, als vriend, als mecenas.

Opening Holland Festival 2013Quartett

Opening Holland Festival 2012c(h)œurs

Opening Holland Festival 2011Mea Culpa

© Javier del RealRudy Amisano © Teatro alla Scala © Georg Soulek

38 39

holland festIval 2013

directiePierre Audi, artistiek directeurAnnet Lekkerkerker, zakelijk directeur

bestuurMartijn Sanders, voorzitterRenze Hasper, penningmeesterMarjet van Zuijlen, secretarisMavis CarrilhoJoachim FleuryBen Noteboom

Het programma van het Holland Festival kan alleen tot stand komen door subsidies, bijdragen van sponsors en fondsen en door de gewaardeerde steun van u, ons publiek.

subsidiëntenMinisterie van Onderwijs,Cultuur en WetenschapGemeente AmsterdamEuropese Commissie Programma Cultuur (2007-2013)

Het Holland Festival is lid van Réseau Varèse, Europees netwerk voor de creatie en promotie van nieuwe muziek, gesubsidieerd door het Culturele Programma van de Europese Commissie.

hoofdbegunstigerSNS REAAL Fonds

sponsors en fondsenRabobank Amsterdam,Stichting Ammodo,Clifford Chance LLP,DoubleTree by Hilton,Westergasfabriek/MeyerBergman, Automobiel-bedrijf Van Vloten, Turing Foundation, StichtingDioraphte, VSBfonds, Stichting Herdenking

Slavernijverleden 2013,The Brook Foundation, FondsPodiumkunsten, Prins Claus Fonds, Prins BernhardCultuurfonds, Pro Helvetia, Goethe Institut, InstitutFrançais France, InstitutFrançais des Pays-Bas,Réseau Varèse

hf businessBeam Systems, De Nederlandsche Bank N.V., G&S Vastgoed,ING Groep, Schut van de Ven Notariskantoor, Ten Have Change Management, WPG Uitgevers B.V.

mediapartnersNTR, VPRO

donatiesDe genereuze, meerjarige ver-bintenis van de Governors is van groot belang voor de internatio-nale programmering van het Holland Festival, met name de internationale coproducties. Ook de belangrijke bijdrage van de Vrienden van het Holland Festival en HF Business komt rechtstreeks ten goede aan de internationale programmering.

governorsG.J. van den Bergh en C. van den Bergh-Raat, R.F. van den Bergh, W.L.J. Bröcker, J. van den Broek, Jeroen Fleming, J. Fleury, V. Halberstadt, H.J. ten Have en G.C. de Rooij, J. Kat enB. Johnson, Irina en Marcel van Poecke, Ton en Maya Meijer-Bergmans, Sijbolt Noorda en Mieke van der Weij, Robert Jan en Mélanie van Ogtrop-Quintus, Françoise van Rappard-Wanninkhof, A. Ruys en M. Ruys-van Haaften, M. Sanders, A.N. Stoop enS. Hazelhoff, Tom de Swaan,S. Tóth, Elise Wessels-van

Houdt, H. Wolfert enM. Brinkman

hartsvriendenS. van Delft-Vroom, H. Doek,W.M.M. van Ierschot,K. Kohlstrand, J. en M. Kuiper-Gerlach, M. Plotnitsky,P. Voorsmit, P. van Welzen enC. Lafeber

beschermersLodewijk Baljon en InekeHellingman, A. van de Beek en S. van Basten Batenburg,S. Brada, Frans en Dorry Cladder-van Haersolte, Kommer en Josien Damen, J. Docter enE. van Luijk, H. Doek, L. Dommering-van Rongen, E. Flores d’Arcais, E. Granpré Moliere, E.H. Horlings,J. Houwert, Luuk H. Karsten,R. Katwijk, R. Kupers enH. van Eeghen, J. Lauret,A. van der Linden-Taverne, H. en I. Lindenbergh-Sluis, F. Mulder, G. van Oenen, H. Pinkster, H. Sauerwein, R. van Schaik en W. Rutten,K. Tschenett, P. Wakkie, R.R. Walstra, A. van Wassenaer,T. Winkelman, O.L.O. en Tineke de Witt Wijnen-Jansen Schoonhoven

begunstigersM. Beekman, I. van den Bercken,E. Blankenburg, Co Bleeker,A. Boelee, K. de Bok, Jan Bouws, E. Bracht, G. Bromberger,D. de Bruijn, M. Daamen,J. Dekker, J. Drupsteen,Chr. van Eeghen, J. van der Ende, Ch. Engeler, E. Eshuis,E. Goossens-Post, E. de Graaff-Van Meeteren, D. Grobbe,J. Haalebos, J. Hennephof,M. Henriques de Castro,G. van Heteren, L.D.M.E. van Heteren, B. van Heugten,S. Hodes, Herma Hofmeijer,

R. Hoogendijk, J. Hopman,A. Huijser, E. Hummelen,G. van der Hulst, P. Jochems,Jan de Kater, J. Keukens,A. Ladan, M. Le Poole,M. Leenaers, K. Leering,T. Liefaard, A. Ligeon,T. Lodder, D. van der Meer,E. van der Meer-Blok, A. Mees-Lubberman, A. de Meijere,J. Melkert, E. Merkx,A. Nieuwenhuizen,R. Nieuwpoort, La Nube,Kay Bing Oen, B. Oremus,E. Overkamp en A. Verhoog,C. van de Poppe, P. Price, E. van de Putte, F. Racké, S. van de Ree,Wessel Reinink, Thecla Renders,L.M. Remarque-Van Toorn,M. Robben, B. Robbers,A. Schneider, H. Schnitzler,G. Scholten, C. Schoorl,E. Schreve-Brinkman,C.W.M. Schunck, P. Smit,G. Smits, I. Snelleman,A. Sonnen, C. Teulings,H. Tjeenk Willink, I. Tjoa,H.B. van der Veen, R. Verhoeff, C. van der Vlies, F. Voorsluis-Spanhoff, A. Vreugdenhil,W. Vroom, A. Wertheim,M. Willekens, M. van Wulfften Palthe, M. Yazdanbakhsh,P. van der Zant, P. van Zwieten en N. Aarnink

jonge begunstigersKai Ament, J.A. de Groot,G. Schunselaar, H. Verhagen,Vivian van der Weide,M. van Zijll Langhout

anonieme schenkersOok dankt het Holland Festival anonieme schenkers.

liefhebbersHet Holland Festival dankt646 Liefhebbers voor hun steun en bijdrage.

het holland festIval heeft ook uw steun nodIg: word vrIend

Help mee de bijzondere program-mering mogelijk te maken. Dan maakt ook u het Holland Festival!

liefhebber(vanaf € 45 per jaar) U ontvangt dit programmaboek gratis, u krijgt voorrang bij de kaartver-koop en korting op tickets.

begunstiger(vanaf € 250 per jaar of € 21 per maand) Uw bijdrage komt rechtstreeks ten goede aan de internationale programmering van het Holland Festival. Als Begunstiger heeft u recht op vrijkaarten en andere aantrek-kelijke privileges.

jonge begunstiger(vanaf € 250 per jaar of € 21 per maand) Voor Jonge Begunstigers selecteren we drie voorstellingen die je niet mag missen. We organi-seren ontvangsten waar je andere Jonge Begunstigers, maar ook kunstenaars en Governors van het Holland Festival ontmoet.

beschermer(vanaf € 1.500 per jaar of € 125 per maand) Als dank voor uw aanzienlijke bijdrage aan de internationale programmering van het Holland Festival ont-vangt u een uitnodiging voor de openingsvoorstelling en voor exclusieve bijeenkomsten, naast vrijkaarten en andere privileges.

hartsvriend(vanaf € 5.000 per jaar) Als Hartsvriend van het Holland Festival nodigen we u uit om dichter bij de makers te komen. Met gelijkgestemden en gasten

van het festival verwelkomen we u graag op speciale gelegen-heden en geven we u een blik achter de schermen.

geefwetSinds 1 januari 2012 is het nog aantrekkelijker om het Holland Festival te steunen vanwege de Geefwet die tot 1 januari 2018 van kracht is. De Geefwet houdt in dat giften aan culturele ANBI’s met 25% verhoogd mogen worden tot een maximum aan schenkin-gen van € 5.000 per jaar. Schenkt u meer dan € 5.000, dan kunt u het resterende bedrag voor hetreguliere percentage (100%) aftrekken van de inkomsten-belasting. De voordelen van de Geefwet gelden voor alle belastingplichtigen (particulieren en bedrijven) en zijn van toepas-sing op zowel eenmalige als periodieke schenkingen.

voordeel van een periodieke schenkingEen eenmalige gift is beperkt aftrekbaar voor de belasting. Het totaal van de giften op jaarbasisdient hoger te zijn dan 1% (drempel) en kan tot maximaal 10% (plafond) van het inkomen worden afgetrokken. Een perio-dieke gift is een gift waarbij voor een periode van ten minste vijf opeenvolgende jaren een gelijke uitkering wordt gedaan, vastge-legd in een perio dieke akte. De gift is volledig aftrekbaar zonder aftrekdrempel of aftrekplafond.

Wilt u ook Vriend van het Holland Festival worden? Ga voor meer informatie en een aanmeldformulier naarwww.hollandfestival.nl/ steun HF / hfvrienden of neem vrijblijvend contact op Leonie Kruizenga, hoofd development op 020 – 788 21 18.

40

Colofon / Colophon

Holland FestivalPiet Heinkade 51019 BR Amsterdamtel. +31 (0)20 – 7882100fax +31 (0)20 – 7882102info@hollandfestival.nlwww.hollandfestival.nl

tekst / textCesare Fertonani, Korte inhoudLuca Francesconi, Over Quartett (uit from L’étincelle. Journal de la création à l'IRCAM)Àlex Ollé, Over operaAlle teksten verschenen in het programmaboek Quartett van Teatro alla Scala, 2010/2011Courtesy. Teatro alla Scala, Quartett, season 2010-11

fotografie / photographyRudy Amisano© Teatro alla Scala

vertaling / translationChris Owen (korte inhoud synopsis)Margriet Agricola , Evianne de Kup, Lonneke Kokredactie / editingJoep Stapeleindredactie en opmaak / editorial and lay-outHolland Festivalontwerp omslag / design coverMaureen Moorendruk / printingTuijtel, Hardinxveld-Giessendam

meer opera en muzIektheater /more opera and musIC theatre

Die Meistersinger von NürnbergRichard WagnerDe Nederlandse Operadi 4-zo 23 juniTue 4–Sun 23 JuneHet Muziektheater Amsterdam

DesdemonaToni Morrison, Rokia Traoré,Peter Sellarsdi 11-do 13 juniTue 11-Thu 13 JuneMuziekgebouw aan ’t IJ

Tragedy of a FriendshipJan Fabre, Moritz Eggert, Vlaamse Operaza 15, zo 16 juniSat 15, Sun 16 JuneStadsschouwburg Amsterdam

Troparion & Suster BertkenRob Zuidamdi 18, wo 19 juniTue 18, Wed 19 JuneMuziekgebouw aan ’t IJ

Opera in het park:Die Meistersinger von NürnbergDe Nederlandse Operado 20 juniThu 20 JuneOosterpark

When the mountain changed its clothingHeiner Goebbels, Vocal Theatre Carmina Slovenicadi 25, wo 26 juniTue 25, Wed 26 JuneWestergasfabriek Zuiveringshal West

Dit project werd gefinancierd met de

steun van de Europese Commissie.

De verantwoordelijkheid voor deze

publicatie ligt uitsluitend bij de auteur;

de Commissie kan niet aansprakelijk

worden gesteld voor het gebruik van

de informatie die erin is vervat. / This

project has been funded with support

from the European Commission. This

publication reflects the views only of the

author, and the Commission cannot be

held responsible for any use which may

be made of the information contained

therein.

© Holland Festival, 2013Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het Holland Festival.No part of this publication may be reproduced and/or published by any means whatsoever without the prior written permission of the Holland Festival.