Identiteit van het Sociaal Cultureel Werk

Wim Erkelbout

Waar komt dit vandaan?

Het decreet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk (4 april 2003) schrijft voor dat

• verenigingen• bewegingen• volkshogescholen• gespecialiseerde vormingsinstellingen een sociaal-culturele methodiek moeten hanteren. Uit het beleidsplan van de organisaties, hun werking en

activiteiten moet blijken dat ze die methodiek ook toepassen.

bron: www.fov.be

een draak van een definitieDe sociaal-culturele methodiek is een wijze van denken en handelen, die gesteund is op reflectie,

ervaringsdeskundigheid en wetenschappelijke inzichten.De methodiek wordt door sociaal-culturele verenigingen, instellingen en bewegingen en hun

vrijwillige en professionele medewerkers gebruikt om individuen en groepen aan te spreken en te activeren in één of meerdere bestaansdimensies en in hun diverse leefsituaties. Deze bestaansdimensies kenmerken de mens als zin- en waardezoeker, als kennisverwerker, als vaardige actor of creatieve explorator, als cultuurschepper en sociaal wezen

Als doelstellingen staan het ontwikkelen van een eigen identiteit, het bevorderen van sociale integratie en maatschappelijke participatie en de opbouw van een democratische, duurzame en inclusieve samenleving voorop.

Daartoe worden op bewuste en doordachte wijze open kansen geschapen, die uitnodigen tot ontmoeting en informeel leren.

Er worden processen van kritische bewustwording, reflexieve verantwoording en persoonlijke bekwaming gestimuleerd.

Er wordt aangezet tot de ontwikkeling van sociale, culturele en communicatieve competenties en de vorming van sociale netwerken en culturele symbolen

In het scheppen en benutten van deze kansen zijn de betrokken personen en groepen actieve deelnemers, met wie de medewerkers in dialoog treden over de concrete doelen en de aanpak.

Een definitie in mensentaal toegelicht in SPOREN ZOEKEN van SoCius

1e vraag

Breed of smal?

Schematisch

Sociaal-Cultureel Werk Emancipatie

Volksontwikkeling Volksverheffing

Cultuur groot en klein

Omstreden begrip

?

• Cultura (Latijn) = bebouwen en ontginnen van grond

• Oorsprong landbouwterm: ingrijpen van mens in natuurlijke toestand

• Cultuur gericht op GROEI en ONTWIKKELING

"alles wat de mens met hand en geest toevoegt aan de natuur"

Materieel: vb houtsnijwerk uit een boom

'bijna alles wat we zien'

Immatrieel:geheel van Waarden en normen, doeleinden (ideologie)acties en interacties, rollen, relaties, verhoudingen (gedragsniveau)

18e Eeuw: cultuur = beschaving• hoogstaande normen en waarden• kunsten• godsdienst• wetenschappen

Nog steeds actueel als benadering:Uiting van 'verheven levensstijl' (denk aan geestelijke en zedenlijke verfijning, intellectueel vermogen)

• SCW kiest voor brede benadering• De smalle benadering zit vervat in de brede

• Sector naast gezin, werk, school, ...• Cultuur = vrije-tijd = luxe• Los van de sociale realiteit = serieus

genomen?

• Cultuur als onderdeel van de werkelijkheid van alle sectoren, binnen een sociale realiteit

(vb bedrijfscultuur)• Gezamenlijke opvattingen, levensstijlen

(vb jeugdculturen)

Cultuur en sociale klassen- Relatie tussen waardering en status: ‘cultuur als

instrument van de heersende klasse’- Is er nog een specifieke cultuur van de

arbeidersklasse?

Smalle cultuuropvatting Brede cultuuropvatting

Arbeiders streven naar een burgerlijke levensstijl

‘Verburgerlijking van de arbeidersklasse’

Arbeiders, boeren, patroons hebben een

eigen stijl

‘Iedere klasse zijn levensstijl’

Bourdieu (Fr, Socioloog, 1979) deelt de bevolking in in 3 sociale klassen; +1 nieuwe

1. Burgerij (intellectuelen, industriëlen, vrije beroepen en leraars)

2. Kleinburgerij (bedienden, kleinhandelaar, maatschappelijke werkers, middenkaders, …)

3. Arbeidersklasse

4. Gastarbeiders of Migranten

Cultuur en sociale klassen

KIJ

KT

OP

ZE

T Z

ICH

AF

• Rol van de arbeidersbeweging in 20e E– Sociaal-culturele ontvoogding– Culturele ontwikkeling– Pogingen om deze steriele opdelingen te

doorbreken

• Toch overheerst nog steeds ‘de sociale positie’ = invloed op volgende generatie

• Rol van de SC-werker (kleinburgerij, praatcultuur) met arbeidersklasse (doecultuur)

Cultuur en sociale klassen

• SCW heeft zich geleidelijk ‘geëmancipeerd’ uit het welzijnswerk (=overwegend hulpverlening)

• Veel verschillende termen

Van ‘volksopvoeding’ naar ‘SCW’

EERDER OUD•Volksverheffing•Volksontwikkeling•Volksopvoeding•Opbouwwerk

ACTUEELEducatief werk

Hoger onderwijs UniversiteitSociaal Cultureel Werk Sociale (ped)agogiekVormingswerk SC agogiekSC Vormingswerk Vrijetijds agogiek

- Naar een werkbare definitie door Ten Have (1959)

- Cultureel: - Het geestelijke en zedelijk leven- De wetenschap- De kunsten- De mens- en wereldbeschouwing

De BREDE opvatting

Van ‘volksopvoeding’ naar ‘SCW’

SMALLE OPVATTING

BREDE OPVATTING

- Naar een werkbare definitie door Ten Have (1959)

- Sociaal (4 mogelijke opvattingen): - De hele menselijke samenleving- Omgang van mensen onder elkaar

- Iets ten behoeve van minder draag-

krachtige groepen of individuen- Gericht op opheffen v e maatsch nood

Van ‘volksopvoeding’ naar ‘SCW’

Sociaal-Cultureel Werk Emancipatie

Volksontwikkeling Volksverheffing

Specifieke (doel)groepen meer hoogstaande culturele waarden bijbrengen

Ontwikkeling van de hele bevolking mbt kunsten en wetenschappen

Ontvoogden / loskomen van / bewuste bevrijding van innerlijke en uiterlijke afhankelijkheden

Omvat andere vakken + cultuur (ideologisch, gedrag, materieel) staat ter beschikking van iedereen. Cultuur: van ‘overdracht’ naar ‘opdracht’