Leesclub 2015 - Albert Camus, Le mythe de Sisyphe (Essay sur l’absurde) (Een essay is een beschouwende prozatekst of een artikel voor krant of tijdschrift, waarin de schrijver zijn persoonlijke visie geeft op

hedendaagse verschijnselen, problemen of ontwikkelingen)

https://nl.wikipedia.org/wiki/Albert_Camus

https://nl.wikipedia.org/wiki/Absurdisme

Een omstandige behandeling van het volledig essay door prof. Gregory B. Sadler (Engels) https://www.youtube.com/watch?v=_js06RG0n3c&index=2&list=PLrjd8EOejdC95UwZj9pXsMJDfh2PoihOJ (Deel 1)

https://www.youtube.com/watch?v=QmtDirUpwAA&list=PLrjd8EOejdC95UwZj9pXsMJDfh2PoihOJ&index=1 (Deel 2)

https://www.youtube.com/watch?v=xsWU68r-VjI&index=3&list=PLrjd8EOejdC95UwZj9pXsMJDfh2PoihOJ (Deel 3)

Le Myhte de Sisyphe (MS) is een essay, gepubliceerd in 1942 en kadert de absurde tijdsgeest

teweeggebracht door WOI en WOII.

Het einde van de grote verhalen.

Dürckheim: sociologische studie over zelfdoding.

Camus zegt van zichzelf dat hij schrijver is en geen filosoof. (Montaigne). Dit geeft hem enige literaire

vrijheid bij de behandeling van zijn onderwerp. Schrijfstijl is ook zeer literair.

Camus wil niet gerekend worden tot de existentialisten. (de Sprong)

MS stelt de vraag naar de zelfdoding, in de mate dat de mens zich bewust wordt van de absurditeit

van deze wereld, van het feit dat het bestaan ontdaan is van enige zin. Absurditeit is een neutraal

begrip, dus zonder negatieve connotatie. Camus oordeelt niet, hij stelt vast (zie ook Filosofische

zelfmoord - … dit houdt echter geen oordeel in…)

Volgens Camus zou de zelfdoding een einde maken aan de clash tussen de mens en de wereld, echter

zonder deze op te lossen.

Het is echter in deze on-zin dat precies de zin van dit bestaan ligt.

De mens moet zijn lot op waardige wijze ondergaan. Hij kan geluk vinden door het absurde in volle

bewustzijn te beleven. We moeten leven zonder ons ergens op te beroepen.

Inhoud – De met * gemerkte teksten worden integraal behandeld

Een absurde gedachtegang (Un raisonnement absurde)

Het absurde en de zelfmoord * (L’absurde et le suicide)

De absurde muren (Les murs absurdes)

De filosofische zelfmoord (Le suicide philosophique)

De absurde vrijheid* (La liberté absurde)

De absurde mens (L’homme absurde)

Het Don Juanisme (Le Don Juanisme)

Het toneel (La comédie)

De verovering (La conquête)

Het absurde kunstwerk (La création absurde)

Filosofie en roman (Philosophie et roman)

Kirilov (Kirilov)

De vluchtige schepping (Le création sans lendemain)

De mythe van Sisyphus* (Le mythe de Sisyphe)

Aanhangsel (Appendice)

De hoop en het absurde bij Kafka (L’espoir et l’absurde dans l’oeuvre de Kafka)

Korte samenvatting van het essay

Een absurde gedachtegang (Un raisonnement absurde)

Het absurde en de zelfmoord * (L’absurde et le suicide)

0. Het gevoel van het absurde

Uitgangspunt

1. Is het leven de moeite waard geleefd te worden

De filosoof moet zelf het voorbeeld geven

Dit is duidelijk voor het gevoel, moet duidelijk gemaakt worden aan de geest

2. De vraag is dringend vanwege haar consequenties

2 denkmethodes over essentiële problemen: evidentie/ lyriek

Dus geen dialectiek: wel gezond verstand en medegevoel

3. Wanneer men begint te denken begint men zichzelf te ondermijnen, de worm zit in het

hart van de mens.

4. Oorzaken van zelfmoord

5. Men erkent dat men door het leven overwonnen is of dat men het niet begrijpt.

6. De scheiding tussen de mens en zijn leven, de toneelspeler en het decor is eigenlijk het

gevoel van absurditeit

7. In hoeverre is zelfmoord een oplossing van het absurde

8. Mogelijke houdingen Ja/Neen + geen conclusie trekken

9. Het lichaam schrikt terug voor de vernietiging

De ontwijking (men kijkt weg)

De hoop

10. Eist de absurditeit van het leven dat men het door middel van de hoop of zelfmoord

ontvlucht?

Er is een nietsontziend, dat wil zeggen, logisch denken nodig.

Bestaat er een logica tot aan de dood? (de grenzen van de logica)

De absurde gedachtegang

11. Het denken bereikt zijn uiterste grenzen.

Oplossingen: a. fysieke zelfmoord, b. zelfmoord van het denken, c. “Een ware

krachtinspanning is het daarentegen, zich er zo lang mogelijk op te houden en de barokke

vegetatie van deze verre streken van dichtbij te onderzoeken.” – durven doordenken.

De absurde muren (Gevoel/Rede) (Les murs absurdes)

12. Het absurde is een geesteshouding

13. Het gevoel van absurditeit overkomt iedereen.

Analytische methode. (voorbeelden). Werkelijke kennis is onmogelijk. We kunnen slechts

de verschijningsvormen optellen en het klimaat voelbaar maken.

14. We kunnen het gevoel van het absurde op het spoor komen … in de werelden van het

intellect, van de levenskunst of van de kunst zonder meer.

15. … waarin de keten van de dagelijkse gedragingen verbroken is en het hart vergeeft de

schakel zoekt die haar weer verbindt, dan is het als het ware het eerste teken van de

absurditeit.

16. Dan stort het decor in …. Maar op zekere dag rijst het “waarom” op, en met deze moeheid,

waarin zich verbazing mengt, neemt alles een aanvang.

17. De mens is ondergeschikt aan de tijd, en met de afschuw die hem bevangt, herkent hij

daarin zijn grootste vijand… Deze opstand van het lichaam is het absurde.

18. De geslotenheid en die vreemdheid van de wereld vormen het absurde.

19. Ook de vreemdeling die ons op bepaald moment in de spiegel tegemoetkomt … is alweer

het absurde.

20. De elementaire en definitieve kant van het avontuur (de dood) vormt de inhoud van het

gevoel van het absurde.

21. Moet men vrijwillig sterven of ondanks alles hopen?

We moeten echter eerst dezelfde balans maken op het gebied van het verstand.

22. Er is niet iets als “waarheid” – Aristoteles (paradox)

23. De mens heeft heimwee naar “éénheid”, verlangen naar het absolute. Dit brengt het

menselijk drama aan het licht.

24. … de praktische instemming en de geveinsde onwetendheid die maakt dat we met

denkbeelden leven die, als we ze werkelijk zouden ervaren, ons hele leven omver moesten

werpen

25. De kloof tussen de zekerheid die ik heb van mijn bestaan en de inhoud die ik deze

zekerheid tracht te geven, is nooit te overbruggen. Ik zal mijzelf altijd vreemd blijven.

26. Vreemd aan mijzelf en aan deze wereld, toegerust met geen ander hulpmiddel dan een

denken dat zichzelf ontkent zodra het iets beweert; wat is dat voor een situatie waarin ik

slechts vrede kan hebben door het weten en het leven af te wijzen, waarin de

veroveringslust tegen muren stoot die deze stormloop trotseren?

27. Ook het verstand zegt op zijn manier dat deze wereld absurd is.

Absurd is de confrontatie van het irrationele en het hevige verlangen naar klaarheid, dat in

het diepste innerlijk van de mens op antwoord wacht. Het absurde hangt evenzeer van de

mens af als van de wereld. Kan het denken in deze woestijnen gedijen? (zie § 11)

28. De absurditeit is erkend.

29. De erkende absurditeit wordt een hartstocht

30. Enkele voorbeelden: Nietzsche, Kierkegaard, Jaspers, Heidegger, Sjestov, Scheler

31. Heidegger

32. Jaspers

33. Sjestov

34. Kierkegaard

35. Husserl en de fenomenologen

36. Deze filosofen verkondigen om het hardst dat niets duidelijk is en dat alles een chaos is,

dat de mens niets duidelijk kan zien of precies kan kennen, behalve de muren die hem

omringen.

37. Het irrationele, het menselijke verlangen en het absurde, dat uit hun ontmoeting

tevoorschijn komt, dat zijn de drie personages van het drama dat noodzakelijkerwijs moet

eindigen met heel de logica waartoe een bestaan in staat is.

De filosofische zelfmoord (De Sprong) (Le suicide philosophique)

38. Leven onder deze drukkende hemel dwingt tot vlucht of tot blijven. Hoe vluchten?

Waarom blijven.

39. Directe analyse van het absurde: de betekenis ervan/ de gevolgen die eruit voortvloeien.

40. Het absurde ligt niet IN de mens en niet IN de wereld. Het ontstaat door confrontatie van

de mens met de wereld.

41. Het absurde is de enige band tussen de mens en de wereld.

42. De ervaring is ondeelbaar. Vernietigt met één van haar schakels, dan vernietigt men haar

helemaal. Zonder de menselijke geest kan niets absurds bestaan. Zo eindigt het absurde

zoals alle dingen met de dood. … Het is een confrontatie en een strijd zonder

onderbreking.

43. Er is geen HOOP (religieus). Het absurde heeft slechts zin voor zover men er NIET mee

instemt.

Als ik deze absurde logica tot het einde toe doordenk, moet ik erkennen dat deze strijd

een totale afwezigheid van hoop veronderstelt (wat niets met wanhoop te maken heeft),

een voortdurende afwijzing (niet te verwarren met een verloochening) en een bewuste

onvoldaanheid (die men niet met jeugdige onrust gelijk kan stellen)

44. Wie (filosofen) heeft welke gevolgen getrokken?

45. Geforceerde hoop (religieus – inde brede zin)

46. Zo wordt het absurde god (in de ruimste zin van het woord), en dat onvermogen te

begrijpen wordt het zijn, dat alles verlicht. Door niets wordt deze redenering logisch. Ik kan

haar een sprong (le saut) noemen.

47. – 65. Bespreking Sjestov, Kierkegaard, Jaspers, Fenomenologen,

Allen plegen zij Filosofische zelfmoord. (ze durven niet doordenken). Allen maken zij de

sprong. Het gevaar ligt integendeel in het vernuftige moment dat aan de sprong

voorafgaat. Zich op deze duizelingwekkend scherpe rand te kunnen handhaven dat is het

eergevoel, de rest is uitvlucht.

De absurde vrijheid* (ethica) (La liberté absurde)

66. Wat hebben we geleerd? Ik weet niet als deze wereld zin heeft, maar ik weet dat ik ze niet

kan kennen. Ik ken mijn verlangen naar het absolute en naar eenheid en de

onmogelijkheid om deze wereld tot een rationeel en verstandelijk beginsel te kunnen

herleiden. Wat hebben we nog geleerd? ->67

67. Waar berust de breuk tussen de wereld en mijn geest? Op het bewustzijn.

Niets is opgelost, maar alles is van gedaante veranderd.

De mens vindt zijn plaats terug in een zin-loze wereld.

68. Hij wil weten als het mogelijk is te leven zonder zich ergens op te kunnen beroepen. …

(vivre sans appel)

69. Het begrip zelfmoord. Het leven wordt beter geleefd naarmate het geen zin heeft. Leven

wil zeggen het absurde laten leven. Het enige filosofische uitgangspunt dat steek houdt is

dus de opstand (la revolte) Het is de voortdurende aanwezigheid van de mens bij

zichzelf.

70. De zelfmoord lost op zijn manier het absurde op.

71. De revolte geeft het leven zijn waarde. De (absurde) werkelijkheid verarmen betekent

tegelijk zichzelf verarmen.

72. Het is zaak onverzoend (mourir irréconcilié) te sterven en niet uit vrije wil. (= eerste

consequentie)

73. Weten of de mens vrij is interesseert mij niet. Ik kan alleen mij eigen vrijheid bewijzen

(Sartre)

74. De enige vrijheid die ik ken is deze van de geest en de daad. Het verlies van de hoop en

de toekomst betekent een vermeerdering van het beschikbaar zijn van de mens.

75. De mens handelt alsof hij vrij was. Deze vrijheid bestaat niet. Na de dood is alles

afgelopen. Ik heb niet meer de vrijheid te blijven bestaan. Ik ben slaaf van de dood zonder

hoop op revolte en in de onmogelijkheid op verachting terug te vallen.

76. De mens is gebonden aan zijn illusie van vrijheid en wordt slaaf van deze illusie.

De absurde mens begrijpt dat hij niet werkelijk vrij was.

77. Het absurde geeft opheldering: er is geen “morgen”. Dat is voortaan de grond van mijn

diepe vrijheid.

78. Deze nieuwe onafhankelijkheid … vervangt de illusies van vrijheid die allemaal bij de dood

ophielden. (=tweed consequentie – zie 72)

79. Wat betekent het te leven in een dergelijke wereld?

80. Het enige wat mij interesseert is te weten of men zonder hogere instantie kan leven.

80b De ethica van de “kwantiteit” en “verscheidenheid” (Vivre le plus) - slecht vertaald

als “Zo lang mogelijk leven”. Wat kan deze houding betekenen voor de mens die ervoor

gekozen heeft?

81. Zo dikwijls mogelijk tegenover de wereld staan.

82. Het leven, de opstand en de vrijheid zo sterk mogelijk ondervinden, dat is: zo intensief

mogelijk leven. (zie 80). Het enig obstakel is de voortijdige dood. (la mort prématurée)

83. Het huidig moment en de opeenvolging van deze momenten tegenover een steeds

bewust ziel, dat is het ideaal van de absurde mens.

84. Drie consequenties uit het absurde (a) mijn opstand (b) mijn vrijheid (c) mijn hartstocht.

Louter door het spel van het bewustzijn verander ik dat, wat een uitnodiging tot de dood

was in een leefregel – en ik wijs de zelfmoord af. (je refuse le suicide).

85. –

86. Nu moeten we leven in de praktijk. (zie volgend hoofdstuk – enkele voorbeelden)

De absurde mens (L’homme absurde)

Het Don Juanisme (Le Don Juanisme)

Het toneel (La comédie)

De verovering (La conquête)

87. Wie is de absurde mens ? Hij die niets voor de eeuwigheid doet, zonder het bestaan ervan

te ontkennen. Drie voorbeelden: Don Juan, de acteur, de veroveraar.

88. Er is maar één moreel systeem mogelijk, opgelegd door God. Maar de absurde mens leeft

buiten/zonder God.

89. – niet genummerd

90. Alles is toegelaten betekent niet dat er niets verboden is. (Dostojevski)

91. Ja, de mens is zijn eigen doel. En hij is zijn enig doel.

92. Elke ervaring is gelijkwaardig als hij maar bewust ervaren wordt.

93. In een absurde wereld wordt de waarde van een begrip of een leven gemeten door zijn

onvruchtbaarheid.

94. – 128. Uitwerking van drie voorbeelden

Het absurde kunstwerk (La création absurde)

Filosofie en roman (Philosophie et roman)

Kirilov (Kirilov)

De vluchtige schepping (Le création sans lendemain)

129 – 171 Een vierde personage : de artiest

De mythe van Sisyphus* (Le mythe de Sisyphe)

172 – 181 Zijn verachting voor de goden, zijn haat tegen de dood en zijn liefde voor het leven, zijn

hem deze onbeschrijflijke marteling waard geweest, waarbij zijn hele wezen zich inspant en

waarbij hij niet tot stand brengt.

Deze mythe is tragisch omdat de held ervan bewust is. Het maakt van het noodlot een

menselijke aangelegenheid die onder mensen geregeld moet worden. Daarin bestaat nu de

verzwegen vreugde van Sisyphus. Zijn noodlot hoort hem toe. Zijn rots is zijn zaak. Zijn geluk

is zijn helderheid van geest

We moeten ons Sisyphus als een gelukkig mens voorstellen. (Il faut imaginer Sisyphe

heureux)

Aanhangsel (Appendice)

De hoop en het absurde bij Kafka (L’espoir et l’absurde dans l’oeuvre de Kafka)

182 – 206. Een interpretatie van Kafka’s werk

Enkele begrippen en definities:

Absurd:

Sprong:

Melancholie:

Filosofische zelfmoord:

Revolte: