Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat Quirijn Meijnen boijmans van beuningen

52
Uitgeverij deLex Veilingkoop & non conformiteit 14 februari 2013 Museum Boijmans van Beuningen Rotterdam Quirijn Meijnen (advocaat)

Transcript of Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat Quirijn Meijnen boijmans van beuningen

Page 1: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Uitgeverij deLex

Veilingkoop & non conformiteit

14 februari 2013

Museum Boijmans van Beuningen

Rotterdam

Quirijn Meijnen (advocaat)

Page 2: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen
Page 3: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Geschiedenis Sinds de Oudheid worden veilingen gebruikt voor het

verkopen van een groot scala aan goederen. De

eerste schriftelijke melding van een veiling wordt

toegeschreven aan de oud-Griekse historicus

Herodotus. Herodotus beschreef hoe in Babylon 500

jaar voor het begin van onze jaartelling huwbare

vrouwen werden verkocht aan de hoogstbiedende

man.

Veilingkoop is nog steeds actueel. Ongeveer 50% van

de kunsthandel in Nederland geschiedt via veilingen

Page 4: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen
Page 5: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen
Page 6: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Schattingen

Low estimate

Mid estimate

High estimate

LOT 16

JAN VAN GOOL,

DUTCH, 1685-1761

A WOODED LANDSCAPE WITH A

SHEPHERDESS

4.000 – 6.000 EUR

Page 7: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Limiet De limiet is de met de inbrenger overeengekomen

minimum verkoopprijs

De limiet wordt geheim gehouden

De limiet behoort maximaal gelijk te zijn aan de low estimate

De limiet is doorgaans de low estimate min 10%, dan wel gelijk aan de low estimate

Page 8: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Auctioneer’s annoucement

“Als veilingmeester van deze zitting deel ik u mede,

dat ik opeenvolgende biedingen mag verrichten

namens de verkoper, of dat ik namens de verkoper

biedingen kan verrichten als reactie op andere

biedingen, totdat het bedrag van de overeengekomen

minimumprijs is bereikt.”

Page 9: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Wat gebeurt er precies,

verhoudingen

Inbrenger – veilinghuis: Overeenkomst van opdracht.

lastgeving of bemiddeling? Verhouding zelf

vormgeven.

Veilinghuis – koper: koopovereenkomst?, geen

onderhandelingsmoment, belang algemene

voorwaarden.

Veilinghuis – bieders: opdracht of een sui generis-

bieden-op-de-veiling overeenkomst?

Page 10: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Algemene Voorwaarden

moeten ter hand worden gesteld;

…kunnen bij gebrek aan een wettelijke regeling

vrijwel het hele veilingproces regelen;

…mogen grijze of zelfs zwarte bedingen bevatten,

maar als het om consumenten gaat, dient de rechter de

mogelijk onredelijk bezwarende bedingen ambtshalve

te toetsen (HvJEU, Pannon).

Page 11: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

BIEDEN

In persoon

Via een agent

Telefonisch

Schriftelijk

Via het internet

Page 12: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Rechtbank Amsterdam 29 augustus

2012 Italiaanse Antiquair vs.

Christie’s

Telefonisch bieding vanuit Italië op een middeleeuws houten sculptuur (lot nummer 184)

Veilingmedewerker in de zaal biedt namens antiquair

AV Christie’s:

“Christie’s does not accept liability whatsoever forfailure to make a telephone bid or for failure tocorrectly execute a telephone bid”

Medewerker Christie’s biedt na lot nummer 183 namens de antiquair op lot 183A (een wandtapijt), koopt dit tapijt en biedt niet op no. 184, de houten sculptuur.

Page 13: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Rechtbank Amsterdam 29 augustus

2012 Italiaanse Antiquari vs.

Christie’s, vervolg

Antiquair vordert gederfde winst, nu hij het beeld (dat

aan een derde voor EUR 16.000,= is verkocht), kon

doorverkopen met een winst van EUR 40.000,=

Christie’s beroept zich op haar algemene

voorwaarden.

Antiquair stelt deze voorwaarden niet te kennen en

dat ze onredelijk bezwarend zijn.

Rechtbank Amsterdam verwerpt dat verweer, niet

weersproken is dat Antiquair de catalogus van

Christie’s heeft ontvangen. Voorts is voorspelbaar dat

er een fout kan worden gemaakt bij telefonische

biedingen, daarom exoneratie niet onredelijk.

Page 14: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

BID INCREMENTS 100/110/120-200

220/240/260-300

320/350/380/400-500

550/600/650-1000

1.000/1.100/1.200-2.000

2.200/2.400/2.600-3.000

3.200/3.500/3.800/4.000-5.000

5.500/6.000/6.500-10.000 etc.

Page 15: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

PROBLEMEN BIJ

VEILINGKOOP “Bod van de kroonluchter”

Geheime limieten

Slechte kwaliteit

Vervalsingen

Verkeerde toeschrijving

Verkeerde schatting

Eigendomsclaim van een derde

Stromannen

Prijsafspraken

Ring

Page 16: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Voorbeelden uit de praktijk

Een koper, een verzamelaar van Hollandse meesters, koopt een schilderij op een veiling in Amsterdam, welk schilderij volgens de veilingcatalogus is toegeschreven aan Frans Hals. Naderhand blijkt het schilderij geschilderd te zijn door een veel minder bekende leerling. Kan de koper de koop ongedaan maken?

Een verkoper, een particulier persoon, brengt een schilderij toegeschreven aan de relatief onbekende schilder X in op een veiling, alwaar het voor een redelijke prijs voor zulke schilderijen aan een Museum wordt verkocht. Korte tijd later wordt het schilderij door het museum geëxposeerd als werk van de befaamde schilder Vermeer wat het werk honderden malen waardevoller maakt. Kan de verkoper het schilderij terug krijgen?

Page 17: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Dwaling /Non Conformiteit

Artikel 7:17 lid 2 BW

“ De koper mag verwachten dat de zaak de

eigenschappen bezit die voor een normaal

gebruik daarvan nodig zijn en waarvan hij de

aanwezigheid niet behoefde te betwijfelen,

alsmede de eigenschappen die nodig zijn

voor een bijzonder gebruik dat bij de

overeenkomst is voorzien.”

Het ijkpunt voor Non-conformiteit is de

verwachting die de koper op grond van de

overeenkomst van de zaak mocht hebben.

Vaststellen overeenkomst: Haviltex

Page 18: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Dwaling, wederzijdse dwaling

Artikel 6: 228 BW

1. Een overeenkomst die is tot stand gekomen onder invloed van dwaling en bij een juiste voorstelling van zaken niet zou zijn gesloten, is vernietigbaar:

a. indien de dwaling te wijten is aan een inlichting van de wederpartij, tenzij deze mocht aannemen dat de overeenkomst ook zonder deze inlichting zou worden gesloten;

b. indien de wederpartij in verband met hetgeen zij omtrent de dwaling wist of behoorde te weten, de dwalende had behoren in te lichten;

c. indien de wederpartij bij het sluiten van de overeenkomst van dezelfde onjuiste veronderstelling als de dwalende is uitgegaan, tenzij zij ook bij een juiste voorstelling van zaken niet had behoeven te begrijpen dat de dwalende daardoor van het sluiten van de overeenkomst zou worden afgehouden.

2. De vernietiging kan niet worden gegrond op een dwaling die een uitsluitend toekomstige omstandigheid betreft of die in verband met de aard van de overeenkomst, de in het verkeer geldende opvattingen of de omstandigheden van het geval voor rekening van de dwalende behoort te blijven.

Page 19: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Dwaling, vervolg

Dwaling gaat om een discrepantie tussen de

precontractuele bedoelingen van de koper en het

object van de overeenkomst (wilsgebrek)

De eenzijdige dwaling is verwijtbaar opgewekte

dwaling

Bij wederzijdse dwaling weet geen van beide

partijen beter

Page 20: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Overlap dwaling & non

conformiteit Koopovereenkomst is tweeslachtig. Enerzijds

gaat een koopovereenkomst over een concrete zaak (het specifieke schilderij), anderzijds heeft de overeenkomst betrekking op een idee, op eigenschappen op gerechtvaardigde verwachtingen.

In het eerste geval gaat het om het leveren van een prestatie (het fysiek leveren van het schilderij) in het tweede geval, (de gerechtvaardigde verwachtingen) gaat het om risicotoedeling, een garantieplicht die abstraheert van de te leveren prestatie.

Page 21: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Overlap dwaling & non

conformiteit

Zowel bij dwaling als non conformiteit gaat het

erom dat het gedachte voorwerp van de

overeenkomst niet overeen komt met het

werkelijke voorwerp.

Conformiteit bestaat uit de overeenstemming

tussen feitelijk en ideëel object.

Bij zuiver individueel bepaalde zaken, zoals een

schilderij of een ander kunstvoorwerp is er

overlap tussen dwaling en conformiteit

Page 22: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Overlap dwaling & non

conformiteit Koper kan zich erop beroepen dat de verkoper een

onjuiste inlichting heeft verstrekt (geval onder a) en die inlichting ziet op de eigenschappen van de zaak(bijvoorbeeld het is een echte Rembrandt), dan zal die koper er zich er ook op kunnen beroepen dat hij – gelet op die inlichting- bepaalde eigenschappen (die eigenschappen die door de verkoper medegedeeld) van de zaak mocht verwachten. Hetzelfde geldt in het geval van verzwijging (mededelingsplicht gaat voor onderzoeksplicht)

In het geval van een beroep van een koper op wederzijdse dwaling, ligt het niet voor de hand dat de verkoper zich op het standpunt zal kunnen stellen dat de koper bijvoorbeeld in redelijkheid niet mocht verwachten dat het bijvoorbeeld om een Van Gogh ging: de verkoper ging daar immers ook zelf van uit.

Page 23: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Overlap dwaling & non

conformiteit

Dwaling en Non-conformiteit twee kanten van

dezelfde medaille

overeenkomst is de spil waar dwaling en non

conformiteit om draaien

Beoordelingsmaatstaven beginnen in elkaar over

te lopen; logisch want het gaat om de

overeenkomst, van belang is dan wat de

overeenkomst precies inhoudt.

In alle gevallen waarin de onjuiste voorstelling

van zaken betrekking heeft op de eigenschappen

van het gekochte, dan niet alleen dwaling, maar

ook non conformiteit.

Page 24: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Probleem in de praktijk, wie

draagt het risico van de

werkelijkheid Het onderscheid tussen het feitelijke object (het schilderij an sich), ten

aanzien waarvan beide partijen kunnen dwalen, in de zin dat zij bepaalde eigenschappen van het schilderij niet kennen, en het ideële object van de overeenkomst (dat wil zeggen de overeengekomen eigenschappen die het object zou moeten hebben) is essentieel voor het beantwoorden van vragen van risicotoedeling.

Het gaat er dan om in hoeverre de onbekendheid ten aanzien van de feitelijke eigenschappen, en het daaruit voortvloeiende risico, is geaccepteerd door de koper.

De vraag naar de acceptatie van het risico laat zich niet goed beantwoorden aan de hand van de vraag wie een onderzoeksplicht of mededelingsplicht heeft.

Wanneer wordt gezegd dat een koper zijn onderzoeksplicht heeft verzaakt, is dat in feite niet anders dan zeggen dat de koper onvoldoende grond had om een bepaalde eigenschap te mogen verwachten. Had de koper over die eigenschap zekerheid willen hebben, dan had hij daarnaar onderzoek moeten doen.

Page 25: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Welke partij heeft het risico van de

werkelijkheid aanvaard? De onderzoeksplicht en mededelingsplicht gaat er vanuit dat het

ideële object zoveel mogelijk moet kloppen met het werkelijke object, en dat dus zoveel mogelijk bekend moet zijn over het werkelijke object. Dat hoeft niet altijd zo te zijn. Partijen kunnen zelf bepalen waar zij risico’s van de overeenkomst willen neerleggen en accepteren dat zij niet alle eigenschappen van het object kennen.

De verkoper van een aan Vermeer toegeschreven schilderij kan in een overeenkomst vastleggen dat hij niet weet of het al dan niet een schilderij van Vermeer betreft en dat de koper de mogelijkheid aanvaardt dat het schilderij geen Vermeer is. In een situatie zoals de voorgaande hoeft niet over mededelings en onderzoeksplichten te worden gesproken.

De vraag waarvoor de rechter zich steeds gesteld ziet is wie van de twee, beide niets te verwijten, partijen kan worden geacht het risico van de onjuistheid van de voorstelling te hebben aanvaard. Het nadeel zal immers toch ergens moeten worden geplaatst. Kan bij de koper vallen of bij de verkoper.

Page 26: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Dwaling en/of non conformiteit,

juridisch maatwerk

Dwaling/non conformiteit verschillen in stelplicht en

bewijslast

Non conformiteit biedt de meeste variëteit aan

mogelijkheden, hele arsenaal van nakoming,

ontbinding, schadevergoeding, prijsvermindering in de

vorm van gedeeltelijke ontbinding. Op grond van Non

Conformiteit heeft de koper recht op het positief

contractsbelang: hij moet worden gesteld in de positie

waarin hij bij correcte nakoming zou hebben verkeerd,

dus conform hetgeen hij redelijkerwijs mocht

verwachten.

Non conformiteit, bij consumentenkoop dwingend

recht.

Voor schadevergoeding en ontbinding is veelal

verzuim nodig. De regeling van dwaling kan uitkomst

Page 27: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen
Page 28: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Risico toedeling in de praktijk

Kunstkoop kansovereenkomst?

Hercules Seghers HR 3 april 1959, NJ 1959,

179

Hercules Seghers. Van Veen verkocht in een

berglandschap aan Polis. Zowel koper als

verkoper meende dat het een werk van Seghers

betrof, in casu op grond van het oordeel van twee

verschillende deskundigen. Waarvan een

deskundige door de koper was aangedragen.

Koopprijs bedroeg Fl. 250.000,=. Meer dan tien

jaar na de aankoop blijkt uit een rapport van een

andere expert dat het werk toch van een andere

meester is en niet van Hercules Seghers.

Page 29: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Hercules Seghers, vervolg

Het dwalingsberoep (tegenwoordig beroep op

wederzijdse dwaling) van Polis treft geen doel:

“(…) dat de koper, indien hij bij het bepalen van

den prijs, dien hij bereid was voor het schilderij te

betalen, de genoemde kans (bedoeld is de kans

dat de toeschrijving achteraf onjuist zou blijken,

QM) niet heeft verdisconteerd, dit aan den

verkoper had behoren mede te delen, waarna het

van den verkoper zou hebben afgehangen of op

dezen grondslag een overeenkomst tot stand zou

zijn gekomen.”

Page 30: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen
Page 31: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Kantharos van Stevensweert, HR 3

april 1959

Koper en verkoper dachten allebei met een

vrijwel waardeloos bekertje van doen te hebben.

Het blijkt van Grieks-Romeinse oorsprong te zijn

en een onschatbare waarde te

vertegenwoordigen. Verkoper wenst de

overeenkomst ongedaan te maken (tegenwoordig

wederzijdse dwaling). De Hoge Raad overweegt:

Page 32: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Kantharos van Stevensweert, vervolg

“dat naar redelijke, in het verkeer gangbare

opvatting degene die een hem toebehorende

zaak tegen een overeengekomen contraprestatie

van de hand doet, daarmede de kans prijsgeeft

dat de zaak achteraf zal blijken hoedanigheden te

bezitten waarvan hij ten tijde van den verkoop

geen vermoeden kon hebben”

Geval van verkopersdwaling

Page 33: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen
Page 34: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Dubieuze Charles Leickert,

Gerechtshof Arnhem 4 december

2007

Schilderij is in de veilingcatalogus omschreven

als zijnde van de hand van Leickert. Deskundige

van Sotheby’s Amsterdam: geen echte Leickert.

Koper wil geld terug. Koper vangt bij rechtbank

bot. Er waren diverse werkzaamheden aan het

schilderij verricht en volgens de voorwaarden van

het veilinghuis hoefde het veilinghuis schilderij

alleen terug te nemen wanneer het zich in de

staat bevindt als bij aankoop. Voorts nam de

rechtbank aan dat de veilingkoop een

kansovereenkomst betrof, waarbij het risico van

de dwaling voor rekening van de koper dient te

blijven. Koper gaat in hoger beroep.

Page 35: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Dubieuze Charles Leickert,

Gerechtshof Arnhem 4 december

2007 “Het Notarishuis heeft gesteld dat

koopovereenkomsten als deze (kunstkoop) steeds een kanskarakter hebben, in de zin dat de kans dat het werk niet authentiek blijkt in de overeenkomst is verdisconteerd. Het Hof volgt het Notarishuis niet in deze stelling. Of een overeenkomst als een kansovereenkomst moet worden aangemerkt, moet door uitleg worden bepaald, waarbij het aankomt op de zin die partijen over en weer redelijkerwijs in de gegeven omstandigheden aan elkaars verklaringen en gedragingen mochten toekennen en op hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten. In het onderhavige geval is van een kansovereenkomst met betrekking tot de toeschrijving van het schilderij naar het oordeel van het hof geen sprake. Het Notarishuis heeft het schilderij in de catalogus, zonder voorbehoud, omschreven als

Page 36: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Dubieuze Charles Leickert,

Gerechtshof Arnhem 4 december

2007 4.9 Zoals hiervoor is overwogen, vormt in deze procedure

de omstandigheid dat het schilderij – zoals in de catalogus was beschreven – van de hand van Leickert is, een eigenschap van de zaak die [appellant] op grond van de overeenkomst mocht verwachten (art. 7:17 lid 2 BW). Voorts heeft [appellant] gesteld dat hij de overeenkomst niet zou hebben gesloten indien hij zou hebben geweten dat het schilderij niet van de hand van Leickert is. Deze stelling is op zichzelf niet weersproken, terwijl het Notarishuis van haar zijde niet heeft gesteld dat zij mocht aannemen dat [appellant] het schilderij ongeacht de authenticiteit toch zou hebben gekocht (art. 6:228 lid 1 sub a BW). Verder kan, gelet op hetgeen hiervoor is overwogen omtrent de aard en inhoud van de overeenkomst en de omstandigheden van het geval, niet worden geoordeeld dat een eventuele dwaling omtrent de authenticiteit van het schilderij voor rekening van [appellant] dient te blijven (art. 6:228 lid 2 BW). Het hof verwijst naar artikel 6.1 van de algemene voorwaarden, dat een contractuele dwalingsregeling bevat. Zowel voor de beoordeling van het beroep op non-

Page 37: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Dubieuze Charles Leickert,

Gerechtshof Arnhem 4 december

2007

Hof wenst inlichtingen over betekenis algemene

voorwaarden in de branche alsook deskundige

bericht over authenticiteit van het schilderij

Zaak geschikt.

Page 38: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen
Page 39: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Koper vs. Christie’s, Rechtbank

Amsterdam, 11 september 2012 Koper koopt op 14 november 2007 op een veiling “A watchtower

at the mouth of an estuary” . Het schilderij is toegeschreven aan Jan Josefsz. Van Goyen. Koopprijs plus opgeld EUR 37.005,50

Over de conditie van het schilderij in het “conditerapport “It is anexpression of opinion only and must not be treated as a statement of fact.”

“In natural light no obvious damages can be detected, except fora pattern of tiny retouchings, especially in the sky to cover the woodgrain that was showing through the blue/gray pigments thatbecame slightly transparant with age. Also a few minor strenghtenings of the darker pigments in the foreground are visible”

UV-light reveals the aforementioned retouchings andstrengthenings. Otherwise the dirty varnish turns green, making a further reading difficult. We thank you for you interest in the forthcoming sale.

Page 40: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Koper vs. Christie’s, Rechtbank

Amsterdam, 11 september 2012 We remind you again that all property is sold “as is” and should be

viewed personally by you or by your professional advisor before the sale to assess its condition.

In de catalogus staat het schilderij als volgt omschreven:

L 135

JAN JOSEFSZ. VAN GOYEN

Leiden 1596-1656 The Hague

A watchtower at the mouth of an estuary

Signed with monogram and dated “VG 1640” (lower centre)

Oil on panel

23.2 x 32.5 cm

EUR 30.000,- - 50.000,=

Page 41: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Koper vs. Christie’s, Rechtbank

Amsterdam, 11 september 2012 In de catalogus staat vermeld:

Explanation of Cataloguing Practice for pictures, drawings, prints and miniatures

The following expressions with their accompanying explanations are used by Christie’s as

standard cataloguing practice. Our use of these expressions does not take account of the

condition of the lot or of the extent of any restoration. (…)

Name(s) or Recognised Designation of an Artist without any Qualification.

In our opinion a work by the artist.

In de veilingvoorwaarden (“Conditions of Sale”) van Christie’s staat onder meer vermeld:

(A)3 Descriptions in the Catalague and Video Images

(a) All statements of Christie’s in the catalague and condition reports as to the (presumptive)

designer, author, writer, origin, date, age, genuineness, source, condition or estimated

Hammer Price of any Lot

are statements of opinion only and shall never imply any guarantee by Christie’s (…)

Page 42: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Koper vs. Christie’s, Rechtbank

Amsterdam, 11 september 2012 Koper heeft het schilderij na de aankoop door het Rijksbureau voor

Kunsthistorische Documentatie (RKD) laten bekijken. RKD vermeldt thans als omschrijving:

trant/naar/was Jans Josefsz. Van Goyen

(…) Bij onderzoek van het schilderij op het RKD in februari 2008 is het volgende geconcludeerd: het valt niet uit te sluiten dat dit schilderij oorspronkelijk een eigenhandig werk van Jan van Goyen is geweest, maar in de huidige toestand (…) kan dit schilderij niet of niet meer als eigenhandig worden beoordeeld.

Expert Petra Noble, geraadpleegd door koper: CONCLUSION: “The picture makes an authentic impression apart from the sky that has been (almost) entirely overpainted. This has been done to presumably hide a sky that is in poor condition. (…) The extensive overpaint appears to the result of degradation associated with the wood grain that is frequentlyencountered in panel paintings by Jan van Goyen.

Page 43: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Koper vs. Christie’s, Rechtbank

Amsterdam, 11 september 2012

Stellingen koper

meer dan 50% geretoucheerd brengt mee dat het

geen eigenhandig van Van Goyen is en

handhaaft beroep op dwaling dan wel

toerekenbare tekortkoming

beroep op vernietiging van de algemene

voorwaarden Christies, deze zouden niet ter hand

zijn gesteld, Christies komt gezien de

omstandigheden naar maatstaven van

redelijkheid en billijkheid geen beroep op de

voorwaarden toe.

Page 44: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Koper vs. Christie’s, Rechtbank

Amsterdam, 11 september 2012 Hof overweegt dat koper afgegaan is op de vermelding in de catalogus, daarin

stonden de voorwaarden geprint, voorwaarden van toepassing.

Tussen partijen is niet in geschil dat niet geretoucheerde gedeelte van schilderij wel van Van Goyen is. Vraag die beantwoord dient te worden of de mate van retouchering van het schilderij die naderhand is gebleken met zich meebrengt dat Christie’s daarover andere mededelingen had behoren te doen dan zij gedaan heeft, een lagere prijsstelling had moeten hanteren dan wel aan de naam van de maker een kwalificatie had moeten verbinden (volgens koper “(was) van Goyen”).

Het gaat erom of het schilderij gelet op de aard der zaak en de mededelingen die de verkoper over de zaak heeft gedaan, de eigenschappen bezat die koper op grond van de overeenkomst mocht verwachten

Hof overweegt:

- 17e eeuws schilderij verkocht op een veiling als onderdeel van “oude meesters”

- Door Christie’s gesteld en niet betwist is dat alle oude meesters geretoucheerd zijn;

- uit de hiervoor genoemde citaten blijkt dat Christie’s met de naam Van Goyen in

relatie tot het schilderij slechts haar mening tot uitdrukking heeft willen brengen.

-expliciet door Christie’s gewezen op retoucheringen van lucht, die zeker onder een UV-lamp, maar ook reeds met natuurlijk licht zichtbaar waren.

Page 45: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Koper vs. Christie’s, Rechtbank

Amsterdam, 11 september 2012 Gelet op de mededelingen van de zijde van Christie’s mocht koper niet

verwachten dat met zekerheid vast zou staan dat het schilderij geheel geschilderd was door Van Goyen.

Koper mocht verwachten dat Christie’s mening op goede gronden had gegeven, was ook zo (meest vooraanstaande expert op het gebied van Van Goyen door Christie’s geraadpleegd).

Mate van retouchering werd pas duidelijk na nog diepgravender onderzoek met stereomicroscoop, en dat in redelijkheid niet van Christies kan worden verwacht dat zij dergelijk diepgravend onderzoek uitvoert

Christies kon in redelijkheid menen dat het een werk van Van Goyen betrof. Door mening kenbaar te maken geen rechtsnorm geschonden.

Indien de mate waarin het schilderij was geretoucheerd voor koper bepalend zou zijn geweest voor het al dan niet aangaan van de koop had het, gelet op deze waarschuwingen door Christie’s, op zijn weg gelegen daarover voorafgaand aan de koop, (te trachten) meer zekerheid te verkrijgen of, indien meer zekerheid niet verkregen kon worden, van de koop af te zien. Het is het Hof niet gebleken dat koper enig onderzoek heeft verricht of zich tijdens de kijkdagen door een deskundige heeft laten bijstaan. Voor zover hij daardoor andere verwachtingen over het schilderij bleek te hebben dan gerechtvaardigd was, moet dat voor zijn risico komen. Schilderij voldeed aan de overeenkomst. Geen toerekenbare tekortkoming. Ook geen dwaling; geen onjuiste voorstelling van zaken.

Geen vernietiging voorwaarden. Te algemeen gesteld door koper, niet duidelijk.

Page 46: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen
Page 47: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Koper vs. Internetveiling, Hof

Amsterdam, 9 oktober 2012

Via een internetveiling wordt een schilderij

aangeboden met de omschrijving “Jopie

Huisman, Theedoeken aan een waslijn”. Via

internet biedt koper EUR 2200,= welk bod

geaccepteerd is. Bij taxatie voor verzekering blijkt

het geen echte Jopie Huisman te zijn. Koper

spreekt veilinghuis in rechte aan. Kantonrechter

wijst de vordering af, er zou geen sprake zijn van

consumentenkoop en koper zou onvoldoende

onderzoek naar het schilderij hebben gedaan.

Page 48: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Koper vs. Internetveiling, Hof

Amsterdam, 9 oktober 2012

Via een internetveiling wordt een schilderij

aangeboden met de omschrijving “Jopie

Huisman, Theedoeken aan een waslijn”. Via

internet biedt koper EUR 2200,= welk bod

geaccepteerd is. Bij taxatie voor verzekering blijkt

het geen echte Jopie Huisman te zijn. Koper

spreekt veilinghuis in rechte aan. Kantonrechter

wijst de vordering af, er zou geen sprake zijn van

consumentenkoop en koper zou onvoldoende

onderzoek naar het schilderij hebben gedaan.

Page 49: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Koper vs. Internetveiling, Hof

Amsterdam, 9 oktober 2012 Het hof acht in dit verband allereerst van belang dat het schilderij

door [ geïntimeerde ] zonder enig voorbehoud is aangeduid als geschilderd door Jopie Huisman en niet, zoals kennelijk het geval was met betrekking tot D. [ B ] was voor-zien van de afkorting “gesign.”, hetgeen een potentiële koper, mede gezien de algemene voorwaarden van [ geïntimeerde ] die vermelden: Indien de beschrijving van goederen die vallen onder de categorie ‘schilderijen’ voorafgegaan worden door het begrip ‘Gesigneerd’ of ‘Gesign.’, wordt de echtheid van het artikel door de veilinghouder niet gegarandeerd, eerder tot nader onderzoek zou moeten kunnen aanzetten. Gesteld noch gebleken is verder dat het thema van het schilderij voor een ‘Jopie Huisman’ ongebruikelijk was. Dat een deskundige onderkent dat het schilderij is gemaakt met kleuren die Jopie Huisman niet gebruikte, acht het hof niet van doorslaggevend ge-wicht nu gesteld noch gebleken is dat die zodanig afweken van de kleuren die Jopie Huisman gewoonlijk gebruikte dat [ appellant ], van wie niet gesteld of gebleken is dat hij bijzondere kennis daaromtrent had, reeds daarom tot nader onderzoek had moeten worden aangespoord.

Page 50: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Koper vs. Internetveiling, Hof

Amsterdam, 9 oktober 2012

Nu aangenomen wordt dat sprake is van een consumentenkoop komt [ geïntimeerde ] geen beroep toe op de bepaling in de algemene voorwaarden dat de koper zelf de authenticiteit dient te onderzoeken. [ geïntimeerde ] heeft het schilderij immers zonder enige terughoudendheid te koop aangeboden als een werk van JopieHuisman en [ appellant ] mocht op die mededeling af-gaan. [ geïntimeerde ] heeft evenwel een schilderij geleverd dat niet van JopieHuisman is en aldus een wezenlijk andere prestatie geleverd (artikel 6:237 aanhef en onder b en c BW alsmede artikel 7:6 lid 1 in verbinding met artikel 7:17 lid 2 BW).

Page 51: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Discussie

“Alle goederen worden verkocht voetstoots zonder actie of refactie, in de toestand, waarin het te verkopende zich op het ogenblik van toewijzing bevindt. Omschrijvingen in de catalogus en alle inlichtingen schriftelijk of mondeling gegeven, worden geacht naar beste weten van de zijde van veilinghouder gedaan te zijn en kunnen nimmer aanleiding geven tot verhaal op de veilinghouder, resp. de verkoper, of aangevoerd worden als reden voor de verkoper om zich te onttrekken aan zijn verplichting om de goederen tot zich te nemen en te betalen.”

Spanning tussen omschrijving voorwerp catalogus en voorbehoud omschrijving in AV

Strijd met dwingend recht i.g.v. consumentenkoop? (Art. 7:6 BW)

Strijd met redelijkheid en billijkheid”?

Onredelijk bezwarend beding?

Page 52: Kunst, veilingkoop en non-conformiteit presentatie advocaat  Quirijn Meijnen  boijmans van beuningen

Kunst onder de Hamer, Juridische

aspecten van veilingkoop, redactie

Réne Klomp & Tjeerd Schiphof, Boom

Juridische Uitgevers, 2009

P.Klik, Conformiteit bij koop, besproken

door Prof. dr. mr. T.F.E. Tjong Tjin Tai

in Rechtsgeleerd Magazijn THEMIS

2010-2