Presentatrice

Cilly Dartell Ik vind roken de meest onderschatte verslaving

en...

Puzzel meeJe weet niet wat je mist als je doorgaat met rokenGeneesmiddelen via internetActueelOp bezoek in een Service ApotheekEn nog meer...

www.serviceapotheek.nl - www.leesleef.nl - gedreven door gezondheid

No. 67 - feb/mrt/apr - GRATIS magazine van uw Service Apotheek

leef!

alleen verkrijgbaar in uw

Apotheek

leef! 3

Adem in. Adem uit.

Adem in. Adem uit. Hoeveel keer per dag doen wij dat eigenlijk? Als je geen problemen hebt met je ademhaling, sta je daar eigenlijk nooit bij stil.

Mijn kleine is nu vier maanden. Als ik ’s nachts wakker word, denk ik heel vaak: ademt hij wel? Dan loop ik even naar z’n kamer en houd ik mijn hand op z’n borstkasje of ik voel bij z’n neus of hij ademt. Ik begin dat nu wel los te laten. Na al die maanden vertrouw je er op dat het wel goed zit.

Voor de meer dan 300.000 Nederlanders met de chronische longaandoening COPD is ademhaling niet altijd vanzelfsprekend. COPD staat in deze Leef! centraal. Als Service Apotheek ondersteunen wij uw leven met COPD door een goede begeleiding van uw geneesmiddelengebruik, waaronder inhalatiemedicatie. Als u goed inhaleert, kunnen de geneesmiddelen goed hun werk doen. Dat lijkt eenvoudig, maar blijkt in de praktijk toch vaak lastig te zijn. Bij Service Apotheek nemen wij de tijd voor een goede inhalatie-instructie en daarnaast kunt u er altijd naar vragen.

Bij de behandeling van COPD staat stoppen met roken met stip op de eerste plaats bij de behandeling. Veel mensen zijn op 1 januari gestopt met roken… en velen zijn daarna weer begonnen. In deze Leef! leest u dat u daar beslist niet moedeloos over hoeft te worden. Roken is waanzinnig verslavend. Gemiddeld doen mensen meer dan vijf stoppogingen voordat het lukt. Service Apothekers kunnen u hierin begeleiden. Vraag er naar in uw Service Apotheek. Informeer daarnaast bij uw zorgverze-keraar. Stoppen met roken wordt onder bepaalde voorwaarden vergoed.

Leef! ging op bezoek bij twee bevlogen longartsen in het Rode Kruis Ziekenhuis in Beverwijk: Pauline Dekker en Wanda de Kanter. Misschien kent u ze wel van de AVRO-serie ‘Onder Specialisten’. Zij hebben zelf vroeger gerookt en hielpen al duizen-den patiënten van het roken af. Wij waren overdonderd door het enthousiasme van Pauline en Wanda. Tijdens het interview deden de artsen in een rollenspel voor hoe ze vroeger tegen een patiënt zeiden: ‘Ik zou absoluut meteen stoppen met roken’. Dat had vrijwel nooit effect. In deze Leef! leest u wat wel effect heeft. Nadat wij anderhalf uur hadden geluisterd naar Wanda en Pauline, zeiden ze: ‘Hebben we nu jullie eerste vraag goed beantwoord waarom we zo bevlogen zijn?’ Pauline en Wanda hebben een heel toegankelijk en aantrekkelijk boek geschreven: ‘Nederland stopt! Met roken’. Als lezer van Leef! krijgt u met de bon uit dit blad een aantrekkelijke korting op dit boek. Ook een aanrader als u niet zo’n lezer bent!

Cilly Dartell presenteert dit jaar vijftien jaar ‘Hart van Nederland’, het nieuwsprogramma van SBS 6 waar dagelijks meer dan één miljoen mensen naar kijken. In deze Leef! leert u haar beter kennen, en dat levert verrassingen op. Een nieuwsprogramma in Nederland presenteren en wonen in Dubai, hoe doe je dat? Zij vertelt openhartig over de enorme strijd die het voor haar was om te stoppen met roken en over haar leven met een longaandoening.

Adem in. Adem uit. U was de tel toch niet kwijtgeraakt?

Veel leesplezier!

Emma Vogels-Giesen, Service ApothekerOok dáárvoor kunt u terecht bij uw Service Apotheek

Vernieuwde verpakking, handig in gebruik!

Stoppen met roken?

Nicotinell® is een geneesmiddel. Lees voor gebruik de bijsluiter. Werkzame stof: Nicotine. Niet te gebruiken bij zwangerschap, borstvoeding en hartproblemen of als u jonger dan 18 jaar of niet-roker bent.

KOAG-nr.: 112-0710-0948 PQC: 2010-194

leef! 5

In deze leef!

leef! is een gratis magazine van Service Apotheek en verschijnt vier keer per jaar. Uitgever: Nederlandse Service Apotheek Beheer B.V. Eindredactie: Emma Vogels-Giesen, apotheker. Redactie-/postadres: Leef!, Vughterweg 47-b, 5211 CK ’s-Hertogenbosch. E-mail: leef@serviceapotheek.nl Internet: www.leesleef.nl Aan dit nummer werkten mee: Marianne Schepers, Jeroen Mentink, Olga van Vemde en Boris van Wijk, apothekers. Fred Verdult/Volle Maan, Michiel Tent en Anita Meulenbroek. Fotografie: Gerard de Haan, Marjolein Annegarn en FARMAidee. Vormgeving: Chris Brander/FARMAidee. Druk: Groen Offset Hoofddorp B.V. Informatie: In Nederland zijn ruim 275 Service Apothe-ken. Voor adressen en meer informatie kunt u terecht bij: Nederlandse Service Apotheek Beheer B.V., Postbus 19, 7468 ZG Enter. Tel: 088 - 276 84 84. E-mail: info@serviceapo-theek.nl Internet: www.serviceapotheek.nl Oplage: 900.000. Aan de inhoud van leef! wordt de grootst mogelijke zorg besteed. Aan de artikelen kunnen geen rechten worden ontleend. Niets uit deze uitgave mag, op welke wijze dan ook, worden verveelvoudigd zonder voorafgaande toestemming van de uitgever en andere auteursrechthebbenden.

Presentatrice Cilly Dartell 6 Ik vind roken de meest onderschatte verslaving

Een rokershoestje is niet normaal!9 Een rokershoestje, vastzittend slijm of wekenlange verkoudheid is niet normaal

Waarom is voeding zo belangrijk voor mensen met COPD?10 Ondervoeding bij mensen met COPD kan leiden tot complicaties

Geneesmiddelen bij COPD11 Een persoonlijk inhalatieadvies van Service Apotheek geeft opluchting!

Je weet niet wat je mist als je doorgaat met roken12 Roken is waanzinnig verslavend

Goed nieuws!15 Stoppen met roken wordt vergoed door uw basisverzekering

Geneesmiddelen via internet16 Hoe weet ik zeker of een internetapotheek betrouwbaar is?

Bescherming van de huid: nu al!18 De huid moet even wennen aan de zon

Puzzel mee19 Maak kans op mooie prijzen

Als u het ons vraagt...20 Medische vragen

Actueel23 Maak kans op gratis boeken

Op bezoek in een Service Apotheek24 Service Apotheek Bouwlust in Den Haag

Vitamines en geneesmiddelen26 Niet altijd een goede combinatie

En dan nog even dit...27 Nieuwtjes en wetenswaardigheden

Bijsluiters28 Wat staat er allemaal in de bijsluiter?

Lezersactie30 Spaarlampen

Waar vindt u uw Service Apotheek?31 Apotheken op plaatsnaam

LAAT HET ROKEN ACHTER JEStoppen met roken is moeilijk. Maar er zijn behandelingen die je kunnen helpen om het roken achter je te laten. Je huisarts kan je er alles over vertellen.

Vraag je huisarts hoe. En stop.

Kijk voor meer informatie op www.ikkanstoppen.nl

om het roken achter je te laten. Je huisarts kan je er alles over vertellen.

Vraag je huisarts hoe. En stop.

Kijk voor meer informatie op www.ikkanstoppen.nl

CHA-

10-0

69

550758_PFI_Adv_man.indd 1 16-11-10 16:16

6 leef! leef! 7

Als kind wist ik al dat ik het podium op wilde. Ik wilde zingen en dansen en acteren. Na de middelbare school heb ik zestien jaar in het theater gestaan. Ik speelde bij verschillende theater- en cabaretgroepen en later in musicals.

Mijn hoofdrol in de Annie M.G. Schmidt-musical ‘De dader heeft het gedaan’ was een dream come true, omdat ik samen met de vorig jaar overleden Conny Stuart speelde. Sinds mijn kindertijd was zij mijn heldin. Het was geweldig om een duet met haar te doen. Ze was zó professioneel. Ze was mijn inspiratiebron, omdat ze altijd de volle honderd procent gaf.

JournalistiekTwintig jaar geleden kreeg ik de kans om bij de AVRO kunst- en cultuurpro-gramma’s voor de radio en later ook voor televisie te maken. Dat was het begin van mijn journalistieke carrière. Ik moest interviewtechniek natuurlijk nog leren, maar dat is me goed beval-len. Vijf jaar later heeft mijn goede vriend Albert Verlinde mij voorgesteld bij Hart van Nederland, dat toen een jaar bestond.

No way backWat mij aanspreekt bij Hart van Neder-land is dat we nieuws brengen dat bij jou en mij op de hoek kan gebeuren. Het staat heel dicht bij de mensen. En het is live televisie. Als we begin-nen, dan beginnen we ook echt. No way back. Dat levert elke avond weer een gezonde spanning op. Als je aan-dacht zou verslappen, merken kijkers dat meteen. Televisie is genadeloos.

WoestijnWe wonen nu al weer vier jaar in Dubai, omdat mijn man vanuit daar als piloot werkt. De anonimiteit die ik daar heb vind ik heerlijk. In de twee weken per maand dat ik Hart van Nederland presenteer, logeer ik in een apparte-ment in Amsterdam. Het mooie van deze tijd is dat afstand geen rol meer speelt. Als ik in Dubai ben, volg ik de Nederlandse media via internet. Ik kan het journaal en De wereld draait door gewoon in de woestijn zien.

Persiflage bij TV Kantine Irene Moors heeft me bij de TV Kantine gepersifleerd. Ze had me vooraf een foto gestuurd van zichzelf als mij.

Ik schoot verschrikkelijk in de lach. Ik dacht: ik ben dit, maar ik ben dit niet. Ik was er ook wel gespannen over: o mijn god, wat hebben ze van me gemaakt? Maar ik moest er ontzettend om lachen. Ik vind de Irene-versie van mezelf goed gelukt, haha.

Sinds mijn dertiende veel gerookt Ik heb sinds mijn dertiende veel ge-rookt. Een paar jaar geleden kreeg ik het heel benauwd en enorme hoest-aanvallen. Op een gegeven moment dacht ik echt dat ik stikte. Ik bleef in een hoestbui. Ik schrok er enorm van. Nu moest het echt afgelopen zijn met het roken. Ik ben toen gestopt.

Een jaar later hoestte ik nog steeds. Natuurlijk was ik totaal vergeten dat ik daarvoor nog veel meer moest hoesten en ben toen weer begonnen met roken. Als ik toch hoest, dan maakt het niet uit, was mijn naïeve gedachte. Toen ik weer rookte werd het hoesten zo erg dat het meteen duidelijk was wat het roken voor invloed op mij en m’n longen had.

Ik vind roken de meest onderschatte verslaving

Presentatrice van ‘Hart van Nederland’ Cilly Dartell

Cilly Dartell viert in september samen met Milika Peterzon haar vijftienjarig jubileum als presentatrice van ‘Hart van Nederland’, het nieuwsprogramma van SBS 6 dat dagelijks meer dan een miljoen kijkers trekt.

Teks

t: Fr

ed V

erdu

lt F

oto:

Ger

ard

de H

aan

Ik moet het dus wel iets rustiger aan doen. Ik weet dat het belangrijk is om voldoende te bewegen als je longfunc-tie verminderd is. Ik doe dat niet altijd van harte, maar ik wandel en fiets in goed tempo.

Wel eens frustrerendHet is weleens frustrerend als ik een hoestaanval heb, dat mensen dan vragen: ‘Ben je verkouden?’ ‘Ben je ziek?’ ‘Ben je niet lekker?’ ‘Rook je?’ Je moet altijd uitleg geven, dat irriteert me weleens. Maar het is niet anders. Ik zeg dan vaak: ‘Och, het is chronisch’. Dan hoop ik dat ik er vanaf ben.

Vooralsnog blijft mijn long-functie stabiel. Ik heb het een plek in m’n leven gegeven. Voorheen werd ik er depres-sief van als ik halverwege een trap moest stoppen of toch doorging en dan een enorme hoestbui kreeg. Nu heb ik het geaccepteerd. Maar dat is best weleens lastig.

ToekomstplannenIk ben nog steeds niet uitge-keken bij Hart van Nederland. Maar ik heb ook ideeën voor andere programma’s. Een idee wat ik al heel lang heb is dat ik een internationale serie wil maken over vrouwen die emigreren in verband met de carrière van hun man.

Zij moeten dan vaak hun eigen carrière opgeven om voor de kinderen te zorgen. In mijn omgeving zie ik nogal eens dat vrouwen in zo’n situatie doodongelukkig kunnen zijn.

Maar ik ken ook vrouwen die heel actief invulling geven aan hun eigen leven. Het lijkt me boeiend om die vrouwen wereldwijd in beeld te brengen.

8 leef! leef! 9

Uiteindelijk ben ik er vijf jaar geleden definitief mee gestopt. Ik heb nooit meer een trekje genomen. Ik weet ook dat ik dat nooit meer moet doen, want je zet natuurlijk dan zo’n verslaving meteen weer in gang.

‘Stop maar gewoon’Na die enorme hoestaanval ben ik naar de huisarts gegaan. Het bleek dat mijn longinhoud lang niet meer was wat hij zou moeten zijn. De dokter zei heel makkelijk dat ik maar moest stoppen. Zo van: ‘stop maar gewoon’. Ik vind roken de meest onderschatte verslaving. Ik heb echt honderd keer geprobeerd om te stoppen.

Ik redde het gewoon niet. Het is gewoon een hele serieuze verslaving. Ik was een probleemgeval.

Ik heb van alles geprobeerd: nico-tinepleisters, een cursus, het boek van Allan Carr, pilletjes, acupunctuur, magneetjes in mijn oren, op eigen kracht. Alles hielp één of twee weken en daarna ging het weer mis. Ik ben eigenlijk nog steeds verslaafd. Ik be-trap mezelf er weleens op dat ik denk: als er echt iets heel ergs gebeurt, dan mag ik weer een sigaret.

Het is nog steeds een big issue in mijn leven. Ik weet precies hoeveel maan-den ik gestopt ben.

Aan de bel trekkenMijn longfunctie is verminderd. Ik heb dus COPD. Ik weet dat er veel mensen zijn die dat hebben, maar ik ken zelf niemand anders. Er wordt niet veel over gepraat. Wonderlijk hè?

Ik vind het eigenlijk niet prettig om het erover te hebben. Het is niet dat ik me ervoor schaam. Ik heb geen spijt dat ik zo lang heb gerookt. Dat is geweest. Ik praat er nu toch over, omdat ik het heel belangrijk vind om aan de bel te

trekken hoe verslavend roken wel niet is. Je hebt echt intensieve begeleiding nodig om ermee te stoppen.

Buiten adem

Ik leef nu en ik functioneer goed. Op mijn werk heb ik er geen enkele last van, maar privé heb ik wel beperkin-gen. Ik hoest nog steeds veel, ik ben al buiten adem als ik twee trappen op loop. Even naar de tram hollen is eigenlijk niet mogelijk. Dan stik ik daarna bijna in een hoestbui.

Ik heb sinds mijn dertiende veel

gerookt. Een paar jaar geleden

kreeg ik het heel benauwd en

enorme hoestaanvallen.

Op een gegeven moment dacht

ik echt dat ik stikte. Ik bleef in een

hoestbui. Ik schrok er enorm van.

Nu moest het echt afgelopen zijn

met het roken. Ik ben toen gestopt.

Wat is COPD?Er zijn in Nederland meer dan 300.000 mensen met COPD. COPD is een chro-nische longaandoening. Bij een deel van de patiënten met COPD zijn alleen de luchtwegen ontstoken. Bij andere COPD’ers zijn ook de longblaasjes en het steunweefsel ontstoken. COPD wordt vrijwel altijd door roken veroor-zaakt.

Wat zijn de belangrijkste klachten bij beginnende COPD?Wekenlange verkoudheid, langdurige benauwdheid of kortademigheid, continu hoesten en kuchen, vastzit-tend slijm, opzwellende slijmvliezen en chronische bijholteontstekingen.

Is een rokers-hoestje normaal?Nee! Een rokers-hoestje, vastzittend slijm of wekenlange verkoudheid is niet normaal! Veel mensen denken dat een rokershoestje er gewoon bij hoort. Het is echter vaak de eerste klacht van de chronische longaandoening COPD.

Wat moet ik doen als ik klachten heb die bij COPD horen?Het is dan beslist een aanrader om naar de huisarts te gaan. Hij of zij kan vaststellen of u COPD hebt, onder an-dere door uw longfunctie te bepalen.

Hoe verloopt de ziekte COPD?COPD begint vaak met lichte klachten, maar deze kunnen snel verergeren.

Soms krijgt iemand het zo benauwd, dat dagelijkse bezigheden als aankleden en een stukje lopen bijna onmogelijk worden. De ziekte kan daardoor ernstig invaliderend zijn. Longarts Pauline Dekker: ‘Iedereen weet wat een hartaanval is. Je hart is heel belangrijk en je kunt overlijden aan een hartaanval, dus je doet er alles aan om dat te voorkomen.

Mensen met COPD lopen het risico op een longaanval. Artsen gebruiken daar het moeilijke woord exacerbatie voor. Dat is een aangrijpende periode, waarin de klachten ineens sterk ver-ergeren. Na zo’n longaanval herstelt men weer, maar komt men niet meer terug op het oude niveau.’

Waaruit bestaat de behandeling van COPD?COPD is niet te genezen, maar achteruitgang van de longen kan wel worden tegengegaan. De behandeling van COPD bestaat uit:

STOPPEN MET ROKEN.1. Met stip op één om u beter te voelen en verdere achteruitgang tegen te gaan.VOLDOENDE BEWEGEN.2. Om-dat uw longen het minder doen, is het juist extra belangrijk om aan uw conditie te werken.

GOEDE VOEDING. 3. Om onder-gewicht en overgewicht tegen te gaan.GENEESMIDDELEN. 4. Deze brengen verlichting en beperken de kans op een longaanval.

Voldoende bewegenLongarts Wanda de Kanter: ‘Veel mensen met COPD zijn bang voor benauwdheid en durven daarom niet veel te bewegen.

Maar als je in je stoel blijft zitten,

gaat je conditie snel achteruit. Zo kom je in een

neerwaartse spiraal.

Veel mensen met COPD verwarren hun longfunctie met conditie. Laat ik het zo uitleggen: COPD betekent dat je longen het minder goed doen. Je krijgt dan minder zuurstof binnen. Je conditie wil zeggen hoe efficiënt je lichaam omgaat met de zuurstof die je binnen krijgt. Als je COPD hebt, is een goede conditie dus extra van belang. Dan ga je zuinig om met de zuurstof die je binnenkrijgt. Het goede nieuws is: je conditie kun je trainen!

Bij mensen zonder COPD heb je ge-trainde atleten en mensen die elke dag op de bank hangen. Mensen die op de bank hangen hebben een slechte conditie.

Kom van de bank af als je COPD hebt! Er zijn speciale beweegprogramma’s voor mensen met COPD. Uw huisarts kan u hierover informeren.’

Een rokershoestje is niet normaal!

Geneesmiddelen volgens voorschrift gebruikenBij COPD worden vooral luchtweg-verwijders gebruikt. Soms bieden ook ontstekingsremmers uitkomst. Voor optimaal effect is het belangrijk dat deze middelen iedere dag volgens voorschrift worden gebruikt. In de meeste gevallen moeten de genees-middelen per inhalatie worden toege-diend. Goed inhaleren is een kunst.

Uw Service Apotheek leert u hoe u dit moet doen. Daarna is het verstandig om regelmatig uw inhalatietechniek te laten controleren. Want in de praktijk blijkt dat er bij veel mensen na verloop van tijd kleine foutjes insluipen bij het inhaleren. Hiermee kan het effect van het geneesmiddel verminderen. Niet zonder advies pijn-stillers kopenSommige mensen met COPD reage-ren verkeerd op bepaalde pijnstillers (bijvoorbeeld ibuprofen of naproxen). Paracetamol is wel veilig te gebruiken(in normale doseringen). Vraag daarom altijd advies bij uw apotheker als u zonder recept pijnstillers wilt kopen. Waarom moet je genees-middelen inhaleren?Mensen met luchtwegaandoeningen zoals astma en COPD moeten in de meeste gevallen hun geneesmiddelen inhaleren. Hierdoor komen de genees-middelen direct in de longen terecht. Dit heeft allerlei voordelen boven orale toediening (tabletten of drankjes):

• Lokale werkingDankzij inademing bereikt het geneesmiddel rechtstreeks de locatie waar het zijn werk moet doen. Hierdoor wordt niet het hele lichaam belast met het middel.

• Sneller en meer effectBij inhalatietherapie is het geneesmiddel direct ter plaatse. Een relatief lage dosis heeft snel en optimaal effect.

• Minder bijwerkingenLokale toediening beperkt het risico op bijwerkingen. Met name bij lucht-wegbeschermers (corticosteroïden) heeft dit grote voordelen.

Is het makkelijk om te inhaleren?Het lijkt eenvoudig, maar onderzoek leert dat in de praktijk zes van de tien mensen niet op de goede manier inhaleren. En dan heeft inhaleren niet zoveel zin. Een persoonlijk inhala-tieadvies van uw Service Apotheek zorgt dat u goed inhaleert, zodat de conditie van uw longen verbetert en uw benauwdheid vermindert.

Ook mensen die in het begin goed inhaleerden, blijken vaak na verloop van tijd foutjes te maken. Daarom is het zinvol om het persoonlijk inhalatie-advies zo nu en dan te herhalen.

Geneesmiddelen bij COPDEen persoonlijk inhalatieadvies van Service Apotheek geeft opluchting!

Wat heeft het astma/COPD begeleidingspro-gramma van Service Apotheek mij te bieden? U ontvangt drie tot vier keer per jaar een nieuwsbrief over astma en COPD met heldere informatie over klachten, behandelingen en nieuwe ontwik-kelingen. Naast deze nieuwsbrieven bestaat het begeleidingsprogramma van Service Apotheek onder meer uit adviesgesprekken, waarbij wij ook uw geneesmiddelengebruik controleren.

Tijdens zo’n adviesgesprek krijgt u van een speciaal opgeleide apotheekmede-werker antwoord op al uw vragen over uw luchtwegaandoening. U kunt dan ook laten controleren of u op de juiste manier inhaleert. Vraag ernaar in uw Service Apotheek!

10 leef! leef! 11

Wanneer is er sprake van ondervoeding?

Als de BMI lager is dan 21 kg/m2. Of als er ongewild meer dan 5 procent – circa drie kilo – in een maand of meer dan 10 procent – circa zes kilo – in een halfjaar aan gewicht wordt verlo-ren, dan is dat te veel. Neem in deze gevallen contact op met uw behande-lend arts of diëtist.

Hoe vaak komt onder-voeding voor?Ondervoeding komt vaak voor bij mensen met COPD: zo’n 25 procent van de mensen met COPD heeft last van ondervoeding.

Blijf bewegen Beweging is erg belangrijk voor het verbeteren van de algehele conditie. Beweging zorgt ervoor dat de extra energie omgezet wordt in spierweef-sel. Spieren zijn van belang voor een goede conditie en een goede adem-halingsfunctie. Elke dag een halfuur bewegen is genoeg; zo worden spieren elke dag een stukje sterker. Eet gezond en gevarieerdVoeding levert de voedingsstoffen die nodig zijn om het lichaam gezond te houden. Gezond eten en drinken betekent vooral gevarieerd eten en drinken. Zo krijgt u allerlei verschil-lende voedingsstoffen binnen.

Drinkvoeding Als het moeilijk is om goed te eten. Bijvoorbeeld door kortademigheid en vermoeidheid, een slechte eetlust of door slijmvorming in de mond. Toch is het belangrijk om elke dag voldoende te eten. Dan kan dan aangepaste voeding soms noodzakelijk zijn. In die gevallen adviseert de arts, apotheker of diëtist om (aanvullend) drinkvoe-ding te gebruiken.

Drinkvoeding is kant-en-klare drank in een pakje of flesje en bevat veel ener-gie, vocht en alle belangrijke voedings-stoffen. Het is bedoeld ter vervanging van of als aanvulling op de normale dagelijkse voeding. Drinkvoeding is verkrijgbaar in verschillende varianten in vele smaken.

Wat kan uw Service Apotheek voor u doen?Een belangrijke doelstelling van Ser-vice Apotheek is optimalisering van de kwaliteit van leven van haar cliënten. Medicatie én intensieve medicatiebe-geleiding nemen dan ook een centrale plaats in binnen het handelen van uw Service Apotheker. Maar ook op het gebied van dieetvoeding wil en kan Service Apotheek een toegevoegde waarde bieden.

Ondervoeding is een serieus en onderbelicht probleem. Preventie van ondervoeding kan veel onnodige ziektelast voorkomen. Hebt u vragen over voeding of over ongewenst ge-wichtsverlies? Dan kunt u altijd bij ons terecht voor meer informatie.

Waarom is voeding zo belangrijk voor mensen met COPD? Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD) is een verzamel-naam voor de longziekten chronische bronchitis en longemfyseem. Door de kortademigheid kan de dagelijkse voedselinname afnemen.

Daarnaast is er vaak een sterk ver-hoogde energiebehoefte. Dan kan het zijn dat er meer energie (voeding) nodig is dan er wordt ingenomen, dit heet ‘ondervoeding’. Ondervoeding bij mensen met COPD kan leiden tot complicaties; spiermassa neemt af, kwaliteit van leven neemt af en het risico van sterfte neemt zelfs toe.

gewicht in kgBody Mass Index = lengte in meters x lengte in meters

12 leef! leef! 13

Pauline: Wanda en ik hebben allebei fors gerookt. We zijn ooit begonnen om erbij te horen. Dan realiseer je je niet dat je eraan vast zit. Roken is verslavender dan heroïne, omdat je inhaleert en de nicotine binnen zeven seconden in je hersenen zit.

Toch is onze boodschap: iedereen kan stoppen met roken. Van de honderd Nederlanders roken er bijna dertig. Er zijn er ook dertig die in het verleden hebben gerookt, maar die is het gelukt om te stoppen. Je weet niet wat je mist als je doorgaat met roken. Veel mensen die zijn gestopt voelen zich beter en rustiger en krijgen een betere conditie.

’ Wanda: ‘Het is geen persoonlijke tekortkoming als een stoppoging mis-lukt. Mensen zeggen mij: Ik word gek van het roken. Mijn lichaam hunkert naar nicotine, terwijl het me eigenlijk niets oplevert. De verslaving is zo heftig, dat je er écht van overtuigd bent dat roken helpt tegen stress en dat je er creatiever en geconcentreer-der van wordt. Maar het zijn juist de ontwenningsverschijnselen die stress opleveren.’

Wakker geschudPauline: ‘Als ik weer een patiënt spreek die veel te jong kanker heeft gekregen

Je weet niet wat je mist als je doorgaat met rokenVeel mensen zijn op 1 januari gestopt met roken. De bevlogen longartsen Pauline Dek-

ker (links) en Wanda de Kanter (rechts) van het Rode Kruis Ziekenhuis in Beverwijk:

‘Iedereen kan stoppen met roken, maar dat lukt vaak niet in één keer. Als je weer bent

gaan roken, is dat geen reden om te somberen. Roken is waanzinnig verslavend.

Gemiddeld doen mensen meer dan vijf stoppogingen voordat het lukt.’

of ernstige COPD, dan denk ik: nu weet ik weer waarom ik het doe!’ Wanda: ‘Op een gegeven moment ben ik echt wakker geschud: ik ben als longarts vier dagen per week bezig met aandoeningen die door roken komen en maar één dag met an-dere longaandoeningen. En dat geldt niet alleen voor mij, maar voor álle longartsen in Nederland. En dan heb ik het nog niet over de schade aan hart en bloedvaten. De helft van de rokers gaat dood door het roken; vaak op een hele nare manier. Als arts ben je bezig met schade opruimen. Waarom zetten we ons niet in om schade te voorkomen?’

Wegens noodlottige verslaving veel te jong overledenPauline: ‘De beeldvorming over roken wordt bepaald door doortrapte beïnvloeding door de tabaksindus-trie. Dokters moeten het leed door roken zichtbaar maken. Je hoort bijna wekelijks in de media over de minder dan 800 Nederlanders die overlijden bij verkeersongelukken. In rouwadver-tenties staat: Wegens een noodlottig ongeval veel te jong overleden. Je hoort bijna nooit dat jaarlijks meer dan 20.000 Nederlanders overlijden door roken. Je leest nooit: Wegens een

noodlottige verslaving veel te jong overleden. Je leest niet over longkan-ker, maar dan staat er dat het een uitzaaiing naar de hersenen of botten was. De sigaret zou nu nooit meer toegelaten worden op de markt.

Als longarts is het heel moeilijk om een afspraak te maken met de minister van Volksgezondheid, maar politici hebben wel contacten met de ta-baksindustrie. Ze ontvangen toch ook geen drugsdealers? Het is te zot voor woorden dat je sigaretten bij de super-markt kunt kopen! Het is aangetoond dat kinderen die vaak met hun ouders meegaan naar de supermarkt, vaker verslaafd raken.’

Je rookt niet uit vrije wilWanda: ‘Je rookt niet uit vrije wil. Roken is verslavender dan heroïne. Je hebt maar één moment waarop je kunt kiezen: als je begint en dat is vaak als je veertien of vijftien bent. Uit onderzoek naar het puberende brein weten we dat het deel van je hersenen dat weloverwogen beslissingen maakt dan wegens reorganisatie tijdelijk buiten gebruik is. En daarna ben je verslaafd. Daar zit niet voor niets het woord slaaf in, dat heeft weinig met vrije wil te maken. Ons advies aan ouders van pubers is om streng te zijn.

Teks

t: Fr

ed V

erdu

lt

14 leef! leef! 15

Zijn nicotinepleisters en geneesmiddelen bij stop-pen met roken zinvol?

Jazeker! De kans dat u stop-poging slaagt is veel groter als u daarbij een hulpmiddel gebruikt, zoals nicotinevervan-gers (meestal nicotinepleisters) of geneesmiddelen en u hierbij begeleid wordt.

Nicotinevervangers en genees-middelen zorgen voor minder ontwenningsverschijnselen. Maar deze hulpmiddelen maken niet dat u over twee jaar nog steeds rookvrij bent.

Daarom krijgt u die middelen alleen vergoed van uw zorgverzekeraar als

u ook ondersteuning krijgt. Dan heeft uw stoppoging veel meer kans van slagen.

Waarom is begelei-ding zo belangrijk?

Die begeleiding is zo belangrijk, omdat nicotine zeer snel in uw hersenen komt.

De verslaving is daardoor gekop-peld aan alles wat u doet: uw

lichaam hunkert naar nicotine én het is de gewenning:

een sigaret hoort voor rokers gewoon bij een kopje koffie, na het eten, bij een telefoontje. Met persoonlijke begeleiding kunt u die gewoontes doorbreken.

Wat voor ondersteuning is er bij stoppen met roken?Uw huisarts kan u over ondersteuning bij stoppen met roken informeren. De ondersteuning kan een groepstraining door een thuiszorgorganisatie zijn, of telefonische of persoonlijke coaching door praktijkondersteuners bij de huisarts. Methoden waarvan niet is aangetoond dat ze echt werken, zoals lasertherapie en Alan Carr, worden niet vergoed.

Goed nieuws!Stoppen met roken wordt, onder voorwaarden vergoed door uw basisverzekering

Sinds januari 2011 zit begeleiding bij stoppen met roken in de basisverzekering. Acht van de tien rokers willen stoppen. Nu de begeleiding wordt vergoed, zijn er veel rokers die over de streep getrokken worden.

CHA-

10-0

69LAAT HET ROKEN ACHTER JEStoppen met roken is moeilijk. Maar er zijn behandelingen die je kunnen helpen om het roken achter je te laten. Je huisarts kan je er alles over vertellen.

Vraag je huisarts hoe. En stop.

Kijk voor meer informatie op www.ikkanstoppen.nl

om het roken achter je te laten. Je huisarts kan je er alles over vertellen.

Vraag je huisarts hoe. En stop.

Kijk voor meer informatie op www.ikkanstoppen.nl

CHA-

10-0

69CH

A-10

-069

550707_PFI_Adv_vrouw.indd 1 16-11-10 16:25

Ze moeten de functie van het geweten, dat tijdelijk niet werkt overnemen. Je moet grenzen aangeven: je mag gewoon niet drinken en niet roken. Klaar! Natuurlijk zal het gebeuren dat ze het een keer stiekem doen, maar als je toestemming geeft, gaan ze het alleen maar méér doen. Als je erachter komt op het moment dat je kind da-gelijks rookt, heeft verbieden geen zin. Dan moet je in gesprek gaan: waarom rook je? Wat brengt het je? Zou je willen stoppen?’ Het is vijf voor twaalfPauline: ‘Als ik vroeger een patiënt met COPD bij me had, zei ik: Uw longfunc-tie ziet er niet best uit. Het is vijf voor twaalf. Ik kan er omheen praten, maar als u doorgaat met roken, eindigt u in een rolstoel vanwege de benauwd-heid. Ik zou absoluut meteen stoppen met roken.

Een patiënt begon dan tegen te sputteren over de luchtvervuiling die ook effect heeft bijvoorbeeld en over andere rokers die nergens last van hebben. Het enige waar de patiënt dan om vroeg was een recept voor pufjes en hij of zij bleef gewoon door-roken. Ik kwam over als een bitch. Ik had wel gelijk, maar het heeft geen zin om botweg te hameren op het belang van stoppen.’

Waarom roken?‘Elk mens is anders. Daarom heeft iedereen andere redenen om te stop-pen. We voeren nu een gesprek op een motiverende manier en dat zet

mensen in beweging. Ik vraag eerst of de patiënt het goed vindt om het over roken te hebben. Die vraag zorgt dat je geen welles-nietesgesprek krijgt. Als iemand er niet over wil praten, komt het misschien een volgende keer. Als iemand het wel goed vindt, begin ik niet over de gevaren, maar ik vraag waarom iemand rookt. Dan krijg je antwoorden als: het is ontspannend, gezellig, lekker, een beloning, een rustmoment, het helpt me door een moeilijke periode heen.’

Waarom stoppen?‘Dan stel ik de gekke vraag hoe graag iemand wil stoppen. Een nul is: ik wil nooit stoppen. Een tien is: ik wil heel graag stoppen. Dan is het vaak ver-rassend dat mensen nogal eens op vijf of zes uitkomen. Iedereen heeft er zijn eigen redenen voor: ik hoest de longen uit mijn lijf; ik ben veel verkouden; ik zorg alleen voor mijn kinderen en ze kunnen me niet missen; het stinkt; je huid wordt er ouder van. Ik heb ook patiënten die stoppen omdat roken zo duur is en iemand die stopte omdat de vitrage zo vies bruin werd. Ik kon het niet nalaten om haar te vragen: hoe denkt u dat uw longen eruit zien? Dat interesseerde haar niet, want dat kon je niet zien. De redenen doen er niet toe, als het iemand maar motiveert om te stoppen.’

Goed voorbereidWanda: ‘Het is aan te raden om je goed voor te bereiden op het stoppen. Dan weet je wat je te wachten staat en kun je van tevoren rustig nadenken

over wat je doet op moeilijke mo-menten. Als je impulsief stopt, gaat het op zo’n moeilijk moment vaak mis. Wat doe je als na drie maanden je kat doodgaat? Als je daar vooraf niet over nagedacht hebt, heb je twee problemen: een dode kat én je rookt weer. Die dode kat kan natuurlijk iets heel anders zijn, bijvoorbeeld ruzie met je partner, maar je hebt je dan vooraf voorgenomen: ook als ik grote stress heb, blijf ik van de sigaret af!’

Nederland stopt! Met roken!De bevlogen longartsen Pauline Dek-ker en Wanda de Kanter hebben het boek ‘Nederland stopt! Met roken’ geschreven. Iedereen kan stoppen met roken. Als je maar gemotiveerd bent en de juiste methode gebruikt. Die is voor iedereen anders. Nederland stopt! Met roken is een eyeopener. Als je het boek leest, weet je hoe de rookverslaving werkt en hoe je je onbewuste hunkering de baas kunt worden. En hoe het zit met roken en concentratie bijvoorbeeld. En je leest wat je van nicotinepleisters en pillen kunt verwachten en wat niet. Het boek is echt een aanrader, ook voor mensen die eigenlijk nooit lezen. Het is een zapboek, geschreven in begrijpelijke taal; je kunt hier en daar een stukje lezen. Er staan ervaringen in van rokers en van mensen die het is gelukt om te stoppen.

Het StoppenStappenPlan helpt je om goed voorbereid te stoppen, zodat je kans van slagen het grootst is.

KORTINGSBONAls u deze bon inlevert, betaalt u bij de boekhandel geen € 19,95, maar slechts € 16,50 voor het boek Nederland stopt! Met roken van Pauline Dekker en Wanda de Kanter. Een stap dichterbij een rookvrije toekomst voor de prijs van minder dan vier pakjes sigaretten!

Nederland stopt! Met rokenPauline Dekker en Wanda de KanterISBN 9789072219329Normale prijs: €19,95Actieprijs (van 1 februari t/m 1 mei 2011) €16,50 Actiecode: 90183522

GEZIEN OP

TV

Voltaren® K:

De ontsteking

remt

De gewrichtspijn

verlicht

In de kernvan de

pijn werkt

De

Verlicht bij pijn

Remt de ontsteking

Snellewerking

2VOUDIGEWERKING!

Verlicht de pijnen remt deontsteking.

KOAG-nr.: 112-1210-1550 PQC: 2010-331

Nieuw! Makkelijk te openen dop speciaal ontwikkeld voor mensen met gewrichtspijn!

Lees voor gebruik aandachtig de bijsluiter. Voltaren® Emulgel 1.16% gel (diclofenac diethylammonium) is een geneesmiddel. Niet gebruiken als u ooit een allergische reactie heeft gehad voor diclofenac of andere medicijnen om pijn, koorts of ontstekingen te behandelen.

Voltaren® Emulgel is een verzachtende gel die:

Lees voor gebruik de bijsluiter. Voltaren® K (diclofenac kalium) is een geneesmiddel. Niet gebruiken bij een maag- of darmzweer, maag darm bloedingen of andere bloedingen, nierinsuffi ciëntie of in combinatie met antistollingsmiddelen.

Geneesmiddelen via internet

16 leef! leef! 17

Zorgverzekeraars vergoeden sommige geneesmiddelen op recept niet. Ik kan deze ge-neesmiddelen via internet veel voordeliger bestellen. Dat is mooi meegenomen, toch?

Dat moet u nog maar afwachten. Uit onderzoek van de Consumentenbond blijkt dat in vier op de tien van dit soort gevallen de geneesmiddelen die u bestelt en vooraf betaalt niet worden geleverd. Dan bent u alsnog duurder uit!

Maar nog veel belangrijker: u zet uw gezondheid op het spel. Volgens de Consumentenbond wijkt de dosering van de werkzame stof vaak sterk af en zijn de geneesmiddelen soms sterk vervuild met stoffen die er niet in thuishoren.

U hebt dan dus een vervalst genees-middel in huis dat bovendien niet de werking heeft die u verwacht.

Wat is het risico van een ver-valst geneesmiddel?

Een vervalst geneesmiddel heeft niet de werking die u verwacht en bovendien kunnen er stoffen in zitten die niet in het middel thuishoren. Deze stoffen kunnen vervelende bijwer-kingen geven waardoor u ziek kunt worden. Daarom waarschuwt de over-heid via internetpillen.nl nadrukkelijk voor het risico van het bestellen van geneesmiddelen via internet.

Ook kunnen geneesmiddelen reageren met andere geneesmiddelen die u slikt, en zo tot ongewenste en moge-lijk ernstige bijwerkingen leiden. Als een vervalst geneesmiddel geen of te weinig werkzame stof bevat, gaat uw

aandoening niet over. Dat kan bijvoorbeeld bij infecties ernstige gevolgen hebben.

Wat zijn de meest voorkomende vervalste geneesmiddelen?

De meest voorkomende vervalste geneesmiddelen zijn erectiemid-delen, middelen tegen overgewicht, middelen om te stoppen met roken, kalmeringsmiddelen, slaapmiddelen, anti-depressiemiddelen en middelen tegen kaalheid.

Kan ik zelf checken of ik een echt geneesmiddel heb?

U kunt dat niet zelf checken. Vervalste geneesmiddelen lijken op het oog steeds meer op echte geneesmiddelen. Het is erg moeilijk om echt van nep te onderscheiden. Vaak is de echtheid al-leen via onderzoek in een laboratorium vast te stellen.

Hoe kan ik dan zeker weten of ik een veilig geneesmiddel krijg?

Als u geneesmiddelen bestelt bij een illegale website, loopt u risico’s. U weet zeker dat u een veilig genees-middel krijgt door dit te halen bij een apotheek of drogist in Nederland of

bij een website van een in Nederland gevestigde apo-theek. Er zijn in Nederland namelijk strenge overheidsregels en -controles voor de fabrikanten, groothandels en apotheken. Dat begint al bij de beslissing of een nieuw geneesmid-del op de markt mag komen.

Hoe weet ik zeker of een inter-netapotheek betrouwbaar is?

De betrouwbaarheid van een inter-netapotheek kunt u controleren door drie dingen na te gaan:

Staat er een Nederlands adres 1. op de website? Zo niet, dan weet u niet zeker of de internet-apotheek betrouwbaar is.Check op apotheek.nl of op dit 2. adres daadwerkelijk een apo-theek gevestigd is. Als u weet dat normaal een 3. recept nodig is voor het middel en de internetaanbieder biedt het aan zonder recept, dan hebt u in ieder geval te maken met een niet betrouwbare internet-apotheek.

Wat zijn de voordelen van een Service Apotheek ten opzichte van een legale internetapotheek in Nederland?

Service Apotheek kan u snel • helpen als u met spoed genees-middelen nodig hebt.Service Apotheek geeft persoon-• lijk advies, ook mogelijk onder vier ogen in de spreekkamer van de apotheek, over uw geneesmid-delgebruik en bijvoorbeeld over kleine kwalen, zoals acne en voetschimmel.

Service Apotheek geeft u een dui-• delijke instructie over het gebruik van uw geneesmiddelen (bijvoor-beeld bij oogdruppels en oogzalf) en bij inhalatiemedicijnen kunt u zo nodig oefenen. Service Apotheek biedt praktische • hulp, bijvoorbeeld bij het open-maken van de verpakking van uw geneesmiddelen.

Een online werkende arts schrijft een recept voor. Is dat betrouwbaar?

Er zijn webartsen die via een online consult een recept uitschrijven. U moet dan meestal een vragenlijstje invullen. Dit is echter niet aan te raden.

De Nederlandse artsenorganisa-ties en de Inspectie voor de Gezondheidszorg vinden dat webartsen geen inhalatie-geneesmiddelen moeten voorschrijven aan patiënten van wie ze de achtergrond en de voorgeschiedenis niet ken-

nen. Een vragenlijstje kan een echt consult en onderzoek bij de

huisarts nooit vervangen.

Zonder de patiënt te kennen kan een webarts slechts algemene informatie geven over een bepaalde aandoening. Het kan natuurlijk wel handig zijn om met de arts die u al kent of met een vervangend arts (die toegang heeft tot uw medisch dossier) via e-mail en internet contact te hebben. Bijvoorbeeld over laboratoriumuitsla-gen, informatie over een behandeling, adviezen, het maken of verzetten van een afspraak of herhaalrecepten.

Bij bestelling via internet hoef je de deur niet uit. Kan Service Apotheek mijn geneesmiddelen ook thuisbezorgen?

Jazeker. Elke Service Apotheek heeft een bezorgservice.

Ik word gek van alle spam met aanbiedingen van vervalste geneesmiddelen. Hoe kan ik dit stoppen?

Tips om spam te verminderen vindt u op spamklacht.nl. Daar kunt u ook een klacht indienen over spam bij de overheidsorganisatie die toeziet op het spamverbod.

Exclusief verkrijgbaar bij de beter adviserende apotheek NeoCare BV, Postbus 253, 4870 AG Etten-Leur, www.neocare.nl

• voor kinderen is speciaal ontwikkeld voor de tere baby- en kinderhuid

• voor volwassenen is zeer geschikt voor de allergische huid

• Bescherming tegen UV-A, UV-B aangevuld met een beschermendeformule tegen infrarode-A-straling (IR-A)

• Zonder geur-, conserveringsstoffen en emulgatoren, dus mild voor uw huid

zonnebrandproductenSpeciaal voor de overgevoelige huid

550761_CEN_AdvLadival_186x86.indd 1 18-11-10 15:34

18 leef! leef! 19

Puzzel mee

Los het Zweedse raadsel op. De letters in de gekleurde, genummerde vakjes vormen de oplossing. Uw oplossing kunt u vóór 2 mei 2011 doorbellen via 0909-202 70 77 (80 ct. p.m.) de opbrengst is bestemd voor de Nederlandse Hartstichting.

Win een TUINKAS van ACD!verschijninglichaams-

oefeningendoen

voetbalclub

juistklankbekken draagwijdte omkoopbaar onmeetbaar

getal

overeind zijn

kleine platvis

sprookjes-figuur

13

pand zon-der de grond

Fries water 6

film-achtergrond

paling 3

dopheide

schenkingplezier

naar omlaag

zijrivier vande Rijn

bedwelmendgenotmiddel

rivier inFrankrijk 1

Peruaansheerser

opgeld

halssnoer 7

handels-gebruik

wijnkoeler 12 14

15

klem voorwasgoedpubliekeomroep

Portugesewijn spanning

losgeraaktenaad

gedachte-lezeres 11

plaats inItalië

andersgenaamd

niet raak

plaats inFrankrijk

zonderkleren

jonge vrouw

parasiet Amsterdamseuniversiteit

gewiekstpersoon

stil! 8

heidemeer

10

honingbij heilwens

5

godinvan het

haardvuurorgaan 9 4

partij in eenrechtsgeding

inwoner vanSardinië

2

bridgeterm

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

Tuinieren onder glas is voor de meeste hobbykwekers een echte passie. Het is niet alleen leuk om te doen, maar zelf gekweekte groente is ook heel gezond! Met de kaskraker-serie bewijst ACD dat met een minimale investering een maximum kan gekweekt worden. Alle glazen tuinkassen uit deze serie hebben een schuifdeur van 60 cm breed en zijn voorzien van een effectievere kweekoppervlakte dan bij vergelijkbare tuinkassen. Glas en constructie vormen een geheel waardoor de kas wind- en waterdicht is. Een winnaar ontvangt deze kas met afmeting 193 x 161 x 216 cm.

Kijk voor meer informatie op www.acd-kassen.nl

Bel 0909-202 70 77

De opbrengst van deze puzzel is bestemd voor de Nederlandse Hartstichting. Hart- en vaatziekten zijn niet alleen een mannenziekte. Wist u dat er elk jaar meer vrouwen dan mannen aan overlijden? Hart- en vaatziekten zijn doodsoorzaak nummer één bij vrouwen. Met de campagne We hebben je hart nodig vraagt de Hartstichting u om een gift, waarmee we wetenschappelijk onderzoek naar hart- en vaatziekten financieren bij vrouwen. Kijk ook op www.wehebbenjehartnodig.nl.

e 499,-

Het is voorlopig nog geen zomer, maar toch kan de zon al sterker zijn dan u denkt. Boven-

dien is de huid, met de winter net achter ons, nog niet gewend aan de zon. Daarom kan

zonneallergie en zelfs zonnebrand nu al om de hoek komen kijken, en kan het verstandig

zijn een zonnebrandproduct te gebruiken.

Bescherming van de huid: nu al!De huid moet even wennen aan de zon

Vooral mensen met een allergische en/of gevoelige huid doen er goed aan om tijdig en goed te gaan insmeren. De gevoelige huid kan allergisch op de zon reageren. Er kunnen blaasjes en rode bultjes ontstaan en de huid gaat jeuken. De emulgatoren en vetten die in veel zonnecrèmes en lichaamsver-zorgende producten zitten, kunnen de allergische reactie versterken. Het is daarom belangrijk dat mensen met een gevoelige huid emulgator- en vetvrije producten gebruiken.

Kleine kinderenVooral kleine kinderen hebben een zeer gevoelige huid: de lichaamseigen bescherming is nog niet volledig ontwikkeld.

Zij kunnen daarom ook al in het voorjaar de bescherming van een zon-nebrandproduct gebruiken.

Voor kinderen wordt vaak bescher-ming geadviseerd met SPF 30 of nog hoger. Toch wordt al vanaf factor 20 meer dan 90% van alle UVB-straling gefilterd. Hoe hoger de factor, des te beter de bescherming.

Hogere factoren hebben echter ook een nadeel. Naast de minder goede smeerbaarheid kunnen bepaalde licha-melijke reacties onderdrukt worden. Denk aan het rood worden van de huid of een gevoel van oververhitting.

InfraroodstralingNaast UV-A- en UV-B-stralen hebben ook IR-A (infrarood)-stralen van de zon invloed op de huid. IR-A-stralen drin-gen diep de huid binnen en kunnen zo bijdragen aan vroegtijdige veroudering van de huid.

Een zonnebrandmiddel dat beschermt tegen UV-A, UV-B én IR-A laat u dus pas echt zorgeloos genieten van de zon.

Zon verstandig, zon met mate!

20 leef! leef! 21

De 495 apothekers en meer dan 2.750 apothekersassistenten van

de 275 Service Apotheken in Nederland beantwoorden dagelijks vele

vragen. Wij staan altijd voor u klaar om u zo goed mogelijk te onder-

steunen bij uw genees- en/of hulpmiddelengebruik. In deze rubriek

beantwoorden wij een aantal vragen die regelmatig worden gesteld

aan onze apothekers en apothekersassistenten. Hebt u ook een vraag,

stel deze dan aan uw eigen apotheek of mail de redactie van leef!:

leef@serviceapotheek.nl.

Als u het ons vraagt...

Uw vragen worden beantwoord door:

Olga van VemdeApotheek Epe te Epe.

Boris van WijkApotheek Nieuw Gastel te Oud Gastel.

Jeroen MentinkApotheek Carnisselandete Barendrecht.

HOOIKOORTSDe naam hooikoorts is eigenlijk verkeerd: de klachten worden niet alleen door hooi (gedroogd gras) veroorzaakt én je krijgt er geen koorts van! De naam hooikoorts komt van de tijd waarin de klachten oor-spronkelijk voorkwamen: het hooiseizoen. Hooikoorts komt voor bij tien tot twintig procent van alle Nederlanders.

Wat is hooikoorts precies?Hooikoorts is een allergie voor (kleine hoe-veelheden) stuifmeelkorrels van bepaalde grassen, planten of bomen. Stuifmeel wordt in de volksmond ook wel pollen genoemd. Het gaat daarbij om pollen van planten die hun stuifmeel via de wind laten verspreiden. Het stuifmeel van planten die door insecten worden bestoven is te zwaar om weg te waaien. Bij een allergie reageert je afweersysteem niet goed. Je afweer is normaal gesproken bedoeld om schadelijke stoffen die in je lichaam komen onschadelijk te maken. Bij een allergie valt je afweer ook stoffen aan die niet schadelijk zijn. Bij deze aanval komt een stofje vrij (histamine) dat de klachten van een allergie veroorzaakt.

Wat zijn de verschijnselen van hooikoorts?Een nies- en slijmreactie, waardoor adem-haling door de neus lastiger wordt en ogen gaan irriteren of jeuken. Sommige mensen hebben maar last van één klacht; anderen hebben meerdere klachten. Klachten die vaak optreden zijn:

Neusklachten. Het neusslijmvlies • raakt gezwollen en er ontstaat een branderig en jeukend gevoel, waardoor niesbuien kunnen ontstaan. Door de gezwollen neusslijmvliezen

raakt de afvoer van de neusbijholtes naar de neus vaak verstopt. Dit geeft dan een vol gevoel in het hoofd en een zeurderige hoofdpijn boven de neusbrug en de ogen. Zonder behandeling kan een voorhoofdshol-teontsteking ontstaan. De neusklach-ten lijken meestal op die van een verkoudheid die steeds erger wordt.Jeukende ogen of een branderig • gevoel in uw ogen, met tranen als gevolg. De oogleden kunnen opzwel-len, het oogwit wordt rood en u kunt overgevoelig raken voor licht.In de mond, keel en oren kan een jeu-• kend of kriebelend gevoel optreden. U kunt ook een droog en branderig gevoel in uw keel hebben.Droge kriebelhoest, kortademigheid • of een piepende ademhaling. Er kan zelfs een astma-aanval ontstaan.Jeukende en geïrriteerde huid. Ook • kan de huid rood en opgezwollen worden (netelroos).Mensen met hooikoorts raken sneller • vermoeid en hebben vaak last van hoofdpijn en lusteloosheid.

In welke periode komt hooikoorts voor?Hooikoorts komt voor van januari tot okto-ber. Allergie voor pollen van gras komt het meest voor en is het ergst in juni. Echter, allerlei andere planten en bomen kunnen óók allergische klachten veroorzaken. Door de warme herfsten en winters wordt de hooikoortsperiode steeds langer.

Is hooikoorts leeftijdsgebonden?Hooikoorts bouwt zich net zoals andere allergieën meestal langzaam op. Meestal treden de eerste verschijnselen tussen het achtste en 25e jaar op. Het komt zelden

voor dat iemand ouder dan veertig jaar voor het eerst hooikoorts krijgt. Na de eerste keer komen de klachten doorgaans elk jaar terug. Hooikoorts ver-mindert met het ouder worden. Meestal zijn de klachten een stuk minder na het veertig-ste levensjaar en zijn de klachten op de leeftijd van 55 grotendeels verdwenen.

Wanneer is het aan te ra-den om met hooikoorts naar de huisarts te gaan?Wanneer u klachten hebt die op hooikoorts kunnen duiden, is het aan te raden om naar de huisarts te gaan. Hij of zij kan vaststellen dat het hooikoorts is of dat er mogelijk iets anders aan de hand is. Uw medische voorgeschiedenis, lichame-lijk onderzoek en uw klachten kunnen uw arts voldoende informatie opleveren om de diagnose hooikoorts te stellen en een mogelijke behandeling te bespreken.

Soms is niet duidelijk of u een allergie hebt en/of welke allergie u precies hebt. Dan kunt u worden doorverwezen naar een specialist. Hooikoorts gaat vaak samen met voedselallergie. Er is dan sprake van een kruisallergie, waarbij de allergie voor pollen de oorzaak is van een allergie voor een bepaald voedingsmiddel, of andersom. Er zijn twee manieren om via nader onderzoek vast te stellen waar u allergisch op reageert, namelijk via bloedonderzoek of via een priktest. Bij een priktest worden kleine hoeveelheden pollenextracten op uw huid gedruppeld en op die plek wordt een klein gaatje geprikt of krasje gemaakt.

Als u allergisch bent, krijgt u binnen een halfuur een allergische reactie rond de prikplaats. Ik heb het hele jaar door hooi-koortsverschijnselen. Wat kan er aan de hand zijn?Hooikoorts is een allergische reactie tegen bloeiend gras en bloeiende planten en bomen. Als u het hele jaar verschijnselen van hooikoorts hebt, kan er iets anders aan de hand zijn. Wellicht reageert u allergisch op andere stoffen.

Allergieën die nogal eens voorkomen zijn

huisstofmijtallergie, allergie voor haren, ve-ren en huidschilfers van dieren en allergie voor schimmels.

Wat kan ik doen om klachten tegen te gaan als ik hooikoorts heb?De belangrijkste maatregel is het vermijden van stuifmeel. U hebt waarschijnlijk zelf ervaren in welke maanden er stuifmeel is waar u allergisch voor bent. Een aantal mogelijkheden om stuifmeel te vermijden zijn:

Houd in die periode ramen en deuren • zoveel mogelijk dicht. Het weer speelt een belangrijke • rol. Bij droog weer met veel wind is het meeste stuifmeel in de lucht. Houd het hooikoortsweerbericht in de gaten op radio, tv of op www.serviceapotheek.nl.Op het platteland is ’s ochtends • meestal het meeste stuifmeel; in de stad meestal tegen de avond. Neem meubels en oppervlakken in •

huis regelmatig met een vochtige doek af.Laat gedragen kleding niet over een • stoel hangen.Was uw haar voor u gaat slapen. • Als u op vakantie gaat: aan zee of • in hooggebergte hebt u veel minder last.Zet buiten een zonnebril op om uw • ogen tegen stuifmeel te beschermen. Neem felgekleurde bloemen in uw •

tuin, bijvoorbeeld hortensia’s, azalea’s, lobelia en lelies-

oorten. Het stuifmeel hiervan wordt namelijk

overgebracht door insecten, en niet

door de wind.

Naast de boven-

staande maatregelen, kan hooikoorts natuurlijk ook

behandeld worden met genees-middelen. Door juist gebruik van

medicatie kunnen klachten goed worden onderdrukt en kan iemand prima functioneren.

Hoe kan hooikoorts worden behan-deld?Afhankelijk van de ernst van de klachten bieden verschillende geneesmiddelen verlichting. Aan de hand van uw klachten adviseert uw Service Apotheek welk middel voor u het meest geschikt is. De meeste geneesmiddelen bij hooikoorts zijn in de apotheek vrij verkrijgbaar.

Anti-allergiemiddelen (‘antihistami-nica’) zijn de meest gebruikte middelen. Antihistaminica blokkeren de werking van histamine. Histamine komt bij een allergi-sche reactie vrij en veroorzaakt klachten. Antihistaminica kunt u ook bij allergie voor huisdieren of huisstofmijt gebruiken. Antihistaminica in tablet-, drank- en drup-pelvorm werken ongeveer 24 uur tegen oog-, oor-, neus- en huidklachten. Daarom hoeft u ze meestal maar één keer per dag in te nemen.

Voorbeelden zijn cetirizine en loratadine. Toegediend als neusspray verminderen an-tihistaminica neus-, maar ook oogklachten. Er bestaan ook oogdruppels. Oogdruppels doen alleen iets tegen oogklachten. De werking van neus- en oogdruppels begint binnen een kwartier en houdt ongeveer 12 uur aan. U zult de druppels of spray dus meestal twee keer per dag gebruiken. Een voorbeeld is azelastine.

Wanneer naar de huisarts?Als de klachten door een zelfzorggenees-middel niet minder worden, bij benauwd-heid of kortademigheid, bij een rood, opge-zwollen en pijnlijk oog, bij aanhoudende oorpijn of hoofdpijn of als u uitsluitend aan één kant van het hoofd klachten hebt, adviseren wij u contact op te nemen met uw huisarts. Ook kinderen kunnen last van hooikoorts krijgen. Wanneer uw kind jon-ger dan 8 jaar is en voor het eerst klachten heeft, doet u er verstandig aan om bij uw huisarts langs te gaan.

Meer informatieVoor meer informatie over de verschillende soorten geneesmiddelen bij hoorkoorts, vraag naar onze folder.

Ook kunt u met uw vragen altijd bij uw Service Apotheek terecht of op de website www.serviceapotheek.nl.

Uit de ban van emotie-etenDoor Joanna Kortink en Greta Noordenbos

Kun je beslist niet meer zonder een reep chocolade als je verdrietig bent? Grijp je steevast naar vette snacks bij boosheid, stress en verveling? Gaat je gewicht op en neer en heb je een haat-liefdeverhouding met eten? Dan is de kans groot dat je een typische emotie-eter bent en daarmee, schrik niet, iemand met een eetprobleem. Dit unieke zelfhulpboek leert je weer normaal omgaan met voedsel. Stap-voor-stap en in negen weken!

Mindful eten is het toverwoord bij eet- en gewichtsproblemen. Rustig, met aandacht voor wat je in je mond stopt in plaats van wat er door je hoofd spookt. Dat klinkt makkelijk, maar is het vaak niet. In het boek ‘Uit de ban van emotie-eten’ komen alle valkuilen, uitvluchten en smoezen voorbij, die jouw ingewikkelde relatie met eten handhaven. Niet leuk, maar wél effectief, omdat je juist in die spiegel de oplos-sing vindt voor je problemen.

Uit de ban van emotie-eten biedt een compleet programma van negen weken. Gebaseerd op de nieuwste psychologische inzichten en met veel praktijkvoorbeelden plus duidelijke richtlijnen. Dat werkt bijzonder motiverend, zeker in combinatie met de mindful-oefeningen op de bijgeleverde cd. Leer je lichaam en geest weer samen te brengen zodat eten weer eten iets wordt waar je van kunt genieten … zonder zorgen!

Leef! geeft i.s.m. Uitgeverij Servire tien boeken weg

Jong van geestOptimistisch ouder worden is geen kunstDoor Jan Auke Walburg

Er gaat onvoorstelbaar veel maatschappelijk kapitaal verloren door de onterechte aannames over ouder worden, zoals: oplopen in leeftijd vergroot de kans op ziekte, depressie en cogni-tieve achteruitgang, maakt eenzaam en kost de maatschappij handen vol geld.

‘Jong van Geest’ herinnert de 55+’ers op de drempel van een nieuwe levensfase aan de oude idealen uit hun jeugd. Jan Auke Walburg laat zien dat er niets in de weg staat om op latere leeftijd een zinvol, productief en plezierig leven te leiden en een mooie bijdrage te leveren.

Veel mensen hebben vanaf hun pensionering nog minstens twintig tot vijfentwintig jaar in goede gezondheid voor zich, kennen een grotere vrijheid dan voorheen en hebben voldoende levenservaring om verstandige keuzes te maken. Alle reden om eens goed na te denken over de invulling van die tijd.

Een optimistisch boek dat afrekent met de mythes over ouder worden.

Leef! geeft i.s.m. Uitgeverij Nieuw Amsterdam tien boeken weg.

Ze zijn zo knap tegenwoordig Over-leven met kankerDoor Frederike Krommendijk

Een indringend relaas door journaliste Frederike Krommendijk over de ervaringen die zij en haar man hadden vanaf het moment dat bij hem de diagnose longkanker werd gesteld. In die periode hield Frederike aantekeningen bij die de basis zijn voor ‘Ze zijn zo knap tegenwoordig’, afgewisseld met praktische tips over het overle-ven van kanker en alles wat daarbij komt kijken.

In 2005 werd bij haar man Peter longkanker geconstateerd. De tumor had zich uitgezaaid, en in het ziekenhuis van Hengelo werd hij door de longarts schouderophalend opgegeven. Omdat Peter en Frederike (net twee jaar getrouwd en ouders van een zoontje van anderhalf) zich hier niet zomaar bij wilden neerleggen, gingen ze voor een second opinion naar het ziekenhuis in Enschede, 15 kilometer verderop. Daar bleek dat genezing wel degelijk mogelijk was, maar met een zwaar traject van behandelingen: drie chemokuren, verwijdering van een long en 28 nabestralingen. Meer dood dan levend voltooide Peter deze klus, maar met succes: in januari 2010 was het vijf jaar geleden dat de ziekte werd geconstateerd en alles wijst erop dat hij bij de overlevenden hoort, against all odds.

Een waardevol boek voor iedereen die de diag-nose kanker heeft gekregen, en hun dierbaren.

Leef! geeft in samenwerking met Uitge-verij Terra Lannoo tien boeken weg.

leef! 23

Actueel

Wilt u kans maken op één van deze boeken?Schrijf dan voor 1 mei 2011 naar Leef!, Vughterweg 47-b, 5211 CK ’s-Hertogenbosch, of mail naar leef@serviceapotheek.nl, onder vermelding van de betreffende titel.

Mooi meegenomen

leef!VOORDEEL

Bij inlevering van deze bon ontvangt u

10% korting op deze

Service Apotheek producten

Geldig t/m 30 april 2011

HandgelVisolie

Ibuprofen gel

Ibuprofen gel

Ibuprofengel kunt u ge-bruiken bij zwelling en pijn in spieren of gewrichten, ontstaan na een verzwikking of verstuiking. Het geeft een verkoelend effect.

De gel is helder, kleurloos en plakt niet.

Airless dispenser à 100 ml

11.95

VisolieVoor huid, bloedvaten en gewrichten

90 capsules

10.95

Antibacteriële

HandgelDeze handgel reinigt snel en effec-tief. Binnen enkele seconden zijn uw handen schoon, droog en voor 99% bacterievrij.

De formule bevat ondermeer glyce-rine en pro-vitamine B5 ter voorko-ming van uitdroging van de huid.

100 ml

2.95

Op bezoek in een Service Apotheek...

24 leef! leef! 25

Joke en Fons Alberti (57)

‘Ze staan altijd voor ons klaar’‘We wonen bijna dertig jaar in deze wijk en zo lang komen we al bij Apo-theek Bouwlust. We zijn heel tevreden over de apotheek. De meiden die hier werken zijn altijd belangstellend: hoe gaat het met u? Als we medicijnen nodig hebben mailen we altijd en als we dan een dag of wat later langs-komen om ze op te halen, staat alles al klaar. Natuurlijk is er weleens een misverstandje, maar ze staan altijd voor ons klaar.’

Pluim van de dokter‘Ik heb al zeker tien jaar ernstige COPD, Joke in wat mindere mate. ’s Zomers is het wel te doen, maar als het waait en koud is, heb ik er veel last van. Vorige zomer kreeg ik een hartoperatie. Ik moest van de dokter vóór die operatie stoppen met roken. Dat is me gelukt. Daar kreeg ik een pluim voor van de dokter. Sindsdien blijft mijn COPD stabiel.’

Winkelcentrum‘Mijn COPD komt van het roken natuurlijk, maar je moet er ook wel aanleg voor hebben. Ik ken mensen die hun leven lang roken en geen COPD hebben. Ik heb geen zin om zielig thuis op de bank te zitten. Dat werkt alleen maar tegen je. Als het slecht weer is, blijven we lekker thuis.

Maar in de zomer pakken we de fiets nogal eens en lopen we een halfuur naar het winkelcentrum. Dat doen we bewust om genoeg beweging te krijgen. Dan pakken we meteen een terrasje en maken we er gewoon een leuke dag van. We zijn nog mobiel en als we de kans hebben gaan we op vakantie. Ik gebruik twee à drie keer per dag een pufje. Na zo’n pufje wor-den mijn luchtwegen ruimer en kan ik weer een aantal uren vooruit. Ik ga twee keer per jaar naar de longarts om mijn longen te laten testen. De eerste keer is dat vervelend, maar ik weet nu hoe het werkt en dan is het niet meer zo’n probleem.‘

Nou zou ik wel een siga-retje lustenJoke Alberti: ‘We zijn uiteindelijk samen met onze dochter gestopt. Het is nog steeds moeilijk om het stoppen vol te houden. Komende zaterdag komt familie bij ons eten. Dan zeggen we niet van: je mag hier niet meer roken. Dus dan heb je zoiets van: nou zou ik ook wel een sigaretje lusten. We zijn er eerder meer dan vier jaar mee gestopt, maar toen we stress kregen omdat ik ziek werd, pakten we toch weer een sigaret. We proberen het nu vol te houden. Dat is een mooi streven. Ik zie weleens dat mensen een

hartoperatie krijgen en tot de dag van de operatie nog zitten te roken. Dan heb ik zoiets van: dan ben je wel een beetje verkeerd bezig.’

Oefeningen‘Ik ga twee keer per week naar de fysiotherapeut. Eerst masseerde ze me, maar op een gegeven moment zei ze dat het beter was om oefeningen op de loopband of fiets te doen. En buikoefeningen om alles soepel te houden. Daar voel ik me goed bij. Fons gaat nu aan zijn cardioloog vragen of hij ook mee mag. Je wordt er goed in de gaten gehouden. Sinds ik ben gestopt met roken, heb ik veel meer uithoudingsvermogen.’

Ik werk nu vier jaar in deze apotheek. Hiervoor heb ik ander werk gedaan, maar zorg verlenen

aan klanten in de apotheek trekt me toch het meeste. Daarom ben ik zo blij dat onze apotheek

sinds kort Service Apotheek is, zodat we nog meer aandacht aan zorg gaan besteden.

Ilse van der Haak Apothekersassistente, Service Apotheek Bouwlust in Den Haag

‘Toch goed dat je het even hebt voorgedaan’

OnwennigIk heb nascholing in astma en COPD gevolgd. Ik vind het leuk om iemand instructie te geven als men voor de eerste keer inhalatiemiddelen komt halen. Ik nodig de klant dan uit om even mee te komen naar onze spreek-kamer. Het komt nogal eens voor dat mensen daar onwennig op reageren: Ik lees thuis de bijsluiter wel door. Dan zeg ik: ik wil het toch graag even voordoen, want het werkt alleen als u goed inhaleert. Dan loopt iemand vaak wel even mee. Achteraf hoor ik dan meestal: toch goed dat je het even hebt voorgedaan!

OefenenIn de spreekkamer hebben we diverse oefensets. Deze bestaan uit een inha-lator met nepinhalatiemiddel.

Zal ik zo’n inhalatie-instructie voor-doen? De capsule met poeder in de inhalator kapot maken, rechtop zitten, een beetje achterover, goed uitade-men, diep inademen, vijf tellen je adem inhouden, via je neus uitademen en als het geneesmiddel inhalatiecor-ticosteroïden bevat is naspoelen met water erg belangrijk. Daarna vraag ik de patiënt om het zelf te doen.

Het lijkt heel makkelijkHet lijkt heel makkelijk, maar de praktijk leert dat veel mensen het toch net niet goed doen. Als je niet diep genoeg inademt komt het niet in je longen en kan het geneesmiddel z’n werk niet doen. Of iemand spoelt niet goed na met water en dan kan men een schimmelinfectie in de mond krijgen.

Inhalatiediploma voor kinderenOmdat het in de praktijk lastig blijkt te zijn, probeer ik meteen een afspraak voor over twee weken te maken om te horen hoe het is gegaan. Zo leef je echt mee met het ziekteproces van een klant.

Voor kinderen is het best moeilijk. Om hen te stimuleren hebben we een inhalatiediploma.

Gemengde wijkIk woon niet in deze wijk, maar ik reis hier graag naar toe, omdat ik het leuk vind om te werken in een apotheek in een gemengde wijk met zowel alloch-tonen als autochtonen. Er zijn nogal wat oudere allochtonen die geen Nederlands spreken en dat is voor mij een uitdaging. Meestal neemt men zelf iemand mee die wel goed Nederlands spreekt, maar niet altijd.

We proberen er in eerste instantie toch met Nederlands uit te komen. De gezondheid van de klant staat echter voorop. We hebben twee assistentes van Marokkaanse afkomst, dus als er echt instructie gegeven moet worden, haal ik één van hen er soms even bij.

Teks

t: Fr

ed V

erdu

lt F

oto’

s: M

arjo

lein

Ann

egar

n

Fons Alberti: ‘Toen we dertien waren rookten we stiekem, want onze ouders mochten het niet

weten. We kenden elkaar toen nog niet. We hebben elkaar bijna veertig jaar geleden op de dans-

school leren kennen.’

Breng verlichting met de Otrivin Baby Methode!

Stap 1:

Stap 2:

*Dit zijn medische hulpmiddelen.Lees voor gebruik de gebruiksaanwijzing. KOAG-nr.: 112-1110-1531 PQC: 2010-143

Een vol neusje is heel vervelend. Het bemoeilijkt de ademhaling en daardoor gaat de baby misschien minder goed drinken en slapen. Omdat het kind nog niet zelf kan snuiten, helpen onze olifantjes graag een handje. Met de Otrivin Baby Methode kan het kind in twee simpele stappen weer vrij ademen.

spoel en hydrateer de neusholten met Otrivin Baby Monodose Zoutoplossing*. Deze verzacht en verdunt het overtollig slijm. Bovendien helpt de zoutoplossing het vochtgehalte bij uitgedroogd neus slijmvlies herstellen. Vanaf één jaar kun je hiervoor Otrivin Baby Neusspray* gebruiken.

verwijder het slijm met de Otrivin Baby Aspirator Neusjesreiniger. Dit apparaatje haalt het verdunde slijm zachtjes uit de neus door gecontroleerd te zuigen. Dankzij de wegwerpdoppen kan de infectie niet overgedragen worden. Handig, effectief én hygiënisch.

Vol neusje ?

www.Otrivinbaby.nl

Het plezier om vrij te ademen

26 leef! leef! 27

En dan nog even dit...

Vooral wanneer de ‘r’ in de maand zit, ne-men veel mensen wat extra vitamines om hun weerstand op peil te houden. Daar is niets op tegen, maar wie daarnaast één of meer geneesmiddelen gebruikt, moet toch even opletten. Er is namelijk wisselwerking mogelijk. Vitamines en voedingssupple-menten kunnen de werking en opname van sommige geneesmiddelen verzwakken of juist versterken. Omgekeerd kunnen sommige geneesmiddelen de opname van bepaalde vitamines verminderen.

Risico beperken

Soms kan het daarom beter zijn een geneesmiddel niet te combineren met een voedingssupplement, vooral niet in hoge doseringen. Hoge doseringen vitamines zijn sowieso niet verstandig: het baat niet, maar schaadt mogelijk wel. Volgens het kenniscentrum de Natura Foundation kunt u het risico op interacties zelf op twee ma-nieren beperken. Ten eerste door het sup-plement en geneesmiddel niet tegelijkertijd in te nemen (tenzij dat juist gunstig is). Ten tweede door de dosering van het voedings-supplement langzaam op te voeren.

Voorbeelden

Supplementen met vitamine B6 kunnen de

werking van het parkinsonmiddel levodopa (Sinemet®, Madopar®) verminderen. Vita-mine K en antistollingsmiddelen zijn een ander voorbeeld. Vitamine K is belangrijk voor de bloedstolling. Zonder vitamine K geen bloedstolling, want vitamine K helpt bij de aanmaak van stollingsfactoren. Vandaar dat vitamine K de werking van antistollingsmiddelen kan verminderen.

Opname vitamines

Zoals gezegd kan door (chronisch gebruik van) geneesmiddelen ook de hoeveelheid van bepaalde vitamines in het lichaam veranderen. Chronisch gebruik van metfor-mine, een middel bij diabetes, kan leiden tot gebrek aan vitamine B12. Metformine zorgt ervoor dat het vitamine minder goed wordt opgenomen in de darmen.

Dit vitaminetekort kan klachten veroorza-ken, zoals vermoeidheid. Het zou nuttig zijn als diabetespatiënten die metformine gebruiken regelmatig hun vitamine B12-spiegel door de huisarts laten controleren,

zeker als ze vermoeidheidsklachten heb-ben. Ook het preventief nemen van een vitamine B12-supplement is een mogelijk-heid.

Statines kunnen leiden tot een vitamine D-tekort. Statines verlagen het choleste-rolgehalte in het lichaam. Bij ongeveer 10% van de statinegebruikers komen spierklachten voor. Uit onderzoek blijkt dat een tekort aan vitamine D samenhangt met deze klachten.

Vragen staat vrij

Belangrijke en bewezen wisselwerkingen tussen vitamines en geneesmiddelen staan in de bijsluiter van de betreffende genees-middelen. Nog een reden om de bijsluiter goed te lezen.

Hebt u vragen over wisselwerkingen, of klachten waarvan u denkt dat een wissel-werking ze misschien veroorzaakt, ga dan even praten met uw (Service) apotheker. Dat is bij uitstek degene die hier alles van weet!

Vitamines en geneesmiddelen: niet altijd een goede combinatieZoals geneesmiddelen andere geneesmiddelen kunnen beïnvloeden, zo kunnen ook vitamines de werking van geneesmiddelen veranderen, en andersom. Het beste is: altijd goed de bijsluiter lezen, en vragen gerust aan de apotheker voorleggen.

Teks

t: M

ichie

l Ten

t

Hoe kan ik een teek ver-wijderen?Verwijder de teek in ieder geval bin-nen 24 uur. Hierdoor is de kans op de ziekte van Lyme vrijwel uitgesloten.

Let hierbij op het volgende:Druppel of smeer niets op de teek 1. (geen alcohol, enz.) en verwijder de teek bij voorkeur met een tekenpincet.Pak de teek zo dicht mogelijk bij 2. de huid vast.Trek de teek voorzichtig uit de 3. huid. Druk de teek hierbij niet plat. Een achterblijvend stukje van de monddelen van de teek kan geen kwaad; het verdwijnt vanzelf uit het wondje.

Teken Ontsmet het wondje met 70% 4. alcohol of jodium.Noteer de datum van de beet in 5. uw agenda. Let tot 3 maanden na de beet op ziekteverschijnselen (bijv. rode vlek/kring op de plaats van de beet of grieperig gevoel met koorts en spierpijn). In dat geval is het raadzaam naar uw

huisarts te gaan en te vertel-len dat u een tekenbeet hebt opgelopen. In het beginsta-dium kan de

ziekte van Lyme goed behandeld worden met antibiotica.

Een persoonlijk advies in uw Service ApotheekUiteraard kunt u altijd bij uw Service Apotheek terecht voor informatie over het voorkomen van een tekenbeet, de ziekte van Lyme en voor advies. Daarnaast zijn tekenpincetten, evenals insectenwerende middelen verkrijg-baar bij uw Service Apotheek.

Op de website www.beweegactief.nl biedt Service Apotheek in iedere pro-vincie prachtige fiets- en wandelroutes. Daarnaast is de website gericht op actuele informatie en wetenswaardig-heden over bewegen en gezondheid en het delen van ervaringen.

Omdat regelmatig bewegen van groot belang is voor zowel mensen met een chronische aandoening als gezonde mensen, biedt Service Apotheek de mogelijkheid om eenvoudig online bij te houden welke routes men op een bepaalde datum heeft gefietst of

SERVICE APOTHEEK HOUDT NEDERLAND IN BEWEGING‘Gezond bewegen en samen met Service Apotheek de mooiste plek-jes van Nederland ontdekken’

gewandeld. Met één klik wordt iedere afgelegde route eenvoudig toege-voegd aan de persoonlijke ‘beweeg pagina’ van de deelnemer.

Bewegen als preventief ‘geneesmiddel’Service Apotheek heeft als motto ‘Gedreven door gezondheid’. ‘Beweeg Actief’ is een even praktische als prettige toepassing van dit motto. Elke Service Apotheker helpt mensen graag bij het juiste gebruik van genees- en/of hulpmiddelen. Maar nog liever houdt hij zijn klanten gezond.

Om dat streven kracht bij te zetten, wil Service Apotheek heel Nederland in beweging krijgen en houden. Actief en ontspannen met www.beweegactief.nl

Wij vinden de kwaliteit van onze dienstverlening erg belangrijk. Vandaar dat wij graag willen weten wat uw mening daarover is.

Op www.serviceapotheek.nl vindt u een korte enquête, onder de knop ‘Uw mening telt!‘. Wij zouden het op prijs stellen als u deze wilt invullen.

Enquête

Uw mening telt!

√

Kijk ook eens op www.serviceapotheek.nl!Onze website is compleet vernieuwd, u vindt er uitgebreide informatie over bijvoorbeeld veilig op reis, geneesmid-delen, aandoeningen en zelfzorg. En u kunt er uw vragen stellen, nieuws lezen en de Service Apotheek bij u in de buurt vinden.

Dit is natuurlijk nog lang niet alles, maar kijkt u zelf eens rond op www.serviceapotheek.nl...

1 2 3 4 5

Kriebelhoest?Gebruik DARO Retard slimme bolletjes

Werkt 8 uur lang

Het slimme bolletjes systeem:• In elke capsule zitten een heleboel kleine bolletjes met de

werkzame stof dextromethorphan.• Elk bolletje heeft een verschillende dikte.• Zo komt de stof in kleine hoeveelheden vrij.• Dus 8 uur lang slapen, spreken of werken zonder te hoesten!

Bel voor meer informatie de DARO zelfzorglijn: 0900-1112223 (€ 0.25 p/m)

KAG-nr 1040-0910-1223

Uitsluitend verkrijgbaarbij uw apotheek

Lees voor het kopen eerst de aanwijzingen op de verpakking.

AdvRetardCapsules_186x86_3mmBleed.indd 1 11/19/10 3:35 PM

gemaakt, die makkelijker leesbaar is. Lees bij het gebruik van een ge-neesmiddel dan ook regelmatig de bijsluiter door.

Waarom worden bijsluiters niet makkelijker leesbaar gemaakt?Uit onderzoek van de Consumenten-bond blijkt dat de meeste mensen informatie in een bijsluiter niet kunnen vinden of niet begrijpen. En veel men-sen vinden de letters te klein.

De tekst in de bijsluiter is wettelijk ver-plicht en wordt streng gecontroleerd door instanties in Europa en in Neder-land door het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen.

Er wordt aan gewerkt om de bijsluiters te verbeteren, maar het is lastig om een bijsluiter te maken die aan alle wettelijke eisen voldoet én door ieder-een goed te begrijpen is. Veel Service Apotheken geven naast de bijsluiter van de fabrikant bovendien een eigen goed leesbare bijsluiter mee.

28 leef! leef! 29

Wat staat er allemaal in de bijsluiter?In de bijsluiter staat onder andere:

voor welke aandoening of ziekte • het geneesmiddel is bedoeld. Dit wordt ook wel indicatie genoemd;welke inhoudsstoffen in het • geneesmiddel zitten;hoeveel en hoe vaak het genees-• middel ingenomen moet worden;wanneer het geneesmiddel niet • gebruikt mag worden, bijvoor-beeld bij bepaalde aandoeningen, in combinatie met bepaalde andere geneesmiddelen of bij overgevoeligheid; waarschuwingen en voorzorgen • bij het gebruik, bijvoorbeeld wat u moet doen als u teveel van het geneesmiddel genomen zou hebben;welke bijwerkingen kunnen • optreden;of u het geneesmiddel kunt • gebruiken als u zwanger bent of borstvoeding geeft.

Waarom moet ik de bijsluiter lezen?Geneesmiddelen werken het beste als u ze op de juiste manier inneemt. Het is ook van belang dat u weet op welke bijwerkingen u eventueel alert moet zijn. Zo kunt u een bijwerking tijdig herkennen en gezondheidsschade voorkomen.

Door de bijsluiter te lezen, zorgt u dat u de geneesmiddelen op de juiste manier inneemt en voorkomt u on-nodige risico’s. Als u een bijwerking heeft, meld dit dan altijd aan uw arts of apotheker.

Ik begrijp de bijsluiter niet! Moet ik de geneesmiddelen dan maar innemen zonder de bijsluiter te lezen? Veel mensen vinden bijsluiters moeilijk leesbaar. Als u de bijsluiter niet begrijpt, is het aan te raden om dit

met uw arts of Service Apotheker te bespreken voordat u de geneesmid-delen gaat innemen. Hij of zij kan dan de informatie die u niet begrijpt uitleggen. Zo weet u zeker dat u de geneesmiddelen op de juiste manier kunt innemen en dat u geen onnodige risico’s loopt. Veel Service Apotheken geven in plaats van de bijsluiter van de fabrikant een eigen goed leesbare bijsluiter mee.

In de bijsluiter staat dat een bepaalde bijwerking ‘vaak’ voorkomt. Is het dan vrijwel ze-ker dat ik die bijwerking krijg?Het is beslist niet zeker dat u dan die bijwerking krijgt! De fabrikant is namelijk verplicht om alle bijwer-kingen die ooit zijn opgetreden te vermelden in de bijsluiter. In bijsluiters betekent ‘vaak’ dat 1 op de 10 tot 1 op de 100 mensen die dat geneesmid-del gebruiken die bijwerking krijgt. Er zijn dus zeker 9 op de 10 mensen die die bijwerking niet krijgen! De andere woorden die in bijsluiters worden gebruikt:

Zelden: die bijwerking komt voor • bij 1 op de 1.000 tot 1 op de 10.000 mensen.Soms: die bijwerking komt voor • bij 1 op de 100 tot 1 op de 1.000 mensen.Zeer vaak: die bijwerking komt • voor bij meer dan 1 op de 10 mensen.

Ik heb de bijsluiter gelezen en er staat andere informatie in dan mijn arts of Service Apo-theker heeft verteld. Wat moet ik doen?Het kan zijn dat uw arts of Service Apotheker weet dat u in uw situatie bijvoorbeeld de geneesmiddelen op een andere manier moet innemen dan in de bijsluiter staat. Of dat de aan-doening waarvoor u het geneesmiddel moet gebruiken niet wordt genoemd in de bijsluiter.

Als uw arts of Service Apotheker niet heeft verteld dat het in de bijsluiter anders vermeld staat, is het aan te raden om voordat u het geneesmiddel gaat gebruiken contact op te nemen

met uw arts of Service Apotheker. Uw gezondheid is daar belangrijk genoeg voor!

Wat moet ik doen als ik de bijsluiter niet heb?Het is aan te raden om bijsluiters te bewaren, ook van geneesmiddelen die u al lang gebruikt. Als u bijvoorbeeld ergens last van krijgt, kunt u nazoeken of dat misschien een bijwerking van uw geneesmiddel kan zijn. Als u een bijsluiter niet hebt, kunt u naar de Service Apotheek gaan, informatie lezen op serviceapotheek.nl of de bijsluiter vinden op internet. Op het doosje van uw geneesmiddel staat een RVG-nummer. Op www.cbg-meb.nl kunt u via dit nummer de bijsluiter vinden.

Er worden zóveel bijwerkingen genoemd in de bijsluiter. Zou ik het geneesmiddel wel gaan gebruiken?In de bijsluiter staat welke bijwerkin-gen een gebruiker zou kunnen krijgen. Dit betekent niet dat u die bijwerkin-gen ook zult krijgen. De ene gebruiker krijgt er wel last van en de andere niet. De fabrikant is namelijk verplicht om

alle bijwerkingen die ooit zijn opge-treden te vermelden in de bijsluiter. Als u er toch echt aan twijfelt of u het geneesmiddel dat uw arts heeft voorgeschreven wel gaat innemen of u denkt erover om ermee te stoppen, is het beslist aan te raden om dit met uw arts of Service Apotheker te bespreken.

Stop in ieder geval niet met het in-nemen van uw geneesmiddelen zonder

overleg met de voor-schrijvende arts!

Ik heb hetzelfde geneesmiddel als hiervoor, maar er staat net wat anders in de bij-sluiter. Hoe kan dat? Het kan zijn dat er een nieuwe versie van de bijsluiter is verschenen, die meer informatie bevat of waarbij infor-matie duidelijker is gemaakt dan in de oude versie.

Het kan ook zijn dat uw Service Apotheek een eigen versie van de bijsluiter heeft

Bijsluiters

Lezersactie

SpaarlampenEnergiebesparing en goed voor het milieu. Bespaar maar liefst 477 euro!

We kunnen er niet meer omheen: de spaarlamp. Veel zuiniger, waardoor u het aankoopbedrag al heel snel terugverdient en boven-dien veel beter voor het milieu. De Europese Unie wil de verkoop van de gloeilamp zelfs stapsgewijs verbieden. Met als doel deze in 2012 in zijn geheel uit de verkoop te halen. Dit om energie te besparen en CO2 uitstoot te verminderen. Voor het opwekken van elektriciteit wordt namelijk gas of steenkool verbrand; dat veroorzaakt vervuiling en versterkt de klimaatverandering.

Het is dus milieuvriendelijk en ook niet onbelangrijk, veel beter voor uw eigen portemonnee. De aanschafprijs van een spaarlamp is weliswaar hoger, maar dankzij de veel langere levensduur en lagere energiekosten is deze investering al snel terugverdiend. Met een investering van € 4,75 per spaarlamp van 8 Watt bespaart u tijdens de levensduur ongeveer € 58,00 als u een gloeilamp van 40 Watt vervangt (zie kader). U leest het goed, dat is maar liefst meer dan het tienvoudige van de aankoopprijs! Veel mensen wachten nog met het vervangen tot de gloeilamp defect is. Maar dat is dus eigenlijk zonde. Als u thuis uw lampen telt, zult u versteld staan van de besparing die u kunt realiseren met de spaarlampen. Een huishouden heeft gemiddeld 40 lampen thuis! Dus tel maar uit.

Aanbieding voor de lezers van Leef!Welke modellen kunt u het beste kopen? Samen met Megaman hebben wij een pakket bestaande uit 8 gangbare spaarlampen samengesteld.

Bij aankoop van 7 spaarlampen ontvangt u 1 spaarlamp GRATIS

Speciaal voor de lezers van Leef!

nu € 39,99

Dit pakket bevat de meest gangbare kaars en compact classic modellen met grote E27 en kleine E14 fitting, warmwit- en flamelicht en in diverse wattages, variërend van 5 t/m 15 Watt, vergelijkbaar met gloeilampen van 25 t/m 75 Watt *).

Megaman Zenia spaarlampen:• 80% energiebesparing • Warm witte kleur• Voorzien van silicone sleeve • Geen vloeibare kwik • Compact formaat • 8000 branduren

*)Deze lampen zijn niet geschikt bij gebruik van een lichtdimmer.

30 leef! leef! 31

ALMELO Acacia Service Apotheek 0546-816340ALMELO Service Apotheek Van Goinga 0546-456066ALPHEN A.D. RIJN Service Apotheek Allart 0172-421000AMERSFOORT Berg Service Apotheek 033-4613498AMERSFOORT Service Apotheek Keyser 033-4632824AMERSFOORT Service Apotheek Schuilenburg 033-4768292AMERSFOORT Service Apotheek Soesterkwartier 033-4615474AMSTERDAM De Schinkel Apotheek 020-6157042AMSTERDAM Service Apotheek Koning B.V. 020-6131544AMSTERDAM Service Apotheek Mediport 020-6824141AMSTERDAM Rijn Service Apotheek 020 6444829AMSTERDAM Service Apotheek Sam van Houten 020-4489670AMSTERDAM Noordam Service Apotheek 020-6366749AMSTERDAM Schelde Service Apotheek 020-6799785APELDOORN Service Apotheek de Taling 055-5419678ARNHEM Service Apotheek Erckens 026-3272320ARNHEM Service Apotheek Kisters-Ascherman 026-3612216ARNHEM Service Apotheek Presikhaaf 026-3612216 ASSEN Service Apotheek Kloosterveen 0592-461185ASSEN Service Apotheek Marturia 0592-461599ASSEN Service Apotheek Themmen 0592-357288BAARN Service Apotheek Julius 035-5412432BARENDRECHT Service Apotheek Carnisselande 0180-699600BARNEVELD Service Apotheek Asklepios 0342-412208BARNEVELD Service Apotheek De Burgt 0342-401896BENNEKOM Bennekomse Service Apotheek 0318-414292BERGEN (LB) Service Apotheek Maasduinen 0485-348100 BERGEN OP ZOOM Service Apotheek De Poort 0164-213355BERGSCHENHOEK Service Apotheek Parkzoom 010-5249414BEUNINGEN Service Apotheek Blanckenburgh 024-6774255BEVERWIJK Service Apotheek Kroonenberg B.V. 0251-230815BILTHOVEN Noorder Service Apotheek Bilthoven 030 2283491BLADEL Service Apotheek Bladel 0497-386885 BLARICUM Gooische Service Apotheek Blaricum 035-5383338BORNE Service Apotheek Stoop 074-2661560BOSKOOP Boskoopse Service Apotheek 0172-217834BOXMEER Service Apotheek Boxmeer 0485-574454BOXMEER Service Apotheek Rochus 0485-520012BREDA Service Apotheek Haagse Beemden 076-5416026BREDA Service Apotheek Kroeten 076-5493854BREDA Service Apotheekvan den Bergh en

van den Reek076-5217586

BREDA Service Apotheek Woltermann 076-5653003 BUSSUM De Gooise Service Apotheek B.V. 035-6914112CUIJK Service Apotheek Cuijk 0485-315152CUIJK Service Apotheek De Valuwe 0485-321444DEN BURG De Texelse Service Apotheek 0222-312112DEN HAAG Alpha Service Apotheek 070-3662265 DEN HAAG Service Apotheek Bouwlust 070-3665058DEN HAAG Service Apotheek Brusse 070-3662600 DEN HAAG Service Apotheek Den Heijer 070-3540412 DEN HAAG Service Apotheek Hofstad 070-3464748 DEN HAAG Service Apotheek Jager Bruining 070-3456971DEN HAAG Regentesse Service Apotheek 070-3451665DEN HAAG Waldeck Service Apotheek 070-3911094DEN HAAG Zuiderpark Service Apotheek 070-3022010DEN HELDER Service Apotheek Zuiderhaaks B.V. 0223-623132DEURNE Service Apotheek de Schelde 0493-311112DEURNE Service Apotheek In ‘t Groen 0493-313167DEVENTER Flora Service Apotheek 0570-654321DEVENTER Service Apotheek de Vijfhoek 0570-511500DEVENTER Service Apotheek Keizerslanden 0570-625799DEVENTER Service Apotheek Meindersma 0570-612335DEVENTER Service Apotheek Zandweerd 0570-640915DOETINCHEM Service Apotheek Hof van Cambridge 0314-394844DOKKUM Service Apotheek Dokkum bij het

Ziekenhuis0519-297177

DOKKUM Service Apotheek Dokkum-centrum 0519-292454DORDRECHT Service Apotheek Crabbehof 078-6173700DORDRECHT Service Apotheek Galilea-Zuid 078-6181235DRACHTEN Service Apotheek De Wiken 0512-584736DRUTEN Service Apotheek Druten 0487-512746DUIVEN Service Apotheek Duiven 0316-261000 EDE Acacia Service Apotheek 0318-631211EEMNES Service Apotheek Eemnes 035-5382066 EERSEL Service Apotheek Eersel 0497-514250 EINDHOVEN Service Apotheek Arnouts 040-2111960EINDHOVEN Service Apotheek De Roosten 040-2122056EINDHOVEN Service Apotheek Gestel 040-2529259EINDHOVEN Service Apotheek Haagdijk 040-2432096 EINDHOVEN Service Apotheek Jansen 040-2410041 EINDHOVEN Service Apotheek Lingmont 040-2414454EINDHOVEN Service Apotheek Ridas 040 2518105ELIM Service Apotheek Het Dwarsgat 0528-352400ELST Park Service Apotheek 0481-372626EMMEN Service Apotheek Emmen 0591-635636EPE Service Apotheek Epe 0578-627199EWIJK Service Apotheek Ewijk 0487-524020FINSTERWOLDE Service Apotheek Reiderland 0597 332494 FRANEKER Service Apotheek Post 0517-395341

FRANEKER Service Apotheek Saxenoord 0517-391800GELDROP Service Apotheek Coevering 040-2854707GELEEN Service Apotheek Kluis 046-4742192GENEMUIDEN Service Apotheek de Muiden 038-3855030 GOOR Goorse Service Apotheek 0547-285555GORINCHEM Service Apotheek Laag Dalem 0183-648599GORINCHEM Service Apotheek Poels 0183-660770 GOUDA Service Apotheek Driewegplein 0182-591500 GOUDA Service Apotheek Grendel B.V. (D) 0182-520422GOUDA Service Apotheek Grendel B.V. (H) 0182-512898GOUDA Service Apotheek Heerkens 0182-537979GOUDA Service Apotheek Joh. Rond 0182-533433GRAVE Service Apotheek Grave 0486-472195HAARLEM Marnix Service Apotheek 023-5256357HAARLEM Service Apotheek van Gogh 023-5367374HAARLEM Teyler Service Apotheek B.V. 023-5353431HASSELT Service Apotheek Hasselt 038-4773238HEELSUM Service Apotheek Heelsum 0317-350567 HEEMSKERK Service Apotheek Waterrijck BV 0251-206026HEEMSTEDE Aerdenhout Service Apotheek B.V. 023-5240758HEERDE Service Apotheek Heerde 0578-692790 HEEZE Service Apotheek Heeze 040-2264344HELLENDOORN Service Apotheek Schotman 0548-654372HELMOND Service Apotheek De Bus 0492-552455HELMOND Service Apotheek de Rijpel 0492-511013HELMOND Service Apotheek Leliestraat 0492-543557 HELMOND Service Apotheek Leonardus 0492-508001HENGELO, GLD Service Apotheek Hengelo 0575-461010HETEREN Service Apotheek De Hoeve 026-4722262HOEVEN Service Apotheek Hoeven 0165-504840HOLLANDSCHE-VELD

Service Apotheek Tjan 0528-342995

HOLTEN Service Apotheek Holten 0548-361111HOOFDDORP Service Apotheek Veen 023-5617336HOOG KEPPEL Service Apotheek Hummelo en

Keppel0314-381212

HOOGEVEEN Service Apotheek Duivenstede 0528-262102HOOGEZAND Service Apotheek Kranenborg B.V. 0598-393581IJMUIDEN IJmuider Service Apotheek Ledeboer 0255-514229IJSSELMUIDEN Service Apotheek IJsselmuiden 038-3314327 IJSSELSTEIN Service Apotheek Zenderpark 030-6868666KAMPEN Service Apotheek Brun Aqua 038-3312525KAMPEN Service Apotheek de Wetering 038-3322550 KAMPEN Service Apotheek Ebbingepoort 038-3312475 KERKRADE Service Apotheek MC de Linde 045-5466166KERKRADE Service Apotheek Terwinselen 045-5667066KERKRADE-WEST Service Apotheek M.C. West Kerkrade 045-5415440KRIMPEN A/D IJSSEL

Service Apotheek Vrijhof 0180-515122

LANDGRAAF Service Apotheek Landgraaf 045-5697900LANDGRAAF Service Apotheek M.C. Putstraat 045-5327888LANDGRAAF Service Apotheek Nieuwenhagen 045-5312294LAREN Gooische Service Apotheek Laren 035 5382124LEENDE Service Apotheek Leende 040-2062915LEERDAM Leerdamse Service Apotheek 0345-612620LEERDAM Service Apotheek Het Eiland 0345-618183LEERSUM Service Apotheek De Drie Leliën 0343-453855LEEUWARDEN Service Apotheek Bilgaard 058-2660609LEEUWARDEN Service Apotheek Boiten BV 058-2121825LEKKERKERK Service Apotheek Lekkerkerk 0180-669193LEUSDEN Service Apotheek Leusden 033-4942303MAASBRACHT Service Apotheek Maasbracht 0475-464636MAASTRICHT Centrum Service Apotheek Schoepp 043-3212964MAASTRICHT Service Apotheek America 043-3632255MAASTRICHT Service Apotheek Caberg 043-3432217MAASTRICHT Service Apotheek Ten Horn 043-3634840MAASTRICHT Service Apotheek van Thoor 043-3546333MALDEN Service Apotheek Malden 024-3582418MEPPEL Service Apotheek Rembrandt van Rijn 0522-246576MILL Service Apotheek St. Willibrord 0485-453127MOERGESTEL Service Apotheek Moergestel 013-5130757MOLENHOEK Service Apotheek de Vuursteen 024-3880411MUNTENDAM Service Apotheek Eppinga 0598-622729MUSSELKANAAL Service Apotheek Musselkanaal 0599-413100NAARDEN Vesting Service Apotheek 035-6940633NEDERWEERT Service Apotheek Maar 0495-626930NEEDE Service Apotheek Neede 0545-292575 NIEUWE PEKELA Service Apotheek Nieuwe Pekela 0597-646812NIEUWLEUSEN Service Apotheek Nieuwleusen 0529-483622NIJMEGEN Apotheek Servicepunt Hees 024-3730208 NIJMEGEN Service Apotheek Binnendijk 024-3771462NIJMEGEN Service Apotheek Dukenburg 024-3441700 NIJMEGEN Service Apotheek Hazenkamp 024-3592535NIJMEGEN Service Apotheek Malvert 024-3443738NIJMEGEN Service Apotheek Neerbosch-Oost 024-3782312NIJMEGEN Service Apotheek Nijmegen-Oost 024-3606437NIJMEGEN Service Apotheek Van der Ploeg 024-3297060NIJMEGEN Zuider Service Apotheek 024-3550300NIJVERDAL Service Apotheek Mijnhardt 0548-612345NOOTDORP Service Apotheek Nootdorp 015-3107227

NUENEN Service Apotheek Aan de Berg 040-2906030NUENEN Service Apotheek Nuenen 040-2833335OIRSCHOT Service Apotheek Oirschot 0499-571923 OISTERWIJK Service Apotheek Oisterwijk Kliniek 013-5293090OISTERWIJK Service Apotheek De Voorste Stroom 013-5210999OMMEN Ommer Apotheek 0529-451519OOSTERBEEK Oosterbeekse Service Apotheek 026-3332770OUD GASTEL Service Apotheek Nieuw Gastel 0165-518821OUDE PEKELA Pekelder Service Apotheek 0597-614101OUDENBOSCH Service Apotheek Oudenbosch 0165-336363OUDEWATER Service Apotheek Oudewater 0348-561382PURMEREND Kennedy Service Apotheek 0299-423661PURMEREND Service Apotheek Wheermolen 0299-474945RAALTE Raalter Service Apotheek 0572-351397REEUWIJK Service Apotheek Reeuwijk 0182-392042RENKUM Service Apotheek Renkum 0317-312900REUSEL Service Apotheek Reusel 0497-620310 REUVER Service Apotheek Reuver 077-4741210 RHENEN Service Apotheek Deys 0317-612481RHOON Service Apotheek Portland 010-4933355RIDDERKERK Service Apotheek Bolnes 0180-413022 RIDDERKERK Service Apotheek Plein Oost 0180-423302RIDDERKERK Service Apotheek Slikkerveer 0180-412570 RIJNSBURG Service Apotheek Rijnsburg 071-4079114ROTTERDAM De Binnenweg Service Apotheek 010-4772237ROTTERDAM Dorpsweg Service Apotheek 010-4813376 ROTTERDAM Ramleh Service Apotheek 010-4522704ROTTERDAM Service Apotheek Pendrecht 010-2931440ROTTERDAM Service Apotheek Van Waert 010-4808636SASSENHEIM Service Apotheek Sassenheim 0252-210169SCHIEDAM Service Apotheek Nieuwland 010-7891620SINT WILLEBRORD Saturnus Service Apotheek 0165-386373SITTARD Service Apotheek de Baandert 046-4525499SITTARD Service Apotheek Overhoven-

Hoogveld046-4584950

SNEEK Service Apotheek van der Sluis 0515-425050SPIJKENISSE Service Apotheek Bernisse 0181-690551 STEIJL TEGELEN Service Apotheek de Goede 077-3732767 SUSTEREN Service Apotheek Susteren 046-4493326t HARDE Service Apotheek ‘t Harde 0525-653701 TER AAR Service Apotheek ter Aar 0172-605000TILBURG Service Apotheek de Quirijnstok 013-4555933TILBURG Service Apotheek Klijsen 013-4551333UTRECHT Service Apotheek Koert B.V. 030-2718585UTRECHT Service Apotheek Medisina 030-2612516VAASSEN Service Apotheek Vaassen 0578-569900VEENDAM Service Apotheek Sorghvliet 0598-618050VEENDAM Service Apotheek van Aken 0598-613714VEGHEL Service Apotheek ‘t Zuid 0413-367468VEGHEL Service Apotheek Veghel 0413-243130VENLO Service Apotheek Groenveld 077-3540726VENLO Service Apotheek Pans 077-3820523 VENLO Service Apotheek Wolters 077-3821355VIJFHUIZEN Service Apotheek Vijfhuizen 023-5580895VLISSINGEN Service Apotheek De Singel 0118-412730VOORBURG Service Apotheek Savalle 070-3001920VOORSCHOTEN Service Apotheek de Meidoorn 071-5613350WAALRE Service Apotheek Aalst-Waalre 040-2221414WAGENINGEN Service Apotheek van Weringh 0317-412531WASPIK Service Apotheek Waesbeeck 0416-313777 WASSENAAR Service Apotheek Langstraat 070-5111350WASSENAAR Service Apotheek Wassenaar-Zuid 070-5179144WATERINGEN Service Apotheek De Beemd 0174-210450WATERINGEN Wateringse Service Apotheek 0174-293973WEERT Service Apotheek Hupperetz B.V. 0495-534152WERKENDAM Service Apotheek de Kruijf BV 0183-503222WIJCHEN Service Apotheek van Poppel 024-6411222WILDERVANK Service Apotheek Wildervank 0598-696737WINSCHOTEN Service Apotheek Boschplein 0597-412331 WINSCHOTEN Service Apotheek Hommesplein 0597-413361WOERDEN Service Apotheek Woerden 0348-500294WOLVEGA Service Apotheek De Griffioen 0561-612708WOLVEGA Service Apotheek West 0561-616888ZAANDAM Service Apotheek ‘t Kalf 075-6159228ZANDVOORT Service Apotheek Beatrixplantsoen 023-5713073ZEIST Service Apotheek van Zanten 030 6916956 ZETTEN Service Apotheek Midden-Betuwe 0488-420911ZEVENAAR Anjer Service Apotheek BV 0316-341500ZEVENHUIZEN (ZH) Service Apotheek Zevenhuizen-

Moerkapelle0180-328008

ZOETERMEER Buytenwegh Service Apotheek 079-3212300ZOETERMEER Centrum Service Apotheek 079-3164646ZUIDBROEK Service Apotheek GHC Oosterbroek 0598-450775ZUIDLAND Service Apotheek Zuidland 0181-451605 ZUIDWOLDE Service Apotheek Zuidwolde 0528-373022ZWOLLE Service Apotheek AA-Landen 038-4541997

Waar vindt u uw Service Apotheek?

De besparingEen MEGAMAN® Zenia spaarlamp van 8 Watt geeft net zo veel licht als een gloei-lamp van 40 Watt. De spaarlamp verbruikt per jaar (uitgaande van 1000 branduren) 8 kWh elektriciteit, de gloeilamp 40 kWh. Dat is een besparing 32 kWh, ofwel van € 7,04 per jaar (bij een elektraprijs van € 0,22).

Binnen een jaar heeft u de aanschafprijs van de spaarlamp er dus al uit. Vanaf dat moment gaat u verdienen op de spaarlamp.

Een MEGAMAN® Zenia spaarlamp brandt gemiddeld 8.000 uren, dat is acht keer langer dan een gloeilamp (1000 branduren). In die 8.000 branduren betaalt u maar een-maal de aanschafkosten van een spaarlamp (4,75 euro) en voor de gloeilamp doet u dat acht keer (8 X €0,90 = € 7,20).

Energiebesparing 8x € 7,04: € 56,32 Besparing aanschaf € 7,20 – € 4,75: € 2,45 U bespaart dus totaal zo’n 58 euro op een levensduur van 8.000 branduren.

Vermelde tarieven en branduren kunnen per leverancier verschillen dus zijn deze onder voorbehoud.

Bestelbon om € 477,00 te besparen!Hierbij bestel ik .... (aantal) x Megaman Zenia spaarlampenpakket á € 39,99 inclusief verzendkosten en verwijderings-bijdrage. 1 pakket bestaat uit 8 spaarlampen.

Voorletters: …………. Naam: ……………………………………...................... ( ) M ( ) V

Adres: …………………………………………………………………………..

Postcode: ……………… Plaats: ……………………………………...

Geb.Datum: ……………. Telefoon: …………………………………....

E-mail: ………………………………………………………………………….

Hierbij machtig ik FreAd B.V. om eenmalig het verschuldigde bedrag af te schrijven.

Bank/girorekening: ……………………………………………………................

Datum: ………………….. Handtekening: ………………………………………

Stuur de volledig, in blokletters, ingevulde bon in een enveloppe naar Fread B.V. van Speykstraat 20, 7441 HV, Nijverdal.

Bestellingen met bon: levertijd 10 werkdagen. Bestellingen op www.actiexl.nl/leef: levertijd 3 werkdagen.

Meer informatie of bestellen?

www.actiexl.nl/leef

Compact Classic E27: 8, 11 en 15W.

Kaars E14: 7W. Compact Classic E14: 6 en 8W

Kaars Flame E14: 7W. Bol Flame E14: 6W

ook

Uitgerookt?

Vraag het uw apotheker