LCNO-04-010-20121201
2
1 0 LC zaterdag1 december 201 2 - [email protected] Punt voor Parkinson Samen met het Martini Ziekenhuis en de Zorggroep Groningen wil het Uni- versitair Medisch Centrum Groningen in 2014 een nieuw Parkinson Experti- secentrum openen, waarschijnlijk in het verpleeghuis Maartenshof in Groningen-Zuid. De drie raden van bestuur hebben het plan hiervoor onlangs goedgekeurd. Volgens neuro- logen Teus van Laar en Wijnand Rut- gers (Martini) is de zorg aan Parkin- sonpatiënten nu nog te versnipperd. Veel mensen worden niet optimaal behandeld omdat er te weinig tijd en deskundigheid beschikbaar is. Het expertisecentrum (Punt voor Parkin- son) wordt de spil van het regionale netwerk in de drie noordelijke provin- cies. Ziekenhuisbedden, verpleeghuis- bedden en onder meer de dagbehan- deling worden er ondergebracht. > www.p untvoorparkinson.nl de kalmerende stem van Kliphuis, hetzoeme nvandeairco,hetopen - schuiven van liftdeuren, en weet wat er komen gaat. Het is niet zijn eerste hersenscan, maar hij herin- nert zich de paniek van die eerste keer ,eenuur indemri,kap overje heen ,dopjesinjeoren,entóchhet lawaai van een cirkelzaag in je schedeldak. CorKliphui sheefthemzijnher- senenlatenzien, eengrijze geiten- kaas van honderd miljard zenuw- cellen, met op de scan lichtere en donkerder vlekken. Kliphuis wees hem de zwarte kernen aan, in het midden van zijn hoofd, die niet meerdoenwatzemoete ndoen.Ze geve n te wein ig dopamine af. Daardoor slaan twee andere ker- nentergrootte vankoffieboontjes, schakelkastjes die de motoriek re- gelen, op hol. En hij dus ook. Een verdieping onder de opera- tiezaal wordt Carel, kroon op zijn hoofd, in de ct-scan geschoven. Negentig seconden later is een tweedebeeldvan zijnhersenenge- maakt ,datop eencomput erwordt gecombineerd met het beeld van de mri-scan. De optelsom is een driedimen- sionaal plaatje van zijn schedel, waarmee akelig precies wordt be- reke ndhoede naal dvanprofessor Staal straks in die koffieboontjes zal prikken, diep genoeg om dat malle bewegen te stoppen. Kort na negen uur klinkt Clou- seau uit de radio en schroeft Klip- huis de kroon op het hoofd vast aan de operatietafel. Een blauwe moltoneneenopblaasbaarkussen ondersteunen Carels nek. Zodra hij prettig ligt, tekent neurochi- rurg Staal met een zwarte stift - een permanent marker, het mag niet gaan uitlopen - op het kale hoofd waar hij de huid zal open- snijden. Hij werkt op de tast, voelt aan de sched elnad en waar hij moet zijn. Honderden keren heeft hijditgedaan ,,,maarniet sisrouti- ne”. ,,Er komt nu een prikje. Mag dat?”, vraagt de chirurg. ,,Heb ik een keus?”, antwoordt Carel. ,,U mag nee zeggen, maar dat zou ik niet aanraden.” Terwijl de verdoving begint te werken,trekt deoperatieassistent eendoorzi chtigplas ticschermop tusse n de rest van Carel en de zwarte streep op zijn hoofd. Het scherm wordt met bruine desin- fecterende folie aan zijn schedel vastgeplakt. Aan de steriele snijkant van de zaalligtnualleenhetdeelvanzijn hoofd bloot waarin Staal zal wer- ken. Iemand legt Clouseau het zwijgen op. Met een mesje snijdt Staal de hoofdhuid open, een eerste snee diedoorhetplakplast icende huid gaat, waarna hij vlot twee hecht- draden door de huidflap trekt en de draden met klemme n vast - maakt aan het operatiedoek. Als de chirur g met een ‘elek- trischmes ’diepersnijd t,inheton- derhuidse vet en het beenvlies, ruikt Dolman de geur van ver- brand vlees. ,,Het is net puntlassen”, zegt Kliphuis. Staals assistent zuigt bloed af, helpt bij het dichtbran den van kleine bloedvaten, bij het maken van een tweede snee boven het rechteroor, en drukt gaasjes in de wond, waardoor Carels hoofd langzaam verandert in een woest- modern schild erij met gele en bruine jodiumtinten, een verfom- faaide, rommelige mummie. Dol- manziethetniet,maarlaathetge- beuren. Tandartsboor Totzijnwere ldaande ander ezijde van het zeil dringen geuren door, het getik van apparatuur, stem- men die zachtjes met elkaar over- leggen. Hij kan alleen naar zijn voeteneindekijken,naarhet laken over zijn onrustige benen. Hij hoort het schelle, scherp e zingen als van een tandartsboor wanneer Staal een sleufje in zijn schedel freest, enkele centimeters lang, een ‘lit-jumeauxtje’, zoals de chirur g het noemt, waarin het platte, plastic verbindingsstukje strak snetjeskanligg en,datdedra- deninzijnhoofdzalkoppelenaan een draad naar zijn buik. Het is vijf minuten over tien als Staal droog aankondigt dat nu het boren gaat beginnen. Het klinkt nonchalantenplechtig tegelijk,als bij het aansnijden van een taart. Maar Carel vangt het seintje op. Bang is hij niet. Het boren zal hij De chirurgen bekijken op een scherm de scans van Carels hersenen. Comp uterb eeldvanhethoofdva nCarelDolma n.Derodeen groen elijn geven weer langs welke weg de naald zijn weg vindt. Bij de uiteinden bevinden zich de kernen die weer in balans gebracht moeten worden met stroomstootjes. Vlak daaronder zitten de ’zwarte kernen’, die bij Parkinsonpatiënt en te weinig dopamine afgeven. > vervolg van pagina 9 sneon ^ snein + LC 1 1 LC zaterdag1 december 201 2 - [email protected] ... Zo klinkt zijn brein dus, zo klinkt de hyperactieve koffieboon in zijn hoofd als de naald zijn doel heeft bereikt en het elektrische signaal wordt omgezet in geluid .. nauwelijks voelen - in het bot zit- tengeenpijnzenuwen- endieboor slaat vanzelf af als hij door het bot heen is. Maar hij zal het horen. Adem door je open mond, heeft Kliphuishemaangeraden,danisje hoofd geen afgesloten klankkast. Staal plaatst de boor op het bot, en maakt binnen drie minuten tweerond egaatjeszogrootalseen eurocent, één links, één rechts. Steeds iets dieper schroeft Staal een lange, dunne naald in het hoofd van Dolman. De weg die de naaldaflegt,ligtvast.Ophet frame iseen booggemonteerd, waardoor alleen de diepte nog verandert en hetpuntje vande naaldmillimeter na millimeter dichterbij zijn doel komt. Hersenen kunnen dat heb- ben, heeft Staal uitgelegd. ,,Je weet wat een onschuldig traject is, waar niets gebeurt als je erdoorheen gaat.” En hersenen voelen geen pijn. Achter het doorzichtige plastic praat neuroloog Teus van Laar, die even eerder de operatiezaal bin- nen kwam, kalm met de gymle- raar. Hij vraagt de maanden van het jaar te noemen: ,,Januari, fe- bruari, maart…” Hij pakt zijn lin- kerha nd en voelt hoe soepel de pols is. Hij kijkt naar de stand van zijnogen ,zoektnaarkrampinzijn hand. En laat Carel duim en wijs- vinger tegen elkaar ‘tappen’. Platina Dit is waar alles samenvalt. Waar- om het, zoals Staal zegt, ,,verdomd belangrijk is dat je elkaar heel erg goed kent”. De chirurg die het pla- tinatipjevan denaaldinbrengt. De neuroloog die voelt - ,,je moet het heel vaak gedaan hebben”, zegt VanLaar- hoeeen patiëntreageert. EnCarelzelf,diewakke rmoetzijn, zowakkerdathijhoorthoe uithet luidsprekertjenaasthemietskomt dat op het gehuil van zeehonden lijkt. Zoklinktzij nbreindus,zoklink t de hyperactieve koffieboon in zijn hoofd als de naald zijn doel heeft bereikt en het elektrische signaal wordt omgezet in geluid. Van Laar blijft proberen, eerst aan de linkerkant, dan rechts, hoe Dolma n reage ert op de stroom- stoot jesvandeelektrode .Eénvolt, twee volt, … en door tot vier volt. Endatvoorelkvandeviercontact- puntjes op de elektrode. HoelosjesvoeltCare lselleboog, hoe struikelt hij over de tongbre- ker ‘artillerie’, hoe bewegen zijn ogen. Gaan zijn voeten tintelen, kan hij nog tappen met wijsvinger en duim. Staal en Van Laar - ,,We stoppen niet voor we beiden tevreden zijn” - zoeken naar het beste punt. Een milli meter dieper in de koffi e- boon, een milli meter opzij. Zo makkelijk als zij het juiste punt vinden in de rechterhelft van Dol- manshersenen,een holeinonezal Van Laar zeggen, zo lastig is het links. ,,We zitten close”, zegt Van Laar, ,,het doet wel wat, maar dit is het netniet .”Enwatlater:,,He tisbeter nu,maarnie tzoovertuig endalsde andere kant.” Soms, weten Staal en Van Laar, stopt een Parkinsonpatiënt al met trill en als de naal d op zijn plek komt. Nooit laat dat moment hen onverschillig.Hetheeft ietsmyste- rieus: hoeveel zij ook weten over hersencellen en neurotransmit- ters, waar óm het brein op die stroomstootjes reageert zoals het doet, begrijpen ze maar ten dele. Maar elke keer als het werkt, zegt Staal, gaat er een rilling door hem heen. ‘Staaldraden’ Geksch eren d worde n ze in het UMCG soms ‘staa ldrade n’ ge- noemd, de twee dunne draden die Staal om kwart over twaa lf met blauwelijmenwatbotgruis,bijhet borenopzijgele gdin eenalumi ni- umbakje,vas tzetindegateninCa- rels hoofd. De uiteinden van de draden steken in een platte, witte, plastic connector die Staal in het uitgefreesde bedje legt. Daarna hecht hij het beenvlies en de huid. Dolmandoe teenplasineenon- dersteek. De hoofdwond is dicht. Het gor- dijnwordt losgetrokkenen wegge- haald . Cor Kliphuis schroeft de kroon los. En om kwart voor één zit Carel overeind, een witte tul- band op zijn hoofd. Hij is moe. Ontzettend moe. Breng hem nu maar onder zeil. Als neurochirurg Michiel Staal een boterhammetje eet, wordt hij onder narcose gebracht voor het tweede deel van zijn operatie. Hij ligt nu naakt op de operatietafel. Zijn hele lichaam is afgedekt met groenoperatiedoek.Alleen eenge- strekte halve meter huid van zijn recht eroortotaanzijnzijblijfton- bedekt. Staalwast opnieuwzijnhanden, borstelt zijn armen, trekt een an- dere operatiejas aan. Uit de radio klinkt Elton John. Nikita. De chi- rurgtornt deeerder dichtgehechte wond boven het rechteroor open, maakt een snee in Dolmans zij, en prikt het uiteinde van een halve meter lange, holle priem onder de hoofdhuid. Staal moet kracht zetten om de ‘tunnelaar’ door het onderhuidse vettedwing en,onderdehalsdoor, bovenlangs het sleutelbeen - niet eronder, daar zitten de longen -, langs zijn borstkas, duwend. ,,Een beetje poken”, zegt Cor Kliphuis, totdat het puntje van de priem opduikt tussen het vanille- gele vet bij de buik van Carel. Uit de verpakking krijgt Staal een kastje aangereikt, iets kleiner dan een pakje sigaretten. Het ap- paraat,eensoort pacemaker,bevat een batterij die jarenlang stroom- pjes naar de hersenen zal sturen, stroompjes die de overactiev e ker- nen in balans moeten houden. En het lijf soepel, zijn motoriek weer wat normaal. Cor Kliphuis meet de bedrading door, van de pacemaker in Carels buikonderhuids naarzijn schedel. ,,Je wilt niet dat ergens nog een aansluitingnietgoed zit,want dan moet alles weer open.” Staal hecht de hoofdwond. Zijn operatieassisten t maakt de buik- wond dicht. ,,Carel, het is klaar”, zegtdeanesth esis t.Hetisvijfvoor twee .MaarDolmanzalpasurenla- ter wakker worden. Rustig Drie maanden later. Carel staat in de deuropening van zijn woning. Volle rin zijngezi cht,onderhetlit- teken op zijn voorhoofd grijnzend van oor tot oor. Hij steekt zijn ar- men uit, zoals hij dat ook deed toenhijnetontwa akteuitzijnnar- cose. Kijk eens hoe rustig. Hijschee rtzichweermetrechts . Hijmaaithetgras.Hijplaktdelek- ke banden van zijn zoons. Zet de aardappelen op, morst niet met koffie. ,,En ik hoor je niet meer, ik hoor je ’s ochtends niet schuife- len”, zegt Jolanda. Uit een lade pakt hij Dolman de afstandsbedienin g waarmee hij zijn pacemaker als het moet zelf aanenuitkanzetten .InhetUMCG is dat apparaat ingesteld. De fre- quen tie,hetvolta ge,debestecom- binatie van platina puntjes. Ge- woon: proberen. Gaat zijn lip hangen, voelt hij tintelingen, beweegt zijn hand te veel, spreekt hij onverstaan baar. ,,Heel wonderlijk”, herinnert Jo- landa zich, ,,hoe ze hem aanzetten enjeineenswee rgewoonbegonte praten.” Genezen is Carel Dolman niet. De Parkinson is niet weg. Hij slikt medicijnen, maar minder. Nie- mand weet hoe lang het duurt, maar hij heeft er een aantal jaren zonder dat gekmakende bewegen bij gekregen . En straks gaat hij weer aan het werk op school. [email protected] Aanweerszijdenvan hetplasticdoek staanneurochirurgMichiel Staal(links)en neuroloogTeusvan Laargebogen overCarel Dolman. Elke keer als het werkt, gaat er een rilling door hem heen
-
Upload
leeuwarder-courant -
Category
Documents
-
view
157 -
download
0
Transcript of LCNO-04-010-20121201
-
10 LC zaterdag 1 december 2012 - [email protected]
Punt voorParkinsonSamen met het Martini Ziekenhuis ende Zorggroep Groningen wil het Uni-versitair Medisch Centrum Groningenin 2014 een nieuw Parkinson Experti-secentrum openen, waarschijnlijk inhet verpleeghuis Maartenshof inGroningen-Zuid. De drie raden vanbestuur hebben het plan hiervooronlangs goedgekeurd. Volgens neuro-logen Teus van Laar en Wijnand Rut-gers (Martini) is de zorg aan Parkin-sonpatinten nu nog te versnipperd.Veel mensen worden niet optimaalbehandeld omdat er te weinig tijd endeskundigheid beschikbaar is. Hetexpertisecentrum (Punt voor Parkin-son) wordt de spil van het regionalenetwerk in de drie noordelijke provin-cies. Ziekenhuisbedden, verpleeghuis-bedden en onder meer de dagbehan-deling worden er ondergebracht.
> www.puntvoorparkinson.nl
de kalmerende stem van Kliphuis,het zoemen van de airco, het open-schuiven van liftdeuren, en weetwat er komen gaat. Het is niet zijneerste hersenscan, maar hij herin-nert zich de paniek van die eerstekeer, een uur in de mri, kap over jeheen, dopjes in je oren, en tch hetlawaai van een cirkelzaag in jeschedeldak.
Cor Kliphuis heeft hem zijn her-senen laten zien, een grijze geiten-kaas van honderd miljard zenuw-cellen, met op de scan lichtere endonkerder vlekken. Kliphuis weeshem de zwarte kernen aan, in hetmidden van zijn hoofd, die nietmeer doen wat ze moeten doen. Zegeven te weinig dopamine af.Daardoor slaan twee andere ker-nen ter grootte van koffieboontjes,schakelkastjes die de motoriek re-gelen, op hol. En hij dus ook.
Een verdieping onder de opera-tiezaal wordt Carel, kroon op zijnhoofd, in de ct-scan geschoven.Negentig seconden later is eentweede beeld van zijn hersenen ge-maakt, dat op een computer wordtgecombineerd met het beeld vande mri-scan.
De optelsom is een driedimen-sionaal plaatje van zijn schedel,waarmee akelig precies wordt be-rekend hoe de naald van professorStaal straks in die koffieboontjeszal prikken, diep genoeg om datmalle bewegen te stoppen.
Kort na negen uur klinkt Clou-seau uit de radio en schroeft Klip-
huis de kroon op het hoofd vastaan de operatietafel. Een blauwemoltoneneenopblaasbaarkussenondersteunen Carels nek. Zodrahij prettig ligt, tekent neurochi-rurg Staal met een zwarte stift -een permanent marker, het magniet gaan uitlopen - op het kalehoofd waar hij de huid zal open-snijden. Hij werkt op de tast, voeltaan de schedelnaden waar hijmoet zijn. Honderden keren heefthij dit gedaan, ,,maar niets is routi-ne.
,,Er komt nu een prikje. Magdat?, vraagt de chirurg. ,,Heb ikeen keus?, antwoordt Carel.
,,U mag nee zeggen, maar datzou ik niet aanraden.
Terwijl de verdoving begint tewerken, trekt de operatieassistenteen doorzichtig plastic scherm optussen de rest van Carel en dezwarte streep op zijn hoofd. Hetscherm wordt met bruine desin-fecterende folie aan zijn schedelvastgeplakt.
Aan de steriele snijkant van de
zaal ligt nu alleen het deel van zijnhoofd bloot waarin Staal zal wer-ken. Iemand legt Clouseau hetzwijgen op.
Met een mesje snijdt Staal dehoofdhuid open, een eerste sneedie door het plakplastic en de huidgaat, waarna hij vlot twee hecht-draden door de huidflap trekt ende draden met klemmen vast-maakt aan het operatiedoek.
Als de chirurg met een elek-trisch mes dieper snijdt, in het on-derhuidse vet en het beenvlies,
ruikt Dolman de geur van ver-brand vlees.
,,Het is net puntlassen, zegtKliphuis.
Staals assistent zuigt bloed af,helpt bij het dichtbranden vankleine bloedvaten, bij het makenvan een tweede snee boven hetrechteroor, en drukt gaasjes in dewond, waardoor Carels hoofdlangzaam verandert in een woest-modern schilderij met gele enbruine jodiumtinten, een verfom-faaide, rommelige mummie. Dol-man ziet het niet, maar laat het ge-beuren.
TandartsboorTot zijn wereld aan de andere zijdevan het zeil dringen geuren door,het getik van apparatuur, stem-men die zachtjes met elkaar over-leggen. Hij kan alleen naar zijnvoeteneinde kijken, naar het lakenover zijn onrustige benen.
Hij hoort het schelle, scherpezingen als van een tandartsboorwanneer Staal een sleufje in zijnschedel freest, enkele centimeterslang, een lit-jumeauxtje, zoals dechirurg het noemt, waarin hetplatte, plastic verbindingsstukjestraks netjes kan liggen, dat de dra-den in zijn hoofd zal koppelen aaneen draad naar zijn buik.
Het is vijf minuten over tien alsStaal droog aankondigt dat nu hetboren gaat beginnen. Het klinktnonchalant en plechtig tegelijk, alsbij het aansnijden van een taart.Maar Carel vangt het seintje op.Bang is hij niet. Het boren zal hij
De chirurgen bekijken op een scherm de scans van Carels hersenen.
Computerbeeld van het hoofd van Carel Dolman. De rode en groene lijngeven weer langs welke weg de naald zijn weg vindt. Bij de uiteindenbevinden zich de kernen die weer in balans gebracht moeten wordenmet stroomstootjes. Vlak daaronder zitten de zwarte kernen, die bijParkinsonpatinten te weinig dopamine afgeven.
> vervolg van pagina 9
sneon^snein+LC 11LC zaterdag 1 december 2012 - [email protected]
... Zo klinkt zijn brein dus, zo klinkt de hyperactievekoffieboon in zijn hoofd als de naald zijn doel heeft bereikten het elektrische signaal wordt omgezet in geluid ..
nauwelijks voelen - in het bot zit-ten geenpijnzenuwen - endie boorslaat vanzelf af als hij door het botheen is. Maar hij zal het horen.Adem door je open mond, heeftKliphuis hem aangeraden, dan is jehoofd geen afgesloten klankkast.
Staal plaatst de boor op het bot,en maakt binnen drie minutentwee ronde gaatjes zo groot als eeneurocent, n links, n rechts.
Steeds iets dieper schroeft Staaleen lange, dunne naald in hethoofd van Dolman. De weg die denaald aflegt, ligt vast. Op het frameis een boog gemonteerd, waardooralleen de diepte nog verandert enhet puntje van de naald millimeterna millimeter dichterbij zijn doelkomt. Hersenen kunnen dat heb-ben, heeft Staal uitgelegd. ,,Je weetwat een onschuldig traject is, waarniets gebeurt als je erdoorheengaat. En hersenen voelen geenpijn.
Achter het doorzichtige plasticpraat neuroloog Teus van Laar, dieeven eerder de operatiezaal bin-nen kwam, kalm met de gymle-raar. Hij vraagt de maanden vanhet jaar te noemen: ,,Januari, fe-bruari, maart Hij pakt zijn lin-kerhand en voelt hoe soepel depols is. Hij kijkt naar de stand vanzijn ogen, zoekt naar kramp in zijnhand. En laat Carel duim en wijs-vinger tegen elkaar tappen.
PlatinaDit is waar alles samenvalt. Waar-om het, zoals Staal zegt, ,,verdomdbelangrijk is dat je elkaar heel erggoed kent. De chirurg die het pla-tina tipje van de naald inbrengt. Deneuroloog die voelt - ,,je moet hetheel vaak gedaan hebben, zegtVanLaar - hoeeenpatint reageert.En Carel zelf, die wakker moet zijn,zo wakker dat hij hoort hoe uit hetluidsprekertjenaasthemiets komtdat op het gehuil van zeehondenlijkt.
Zoklinkt zijnbreindus, zoklinktde hyperactieve koffieboon in zijnhoofd als de naald zijn doel heeftbereikt en het elektrische signaalwordt omgezet in geluid.
Van Laar blijft proberen, eerstaan de linkerkant, dan rechts, hoeDolman reageert op de stroom-stootjes van de elektrode. En volt,twee volt, en door tot vier volt.En dat voor elk van de vier contact-puntjes op de elektrode.
Hoe losjes voelt Carels elleboog,hoe struikelt hij over de tongbre-ker artillerie, hoe bewegen zijnogen. Gaan zijn voeten tintelen,kan hij nog tappen met wijsvingeren duim.
Staal en Van Laar - ,,We stoppenniet voor we beiden tevreden zijn- zoeken naar het beste punt. Eenmillimeter dieper in de koffie-boon, een millimeter opzij. Zomakkelijk als zij het juiste puntvinden in de rechterhelft van Dol-mans hersenen, een hole in one zalVan Laar zeggen, zo lastig is hetlinks.
,,We zitten close, zegt Van Laar,,,het doet wel wat, maar dit is hetnet niet. En wat later: ,,Het is beternu,maarniet zoovertuigendalsdeandere kant.
Soms, weten Staal en Van Laar,stopt een Parkinsonpatint al mettrillen als de naald op zijn plekkomt. Nooit laat dat moment henonverschillig. Het heeft iets myste-rieus: hoeveel zij ook weten over
hersencellen en neurotransmit-ters, waarm het brein op diestroomstootjes reageert zoals hetdoet, begrijpen ze maar ten dele.Maar elke keer als het werkt, zegtStaal, gaat er een rilling door hemheen.
StaaldradenGekscherend worden ze in hetUMCG soms staaldraden ge-noemd, de twee dunne draden dieStaal om kwart over twaalf metblauwe lijmenwatbotgruis, bij hetboren opzij gelegd in een alumini-um bakje, vastzet in de gaten in Ca-rels hoofd. De uiteinden van de
draden steken in een platte, witte,plastic connector die Staal in hetuitgefreesde bedje legt. Daarnahecht hij het beenvlies en de huid.
Dolman doet een plas in een on-dersteek.
De hoofdwond is dicht. Het gor-dijn wordt losgetrokken en wegge-haald. Cor Kliphuis schroeft dekroon los. En om kwart voor nzit Carel overeind, een witte tul-band op zijn hoofd. Hij is moe.Ontzettend moe. Breng hem numaar onder zeil.
Als neurochirurg Michiel Staaleen boterhammetje eet, wordt hijonder narcose gebracht voor het
tweede deel van zijn operatie. Hijligt nu naakt op de operatietafel.Zijn hele lichaam is afgedekt metgroen operatiedoek. Alleen een ge-strekte halve meter huid van zijnrechteroor tot aan zijn zij blijft on-bedekt.
Staal wast opnieuw zijn handen,borstelt zijn armen, trekt een an-dere operatiejas aan. Uit de radioklinkt Elton John. Nikita. De chi-rurg tornt de eerder dichtgehechtewond boven het rechteroor open,maakt een snee in Dolmans zij, enprikt het uiteinde van een halvemeter lange, holle priem onder dehoofdhuid.
Staal moet kracht zetten om detunnelaar door het onderhuidsevet te dwingen, onder de hals door,bovenlangs het sleutelbeen - nieteronder, daar zitten de longen -,langs zijn borstkas, duwend.
,,Een beetje poken, zegt CorKliphuis, totdat het puntje van depriem opduikt tussen het vanille-gele vet bij de buik van Carel.
Uit de verpakking krijgt Staaleen kastje aangereikt, iets kleinerdan een pakje sigaretten. Het ap-paraat, een soort pacemaker, bevateen batterij die jarenlang stroom-pjes naar de hersenen zal sturen,stroompjes die de overactieve ker-nen in balans moeten houden. Enhet lijf soepel, zijn motoriek weerwat normaal.
Cor Kliphuis meet de bedradingdoor, van de pacemaker in Carelsbuik onderhuids naar zijn schedel.,,Je wilt niet dat ergens nog eenaansluiting niet goed zit, want danmoet alles weer open.
Staal hecht de hoofdwond. Zijnoperatieassistent maakt de buik-wond dicht. ,,Carel, het is klaar,zegt de anesthesist. Het is vijf voortwee. Maar Dolman zal pas uren la-ter wakker worden.
RustigDrie maanden later. Carel staat inde deuropening van zijn woning.Voller in zijn gezicht, onder het lit-teken op zijn voorhoofd grijnzendvan oor tot oor. Hij steekt zijn ar-men uit, zoals hij dat ook deedtoen hij net ontwaakte uit zijn nar-cose. Kijk eens hoe rustig.
Hij scheert zich weer met rechts.Hij maait het gras. Hij plakt de lek-ke banden van zijn zoons. Zet deaardappelen op, morst niet metkoffie. ,,En ik hoor je niet meer, ikhoor je s ochtends niet schuife-len, zegt Jolanda.
Uit een lade pakt hij Dolman deafstandsbediening waarmee hijzijn pacemaker als het moet zelfaan en uit kan zetten. In het UMCGis dat apparaat ingesteld. De fre-quentie, het voltage, de beste com-binatie van platina puntjes. Ge-woon: proberen.
Gaat zijn lip hangen, voelt hijtintelingen, beweegt zijn hand teveel, spreekt hij onverstaanbaar.,,Heel wonderlijk, herinnert Jo-landa zich, ,,hoe ze hem aanzettenen je ineens weer gewoon begon tepraten.
Genezen is Carel Dolman niet.De Parkinson is niet weg. Hij sliktmedicijnen, maar minder. Nie-mand weet hoe lang het duurt,maar hij heeft er een aantal jarenzonder dat gekmakende bewegenbij gekregen. En straks gaat hijweer aan het werk op school.
Reageren? [email protected]
Aanweerszijden van het plastic doek staan neurochirurgMichiel Staal (links) en neuroloog Teus van Laar gebogen over CarelDolman.
Elke keer alshet werkt, gaater een rillingdoor hem heen
![BCD #$%&’$()*+,-*./-*$ !# N O %& P QRS Z! 010 23240511 Z ...newspaper.jcrb.com/page/1/2009-04/17/04/2009041704_pdf.pdf]e ’$]l ;noJKfjkp ’]qr (T/Uu]vw0x!"po}QU ~ %;!f# $ ’5X](https://static.fdocuments.nl/doc/165x107/5ce09f3988c99388178be117/bcd-n-o-p-qrs-z-010-23240511-z-e-l-nojkfjkp.jpg)
