Affic

hebe

eld: w

ww.al

lyour

s.be –

Vorm

: www

.mag

elaan

.be

LEERKRACHTEN ENLEERLINGEN GAANSAMEN VOOR LEZEN

2

BESTE LEER/SKRACHT,Van zondag 28 oktober tot zondag 4 november en van donderdag 8 tot zondag 11 november is het weer zover: dan kan je terecht op de Boekenbeurs in Antwerp Expo! Ook dit jaar verwelkomen we jou en je leerlingen op de Boekenbeurs. Het thema van deze editie is ‘Woord aan het woord’.

In deze bundel geven we ideeën om je beursbezoek voor te bereiden en stellen we een aantal activiteiten en opdrachten voor waar je leerlingen mee aan de slag kunnen tijdens én na het bezoek. Uiteraard ben je vrij om deze ideeën te verwerken op maat van je leerlingen.

Extra inspiratie om met boeken te werken in de klas vind je hier. https://www.jeugdboekenmaand.be/uploads/1484552249-IL_JBM17_WERKEN_MET_BOEKEN_IN%20DE%20KLAS.pdf

3

1. VÓÓR HET BEZOEK AAN DE BOEKENBEURS1.1. DEBAT/FILOSOFEREN OVER LEZEN… (WOORD AAN HET WOORD)BOEKEN & LEZEN. WAT KUNNEN ZE VOOR EEN MENS BETEKENEN? EVEN FILOSOFEREN!*WAT ALS...

Schrijf enkele ‘Wat als...’-uitspraken op flappen en hang ze op in de klas. De leerlingen mogen de uitspraken naar hartenlust aanvullen.

Wat als je niet zou kunnen lezen… Wat als er geen boeken meer zouden bestaan… Wat als boeken een eigen leven zouden leiden… Wat als letters zouden verdwijnen als je ze leest… Wat als er geen bibliotheken zouden bestaan…. Wat als alle boeken verfilmd zouden zijn… Wat als boeken zichzelf zouden voorlezen… Wat als er niets meer te lezen zou vallen op voedselproducten, verkeersborden… Wat als je ogen geen letters zouden herkennen… Wat als boeken geen illustraties zouden bevatten… Wat als strips geen tekeningen meer zouden mogen hebben… Wat als gedichten niet meer zouden mogen rijmen… Wat als er alleen maar boeken zouden bestaan? Geen computers, geen tablets…

Na een tiental minuten komt iedereen in de kring zitten. Neem er de flappen bij en laat de leerlingen hun ideeën verder duiden. Wat denken de anderen er over?

Wat komt er in je op als je aan lezen denkt? ((Ont)spannend, leuk, kalm, schools, saai, vrijheid…) Waarom lees je boeken? Of waarom niet? Wat moet er voor jou zeker aanwezig zijn in een goed boek? Wat stoort je in een boek? Waar haal je boeken? Wat is je favoriete leesplek? Wanneer lees je het liefst? Leen je je boeken uit aan vrienden? Lees je boeken altijd uit?

Eindig met de volgende stelling: BOEKEN GEVEN ONS LEVEN KLEUR. Wie gaat akkoord? Wie gaat niet akkoord? Waarom?

BOEKEN GEVEN ONS LEVEN KLEUR:

Kijk samen met de leerlingen naar het wonderlijke filmpje ‘The Fantastic Flying Books of Mr. Morris Lessmore’. Vraag hen om de kleuren in de film extra in de gaten te houden en laat hen achteraf verwoorden wat hen is opgevallen.

De film kan je downloaden via iTunes of bekijken via YouTube. Meer achtergrondinformatie vind je op morrislessmore.com of op http://en.wikipedia.org/wiki/The_Fantastic_Flying_Books_of_Mr._Morris_Lessmore

4

1.2 ONTMOETING AUTEURS/ILLUSTRATOREN VOORBEREIDENDeze tips zijn enkel nuttig als je met je klas de Boek ’n Toer maakt. Bij de vrije bezoeken is er geen ontmoeting met een auteur of illustrator voorzien.

Je krijgt vooraf te horen welke twee illustratoren en/of auteurs je zal ontmoeten op de Boekenbeurs. Zo’n persoonlijk gesprek met een auteur of een illustrator is altijd iets bijzonders. Als je dit samen met de leerlingen voorbereidt aan de hand van de auteursportretten die je gekregen hebt en aan de hand van deze opdrachten, wordt dit een extra boeiende ontmoeting, zowel voor jullie als voor de auteur in kwestie. Zo kennen jullie de auteur/illustrator die voor je neus zal zitten alvast een beetje. Laat de leerlingen nadenken welke vragen ze willen stellen, en bedenk er zelf ook enkele om achter de hand te hebben.

1.2.1. BEELDCOLLAGE

1. GROEPJES VERDELEN:Bekijk in de brief van Boek.be welke auteurs/illustratoren de leerlingen van jouw klas zullen ontmoeten. Verdeel de klas in teams en zorg er voor dat elk groepje kan werken rond een illustrator of auteur die zij zelf zullen ontmoeten.

2. DE OPDRACHT:Geef elk groepje een werkblad (bijlage 1) en overloop de opdracht klassikaal. Geef de leerlingen even de tijd om allerlei gegevens en beeldmateriaal te verzamelen over de persoon die ze moeten onderzoeken.

3. DE BEELDCOLLAGE MAKEN:Laat de groepjes in de klas werken aan hun beeldcollage. Zo kan je hier en daar bijsturen indien nodig.

4. ZIJN ER NOG VRAGEN:Hang de beeldcollages nu op in de klas als een echte tentoonstelling. De helft van de groepjes kan eerst kijken, de andere helft speelt gids. Daarna worden de rollen omgedraaid. Zijn de leerlingen benieuwd naar de echte ontmoeting? Welke vragen borrelen er in hun hoofden op?

1.2.2. BOEKEN LEZENLaat de leerlingen indien mogelijk een boek van de auteur of illustrator lezen. Als een volledig verhaal niet haalbaar is, probeer dan tenminste met fragmenten te werken zodat ze toch zicht krijgen op het werk van de auteur of illustrator.

Wil je er verwerkingsactiviteiten aan koppelen? Inspiratie vind je hier: https://www.jeugdboekenmaand.be/uploads/1484552249-IL_JBM17_WERKEN_MET_BOEKEN_IN%20DE%20KLAS.pdf

5

1.2.3. MEDIAWIJZE VERWERKINGJe kan de leerlingen vragen de plot van het gelezen boek te vertellen aan de hand van emoji’s, zoals hier bijv. het verhaal van Harry Potter:

Bron: https://www.dailymail.co.uk/femail/article-3871186/Can-guess-books-emoticons-Titles-classic-children-s-novels-turned-emoji-tales-quiz-s-bound-leave-baffled.html

In bijlage vind je een opdrachtenfiche voor een andere mediawijze verwerking die je aan de leerlingen kan geven. Daarin krijgen ze een overzicht van enkele tools die ze kunnen gebruiken bij het verwerken van een gelezen boek in de vorm van een vlog, video of tijdlijn. Alle apps en programma’s zijn onbeperkt gratis.

1.2.4. CADEAUTJEJe kan de resultaten van bovenstaande opdrachten uiteraard ook meenemen naar de Boekenbeurs en afgeven aan de auteur of illustrator tijdens je ontmoeting. Andere ideetjes:

• Laat je leerlingen een kort gedicht maken (bijvoorbeeld een eenvoudig elfje, schrapgedicht of knipselgedicht) over het boek dat ze lazen.

• Laat je leerlingen een interview uitschrijven met hun favoriete personage(s) uit het boek van de auteur of illustrator.

• Laat je leerlingen een brief schrijven aan hun favoriete personage.

6

1.3. LESMATERIAAL VOOR 2E EN 3E GRAAD SECUNDAIRTrek jij met je leerlingen uit de tweede of derde graad van het secundair naar de Boekenbeurs? De docenten geschiedenis en Nederlands van KU Leuven zorgen ervoor dat je dat bezoek leuk kunt inleiden in de les.

1.3.1. HOE NIEUW ZIJN ‘NIEUWE MEDIA’? CONTINUÏTEIT EN VERANDERING IN DE OPKOMST VAN DE BOEKDRUKKUNST IN DE 15DE EEUWNieuwe media zijn van alle tijden. Vandaag vernieuwen Facebook, Twitter en Youtube de manier waarop we informatie delen. Aan het begin van de twintigste eeuw zaten gezinnen aan de radio gekluisterd voor het eerste journaal. En in de vijftiende eeuw was een gedrukt boek absoluut hightech.

Op basis van recent wetenschappelijk onderzoek vergelijkt het lespakket van de docenten geschiedenis en de SLO (Specifieke Lerarenopleiding) de kinderjaren van het gedrukte boek met die van recente nieuwe media. Zo laat je leerlingen kritisch nadenken over media en scherp je hun historisch denken aan. De langetermijnblik van dit lespakket sluit ook perfect aan bij de 'continuïteit en verandering' die worden benadrukt in de eindtermen.

• Download het lespakket op www.arts.kuleuven.be/boekenbeurs/geschiedenis

1.3.2 FEIT EN FICTIEDit jaar laat de Boekenbeurs het woord aan het woord. Maar kun je woorden wel vertrouwen?

Dit lespakket van de literatuurwetenschappers en de SLO zoomt in op de grens tussen feit en fictie en op de betrouwbaarheid van verhalen, personages en vertellers. Het pakket bevat analyses van literaire fragmenten van verschillende niveaus, waarmee je voor je bezoek aan de Boekenbeurs in de les aan de slag kunt. Daarnaast vind je er ook opdrachten voor op de beurs zelf en een schrijfopdracht voor achteraf. Het pakket sluit goed aan bij de eindtermen literatuur voor de tweede en derde graad ASO. Je kunt het ook eenvoudig linken aan actuele onderwerpen als 'alternatieve feiten' en fake news.

• Download de uitgewerkte les op www.arts.kuleuven.be/boekenbeurs/literatuur

• Download de tekstfragmenten op www.arts.kuleuven.be/boekenbeurs/tekstfragmenten

• Download de analyse van de fragmenten op www.arts.kuleuven.be/boekenbeurs/literatuur-analyse

7

2. TIJDENS HET BEZOEK AAN DE BOEKENBEURSLaat je leerlingen een harde kaft of clipboard meenemen om op te schrijven om te vermijden dat ze hun papier op de boeken leggen (die raken daardoor beschadigd).

2.1. OPDRACHTEN• DE TOFSTE TITELBezoek samen een boekenstand en ga op zoek naar boeken met een toffe titel. Vraag de leerlingen de toffe titels neer te schrijven op een kladblaadje. Verzamel de blaadjes en gebruik ze voor één of meerdere opdrachten:

• Verzin de eerste zinnen van dit boek. Maak hiervoor een woordslinger. Begin met één woord en laat de zin woord per woord verder groeien.

• Laat de leerlingen een passende covertekening maken bij één van de titels.

• Wie kan 30 seconden over een titel praten zonder ‘euh’ te zeggen?

• …

• COVERDe cover moet de aandacht trekken. Laat de leerlingen rondkijken op een stand en het boek kiezen dat hen het meest aanspreekt op basis van de cover. Laat hen onderling vergelijken. Wat spreekt er precies aan: lettertype, kleur, afbeelding, titel van het boek…?

• INSPECTIEDe leerlingen krijgen exact vijf minuten de tijd om een stand te inspecteren. Welke mensen zijn er aanwezig? Welke titels worden duidelijk gepromoot? Zit er iemand te signeren? Is er muziek te beluisteren? Welke kleuren hebben de muren? Enzovoort. Noteer intussen zelf 5 vragen met telkens het juiste antwoord. Ga nu ergens zitten waar de stand niet meer zichtbaar is. Kunnen de leerlingen jouw vragen juist beantwoorden? Wat vonden de leerlingen van de stand? Waar zouden ze zelf aandacht aan besteden als ze ‘boekenstand-ontwerper’ waren? Hoe zou je kinderen of jongeren op een creatieve manier naar een stand kunnen lokken?

• DE BOEKENFLUISTERAARSKies vooraf een leuk fragment uit een boek of een gedicht. Verdeel de gekozen tekst over verschillende stroken en deel deze uit aan de leerlingen (ze werken alleen of per twee). Ze krijgen de opdracht om de woorden of de zin op hun strook te fluisteren in een passende sfeer. Laat hen even inoefenen en vorm daarna samen een kring waarbij één persoon in het midden gaat staan met de ogen dicht. Op jouw teken mogen de omstaanders beginnen fluisteren. Zonder vooraf af te spreken proberen ze niet te veel door elkaar te fluisteren. Kunnen jullie een bezoeker overtuigen om naar het gefluisterde fragment te komen luisteren?

• VOORLEESMOMENTJE (hiervoor breng je best je eigen boek mee! Dat boek laat je eerst registreren aan de infobalie, voor je de beurs binnengaat.)

Ga naar een stand waar je boeken vindt van je favoriete jeugdschrijver. Haal je lievelingsboek boven en lees er een kort en interessant fragment uit voor. Vertel de leerlingen wat jouw herinneringen zijn aan dit boek. Zijn de leerlingen zelf ook fan van een bepaalde schrijver? Kunnen ze iets vertellen over hun favoriete boek?

8

• GEKKE PERSONAGES ZOEKEN LEUK BOEKGeef elke leerling enkele post-it-blaadjes. Kunnen ze er een gek mannetje op tekenen? Let wel op! Bij het tekenen moet de punt van het potlood van begin tot einde op het papier blijven. Laat de leerlingen even experimenteren. Klaar? Hang de tekeningen op, bekijk ze samen en verzin namen voor de figuurtjes. Welke zijn de leukste? Bezoek dan een stand met veel strip- en/of prentenboeken en laat de leerlingen zoeken naar gekke personages. Met welke materialen zijn deze personages vormgegeven (potlood, collage, verf, foto’s…)? Welke stijl vinden de leerlingen het mooist, het meest verrassend of vernieuwend?

• LIVE VAN OP DE BOEKENBEURSJe zal wel merken dat er heel wat media aanwezig zijn op de Boekenbeurs: radiostations, kranten, televisie... Misschien kunnen de leerlingen zelf ook een kleine journalistieke bijdrage leveren? Deel de groep in twee: de verslaggevers en de bezoekers. De verslaggevers steken de koppen even bij elkaar. Ze bedenken zoveel mogelijk vragen voor een interview. De bezoekers krijgen een geheim profiel (bv. allemaal bejaarden, bekende Vlamingen, saaie professoren…). De twee groepen kruipen tijdens het interview zo goed mogelijk in de huid van hun personage. Daarna worden de rollen omgedraaid.

2.2. ONTMOETING MET AUTEURS EN ILLUSTRATOREN Deze tips zijn enkel nuttig als je met je klas de Boek ’n Toer maakt. Bij de vrije bezoeken is er geen ontmoeting met een auteur of illustrator voorzien.

LUISTERENTijdens de 15 minuten durende ontmoeting mag je zelf vooral luisteren. De auteur of illustrator heeft het gesprek, de demonstratie, het voorleesmoment… zelf voorbereid en zal hier de leiding nemen. Valt het bezoek toch wat stil? Laat de leerlingen dan de vragen stellen die ze hebben voorbereid.

TIMEMANAGEMENTHou de tijd goed in de gaten en zorg dat je met je groep tijdig op de afspraak bent. Dit vraagt soms wat planning, want de Boekenbeurshallen zijn groot en lijken soms wel een doolhof. Gelukkig kan je op de website van de Boekenbeurs het grondplan op voorhand bestuderen. Op de dag zelf kan je aan de inkomhal een papieren grondplan meenemen.

BOEKENSTANDBEZOEKDe boeken van de illustrator of auteur die je ontmoet, zijn zeker op de Boekenbeurs te vinden. Zoek uit waar en ga daar voor of na het gesprek eens langs.

Leerlingen ontmoeten Mark Tijsmans

9

3. NA HET BEZOEK AAN DE BOEKENBEURSLaat lezen en boeken leven in je klas en op school door mee te doen aan initiatieven zoals de Voorleesweek (november), de Poëzieweek ( januari) en de Jeugdboekenmaand (maart). Je kan ook een KJV-leesgroep op school opstarten.

Daarnaast kan je bijvoorbeeld elke week een nieuw boek in de kijker zetten, samen lezen, veel voorlezen, geregeld naar de bibliotheek gaan, een leesproject organiseren met dynamoPROJECT (www.cultuurkuur.be/subsidies/dynamo-project) of een auteur of illustrator uitnodigen (ga hiervoor naar www.auteurslezingen.be).

Je kan ook de mooie leeskaarten inzetten die je vindt in de Boekenjuf/-meesterbrochure van CANON Cultuurcel (https://www.vlaanderen.be/nl/publicaties/detail/beste-boekenjufmeester-2018-1). Daarmee kunnen kinderen leestips delen met elkaar en met jou. Maak op een leeskalender visueel duidelijk welke leuke leesprojecten er nog zullen plaatsvinden, wie er nog zal voorlezen, welke auteurs er nog zullen langskomen, enz.

Hieronder vind je nog enkele korte opdrachten die je kan doen.

3.1 VERWERKING: STRIPWat is er nu eigenlijk typisch aan een strip? • Een stripverhaal bestaat uit een aantal afbeeldingen die samen een verhaal vormen.

Het verhaal en de beelden zijn met elkaar verweven.

Wie maakt een strip?• Een stripverhaal wordt gemaakt door een tekenaar en een scenarioschrijver. Vaak is dat

dezelfde persoon. Soms werken er ook meerdere personen aan het tekenwerk of aan het verhaal.

DE SNELSTRIPVertel de leerlingen dat ze in een recordtempo een stripblad zullen maken over hun ervaringen op de Boekenbeurs. Iedereen heeft een wit blad papier en een potlood of pen nodig. De leerlingen werken per twee.

Lees telkens de opdracht voor. Nadat deze is uitgevoerd, worden de bladen iedere keer uitgewisseld.

1. Teken in de linkerbovenhoek een vakje met een figuurtje erin. Dat figuurtje kan zijn/haar favoriete personage of lievelingsauteur zijn, maar ook een figuur uit een boek dat hij/zij net ontdekt heeft op de Boekenbeurs. Het figuurtje hoeft trouwens helemaal geen mens te zijn!

2. Geef het blad door.3. Teken nu rechts van het eerste vak een nieuw vak. Daarin teken je het hoofd van het

figuurtje over en zorg je dat er ruimte is voor een tekstballon. In de tekstballon mag een typische stripkreet worden geschreven.

4. Geef het blad weer door.5. Teken in een volgend vakje een verklaring voor de reactie uit het tweede vakje. 6. Vanaf nu kunnen de twee leerlingen vrij het blad aan elkaar doorgeven en het volgende

vakje naar eigen creativiteit tekenen. De strip wordt doorgegeven tot het verhaal afgerond is of tot de pagina vol is.

Laat de leerlingen de snelstrips even doorgeven in de klas. Welke is de leukste geworden?

Een stripverhaal wordt ook wel eens een beeldverhaal genoemd. Het is een genre waarin verhaal en beeld samenkomen en elkaar versterken. Niet enkel stripauteurs gaan op zoek naar deze combinatie. Ook andere schrijvers gaan op zoek naar de mogelijkheden van het samenbrengen van beeld en tekst.

10

3.2 VERWERKING: TYPOGRAFIEWe worden overspoeld door letters. Elke dag komen ze op ons af via computer-schermen, boeken, kranten, tv, reclameborden enz. Sommige zorgen ervoor dat een tekst aangenaam is om te lezen. Andere letters willen opvallen. Die laatste heb je nodig voor de volgende opdracht die je aan je leerlingen kan geven: zet een boek in de kijker!

Ze hebben op de Boekenbeurs gezien hoe uitgevers op de verschillende standen de aandacht probeerden te trekken naar bepaalde titels. Nu is het hun beurt!

1. LETTERS OVERAL:Kijk om je heen in de klas. Waar zijn er letters te zien? Sla ook eens een handboek open. Hebben de letters allemaal dezelfde kleur? Zijn ze even groot? Hebben ze dezelfde vorm? Waarom gebruiken we zoveel verschillende soorten letters?

Dat heeft te maken met het doel van de tekst. Veel teksten moeten aangenaam zijn om te lezen, andere moeten net opvallen. Om dat te bereiken, kan er gespeeld worden met volgende elementen: kleur, dikte, grootte, vorm of type, witruimte tussen de letters, schikking enz.

2. SPELEN MET LETTERS:In sommige gevallen worden letters zelfs meer dan gewoon letters. Enkele voorbeelden:

> Het gedicht ‘Boem, Paukeslag’ van Paul van Ostaijen is op zo’n manier geschreven dat je meteen aanvoelt hoe je het moet lezen. Kijk maar eens naar enkele filmpjes op YouTube (tik in: Boem Paukeslag Paul van Ostaijen).

> Tik het woord ‘typografie’ eens in bij Google Afbeeldingen. Daar merk je al snel dat letters of woorden tekeningen kunnen worden.

3. LIEVELINGSBOEK:Elke leerling kiest een boek dat hij/zij heel graag heeft gelezen en dus graag wil aanraden aan anderen. Welk genre is het? Avontuur, drama, fantasie, komedie, mysterie, romantiek, sciencefiction, thriller, horror…

4. BOEK IN DE KIJKER:Tijd om reclame te maken! Op een A3-blad schrijven de leerlingen het volgende: BOEK IN DE KIJKER, ‘TITEL’ en ‘AUTEUR’.

Aangezien ze hun boek willen laten opvallen, schrijven ze dit niet zomaar. Ze denken na over lettertypes, kleuren, schikking enz. Het ontwerp moet ook iets zeggen over het genre van het boek. Bij een thriller kan de titel bijvoorbeeld een schedel vormen.

Hang de verschillende ontwerpen op aan de binnenkant van een toiletdeur.

5. BOEK IN DE KIJKER - EXTREME:Laat jouw boek nog meer opvallen en schrijf de titel het in het groot. Bijvoorbeeld met krijt op de grond, op een groot spandoek of met afwasbare verf/stiften op de ruiten.

11

3.3 VERWERKING: BEELD BIJ TEKSTWoorden roepen vaak beelden op. Als we een boek of verhaal lezen vormt er zich stap voor stap een film in ons hoofd. Een illustrator is in staat om zulke beelden in een heel eigen stijl op papier te zetten. Kunnen de leerlingen dat ook? Hoe ‘zien’ zij een tekst?

Op de Boekenbeurs hebben ze hopelijk een heel gamma aan stijlen en technieken zien passeren. Nu kunnen ze zelf aan de slag.

1. BEELDEN IN JE HOOFD:Alle leerlingen sluiten hun ogen en luisteren terwijl je twee gedichten naar keuze voorleest. Welke beelden ontstaan er in hun hoofd? Kunnen ze die precies beschrijven? Spoor de leerlingen aan om veel bijvoeglijke naamwoorden te gebruiken. Toon daarna de reeds bestaande illustraties. Wijs erop dat sommige illustratoren er voor kiezen om bijna elk woord van de tekst in beeld om te zetten. Anderen zoomen in op een klein detail of het gevoel bij de tekst. Nog anderen willen iets extra toevoegen dat niet in de tekst staat.

2. BEELDTECHNIEKEN:Een illustratie of beeld kan op heel veel verschillende manieren vorm krijgen. Ga met de klas naar de bib en ga bij de prentenboeken op zoek naar voorbeelden van verschillende illustratiestijlen en -technieken. Kan je op bord een lijstje maken van de verschillende technieken en materialen die de illustratoren gebruiken?

3. WAT ZIE JIJ:Geef alle leerlingen hetzelfde stukje tekst mee naar huis. Ze krijgen een paar dagen de tijd om de woorden te laten bezinken. Als illustrator denken ze erover na hoe ze de tekst in beeld zouden willen omzetten.

4. MATERIAAL VERZAMELEN:Verzamel vooraan in de klas heel wat knutselmateriaal: allerlei soorten papier (kranten, tijdschriften, affiches, aluminiumfolie, snoepwikkels, oude postkaartjes, behangpapier, servetten, tekenpapier, gekleurd papier, kalkpapier enz.), verschillende tekenmaterialen (potloden, kleurpotloden, viltstiften, fluostiften, houtskool, pastelkrijt, balpennen enz.), basismateriaal (schaar en lijm), leuke extra’s (stickers, stempels, lintjes, stofjes enz.). Misschien zijn er leerlingen die liever digitaal werken? Dat kan uiteraard ook! Hiervoor kan je gebruik maken van Canva.

5. ALS ILLUSTRATOR AAN DE SLAG:Overloop vooraf even met de leerlingen wat er op de tafel staat. Geef nog enkele vragen mee… en dan aan de slag!

Welk papier gebruik je als ondergrond? Op welk formaat ga je werken?Ga je knippen en plakken? Ga je tekenen? Of combineer je die technieken? Kies je voor bepaalde kleuren? Of misschien enkel zwart en wit? Verwerk je de tekst in je beeld? Of liever niet? Enz…

12

PARTNERSHet scholenprogramma op de Boekenbeurs is een initiatief van Boek.be in samen-werking met CANON Cultuurcel, Iedereen Leest en het Vlaams Fonds voor de letteren.

BOEK.BEBoek.be vzw is dienstverlener en het competentiecentrum van de federaties van het Vlaamse boekenvak, nl. de Vlaamse boekverkopers (VVB), de algemene uitgevers (GAU) en de educatieve en wetenschappelijke uitgevers (GEWU). Boek.be is een vzw en is dus niet structureel gesubsidieerd door de overheid.

De kerntaak van Boek.be vzw is het ondersteunen van de boekenpromotie in Vlaanderen door de boekenfederaties optimale inhoudelijke en logistieke diensten te verlenen. Van de totale verkoop van nieuwe boeken in Vlaanderen vertegenwoordigen de leden van de federaties zo’n 90% van de markt, en dit zowel aan producenten- als aan verkoopszijde.

De werking van Boek.be berust op 3 stevige pijlers:• Boek.be biedt juridische, inhoudelijke en administratieve ondersteuning voor de

boekenfederaties.• Boek.be organiseert het hele jaar door promotieacties voor het boek.• Boek.be creëert IT-platformen ter ondersteuning van het boekenvak.

Boek.be organiseert jaarlijks de Boekenbeurs, het grootste boekenevenement van de lage landen.

CANON CULTUURCEL BRENGT CULTUUR IN JE KLASCANON is de cultuurcel van het Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming. Wil je een cultureel project op touw zetten in je klas of school? Ben je op zoek naar inspiratie om cultuur naar je klas te halen? Dan kan je terecht bij CANON Cultuurcel.

CANON Cultuurcel:• Biedt financiële, logistieke en inhoudelijke ondersteuning bij je culturele project en

brengt je in contact met cultuurpartners (Cultuurkuur met dynamo)• Informeert je via publicaties en evenementen als de Dag van de Cultuureducatie

(samen met het Departement Cultuur, Jeugd en Media) en de Cultuurdagen voor de lerarenopleiding

• Voert onderzoek naar cultuuronderwijs (Cultuur in de Spiegel)• Geeft antwoord op je vragen over cultuuronderwijs• Heeft een samenwerking met het Departement CJM via het actieplan ‘Samen voor

meer en beter’• Vanaf januari 2019 kan je een subsidie aanvragen via Kunstkuur (www.kunstkuur.be)

voor een samenwerking tussen een school en een academie om zo kunst en cultuur op school te versterken

ZO HELPT CANON CULTUURCEL JE OP WEG

CULTUURKUUR EN DYNAMOOp de website van Cultuurkuur vind je cultuurpartners die je kan volgen of boeken. Je vindt er ook praktijkvoorbeelden en ondersteuning voor de uitwerking van creatieve school -projecten. Je kan je eigen scholenpagina registreren. Zodra je pagina geactiveerd is, kan je:

• Met dynamoOPWEG met maximum 30 personen gratis met De Lijn naar cultuur schakels reizen. Heen en terug, tijdens weekdagen tussen 9 en 15.30 uur en na 18.30 uur.

• Met dynamoPROJECT tot 1500 euro krijgen voor een creatief schoolproject

13

CULTUUR IN DE SPIEGELCultuur in de Spiegel onderzoekt hoe cultuur een rol kan spelen in het onderwijs en hoe je cultuuronderwijs kan integreren in de lerarenopleiding, in lagere en secundaire scholen en in het deeltijds kunstonderwijs. Op de website van Cultuur in de Spiegel lees je tussen-tijdse rapporten van het onderzoek. www.cultuurindespiegel.be

IEDEREEN LEESTwww.iedereenleest.be ‘Meer leesplezier, meer lezers!’ Dat is het motto van Iedereen Leest. Deze organisatie werkt daarom aan een warm klimaat voor lezen en boeken, en moedigt iedereen aan meer te lezen om zo persoonlijke ontwikkeling en maatschappelijke participatie te bevorderen. Daartoe zet Iedereen Leest een ononderbroken lijn van initiatieven, projecten, methodieken en campagnes op, gebaseerd op ervaringen uit het werkveld en/of inzichten uit onderzoek naar lezen. Iedereen Leest biedt ook onderdak aan een unieke vakbiblio theek over jeugd literatuur en leesbevordering. Iedereen Leest coördineert onder meer de Voorlees-week, de Jeugdboekenmaand en de Kinder- en Jeugdjury.

VOORLEESWEEKIeder jaar staat in de laatste week van november het grote aanbod van mooie voorlees-boeken in de kijker. De campagne spitst zich toe op peuters en kleuters, maar het plezier van voorlezen houdt natuurlijk niet op wanneer een kind zélf kan lezen. www.voorlezen.be

JEUGDBOEKENMAANDDit grote boekenfestival voor kinderen tussen 4 en 15 jaar zet elk jaar in maart de mooiste boeken over één thema in de kijker. In alle bibliotheken, scholen en boekhandels is het een maand lang feest. In 2019 staat de Jeugdboekenmaand in het teken van vriendschap. www.jeugdboekenmaand.be

DE BOEKENZOEKEROp de Boekenzoeker-website staan boekentips voor lezers van 0 tot 18 jaar. Op basis van hun persoonlijke interesses en stemmingen krijgen bezoekers leestips op maat. www.boekenzoeker.org

KINDER- EN JEUGDJURYKJV is een jury van meer dan 8000 kinderen en jongeren tussen 4 en 16 jaar. Juryleden krijgen een lijst van 8 boeken om te lezen en te beoordelen. Soms komen ze samen in leesgroepen om te praten over de boeken. Als ze alle boeken gelezen hebben, mogen ze hun stem uitbrengen. www.kjv.be

14

HET VLAAMS FONDS VOOR DE LETTERENHet Vlaams Fonds voor de Letteren (VFL) is een Vlaamse Openbare Instelling (VOI), opgericht op 30 maart 1999 en actief sinds 1 januari 2000.

Het VFL draagt via een geïntegreerd letterenbeleid zorg voor een dynamisch en divers letterenveld, waarbij de auteur en de lezer centraal staan. Het wil een breed toegankelijk literair landschap mogelijk maken en de Vlaamse literatuur meer zichtbaarheid geven in binnen- en buitenland. Samenwerking met sterke partners, in het letterenveld én over beleidsdomeinen heen en met respect voor de eigenheid van elke speler, is hiervoor een noodzakelijke voorwaarde. Daarbij lopen kwaliteit, professionaliteit en diversiteit steeds als een rode draad door alles wat het VFL doet en waar het VFL voor staat.

Het VFL-beleid is gericht op de ondersteuning van creatie, productie, presentatie en omkadering. Om deze doelstelling te verwezenlijken verleent het VFL subsidies, informatie en documentatie. Het organiseert en financiert ook projecten, samenwerkingsplatformen en andere initiatieven.

Het VFL evolueerde de jongste jaren van de louter subsidiërende organisatie die het oorspronkelijk was, naar een knooppunt, een katalysator en een bemiddelaar, en vervult daarbij zeer uiteenlopende functies:

• Het VFL ondersteunt talrijke literaire spelers.

• Het VFL draagt actief bij tot de professionalisering van de Vlaamse literaire sector.

• Het VFL bewaakt het geïntegreerde letterenbeleid vanuit een helikoptervisie.

Het VFL is op veel verschillende terreinen actief, o.m. het verlenen van subsidies (aan auteurs, literaire organisaties, uitgevers, enz.), het ondersteunen van auteurslezingen, de promotie van Vlaamse auteurs en illustratoren in het buitenland, enz.

COPYRIGHT LESMAP: IEDEREEN LEEST, CASA BLANCA EN KU LEUVENCasa Blanca is een stevig huis met een pak knowhow op het vlak van cultuureducatie en kunst- en erfgoedbeleving voor 4- tot 12-jarigen. Sinds 2004 slingert het pad van deze organisatie langs culturele centra, erfgoedcellen, festivals, evenementen, musea, bibliotheken, scholen, steden, gemeenten en vooral veel kinderen (!) in Vlaanderen en Brussel. Voor de realisatie van hun projecten werken ze samen met een netwerk van creatieve, artistieke en educatieve experten. Meer info op http://casablancavzw.be.

15

BIJLAGESMAAK EEN BEELDCOLLAGEHOE DOE JE DAT?

1. EEN BEELDCOLLAGE – WAT IS DAT VOOR IETS?Om een beeldcollage te maken neem je een groot blad papier of karton (A3/A2). Daarop schik en kleef je prenten, artikels, foto’s, zinnen enz. Je kleeft ze niet zomaar op een rijtje naast elkaar: je mag er een echt kunstwerk van maken.

2. INFORMATIE GEZOCHT!Verzamel eerst allerlei weetjes en gegevens over de betreffende persoon. Die kan je uiteraard vinden in de bibliotheek. Ook op internet valt veel te ontdekken. Check ook eens of de auteur of illustrator een Twitter-, Instagram of Facebookaccount heeft en gebruik zijn/haar meest originele - ontroerende - opvallende Tweets / foto’s/ uitspraken.

3. AAN DE SLAGAls jullie erin slagen om een collage te maken die nauw aansluit bij het werk of misschien wel de persoonlijkheid van de auteur/illustrator, dan is je projectje helemaal geslaagd! Veel succes!

• De naam van de auteur of illustrator. Aangezien dit het hoofdthema is van je collage, zorg je er best voor dat deze naam goed opvalt.

• Een foto van de auteur of illustrator en enkele biografische gegevens zoals leeftijd, studies, beroep enz.

• Een lijstje van boeken die hij/zij heeft geschreven/geïllustreerd.

• Eén of meerdere artikels, recensies of interviews. De belangrijkste uitspraken kan je met een kleurtje markeren.

• Heb je zelf al een boek van deze auteur/illustrator gelezen? Zet dan jouw mening op papier.

MEER INFO NODIG?Voor info over auteurs, illustratoren en hun (nieuwe) boeken zijn volgende websites zeker interessant:

• www.auteurslezingen.be: Hier vind je meer informatie over auteurs, illustratoren en de lezingen die ze geven. Vaak vind je er ook het e-mailadres van de auteur, zodat je leerlingen hem of haar een persoonlijke e-mail kunnen sturen.

• www.boekenzoeker.org: Jonge lezers kunnen er zelf een keuze maken uit het boekenaanbod op basis van hun interesses.

• www.pluizuit.be en www.pluizer.be: Hier vind je tal van korte boekbesprekingen.

• zoeken.bibliotheek.be

BIJLAGE 1

16

OPDRACHT: MEDIAWIJZE BOEKVERWERKINGMet deze opdrachtenfiche ga je aan de slag om een gelezen boek digitaal te verwerken. Hieronder vind je enkele voorbeelden van apps en programma’s die je hiervoor kan gebruiken. Je kan zelf kiezen met welke app je aan de slag gaat.

Maak je een vlog? Kom je zelf in beeld iets vertellen over je boek? Deze tips zetten je op weg voor een goede boekenvlog.

1. HET BOEKWe beginnen met het boek en het verhaal zelf. Je brengt alle info die je hebt en weet over het boek in kaart. Deze vragen helpen je op weg.

• De cover: wat vond je van de cover? Wat vertelt de cover over het verhaal? Vond je de titel passend?

• De schrijver/illustrator: Wie schreef het boek? Zijn er tekeningen in het boek? Wie zorgde voor deze tekeningen? Kende je de schrijver/illustrator al? Heeft de schrijver/illustrator nog andere boeken geschreven/getekend? Vanwaar is de schrijver/illustrator afkomstig?

• Het boek: Welk genre is het boek? Is het fictie of non-fictie? Verhalend of informatief? Vond je het boek moeilijk of makkelijk?

• Het verhaal: Waar en wanneer speelt het verhaal zich af? Waarover gaat het boek? Wie zijn de hoofpersonages?

2. HET SCENARIOAls je een video of een vlog gaat maken, is het handig om op voorhand uit te schrijven wat je wil zeggen en hoe je dat gaat aanpakken. We noemen dat een scenario schrijven. Een goed filmpje is opgebouwd uit verschillende delen.

a. In de inleiding stel je jezelf en je boek voor.

b. Vervolgens vertel je wat meer over het boek, zonder het verhaal te vertellen. Je kan het over de cover hebben, de auteur, de illustrator, etc…

c. In dit deel geef je een korte inhoud van het boek: waar en wanneer speelt het verhaal zich af? Wie zijn de hoofdpersonages? Wat gebeurt er met hen? Opgelet! Probeer niet te veel te vertellen. Je wil je medeleerlingen overtuigen om het boek ook te lezen. Verklap dus zeker niet hoe het boek afloopt!

d. Tot slot geef je je eigen mening. Wat vind jij van het boek? Waarom heb je het graag gelezen? Waarom zouden je medeleerlingen dit boek zeker moeten lezen?

3. JE VIDEO OPNEMEN• Zorg ervoor dat je weet wat je gaat zeggen. In een vlog vertel je over je boek, je leest

niet af. Oefen best eens op voorhand!

• Test het geluid. Ben je goed verstaanbaar? Is de microfoon in orde? Praat duidelijk.

• Zorg ervoor dat er geen achtergrondgeluid is. Zoek een plek waar je niet gestoord wordt en waar het stil is.

• Kies de juiste plaats om het filmpje op te nemen. Zorg ervoor dat er niemand door het beeld kan lopen. Controleer ook de achtergrond: het is niet de bedoeling dat we je hele kamer (en bijhorende rommel) kunnen zien.

BIJLAGE 2

17

APP’S & PROGRAMMA’S

ADOBE SPARK • Voor iOS én via browser (Android update in de maak)

• Video’s maken/pagina’s maken/posts maken

Voordelen+ eenduidig+ mogelijkheid voor video te maken zonder zelf in beeld te komen + voice-over (max. 30 sec)+ toevoegen bestaande video (max. 30 sec)

Nadelen - beperkt aantal sjablonen- beperkte lay-out functies

Adobe Spark is perfect om een eerste video te maken. De beperkte opties zorgen ervoor dat je je niet verliest in wat allemaal mogelijk is.

Voorbeeld: https://spark.adobe.com/video/RfqrddPKaX6kH

TIMELINE • Via browser

• Tijdlijnen maken

Voordelen+ mooi vormgegeven resultaat + alle soorten media zijn te integreren (foto, video, google maps, wikipedia,…)

Nadelen - alleen voor verhalen met een lineair verloop - gebruik via Google spreadsheets met Engelstalige kolommen

Het resultaat is erg knap. De spreadsheet-methode ziet er moeilijker uit dan ze is. Ideaal voor een historisch of informatief boek. Ook voor fictieve verhalen met een chronologisch tijdsverloop kan je deze app gebruiken.

Voorbeeld: https://cdn.knightlab.com/libs/timeline3/latest/embed/index.html?source=1HON6MqecVsTHnoXx5YR1JGBIvFGK1GDCt-7-lzYuufg&font=Default&lang=nl&initial_zoom=2&height=650

18

CHATTERPIX• Enkel voor iOS

• Statische foto’s een mondje geven en laten spreken

Voordelen+ laagdrempelig+ snel resultaat

Nadelen - weinig uitdagend- alleen voor iOS

Chatterpix is een ideale app voor wie snel resultaat wil. Je neemt een foto van het personage uit je boek en laat hem/haar iets zeggen. Perfect te gebruiken om bijv. te integreren in een video met Adobe Sparks (zie boven)

Voorbeeld: https://vimeo.com/262518566/147320f61c

KINEMASTER • Enkel voor Android

• Videobewerking

Voordelen+ professioneel ogende filmpjes+ veel bewerkingsmogelijkheden

Nadelen - alleen voor Android- veel knoppen, niet makkelijk bij eerste gebruik

Met Kinemaster maak je video’s waar je veel extra content kan opzetten, zoals foto’s, afbeeldingen, tekst,… De gebruiksinterface is niet eenvoudig maar na een paar keer gebruiken heb je dat wel onder de knie.

Voorbeeld: https://vimeo.com/262532955/8bcca4216f

IMOVIE – VOORBEELD IN OPBOUW• Enkel voor iOS

• Videobewerking

Voordelen+ Professioneel uitziende trailers en thema’s+ erg compatibel met andere Apple software (bijv. ICloud)

Nadelen - alleen voor iOS- Beperkte selectie trailers en thema’s