Les 1 en 2 Het weer waarnemen en meten

focusthema 35e leerjaar

Werkkatern 3 Hoog boven ons hoofd 1

focusthema 3 | hoog boven ons hoofd

Het weerbericHt

1 Het weerbericht: voor wie en waarom?het weerbericht wordt heel vaak geraadpleegd. noteer twee redenen waarom mensen dat doen.

________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________

2 De rubrieken van het weerberichtbekijk het weerbericht in je bronnenboek. Waarover krijg je informatie? som op.

________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________

3 een weerkaart lezenneem het weerkaartje in het bronnenboek. Zoek deze gegevens op voor jouw streek en vul aan.

windsnelheid: ________________________________________________________________________________________________________

windrichting: ________________________________________________________________________________________________________

maximumtemperatuur: _____________________________________________________________________________________________

minimumtemperatuur: _____________________________________________________________________________________________

neerslag: _____________________________________________________________________________________________________________

bewolking: ___________________________________________________________________________________________________________

4 weerpictogrammenWat betekenen deze picto’s? noteer kort.

________________________ ________________________ ________________________

________________________ ________________________ ________________________

________________________ ________________________ ________________________

________________________ ________________________ ________________________

Naam: Klas:

bv. - om te weten welke kleren je moet aandoen

- om te weten of schepen kunnen uitvaren

temperatuur, bewolking, neerslag, windkracht, windrichting

bv. zware bewolking

met regen

bewolkt met

opklaringen

met kans op regen

zware bewolking

met regen en

onweer

bewolkte nacht

met kans op

sneeuw

bewolkt met

opklaringen

heldere nacht

VERSIE LE

RAARSKAMER

focusthema 35e leerjaar

2

focusthema 3 | hoog boven ons hoofd

5 infobronnen voor het weerIn de volgende oefening vul je een weerkaartje aan. Waar kun je informatie zoeken over het weer van vandaag?

❏ Ik zoek het weerbericht in de krant. ❏ Ik luister naar de informatie op de radio.❏ Ik kijk naar het weerpraatje op televisie. ❏ Ik zoek informatie op teletekst.❏ Ik gebruik de website www.kmi.be. ❏ Ik gebruik een andere informatiebron.

Welke? __________________________________________________

6 weerkaartje aanvullenvul het weerkaartje voor vandaag aan.

Het weer meten

7 Hoog in de luchtom het weer te voorspellen gebruiken wetenschappers satellietbeelden. de satellieten nemen op grote hoogte foto’s van onze aarde. Kijk in je bronnenboek en je atlas.

Kruis de landen aan waar het meer dan 5 mm regent.

❏ belgië ❏ spanje ❏ Zwitserland ❏ Polen ❏ frankrijk ❏ Italië

boven welke oceaan is er ook een regengebied?

❏ atlantische oceaan ❏ Indische oceaan ❏ stille oceaan

Brussel

Bergen Namen

Luik

Hasselt

Aarlen

Brugge

Gent

Antwerpen

de datum van vandaag is _________ / _________ / __________________ .

____ / ____

____ / ____

____ / ____

____ / ____

____ / ____

✗

✗ ✗ ✗

eigen situatie.

VERSIE LE

RAARSKAMER

focusthema 35e leerjaar

3

focusthema 3 | hoog boven ons hoofd

8 De kringloop van waterWaar komt de neerslag vandaan? vul de zinnetjes bij de tekening aan. Kies uit: sneeuw, neerslag, wolken, wind, opwarming, grondwater, hagel, waterdamp, regen.

Water verdampt door ______________________________________ .

die _________________________________________________ stijgt op.

Wanneer de waterdamp samenkomt, ontstaan er

_________________________________________________ .

door de _________________________________________________ worden die verplaatst.

door afkoeling ontstaat er _________________________________________________ .

die kan verschillende vormen hebben: _________________________________________________ ,

_________________________________________________ en _________________________________________________ .

een deel van het water sijpelt in de grond en wordt _________________________________________________ .

een ander deel verdampt of komt langs beken en sloten weer in de zee terecht.

9 De schaal van beaufortop de schaal van beaufort lees je de windsnelheden en de windkracht af. Je vindt die schaal in je bronnenboek. Zoek de juiste gegevens op en vul deze oefening aan.

bij windkracht 3 haalt de wind snelheden tot _______________ kilometer per uur.

een orkaan haalt enorme windsnelheden.

die gaan boven _______________ kilometer per uur.

Wanneer twijgen op de grond vallen, spreken we van ______________________________________________________ wind.

Welke benaming past goed bij deze foto?

_______________________________________________________________________

Welke windsnelheden haalde de wind?

_____________________________ km/u

opwarming

waterdamp

wolken

wind

neerslag

sneeuw

regenhagel

grondwater

19

stormachtige

krachtige wind

117

tussen 39 en 49

VERSIE LE

RAARSKAMER

focusthema 35e leerjaar

4

focusthema 3 | hoog boven ons hoofd

10 De wind en het weerop het weerkaartje in je bronnenboek staat de windrichting en de windkracht aangegeven. verder in je bronnenboek kun je lezen wat kenmerkend is voor de windrichtingen. Wat kun je vertellen over de wind wanneer je weet dat dit weerbericht in maart werd opgetekend?

de windkracht is _______________ beaufort. dat betekent ___________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________

de windrichting is _______________ . dat betekent ___________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________

11 weertoestellenom het weerbericht samen te stellen, doet men een beroep op satellieten. verder worden er over de hele wereld metingen gedaan. In je bronnenboek vind je afbeeldingen van verschillende meettoestellen. hieronder vind je een beschrijving van die toestellen. schrijf de juiste naam bij de beschrijving.

Ik kan je vertellen hoe warm of koud het is. de meting wordt uitgedrukt in graden celsius of in graden fahrenheit.

met deze meter zie je hoe hard de wind waait. de schaal van beaufort geeft de waarden aan.

Ik geef de windrichting aan. de windroos vertelt je uit welke richting de wind komt.

In deze meter wordt de neerslag opgevangen. de meting wordt uitgedrukt in mm.

deze meter geeft de luchtdruk aan. bij hoge luchtdruk wordt het mooi weer. Wanneer de luchtdruk daalt, wordt het minder goed.

12 ik begrijp het weerWat past bij deze foto die in ons land werd genomen? Kleur het vakje.

luchtdruk neerslag

laag hoog weinig kans grote kans

windsterkte windrichting

zwak sterk oost west

thermometer

windsnelheidsmeter

windwijzer

regenmeter

barometer

4 à 5 dat er een matige tot vrij krachtige wind

zal waaien.

Z het zachter wordt.

VERSIE LE

RAARSKAMER

Les 3 en 4 Het klimaat bepaalt het leven van de mens

focusthema 35e leerjaar

Werkkatern 3 Hoog boven ons hoofd 5

focusthema 3 | hoog boven ons hoofd

1 Klimatogram opdracht 1In je bronnenboek vind je een klimatogram van antwerpen. Zoek de volgende gegevens op.

de warmste maand: ____________________________________ gemiddelde temperatuur: _______________ °c

de koudste maand: _____________________________________

de natste maand: _______________________________________ gemiddelde hoeveelheid neerslag: _______________ mm

de droogste maand: ____________________________________

2 Klimatogram opdracht 2noteer bij deze twee klimatogrammen telkens de warmste en de koudste maand. noteer ook de temperatuur.

warmste: _______________________________ ( __________ °c) warmste: _______________________________ ( __________ °c)

koudste: ________________________________ ( __________ °c) koudste: ________________________________ ( __________ °c)

3 weerkaart begrijpenhier zie je het weerbericht van een dag in juni. verklaar waarom het aan zee koeler is dan in de Kempen of de ardennen.

__________________________________________

__________________________________________

__________________________________________

__________________________________________

__________________________________________

__________________________________________

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

50

45

40

35

30

25

20

15

10

5

0

50

45

40

35

30

25

20

15

10

5

0

KoKsijde (BeLgië) VirtoN (BeLgië)

neer

slag

in m

m

neer

slag

in m

m

temperatuur in °C

temperatuur in °C

J f m a m J J a s o n d Jaar

n in mm 53 42 44 44 50 53 60 66 69 74 69 63 687

t in °c 2,9 3,4 5,2 8,3 11,3 14,3 16,1 16,3 14,3 10,6 6,4 3,6 9,4

J f m a m J J a s o n d Jaar

n in mm 80 65 63 59 67 72 79 78 73 76 78 83 873

t in °c 0,6 2,0 4,6 8,2 11,9 15,2 16,8 16,4 13,6 9,0 4,7 1,3 8,7

Brussel

Bergen Namen

Luik

Hasselt

Aarlen

Brugge

Gent

Antwerpen

15

18

17

19

21

2-3 Bft

__ gemiddelde temperatuur gemiddelde neerslag

juli

januari

juli en augustus

maart

9,6 (jaar)

64,67 (jaar)

augustus 16,3

januari 2,9

juli 16,8

januari 0,6

het water van de zee zorgt in de

zomer voor wat afkoeling.VERSIE

LERAARSKAMER

focusthema 35e leerjaar

6

focusthema 3 | hoog boven ons hoofd

4 Zelf een klimatogram samenstellenIn het bronnenboek vind je de weergegevens van ukkel. Zet de gegevens in het onderstaande klimatogram.

5 Klimaat in europaJe krijgt het klimatogram van drie europese steden. verbind het klimatogram met een lijn met de passende stip op het kaartje. voer daarna de opdrachten uit op de volgende pagina.

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

50

45

40

35

30

25

20

15

10

5

0

UKKeL (BeLgië)

neer

slag

in m

m

temperatuur in °C

gemiddelde neerslag— gemiddelde temperatuur

ZWARTE ZEE

EGEISCHE ZEE

IONISCHE ZEE

TYRREENSE ZEE

MIDDELLANDSE ZEE

NOORDZEE

KASPISCHE ZEE

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

-10

45

40

35

30

25

20

15

10

5

0

-5

reyKjaViK (ijsLaNd)

neer

slag

in m

m

temperatuur in °C

J f m a m J J a s o n d Jaar

n in mm 76 72 82 58 44 50 52 62 67 86 73 79 799

t in °c -0,5 0,4 0,5 2,9 6,3 9,0 10,6 10,3 7,4 4,4 1,1 -0,2 4,3

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

50

45

40

35

30

25

20

15

10

5

0

de BiLt (NederLaNd)

neer

slag

in m

m

temperatuur in °C

J f m a m J J a s o n d Jaar

n in mm 69 49 66 53 61 70 76 71 67 75 81 83 820

t in °c 2,2 2,5 5,0 8,0 12,3 15,2 16,8 16,7 14,0 10,5 5,9 3,2 9,4

120

100

80

60

40

20

0

60

50

40

30

20

10

0

rome (itaLië)

neer

slag

in m

m

temperatuur in °C

J f m a m J J a s o n d Jaar

n in mm 81 75 65 55 32 16 15 33 68 93 111 90 733

t in °c 8,3 9,1 10,6 13,2 17,0 20,6 23,4 23,6 20,9 17,0 12,7 9,5 15,5

J f m a m J J a s o n d

d

R

R

VERSIE LE

RAARSKAMER

focusthema 35e leerjaar

7

focusthema 3 | hoog boven ons hoofd

vergelijk de klimatogrammen op de vorige pagina met de klimatogrammen van steden in ons land in vorige opdrachten. Lijkt het goed op de situatie in ons land, zet dan een ✗. verschilt het duidelijk van de situatie in ons land, zet een — .

Reykjavik Utrecht Rome

temperatuur

neerslag

- Welk klimatogram lijkt het sterkst op die van onze steden? __________________________________________________

- In ______________________________________ is het gemiddeld veel warmer en valt er ___________________ neerslag.

- In ____________________________ is het gemiddeld veel kouder en valt er ongeveer ___________________ neerslag.

- Welk klimaat hebben deze steden? Rome: ____________________________________________________________________ ,

utrecht: _______________________________________ , Reykjavik: _____________________________________________________

- Welke stad zou je verkiezen voor zijn klimaat? Waarom? ______________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________

6 mensen, dieren en planten passen zich aanmensen, dieren en planten passen zich aan aan het klimaat. noteer enkele woorden die passen bij de prent. Kruis je favoriet aan.

kameel in de sahara (woestijnklimaat) eskimo’s in groenland (poolklimaat) strand in spanje (warmgematigd klimaat)

de was doen in mexico (tropisch vochtig klimaat)

landschap in Limburg (koelgematigd klimaat)

het klimatogram van de bilt (utrecht)

minder

evenveel

Rome

Reykjavik

warmgematigd

koelgematigdkoelgematigd

—

✗

✗

✗

—

—

zand, droog, warm

heel warm, droog

koud, sneeuw, ijs

zacht, aangenaam, groen

warm, zon, zeebv.

VERSIE LE

RAARSKAMER

Les 5 de zon en de aarde

focusthema 35e leerjaar

Werkkatern 3 Hoog boven ons hoofd 8

focusthema 3 | hoog boven ons hoofd

1 Om te beginnenWe leren over de aarde, de zon en de planeten. dit weet ik er al over …

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

2 Afstand tussen de zon en de aardede zon bevindt zich op een enorme afstand van de aarde. maak de volgende berekeningen.

Hoe lang zou je erover doen wanneer je met de fiets naar de zon zou gaan?

Ik fiets met een snelheid van ongeveer 15 kilometer per uur.

mijn planeet is de _______________________________________ .

de afstand tot de zon is ongeveer _______________________________________ kilometer.

In ongeveer hoeveel uur fiets ik naar de zon?

de afstand is _______________________________________ kilometer.

Ik fiets _______________________________________ kilometer op één uur.

dat is _______________________________________ uur tot aan de zon.

Hoeveel dagen doe ik er dan over?

een dag telt _______________________________________ uren.

Ik heb _______________________________________ dagen nodig tot aan de zon.

In een jaar zijn er _______________________________________ dagen.

Ik heb _______________________________________ jaren nodig om met de fiets de zon te bereiken.

(Zonder lekke band wel te verstaan!)

3 Zo snel als lichthoe lang doet een zonnestraal erover voor die de aarde bereikt? bereken.

de afstand van de aarde tot de zon is _______________________________________ kilometer.

de lichtsnelheid is _______________________________________ kilometer per seconde.

hoe lang is het licht dan onderweg?

❏ ongeveer 2 minuten ❏ ongeveer 8 minuten ❏ ongeveer 10 minuten

aarde

150 miljoen

150 miljoen

15

10 miljoen

24

365

150 miljoen

416 667

1142

300 000

✗

VERSIE LE

RAARSKAMER

focusthema 35e leerjaar

9

focusthema 3 | hoog boven ons hoofd

4 Proefje over dag en nachtmaak het donker in de klas. neem een wereldbol en een zaklamp. de zaklamp stelt de zon voor. beschijn de wereldbol. draai de aarde om haar as. vertel in een aantal zinnen wat je ziet. Wat betekent dat voor de mensen op aarde?

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

5 even opzoekenvul aan of markeer.

- belgië ligt in het ____________________________________________________ halfrond.

dat is boven / onder de evenaar.

- dit land ligt in het zuidelijke halfrond: _________________________________________________________________________ .

dat is boven / onder de evenaar.

- dit land ligt op de evenaar: _____________________________________________________________________________________ .

6 tijdzones of tijdgordelsaltijd handig om het uur te weten wanneer je op reis gaat. hoe laat is het in deze landen wanneer het in brussel 11 uur in de voormiddag is? vul aan.

In new York is het _____________ uur. In Lissabon is het _____________ uur. In Peking is het _____________ uur.

In Rome is het _____________ uur. In moskou is het _____________ uur. In Kinshasa is _____________ uur.

noordelijke

australië, bolivia, Zambia, angola …

ecuador, gabon, Republiek congo, Kenia …

bv. er is altijd maar één kant van de aardbol die licht krijgt. de andere kant zit in het

donker. als de aarde om haar as draait, komt er telkens een ander stuk van de

aardbol in het licht. op die plaatsen is het dan dag. op de plaatsen in het donker

is het nacht.

5

11

10

13

18

11

VERSIE LE

RAARSKAMER

Les 6 de zon, de aarde en de maan

focusthema 35e leerjaar

Werkkatern 3 Hoog boven ons hoofd 10

focusthema 3 | hoog boven ons hoofd

1 een schrikkeljaarom de vier jaar een schrikkeljaar? Klopt dat eigenlijk wel?

het eerste jaar duurt ___________________ dagen en ___________________ uren.

het tweede jaar duurt ___________________ dagen en ___________________ uren.

het derde jaar duurt ___________________ dagen en ___________________ uren.

het vierde jaar duurt ___________________ dagen en ___________________ uren.

1460 dagen en ___________________ uren of ___________________________________________

het volgende schrikkeljaar valt in het jaar ___________________ .

2 waar of niet waar?markeer.

1 In december is het noordelijke halfrond gekeerd naar de zon. waar niet waar

2 aan de noordpool wordt het in december nooit licht. waar niet waar

men spreekt van de poolnacht.

3 tijdens de maand december gaat de zon aan de zuidpool nooit onder. waar niet waar

men spreekt van de middernachtzon.

4 In de zomer is het noordelijke halfrond dicht naar de zon gekeerd. waar niet waar

We kennen lange nachten en korte dagen.

5 Wanneer wij lente hebben in het noordelijke halfrond, waar niet waar

is dat ook zo in het zuidelijke halfrond.

3 De reis rond de zon in schemanoteer het juiste antwoord voor ons land. Welk seizoen is het bij 1? en bij 2?

1 ____________________________________________

2 ____________________________________________

4 De drie lagen in de aardbolWat kun je vertellen over deze lagen van de aarde? gebruik enkel sleutelwoorden.

1 _______________________________________________________________________________

2 _______________________________________________________________________________

3 _______________________________________________________________________________

21

23

1

365 6

365 6

365 6

365 6

24 1 dag

(2012, 2016, 2020 …)

dunne aardkorst, hard en stevig, platen

mantel, dikke laag gesteente, heet, stroperig

binnenkern, massieve bal, ijzer, nikkelbuitenkern, gesmolten massa

zomer

winter

VERSIE LE

RAARSKAMER

focusthema 35e leerjaar

11

focusthema 3 | hoog boven ons hoofd

5 Over onze maanduid aan wat juist is.

a ❏ de maan draait rond de aarde. ❏ de aarde draait rond de maan.

b de maan komt aan zijn licht door … ❏ de sterren. ❏ de aarde. ❏ de zon.

c hoe lang duurt het voor de maan eenmaal rond de aarde draait? ❏ 24 uur ❏ 365 dagen ❏ 28 dagen

6 extra opdrachtendit is een voorstelling van een maansverduistering. Leg uit met je eigen woorden.

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

dit krijg je mee als huiswerk! Kijk vanavond eens met een verrekijker naar de maan. noteer of teken wat je ziet.

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

de maan komt in de schaduw van de aarde. er komt bijna geen zonlicht tot bij de

maan. Zo kan de maan geen licht weerkaatsen naar de aarde. de maan ziet er op de

aarde dan rood of bruin uit.

✗

✗

✗

VERSIE LE

RAARSKAMER

Les 7 en 8 de planeten rond de zon

focusthema 35e leerjaar

Werkkatern 3 Hoog boven ons hoofd 12

focusthema 3 | hoog boven ons hoofd

1 De planeten rond de zonvul de namen van de planeten aan.

2 Onthouden met een ezelsbruggetjede volgorde van de planeten onthoud ik door dit ezelsbruggetje.

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

3 mijn planetenwebschemavul aan.

mijn planeet

soort

naam komt van romeinse …

km

nummer

temperatuur

manenbijnaam

baan omnaar de zon

❏ gasplaneet❏ steenplaneet

_____________ dagen_____________ jaren

❏ ja: hoeveel?❏ nee

Dit vind ik ook interessant.

venus

aarde

mercurius mars

Jupiter neptunus

uranus

saturnus

VERSIE LE

RAARSKAMER

focusthema 35e leerjaar

13

focusthema 3 | hoog boven ons hoofd

4 m

ijn

pla

net

enro

oste

rsch

ema

vul h

iero

nder

de

bela

ngri

jkst

e ge

geve

ns v

an a

lle p

lane

ten

in.

Volg

orde

va

naf d

e zo

n1

23

45

67

8

Naa

m v

an d

e pl

anee

t

Dez

e na

am

kom

t van

de

Rom

eins

e …

Bijn

aam

van

de

pla

neet

De

baan

om

de

zon

duur

t …

De

plan

eet i

s ee

n …

❏ s

teen

plan

eet

❏ g

aspl

anee

t❏

ste

enpl

anee

t❏

gas

plan

eet

❏ s

teen

plan

eet

❏ g

aspl

anee

t❏

ste

enpl

anee

t❏

gas

plan

eet

❏ s

teen

plan

eet

❏ g

aspl

anee

t❏

ste

enpl

anee

t❏

gas

plan

eet

❏ s

teen

plan

eet

❏ g

aspl

anee

t❏

ste

enpl

anee

t❏

gas

plan

eet

De

plan

eet

heef

t man

en.

❏ j

a: _

____

____

__

❏ n

ee❏

ja:

___

____

____

❏ n

ee❏

ja:

___

____

____

❏ n

ee❏

ja:

___

____

____

❏ n

ee❏

ja:

___

____

____

❏ n

ee❏

ja:

___

____

____

❏ n

ee❏

ja:

___

____

____

❏ n

ee❏

ja:

___

____

____

❏ n

ee

Gem

idde

lde

afst

and

tot

de z

on

Gem

idde

lde

tem

pera

tuur

Ext

ra:

Dit

wee

t ik

nog

…

Volg

orde

va

naf d

e zo

n1

23

45

67

8

Naa

m v

an

de p

lane

etm

ercu

rius

venu

saa

rde

mar

sJu

pite

rsa

turn

usu

ranu

sn

eptu

nus

Dez

e na

am

kom

t van

de

Rom

eins

e …

snel

le b

ode

godi

n va

n de

lie

fde

afge

leid

van

een

oud

germ

aans

woo

rd

Rom

eins

e oo

rlog

sgod

oppe

rgod

god

van

de

land

bouw

god

van

het

hem

elge

wel

fgo

d va

n de

zee

Bijn

aam

van

de

pla

neet

de s

nelle

pl

anee

t

de

vers

chri

kkel

ijke

plan

eet

de b

lauw

e pl

anee

tde

rod

e pl

anee

tde

re

uzen

plan

eet

de r

ingp

lane

etde

gek

ante

lde

plan

eet

de w

indp

lane

et

De

baan

om

de

zon

duur

t …88

dag

en22

5 da

gen

365

dage

n68

7 da

gen

11,8

6 ja

ren

29,4

6 ja

ren

84 ja

ren

164,

8 ja

ren

De

plan

eet

is e

en …

❏ s

teen

plan

eet

❏ g

aspl

anee

t❏

ste

enpl

anee

t❏

gas

plan

eet

❏ s

teen

plan

eet

❏ g

aspl

anee

t❏

ste

enpl

anee

t❏

gas

plan

eet

❏ s

teen

plan

eet

❏ g

aspl

anee

t❏

ste

enpl

anee

t❏

gas

plan

eet

❏ s

teen

plan

eet

❏ g

aspl

anee

t❏

ste

enpl

anee

t❏

gas

plan

eet

De

plan

eet

heef

t man

en.

❏ j

a: _

____

____

__

❏ n

ee❏

ja:

___

____

____

❏ n

ee❏

ja:

1❏

nee

❏ j

a: 2

❏ n

ee❏

ja:

16

❏ n

ee❏

ja:

18

❏ n

ee❏

ja:

17

❏ n

ee❏

ja:

8❏

nee

Gem

idde

lde

afst

and

tot

de z

on

58 m

iljoe

n

km10

8 m

iljoe

n

km15

0 m

iljoe

n

km22

8 m

iljoe

n

km77

9 m

iljoe

n

km1,

43 m

iljar

d km

2,86

milj

ard

km4,

49 m

iljar

d km

Gem

idde

lde

tem

pera

tuur

dag

430

°c

nach

t -18

0 °c

gem

idde

ld 1

25 °

c

500

°c14

°c

-63

°c-1

53 °

c-1

85 °

c-2

14 °

c-2

25 °

c

Ext

ra:

Dit

wee

t ik

no

g …

✗ ✗

✗ ✗

✗ ✗

✗ ✗✗

✗✗

✗

✗✗

✗✗

VERSIE LE

RAARSKAMER

focusthema 35e leerjaar

14

focusthema 3 | hoog boven ons hoofd

5 een kleine planetenquizLos op.

hoeveel planeten zijn er? ___________________

Welke vorm heeft de baan die de planeten afleggen rond de zon? ❏ eivorm ❏ cirkel ❏ ellips

de grootste planeet is ______________________________________ . de kleinste is _______________________________________ .

het dichtst bij de zon staat ______________________________________ . het verst van de zon verwijderd is

______________________________________ .

6 mijn lievelingsplaneetdeze planeet vind ik de tofste …

teken je planeet hier. Waarom vind je die planeet zo leuk? schrijf enkele zinnen.

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

7 extra: waar of niet waar?• Ik woon liever op mercurius. Ik ben er vaker jarig dan op aarde, waar niet waar

want een jaar is er korter.

• venus staat dichter bij de zon. de gemiddelde temperatuur is er lager waar niet waar

dan op aarde.

• Jupiter is de reus van ons zonnestelsel. waar niet waar

• uranus is bekend van de ringen rond de planeet. waar niet waar

• saturnus vormt een baan rond de zon binnen de asteroïdenring. waar niet waar

• Pluto werd tot de planeten gerekend. omdat het hemellichaam niet waar niet waar

dezelfde baan rond de zon volgt zoals de andere planeten, wordt Pluto niet meer tot de planeten gerekend.

8

mercuriusJupiter

mercurius

neptunus

✗

VERSIE LE

RAARSKAMER

Herhaling

focusthema 35e leerjaar

Werkkatern 3 Hoog boven ons hoofd 15

focusthema 3 | hoog boven ons hoofd

1 vul aan met het juiste begrip. Zoek het op in je bronnenboek of werkkatern.

1 wat je meet met de thermometer

2 de meest voorkomende wind in ons land komt uit het …

3 het toestel dat de luchtdruk meet

4 Wanneer we weggedraaid zijn van de zon, is het bij ons …

5 Windsterkte druk je uit met de schaal van …

6 de buitenste laag van de aarde

7 In dit seizoen zijn we het verst weg gekanteld van de zon.

8 astronauten beschrijven de aarde als de … planeet.

9 alles wat uit de lucht komt vallen

10 de planeet die het dichtst bij de zon staat

10

1

2

3

4

5

6

7

8

9

2 verbind de oorzaak met het passende gevolg. trek een lijn van stip naar stip.

oorzaak gevolg

de aarde krijgt licht van de zon. de aarde draait in een dag rond de eigen as. • •

In de zomer krijgen we meer en langer warmte van de zon dan in de winter.

een kuststad ligt dicht bij de zee. • • We kennen op aarde dag en nacht.

de aardbol hangt een beetje gekanteld ten opzichte van de zon. • •

Wij tellen de tijd in jaren. In ieder jaar komen de vier seizoenen telkens terug.

de aardbol maakt een reis van 365 en een kwart dagen rond de zon. • •

In een kuststad is het 's zomers iets frisser en ’s winters iets warmer.

t e m P e R a t u u R

Z u I d W e s t e n

b a R o m e t e R

n a c h t

b e a u f o R t

a a R d K o R s t

W I n t e R

b L a u W e

n e e R s L a g

VERSIE LE

RAARSKAMER

studiewijzer

focusthema 35e leerjaar

Werkkatern 3 Hoog boven ons hoofd 16

Lees, markeer en kruis aan. OKDit ken ik.

Dit begrijp ik.

1 Ik ken deze begrippen en kan ze verklaren. luchtdruk, neerslag, bewolking, windsterkte, windrichting, temperatuur, beaufort, klimaat,

klimatogram, melkwegstelsel, zonnestelsel, as van de aarde, noordelijk en zuidelijk halfrond, tijdgordel of tijdzone, aardkorst, aardmantel, aardkern

tip: Zoek waar de woorden staan in het bronnenboek en ga na of je ze begrijpt. Leg ze uit aan je ma, pa …

❏

2 Ik begrijp de rubrieken van het weerbericht. Ik weet welke informatie ik daarin krijg. temperatuur, luchtdruk, windrichting, windsterkte, neerslag, bewolking tip: Lees dat opnieuw op pagina 23 en 24 in het bronnenboek. Zorg dat je dat begrijpt en kunt

verklaren met je eigen woorden.

❏

3 Ik ken de kringloop van het water en kan die in mijn eigen woorden beschrijven. tip: bekijk dat nog eens op pagina 3 in het werkkatern. Zorg dat je de stappen kent.

❏

4 Ik kan zeggen welk weertoestel wat meet. tip: bekijk dat opnieuw op pagina 24 in het bronnenboek en op pagina 4 in het werkkatern.

Je moet niet de namen kennen van de toestellen, wel weten wat ze doen.

❏

5 Ik kan enkele kenmerken en voordelen geven van ons gematigd klimaat. tip: Lees dat opnieuw op pagina 25 en 26 in het bronnenboek. Zorg dat je een kenmerk en een

voordeel kent.

❏

6 Ik ken de plaats van de aarde, de zon en de maan in het helaal en weet hoe ze zich tegenover elkaar bewegen: - de maan draait rond de aarde;

- de aarde en de maan draaien rond de zon. Ik weet dat de aarde een planeet is en samen met zeven andere planeten rond de zon draait. tip: herneem dat op pagina 28, 29 en 30 in het bronnenboek. teken het eens uit op een blad papier.

❏

7 Ik kan de zes rubrieken van een weerbericht in de krant voor mijn eigen streek begrijpen en verklaren.

tip: oefen met voorbeelden uit de krant of op internet. geef je uitleg aan je ma, je pa … Je mag het bronnenboek en werkkatern gebruiken.

❏

8 Ik kan de gegevens op een klimatogram aflezen. tip: oefen met de klimatogrammen op de site www.kmi.be.

❏

9 Ik kan een voorbeeld geven van hoe de mens zich aanpast aan het klimaat. tip: bekijk pagina 27 in het bronnenboek en pagina 7 in het werkkatern en bedenk een goed

voorbeeld. Leg het uit aan je ma, je pa …

❏

10 Ik kan uitspraken over de oorzaken van - dag en nacht - de tijdzones - de seizoenen - jaar en schrikkeljaar

beoordelen als juist of fout. tip: Zoek alles op in het bronnenboek en werkkatern en zorg dat je de uitleg begrijpt. Je mag het

bronnenboek en werkkatern gebruiken.

❏

11 Ik kan de gegevens van de planeten correct opzoeken en gebruiken. tip: Probeer dat uit met les 8 in het bronnenboek en werkkatern.

❏

Wat ik moet kennen, moet ik eerst begrijpen en dan enkele keren opzeggen, opschrijven, tekenen … tot ik het uit het hoofd ken. dat wil zeggen: ik kan het opschrijven, zeggen of uitleggen zonder hulp. dat is zo voor 1 tot 6.Wat ik moet kunnen, moet ik vooral begrijpen. dat wil zeggen: stel dat juf of meester iets vraagt dat daarop lijkt, dan kan ik dat oplossen. dat is zo voor 7 tot 11.Ik noteer wat ik nog niet begrijp en vraag het straks in de klas.

Herdruk 2012/63ISBN 978 90 4860 686 3 - K.B. D/2010/0147/205 - Bestelnummer 60 1010 403 - NUR 193Verantwoordelijke uitgever die Keure, Kleine Pathoekeweg 3, 8000 Brugge - H.R. Brugge 12.225© Copyright die Keure, Brugge 9 7 8 9 0 4 8 6 0 6 8 6 3

VERSIE LE

RAARSKAMER