A&G KR NIEK Nieuwsbrief van de Vereniging Ambacht & Gereedschap april 2013 nr. 45

Check uw n@@m op blz. 12 en 13

25 mei:Bataviawerf en RCE

Inschrijven: zie blz. 7

2

Van de voorzitterEen van de speerpunten van ons beleid als bestuur is de Vereniging meer bekendheid geven. De belang-stelling voor het oude ambacht is op een breed vlak groeiende. Daarvan getuigen de vele manifestaties ge-organiseerd door allerlei instanties, zoals het Hoofdbedrijfschap Ambachten en diverse musea. In dezeontwikkeling willen wij uitdrukkelijk een rol spelen. Al pratende met diverse betrokkenen, blijkt nog al te vaakdat Ambacht & Gereedschap buiten een relatief kleine kring niet echt bekend is. Hieraan willen wij beslistwat doen.

Een eerste stap werd vorig jaar gezet door onze deelname aan het evenement 'Vormgevers in Hout', waar-van in de vorige A&G Kroniek een verslag was te lezen. Gezien de goede ervaringen en tastbare resultatenin de vorm van een aantal nieuwe leden, hebben wij besloten ons ook dit jaar weer voor deelname aan temelden. Indien onze aanvraag wordt gehonoreerd, kunt u ons op 19 en 20 oktober 2013 wederom aantref-fen in het 'Fort bij Vechten'. Zorg dat u een van de ruim 4000 bezoekers bent die genieten van een leukdagje uit in ambachtelijke sfeer!

In het verleden heeft A&G zich ook een aantal keren gepresenteerd op de Ne-derlandse Restauratiebeurs, die elk voorjaar wordt gehouden in de Brabanthal-len in Den Bosch. Aanvankelijk werd ons hier gratis een kleine stand terbeschikking gesteld. Later moesten we daarvoor echter een voor onze begrip-pen fors bedrag neertellen, waarna wij onze deelname hebben beëindigd. Ditjaar kregen wij door actief optreden onzerzijds te elfder ure gelukkig weer degelegenheid om gratis te participeren. Wanneer u dit leest, zal de beurs, diewerd gehouden op 18, 19 en 20 april jl., reeds voorbij zijn. Wij hopen u er in devolgende A&G Kroniek verslag van te doen.

Verder zijn wij uitgenodigd om mee te doen aan het bijzondere evenement 'Be-leef Landleven', dat nu voor de tweede keer door het Openluchtmuseum inArnhem wordt georganiseerd op 13, 14 en 15 september. Dit evenement trokvorig jaar maar liefst 20.000 bezoekers! Het staat in het teken van het buitenle-ven en alles wat daarmee samenhangt. Ons is een bijzondere plek toebedeeld:in de scheepsreparatieloods. Daar zullen we een aantal op het landleven be-

trekking hebbende gereedschappen laten zien. Inbreng van leden is hierbij van harte welkom. Ook is het debedoeling demonstraties koekhakken te verzorgen. Gezien de grote aantallen bezoekers die dit gebeurentrekt, zijn onze verwachtingen hoog gespannen.

Voor de volledigheid meld ik ook nog maar de jaarlijkse Gereedschappenbeurs in Ugchelen, die dit jaarplaatsvindt op 5 oktober. Hier is A&G, zoals tot nu toe elk jaar, eveneens met een stand vertegenwoordigd.

Een bijzondere publicitaire mogelijkheid werd ons recent geboden via drie bladen die door FNV Bouw wor-den uitgegeven. Het betreft hier ‘Casco’ (gericht op bouw en infrastructuur), ‘Punt’ (gericht op afbouw enonderhoud) en ‘Krul’ (voor de meubel- en houtindustrie). Deze bladen verschijnen acht keer per jaar enhebben samen meer dan honderdduizend lezers. Het is de bedoeling dat A&G in elke uitgave een rubriekverzorgt waarbij de lezers kunnen raden naar de naam en functie van een stuk oud gereedschap.

Zoals u ziet, ontbreekt het niet aan initiatieven! Het is echter een hele toer om met name de evenementen-stands adequaat te bemannen. Verder worden we soms erg laat door de diverse organisaties benaderd.Doordat ons de financiële middelen ontbreken om voor deelname te betalen, vormen wij niet zelden voor deorganisatie een sluitstuk. Dit betekent, zoals vorig jaar bij Vormgevers in Hout en dit jaar bij de Restauratie-beurs, dat het soms niet mogelijk is onze leden via de traditionele kanalen vooraf te informeren. Ik zou daar-om willen besluiten met een pleidooi voor het goed controleren op actualiteit van het in deze A&G Kroniekweergegeven e-mailbestand. Het is namelijk de bedoeling om in de toekomst voor incidentele communica-tie meer gebruik te gaan maken van e-mail. We kunnen u dan toch op de hoogte stellen van allerlei zakendie bij het uitkomen van een A&G Kroniek onbekend waren en bij de volgende uitgave niet meer actueelzijn.

Hein Coolen voorzitter

3

VoorjaarsexcursieZoals reeds aangekondigd in A&G Kroniek nr. 44 (de eindejaarsuitgave), gaat onze traditionelevoorjaarsexcursie dit jaar naar de Bataviawerf en de Rijksdienst voor het Culturele Erfgoed (R.C.E.),afdeling scheepsarcheologie in Lelystad. De Bataviawerf werd in het (grijze) verleden al tweemaaldoor A&G bezocht, maar inmiddels is er weer heel wat veranderd. U mist dus zeker veel als u nietmeegaat ‘omdat u er al bent geweest’. Ook de naast de Bataviawerf gehuisveste R.C.E. is een bijzonderinteressante bestemming, waar u normaliter niet zomaar kunt binnenstappen. U vindt er onder anderehistorisch gereedschap dat is gevonden bij het opgraven van eeuwenoude scheepswrakken.

PROGRAMMA10.00 - 10.20

Ontvangst met koffie en VOC-koek in ‘Etensreis Batavia’,het restaurant van de Bataviawerf.

10.20 - 10.45Inleiding over de werf door de jaren heen + film.

10.45 - 12.30Groep 1

Rondleiding over de werf: Zeven Provinciën, oude ambachten en Batavia.Groep 2

Bezoek aan de R.C.E.

12.30 - 13.30Lunch in ‘Etensreis Batavia’.

13.30 - 15.00Groep 1

Bezoek aan de R.C.E.Groep 2

Rondleiding over de werf: Zeven Provinciën, oude ambachten en Batavia.

15.00 - 16.00Bezichtiging van de werf op eigen gelegenheid.

16.00 - 16.30Borrel en afsluiting.

Zie blz. 7 voor inschrijven en gegevens Bataviawerf.

zaterdag 25 mei 2013

4

jargon. Alle thema’s met betrekkingtot de bouw van het schip komen aanbod, van de constructie, het beeldsnij-werk, de tuigage en het geschut tot enmet de inrichting.

Zeven ProvinciënInmiddels is men op de werf gestartmet een mogelijk nog ambitieuzerproject: de bouw van de ZevenProvinciën, het vlaggenschip van onzenationale held admiraal Michiel deRuyter. Helaas vordert de bouw traag.Na een valse start moest veel van hetwerk op basis van nieuwe inzichtenworden overgedaan, waarna totovermaat van ramp ook nog eens eenbrand ontstond die onder andere dezeilmakerij in de as legde. Verderkampt de werf met het probleem datveel musea treft in deze tijd van eenterugtredende overheid: geldgebrek.In tegenstelling tot de musea die eencollectie beheren en tentoonstellen, isde Bataviawerf een levend museumwaar het scheepstimmerambacht in depraktijk wordt gebracht. Bouwma-

BataviaWillem Vos en zijn enthousiasteploeg, die op het hoogtepunt van dewerkzaamheden uit meer dan 60 manbestond, voltooiden het eerste schip,de Batavia, in 1995. Dat was 10 jaarnadat men met de bouw begon. Hetaantal medewerkers werd medeingegeven door het feit dat dit eenmooi leerproject was voor aanko-mende timmerlieden. Het oorspronke-lijke VOC retourschip Batavia verginghelaas op haar eerste reis voor de kustvan Australië. De dramatischegebeurtenissen die daarop volgden,

muiterij, moord en doodslag, deuiteindelijke redding van de overle-venden en de berechting van demuiters, zijn genoegzaam bekend. Zijhebben ervoor gezorgd dat vooral ditschip zo tot de verbeelding spreekt. Debouw van de Batavia is uitstekendgedocumenteerd in zes zogenaamdeBatavia-cahiers, waarvan nog enkelein Lelystad verkrijgbaar zijn. Hetkostte mij echter weinig moeite deontbrekende via internet aan teschaffen. De cahiers zijn voor eenbreed publiek toegankelijk en vermij-den zoveel mogelijk wetenschappelijk

Meer over de Bataviawerf en RCE

De Bataviawerf in Lelystad werd begin jaren negentig opgericht om,onder de bezielende leiding van Willem Vos, schepen uit de zeventiendeeeuw na te bouwen. De Gouden Eeuw heeft veel moois voortgebrachtdat al wandelend door onze steden en musea nog te zien is. Eenbelangrijk deel van ons erfgoed echter, de schepen die zo belangrijkwaren bij het vergaren van deze rijkdom, is gesloopt of vergaan.Hierdoor kunnen we het leven aan boord van een zeventiende eeuwsschip ons alleen uit de opgetekende verhalen enigszins voorstellen. Hetis niet mogelijk het visueel te ervaren, zoals bij de Nachtwacht of eengrachtenpand in Amsterdam.

5

terialen (en zeker voor scheepsbouwgeschikt eikenhout) zijn, evenals debenodigde vakkundige mankracht,duur. Daarnaast wordt op de werf veelhistorisch onderzoek gedaan. Nietalleen moeten de gebouwde schepenqua uiterlijk hun illustere voorbeeldenweerspiegelen, maar ook constructie-technisch dienen ze zoveel mogelijkgelijk te zijn aan het origineel. Kennisvan historische materialen, scheeps-bouwtechniek en historische bouwme-thoden is essentieel. Van de ZevenProvinciën zijn inmiddels de kiel enalle zogenaamde spanten vanoprichting geplaatst, evenals despiegel. Gestaag wordt gewerkt aanhet beeldsnijwerk, een grote klus vooreen zo rijk versierd schip. In dezeilmakerij is men eveneens drukbezig, ook met nieuwe zeilen voor deBatavia. Hier is een fraai zeventiendeeeuws weefgetouw opgesteld. Detuigerij levert het touwwerk voor hetschip en de smidse al het ijzerwerk.Verder wordt op de werf gewerkt aan

een Urker botter. In 2009 werd de UK12 overvaren, waarbij één persoon het

leven verloor. Deze botter wordt nugeheel gerestaureerd en de betreffendewerkzaamheden zijn te bekijken.

ScheepsarcheologieNaast de Bataviawerf is de Rijksdienstvoor het Cultureel Erfgoed, afdelingScheepsarcheologie gevestigd in eenschitterend gebouw in de vorm vaneen omgekeerde scheepsromp datdoor de Rotterdamse architect KeesChristiaanse werd ontworpen. Ditgrote langgerekte gebouw dient alswerkplaats, expositieruimte, biblio-theek en archief. Ongeveer 32.000voorwerpen zijn hier tentoongesteld,deels in vitrines. Het gebouw omvateen complete installatie voor hetconserveren van schepen. Op ditmoment ligt in de tank het tweede stukvan de Romeinse platbodem diebekend staat als ‘De Meern 1’.Vanwege de lengte (25 m) is het schipdoormidden gezaagd en wordt het intwee delen geconserveerd. Het dateertuit 148 na Chr. en is de oudste

Romeinse platbodem in Nederland,een overgangstype van mediterraannaar Rijnlands. Dit schip is in zijngeheel bewaard gebleven, compleetmet kajuit. Die kajuit bevatte eencollectie gereedschap welke met allerecht uniek genoemd mag worden.Maar liefst vier houten schavenwerden in min of meer goede staataangetroffen. Het merendeel van debekende Romeinse schaven is vanijzer. Romeinse houten schaven zijnmeestal vergaan en ook bij de metalenschaven ontbreekt meestal de vullingvan hout. De belangrijkste vondstbestaat echter uit twee spanzagen, dietot nu toe alleen van een gebeeld-houwd altaarstuk bekend waren. Nooit

Zeilmakerij.

Houtopslag op de Bataviawerf.

De Zeven Provinciën in aanbouw.

Lees verder op blz. 6

6

eerder werden ze echt gevonden.Verder omvat de collectie gevondengereedschappen nog beitels, een bijl,een boor (de bijbehorende spanboogontbreekt), een bootshaak, dissel-hamers, een zogeheten ‘dolabra’ (eencombinatiewerktuig van bijl enpikhouweel), een koevoet en zaag-vijlen. Al met al een ware schatkamervoor de gereedschapliefhebber!

DocumentatieBij de R.C.E. is een grote hoeveelheiddocumentatie verkrijgbaar, deelsgratis. De hierboven beschrevenopgraving van een Romeinseplatbodem is gedocumenteerd in de

Rapportage Archeo-logische Monumen-tenzorg 144 (3 delen),waarin ook hetgereedschap uitvoerigbeschreven en geïllus-treerd staat. Dezerapportage was echterbij mijn bezoek nietmeer verkrijgbaar.Wel te koop (voor€45,-) is het in dereeks NederlandseArcheologische Rap-porten verschenendeel 041, ‘Onderwa-terarcheologie op derede van Texel’ doorArent D. Vos. Ditschitterend geïllus-treerde boek verhaaltover het onderzoeknaar de zeventiendeeeuwse scheepswrak-ken op de rede vanTexel, zoals dat doorhet professionele ar-

Vervolg van blz. 5

cheologisch duikteam van hetNederlands Instituut voor Scheeps- enOnderwaterarcheologie (onderdeelvan de R.C.E.) werd uitgevoerd in deperiode van 1998 tot 2005. Veelschepen van de VOC waren te grootom Amsterdam te bereiken en lagenvoor anker op de rede van Texel omdaar te worden gelost en geladen. Devele stormen hebben menig schip totzinken gebracht en het is voor het eerstdat hier systematisch onderzoek naaris gedaan. Van het vondstmateriaal isveel tentoongesteld in Lelystad,waaronder ook gereedschap.

Hopelijk heb ik met deze toelichtingenkele aspecten kunnen belichten vanwat een hoogst interessante dagbelooft te worden. Er zijn meer dangenoeg redenen om in te schrijvenvoor onze voorjaarsexcursie naarLelystad!

Verrassend gaaf houten gereedschap.

Opgegraven platbodem.

Hein Coolen

Geconserveerde Romeinse houten schaaf.

De kosten voor het uitgebreide programma, inclusief toegang, rondleidingen, lunch en een drankje ter afsluiting,bedragen € 25, - per persoon.

U kunt zoals gebruikelijk uw bijdrage van € 25,- per persoon overmaken naar:

rekening 300741 (ING) t.n.v. Ambacht & Gereedschap, Rhenen

onder vermelding van Deelname excursie Lelystad 25 mei.IBAN: NL15 INGB 0000 3007 41 en BIC: INGBNL2A (voor leden in het buitenland).

Wilt u het verschuldigde bedrag overmaken vóór donderdag 16 mei 2013? Uw overschrijving is ook uw inschrijving.U hoeft dus verder niets te doen.

Voor deze voorjaarsexcursie geldt geen maximum aantal deelnemers. Introducees zijn van harte welkom.

(Adres)gegevens BataviawerfNavigatiesystemen in verwarring!

Adres Bataviawerf : Oostvaardersdijk 01- 09, 8244 PA LelystadTelefoonnummer : 0320 - 26 14 09Website : www.bataviawerf.nl

LET OP: Navigatiesystemen herkennen het adres van de Bataviawerf niet.Voor de hoofdingang invoeren: Bataviaplein 2, Lelystad.

Parkeren en openbaar vervoerDe werf beschikt alleen over een zeer beperkte parkeermogelijkheid (4auto’s) voor mindervaliden. Andere bezoekers dienen te parkeren in denabijgelegen VOC-parkeergarage of op een parkeerterrein dat iets verderweg ligt. Zie voor de gegevens t.b.v. uw navigatiesysteemwww.bataviawerf.nl/adres-en-route.html. Hier vindt u ook eenroutebeschrijving en gegevens over de bereikbaarheid met openbaarvervoer.

7

INSCHRIJVEN VOORJAARSEXCURSIE

Schavencatalogus uit 1936Uitgeverij Liber et Commercium(die ook de herdruk van ‘Viereeuwen Nederlanse schaven enschavenmakers’ verzorgde) heefteen nieuwe publicatie uitgebracht.Het is een herdruk van de 16pagina’s tellende catalogus vanF.W. Emmerich uit 1936, voorzienvan een inleiding en een handigeverklarende woordenlijst waarindiverse typen schaven in hetNederlands, Duits en Engelsworden benoemd. Het in zwart/wituitgevoerde boekwerkje telt intotaal 24 pagina’s en kost € 7,50.A&G-leden kunnen het bij depenningmeester bestellen voor€ 6,50 (exclusief verzendkosten).

Nieuwe publicatieverkrijgbaar via de penningmeester

Ambachten in de schijnwerperHet eerste nummer van 2013 van hetblad ‘Immaterieel Erfgoed’ staatvrijwel volledig in het teken vanambachten.U kunt de betreffende uitgave voorslechts €5,- bestellen bij de uitgever,het Nederlands Centrum voorVolkscultuur en Immaterieel Erfgoed(VIE). Zie www.volkscultuur.nl. Opdeze website vindt u ook meerinformatie over het blad en het VIE.Laatstgenoemde organisatie is bezigmet het inventariseren van deambachten die tot ons erfgoedbehoren. In dit kader is 2013uitgeroepen tot Themajaar van deAmbachten. Op vrijdag 24 mei a.s.organiseert het VIE een informatiedag.Zie de website.

De geschiedenis van de Ark is in de loop der eeuwen een bron van inspiratie geweest voor veel kunstenaars. Door hetontbreken van een uitgebreide, feitelijke beschrijving (1) konden zij hun fantasie de vrije loop laten. Dat de resultatenvan hun arbeid daardoor zeer uiteenlopend waren, is te begrijpen. We moeten de voorbeelden hiervan verderonbesproken laten. Maar we willen wél de loep richten op een van hen: Jan Luyken (1649-1712). Van zijn vele werken(2) is vooral het boek ‘Spiegel van het Menselijk Bedrijf, met 100 Verbeeldingen van Ambachten’, dat hij samen metzijn zoon Caspaares maakte, bij velen van u bekend. Hij maakte van de bouw van de Ark onderstaande prachtige etsdie een overvloed aan constructies, bouwwijzen en gereedschappen laat zien.

8

Bouwmeester Noach en zijn Arkvolgens Jan Luyken door Hans Rode

WaarheidsgetrouwToen Luyken inspiratie kreeg voorzijn prent, zal hij zich hebbengerealiseerd dat het hem aan veelconcrete gegevens ontbrak. Daaromheeft hij de uitvoering van de bouwgeplaatst in de tijd waarin hij leefde.Hierdoor levert zijn prent zo’nprachtig, waarheidsgetrouw beeld vande houtbouw in de zeventiende eeuw.En dat is dus een nadere beschouwingwaard!

LoepWe kunnen u deze ets helaas niet opware grootte (224 x 408 mm) aanbie-den. Zoals hij hierboven is afgebeeld,kunt u er het best ook letterlijk eenloep bij ter hand nemen. Bij een paarinteressante details hebben wij dat opdeze pagina’s al voor u gedaan. Ookis gepoogd er een korte verklaring bijte geven.

VervoerZoals op verschillende plaatsen op deprent is te zien, geschiedde het vervoerop de werf langs hellingbanen en metbehulp van houten hijskranen. Voorhet vervoer van klein materieel vindenwe veelvuldig draagbomen (berries)terug. Wonderlijk genoeg komen wenergens op de prent kruiwagens tegen(3).

(1) De Bijbel (Genesis 6: 14-17) ver- haalt over de bouw wel het volgende: “Maak u een ark van goferhout; met vakken zult gij de ark maken en haar van binnen en van buiten met pek bestrijken. En zo zult gij haar maken: driehonderd el zal de lengte der ark zijn, vijftig el haar breedte en dertig el haar hoogte …..”.(2) Alleen het Amsterdam Museum bezit al ruim 12.000 prenten van Jan Luyken!

(3) Frieda van Tyghem laat in haar boek ‘Op en om de middeleeuwse bouw- werf’ weten dat kruiwagens al sinds de middeleeuwen bekend waren.

Een zware balk wordt door een paar koppels verzaagd meteen kraanzaag. De kraan waarmee de balk op schragen wordtgelegd, is hier buiten beeld gebleven.

9

Waarschijnlijk wordt hier het verhitte pekgetransporteerd. De damp slaat er nog af!Zou het een grote teerkwast zijn, die beidewerklui in hun vrije hand hebben?

Zware arbeid vraagt om versterking van de inwendige mens. Eenetensketel, voorzien van draagbomen, doet de ronde om de vele magente vullen. Naar het waarmee zullen we moeten raden.

Het detail in de linker onderhoek valt waarschijnlijk nog goed met het blote oogwaar te nemen. Zit daar bouwmeester Noach? We laten het graag aan uw eigenverbeeldingskracht over!

Het pek, benodigd om de scheepswand van de Ark waterdichtte maken, wordt in een grote ketel heet gestookt en zo vloei-baar gemaakt.

Met een kaapstander wordt eenzware balk op zijn plaatsgebracht. Zoals ook zichtbaar inveel andere details, is deze reedsvoorzien van een juistebeëindiging: de liplas.

Timmerlieden zijn bezig met hetzogenaamde ’opsluiten’ van eenpen-en-gat-verbinding. Toogna-gels worden ingeslagen en gatendaarvoor geboord met eenavegaar.

veel bijzonders geweest zijn. Maar alsje jong en hongerig bent, eet je alles.

DubbeltjesAchterin de tent was nog een veldbedvoor baas Mol, waar hij de nachtdoorbracht. 's Morgens stond hij vroegop. Hij liep dan langs de kramen omverloren dubbeltjes te zoeken. Als

jongen dacht ik dat hij een heel armeman was, maar dat bleek toch niet juistte zijn. Hij bezat een aantal huizen inKrommenie.

BijlenMaar nu de bijlen. Voor descharnierende bijltjes uit het verhaalvan Jan Blaas vond ik de naam‘slingerbijlen’ op internet. Deze bijlenwaren al vroeg verboden vanwege deregelmatig voorkomende schade aanhanden en vingers. De hakbijltjes dieJ. Mol gebruikte, waren kleine, rechtebijltjes met verschillende breedtes vande snede. Sommige maar drie à viercentimeter breed, andere breder, tot zesà zeven centimeter. Alle bijlen warenverchroomd, zodat ze glommen in hetschaarse licht.

WedstrijdjeAls je begon te hakken, riep baas Mol:"Handen van het blok!". De bijltjeswaren scherp genoeg om je er lelijkmee te verwonden. Meestal hakten weeen wedstrijdje: ieder een koek op hetblok en wie met de minste slagen dekoek in de lengte wist door te hakken,had gewonnen. De verliezer betaalde.Het was zaak in een zigzag te hakkenen vrij hard te slaan, zodat de koeklosscheurde. En dan maar koek eten…

(naar gelang de prijs) ongeveer eenhalve of een hele centimeter dik. Ikmeen dat er drie soorten waren. Hetoppervlak was mat en de structuurleek wel op taaitaai, maar dan

slapper. Van de smaak kan ik mijweinig herinneren. Die zal wel niet

10

Hij vermeldt dat het gildefeest vandeze smeden elk jaar op een andereplaats wordt gevierd, terwijl datvroeger met Pasen in hetopenluchtmuseum Bachten de Kupein Izegem bij Roeselare gebeurde.Veel Nederlandse smeden zijnlid van genoemd gilde. Vooralamateursmeden uit Limburg, wantdie provincie ligt dicht bijVlaanderen. In Nederland kun je alsprofessioneel smid alleen lid wordenvan het NGK, het Nederlandse Gildevan Kunst-, Sier- en Restauratie-smeden. Dit is een branchegroep vande Koninklijke Metaalunie. Dus integenstelling tot wat in de Gildebriefstaat, hebben de vakbonden er nietsmee te maken. Elk jaar is er in het

Het ‘Ambachtelijk Smedersgilde’ inVlaanderen heeft ook Nederlandersveel te biedenIn Gildebrief 2010 kwamen het Vlaamse ‘Ambachtelijk Smedersgilde’ en hunblad ‘De Klinknagel’ aan de orde. Ons lid F.E. Senne plaatste er watkanttekeningen bij.

tweede weekend van september inNiel een smeedfeest, georganiseerddoor de gemeente Niel en het gilde.Het eten van de deelnemende smedenbetaalt men uit de opbrengsten van deverkoop van koffie en bier aanbezoekers. Verder wordt eens per jaareen themadag georganiseerd waar eensmid uit België of het buitenlandnieuwe technieken demonstreert.Deze bijeenkomst is bijzonderpopulair bij de leden omdat smedennu eenmaal erg leergierig zijn.Kijk op www.smedersgilde.be (ookvoor interessante smeedlinks) en opwww.feestelijkvlaanderen.be (zet dekalender op 6 september en klikdaarna op ‘Internationaal smeed-treffen’).

Koekhakken bij baas Mol

KermisIn mijn jeugd in Assendelft, nu onder-deel van Zaanstad, stond elk jaar deoude J. Mol uit Krommenie met eenkoekhakkraam op de kermis. Dit heefthij meer dan vijftig jaar volgehouden,tot omstreeks 1955. Ik weet niet of hijalle kermissen in de Zaanstreek en hetaangrenzende gebied afreisde en ookniet hoe hij zijn spullen vervoerde.Zijn kraam was een rechthoekigbouwsel van zeildoek om een houtenframe. De voorkant werd opgerold ofbij regen als luifel omhoog gezet,zodat het publiek droog rond de driehakblokken kon staan. Deze zageneruit als het blok op de foto in deGildebrief.

KoekenLinks in de tent stond een tafeltje metdaarop de stapeltjes koeken. Dezekoeken waren ongeveer zescentimeter breed, twintig lang en

In Gildebrief 2012 schreef Jan Blaas een leuk artikel over koekhakbijlen enwat ermee gehakt werd. Hierop wil ik graag inhaken met wat persoonlijkeherinneringen.

Koekhakbijl (‘slingerbijl’, nieuw gemaakt door Bart-Jan Lagerwaard)

door Kees Hos

11

Wat/Dat is dat ?! Redactie: Hans Rode

Gereedschap op de zeebodem?Het is al weer lang geleden dat ik contacten had meteen zand- en grindhandel in ’s-Gravendeel. Hetbasismateriaal voor de productie van dezeonderneming werd opgebaggerd op de Doggers-bank. Deze ondiepte in de Noordzee bevindt zichca. 13 meter onder de zeespiegel. Het aangevoerdemateriaal (een stukje zeebodem dus) werd op dewerf in ‘s-Gravendeel in een machine van enormeafmetingen trapsgewijs gespoeld en gezeefd. Bij ditzeefproces bleven, naast bruikbare zand- en grind-fracties, de merkwaardigste restanten achter. Vanoorlogstuig uit de vorige eeuw tot middeleeuwseijzeren kogels. Veel zware ijzeren kettingen, maarook klein spul. Daaronder een sleutelbos met eenregistratielabel van De Bredase Courant. Mogelijkliet een bemanningslid die eens overboord vallen.Tot de restanten behoorden ook de mesvormigeobjecten welke hiernaast zijn afgebeeld. Mijninteresse werd des temeer gewekt doordat ze meteen zekere regelmaat op de zeven opdoken. Welkebestemming zouden deze merkwaardige voor-werpen ooit hebben gehad? En hoe zouden ze daarop die Doggersbank terecht zijn gekomen?Behoorden deze gereedschappen (?) tot de ladingvan een schip dat is vergaan? Of moeten we aaneen attribuut voor de walvisvaart denken? Ook deouderdom is voor mij na jaren nog steeds in nevelengehuld! Wilt u eens meedenken en ze daarvoor ook‘in het echt’ zien? Dat kan tijdens de voorjaarsexcursie naar de afdeling Scheepsarcheologie van de R.C.E. inLelystad. Daarna (of eerder) uw reacties graag naar h.k.rode@hetnet.nl.

OplossingenTot ons genoegen kunnen wij u oplossingen melden inzake de in A&G Kroniek nr. 42 in deze rubriek gepubliceerdevoorwerpen. Met dank aan de leden die ons op het juiste spoor hebben gezet!

De functie van bovenstaand apparaat was bekend: teksten envoorstellingen branden in hout en leder. Het ging om dewerking. Deze is als volgt. In de punt van het brandapparaatbevindt zich platinazwam (een soort staalwol, maar dan vanplatina). In de flacon met knijpbal doet men benzine. Het platinain de punt wordt met de bijbehorende spiritusbrander aan hetgloeien gebracht. Knijpen in de bal laat vervolgensbenzinedamp stromen naar de punt, die hierdoor blijft gloeienzonder dat verdere verhitting door de spiritusbrander nodig is.Tijdens het ‘brandschilderen’ moet regelmatig even in de balworden geknepen.

Onderstaand voorwerp blijkt een capsuleer-apparaat te zijn. Het dient om een capsulevan bladlood aan te brengen over de kurk opeen (wijn)fles. Met het capsuleerapparaatwordt het bladlood stevig om de hals van defles geknepen.

BeschrijvingLengte ca. 20-25 cm; breedte ca. 5-10 cm; dikte ca. 0,5-0,8 cm.De zijkanten zijn dunner, maar niet messcherp toelopend.Na het ontroesten werd een dradige, in de lengte lopendeijzerstructuur zichtbaar met loodrecht daarop lichte gebruiks(?)-sporen. De bovenkant (links op foto) lijkt een breukvlak te zijn.Alle exemplaren hebben aan die kant een vreemde inkeping.Inaanmerking genomen dat dit gereedschap (?) geruime tijd inzout water heeft gelegen, is de mate van roestvorming nietzwaar te noemen. Het bovenste exemplaar is van roest ontdaanen het onderste niet .

@E-mail is tegenwoordig zonder enige twijfel het meest gebruikt communicatiemiddel. Dat is geen wonder, want quasnelheid, betrouwbaarheid, gemak en kosten is het onovertroffen. Gezien het feit dat in Nederland 92,1% van debevolking toegang heeft tot internet, kan vrijwel iedereen erover beschikken. A&G heeft er tot nu toe echter weiniggebruik van gemaakt. Dat wil het bestuur gaan veranderen. Ter geruststelling van sommigen: er verandert niets in watu gewend bent. A&G Kroniek en Gildebrief blijven de eerst aangewezen kanalen voor communicatie naar de leden.Deze verenigingsuitgaven verschijnen echter maar een beperkt aantal malen per jaar, terwijl wij u ook tussentijds vanbepaalde zaken op de hoogte willen houden. Voorzitter Hein Coolen zegt daar al iets over in zijn voorwoord bij dezeA&G Kroniek. Wij willen e-mail gebruiken omdat we helaas niet de financiën en de mankracht hebben om het op detraditionele manier te doen. Maar voordat we ons voornemen kunnen gaan uitvoeren, is het natuurlijk noodzakelijkom eerst het e-mailbestand van A&G goed te controleren en waar nodig op orde te brengen.

Wij vragen u dringend om in onderstaande lijst te checken of het achter uw naam vermeldee-mailadres juist is!Geef bij een onjuiste vermelding uw actuele e-mailadres door aan administratie@ambachtengereedschap.nl. Staatuw naam niet in de lijst, kijk dan op blz. 14.

12

J.A.G. van Aken, Doetinchem; j.a.g.vanaken@planet.nlB. Algra, Tjerkwerd; b.algra2@kpnplanet.nlT. Alofs BvBa, Dessel (B); annie.alofs@skijnet.beW. Andriessen, Driebergen-Rijssenberg; andriessen@hccnet.nlF.C. Baank, Westwoud; fbaank@ziggo.nlJ.D. Backer, Amsterdam; backer.j.d@planet.nlJ.C.M. Baltussen, Westerbeek; info@juulbaltussen.comP.W.M. Baptist, Arnhem; houtbewerkers@baptist.nJ. Battjes, Hoogezand; jbattjes@home.nlQ.H. Bauer, Gouda; info@rvsnl.comG.B.M. Becker, Enschede; beckerg@home.nlG.S. van Bennekom, Leersum; anneliesvlaar@hotmail.comP.M. Beulens, Kwadendamme; pmbeulens@zeelannet.nlC.J.J. Bimmerman, Midwoud; cjj.bimmerman@quicknet.nlAbr. Blaak, Hoogezand; a.blaak2@kpnplanet.nlJ. Blaas, Rhenen; j.blaas@planet.nlTj.A. Bleeker, Cruquius; info1@bleeker.euJ. Bloemhof, Staphorst; bloemhof.j@gmail.comK. Boeder, Ede; klaasboeder@kliksafe.nlP. Boekhout, Zeist; pe.boekhout@planet.nlJ.A.C. Boele, Nieuw-Vennep; john.boele@gmail.comM. den Boer, Oene; mdenboer65@gmail.comJ. Bollen, Kapellen (B); janbollen4@Telenet,beA.P. Bolten, Heiloo; ap.b@quicknet.nlW.A. Bongers, Utrecht; wimbongers@zonnet.nlB.C. Boone, Roosendaal; bcboone@hotmail.comH. Bos, Heemskerk; bos9@xs4all.nlD.A.A. Bos, Steenwijk; daabos@daabos.speedling.nlH.L.E. Bosmans, Leopoldsburg (B); rik.bosmans1@telenet.beF.J.A.M. Brekelmans, Amersfoort; info@fbadvies.nlD.H. Brevé, Amstelveen; sebreve@zonnet.nlJ.C.M. van den Brink, Nieuwkuijk; john.vandenbrinck@kpnmail.nlJ.A. Brink, Waalwijk; janalbertbrink@hotmail.comA. de Brock, Eede; adebrock@kpn.nlG. Brouwer, Nieuwkoop; brouwer.g@zonnet.nlG.W.J. Bruijnooge, IJzerdijke; gbruijnooge@hetnet.nlL. Brussaard, Ottoland; l.brussaard@hetnet.nlK. Buit, Wassenaar; kbuit175@freeler.nlL. van de Bult, Beilen; deklomphoek@hotmail.comR.E. van den Bunt, Woudenberg; bunt-rr@hetnet.nlA.L.J.F. Burgmeijer, Wassenaar; alexburgmeijer@ziggo.nlM. den Butter, Molenaarsgraaf; m.den.butter@hetnet.nlJ. Cazemier, Vaassen; j.cazemier@hetnet.nlCelsus Fasteners BV, Genemuiden; info@celsus.nlH.G.M. Coolen, Ede; hgmcoolen@gmail.comTh.M.M. Cornelissen, Zeeland; cornelissentheo@hotmail.comL. Cox, Nieuwerkerken (B); cox.lucien@hotmail.com

J. Creman, Amsterdam; folkersvoscremen@tiscali.nlL.A. Cuijpers, Valkenswaard; lacuijpers@onsbrabantnet.nlJ.M. van Daal, Dodewaard; info@judithvandaal.nlMolenmuseum De Wachter, Midlaren; c.broersma@dewachter.nlA.H.G.M. Dekkers, Prinsenbeek; ahgm.dekkers@planet.nlA.Ch. Dessing, Schipluiden; dessing1@kabelfoon.nlH. vanDijk, Hardenberg; inhealy.vandijk@hotmail.comH. van Dijk, Heino; vandijkhenk@hotmail.comS. Dijkstra, Oppenhuizen; symendijkstra@home.nlJ. Docters van Leeuwen, Streefkerk; janenjohannadvl@hotmail.comP. van Dorp, Amsterdam; info@vandorpmeubelmakerij.nlH. Douma, Dijken; h.douma@freeler.nlH.F.A.M. Driessen, Druten; hemmies@hotmail.comG. Druyff, Achterveld; gdruyff@casema.nlF. Duesing, Kerkrade; duesingfha@home.nlP.H.J.C. van Duin, Utrecht; paul.van.duin@hetnet.nlW.J. van den Dungen, Heemstede; w.j.vandendungen@vodafonevast.nlW.W.S. van Duyvendijk, Rotterdam; duyvendijk@cs.comJ. van Eeken, Amersfoort; janenzos@versatel.nlH. van Eeken, Herwijnen; info@henkvaneeken.comA.J.J.Eenhuizen, Barendrecht; ameenhuizen@gmail.comA. van Egmond, Voorschoten; anton@toncar.nlH.E. Ernst, Willemsoord; ernstvulik@zonnet.nlJ.W. van Erp, Ranui Auckland 0655 (NZ); info@csj.co.nzW. Evers, Zelhem; e.evers@kpnmail.nlM. van Ewijk, Houten; m.van.ewijk@live.nlB.N. Fernhout, Lienden; BNFern@hotmail.comH.J. Filart, Hengelo; info@cursushout.nlE.J.M. Fort, Deventer; bolwerksmolen@gmail.comB.C.J. Franse, Kwadendamme; bernardf@zeelandnet.nlA. van de Geer, Reading. RG1 5EX U.K.; a.vandegeer@reading.ac.ukC.G. Geljon, Hoorn; kees.geljon@kpnmail.nlF. Goezinnen, Hoorn; frank-goezinnen@hetnet.nlD. van Gog-Koren, Alphen a/d Rijn; dvangog888@gmail.comM.A. van Gompel, Reusel Nb; mavangompel@tele2.nlC. van der Graaf, Lekkerkerk; cvandergraaf@hotmail.nlW. Grim, Hilversum; waltergrim@kpnplanet.nlP.L. Groeneweg, Hoofddorp; pietergroeneweg@gmail.comP.A.G. Hageman, Haarlem; piet.hageman@hccnet.nlA. Haksteen, Dordrecht; info@SmederijHaksteen.nlW. Hammer, Kampen; whammer@home.nlJ.G. Hanstede, Ede; info@hanstede.nlH. Harinck, Heemstede; schoonvelde@gmail.comF.H. Hartendorf, Haarlem; hartendorf.f@hotmail.comC. Heemskerk-Meiland, De Goorn; jaapheemskerk@gmail.comA.C,M.M. van Heesbeen, Waalwijk; advanheesbeen@planet.nlC.W. van der Heiden, Leiderdorp; bmwkees@@yahoo.com

Check uw e-mailadresZORG DAT U STRAKS NIETS GAAT MISSEN!!!

@13

G.W. Hendriks, Cuijk; 5431dcig@hetnet.nlD.E.N. Hent, Utrecht; hent@hotmail.comJ.Th. Hoffman, Beltrum; janh1942@hetnet.nlJ.J. Hogeling, Willemsoord; hogelingjj@hetnet.nlC.P. Hos, Westerland; kees@quant.nlA.M. Hottinga, Vorchten; a.hottinga@planet.nlC.J. van Houten, Capelle a/d IJssel; houten1@zonnet.nlP. van Houten Pz., Rotterdam; p.van.houten6@kpnplanet.nlJ. de Jager, Zeist; jagerc@xs4all.nlJ.F.A.J. de Jonge, Lewedorp; jfadejonge@zeelandnet.nlC. Jongh Visscher, Oostzaan; corjv@live.nlP.J. Joosse, Tholen; pjbmjoosse@hetnet.nlW. Jordan, Dorfen (D); wolfgang@holzwerken.deJ.W. van Kalsbeek, Rotterdam; Jwvankalsbeek@xs4all.nlJ.A.M. Kamphuis, Enschede; hankk@telfort.nlN. Keesmaat, Amsterdam; nicokeesmaat@versatel.nlM.Kisoensing, Den Haag; info@manibouwmacines.nlG.J. Klimp, Zuidlaren; klimp10@hetnet.nlL. Kooij, Barsingerhorn; d.l.kooij@kpnplanet.nlN.J. Koomen, Den Burg, Texel; cocobolotexel@gmail.comA.M. Koops, IJzendijke; tonkoops@zeelandnet.nlH. Kosmeier, Leens; h.kosmeier@verhildersum.nlH.P. Kramer, Middelburg; hpkramer@zeelandnet.nlN.H. Krap, Lelystad; nicokrap@gmail.comM. Kruyt, Koog a/d Zaan; martin.olga@live.comH.J.C.M. Kuiper, 't Goy; harry-geertje@hetnet.nlP. van Laere, Den Haag; p.van.Laere@planet.nlR.A. Lagerwaard, Den Haag; reinout.lagerwaard@gmail.comB.J. Lagerwaard, Rotterdam; bart-jan@bjlagerwaard.nlH.M.J. Langendijk-Berkhout, Zuid-Scharwoude; iepen17@planet.nlC.G. van der Lee, Apeldoorn; cgvanderlee@planet.nlH. de Leeuw, Groningen; herman.deleeuw@duo.nlR. van Leeuwen, Aalsmeer; robsbb@tiscali.nlT.A. Leeuwenburgh, Kockengen; theoleeuwenburgh@gmail.comE.R.D. Legger, Voorschoten; emiellegger@gmail.comLibrarian Social History Collections, Cape Town 8001 (SA); fdibakoane@iziko.org.zaG.J. Liefers, Hattem; liefersrorije@hotmail.comJ.A. van Lienden, Mantingen; lienden@telfort.nlH. van der Linden, Haarlem; hvanderlinde2@planet.nlJ.J. van der Lit, Nieuwegein; j.vd.lit@hetnet.nlP.E.A.M. van der Lugt, Lommel (B); paul.vanderlugt@skynet.beJ.C.A. Magnin, Dordrecht; jan.magnin@gmail.comJ. Mangelschots, Westerlo (B); janmangelschots@seijen.beH.J. Mansveld Beck, Doorn; hjmb@hetnet.nlP. Marcelis, Sas van Gent; prfm@zeelandnet.nlJ. van Maren, Barneveld; jaap@vanmaren.orgO. Marré, Zevenhoven; info@onnomarre.nlJ.G. Mekenkamp, Rijssen; j.g.mekenkamp@solcon.nlA.C. Mensert, Eindhoven; andreas@mensert.nlG. Mensert, Delft; gerrrit@gereedschapmuseummensert.nlHout- en Meubileringscollege, Amsterdam; milder@hmcollege.nlHout- en Meubileringscollege, Rotterdam; r.vandenhaak@hmcollege.nlR.D. Meurs, Amsterdam; enzo-dirk@hotmail.comF. Mol, Warder; fr.mol@quicknetJ.C.G. Mol, Amsterdam; jcgmol@planet.nlH.F.J.H. Mombers, Alem; info@dakpannenmuseum.nlMuseum De Koperen Knop, Hardinxveld-Giessendam; djdejong@planet.nlMuseum De Meestoof, Tholen; pjbmjoosse@hetnet.nlMuseum Oold Ark, Oosterwolde; j_nijholt@zonnet.nlMuseum v.d. Oudere Technieken, Grimbergen (B); info@mot.beJ.Nap, Wilnis; j.nap8@kpnplanet.nlNed. Leder en Schoenen Museum, Waalwijk; directie@schoenenmuseum.nlNederlands Openluchtmuseum, Arnhem; t.wienhoven@openluchtmuseum.nlG. Nederlof, Oegstgeest; g.nederlof@planet.nlC. Ney-Bruin, Driehuizen; cora_bruin@wxs.nlPete Niederberger, California 94977 (USA); pniederber@aol.comM. Niemeijer, Voorst; m.niemeijer@chello.nlTh. Nuyts, Hechtel (B); theonuyts@skynet.beJ.I.M. Olthof, Abcoude; olthof_boekhout@hetnet.nlA.T.H. van Oosterhout, Delft; fon.oosterhout@planet.nlJ. Opheide, Lummen (B); jos.opheide@skijnet.beJ.T. van Ophem, Wervershoof; jvan.ophem@quicknet.nlH.E.M.M. van Osch, Deurne; h.osch78@upcmail.nlL.Osté, Koudekerke; lmoste@hotmail.comF. Outmaijer, Purmerend; f.outmaijer@hccnet.nlF.C. Peereboom, Zoetermeer; fcpeereboom@21990.nlC.P.Ch. Peeters, Ulvenhout; cee.rie@tisaali.nlH.G.C. Pijnappels, Oud-Heverlee (B); henkpijnappels@telenet.beA. Pilkes, Grootschermer; apilkes@xs4all.nlL.C. van der Plas, Breda; lcvdplas@ziggo.nlP. Pol, Schagen; pol.adrichem@quicknet.nlW. van den Pol, Lippenhuizen; post@wilant.netJ.M. Popelier, Blankenberge (B); joseph.popelier@pandora.beP.J. Pothoven, De Meern; peter@familiepothoven.nlG.J. Pouw, Naarden; pouw.molenaar@tiscali.nlC. Pouw, Dalen; kees,pouw@hetnet.nl

J.B.B. De Punt, Mere (B); depunt.mill@scarlet.beA. van der Putten, Leiden; a.vanderputten@online.nlB. Read, Berbey DE22 1BZ. U.K.; brian.read@ntlworld.comCh.M.E. Receveur, Oosterhout; ch.receveur@planet.nlW. Reindersma, Zuidhorn; w.reindersma@ziggo.nlK. Remmen, Baarle-Hertog (B); klaasremmen@gmail.comN.V.M. Rijntjes, Cuijk; marleen.nouwen@uwnet.nlA. Rijsdorp, Apeldoorn; a.rijsdorp@chello.nlH.K. Rode, Mook; h.k.rode@hetnet.nlP. Rook, Nieuwegein; piet.hilly@gmail.comJ.F. Roskam, St. Bonnet Larivière (F); marja.helleman@gmail.comTh.N.R. van Rossum, Wieringerwerf; rossi09876@gmail.comR. Rubenkamp, Veldhoven; rrubenkamp@onsbrabantnet.nlJ. Ruijssenaars, De Meern; j.ruijssenaars@planet.nlL.A.M. Ruygrok, Bleiswijk; b.ruygrok@hotmail.comC. Sack, Delfgauw; coensack@caiway.nlA.G.J. van Schendel, Veldhoven; trans@onsmail.nlJ.L van Schijndel, Vlijmen; ambachtelijktimmeratelier@home.nlR.G.C.A. Schillings, Chaam; rgcaschillings@gmail.comC.F.Schone, Vlagtwedde; bluescees@kpnplanet.nlH.J. Schoofs, Heythuysen; jeanneharrie.schoofs@hetnet.nlH. Schreurs, Assen; schreurs.henk@tiscali.nlJ.M.H. Schunselaar, Oldenzaal; jschunselaar@kpnplanet.nlC.M. van Selm, Schalkwijk; bloemestein@hetnet.nlH.D. Siegers, Wolvega; nautica@live.nlG.L.J. Slee, Oostvoorne; louisegabriel74@hotmail.comV.W. Slootjes, Gouda; vinceway@planet.nlSmederij Bosman, Winterswijk; info@smederij-bosman.nlC.F.M. Smeekens, Chaam; c.smeekens@hetnet.nlH.M. Smeets, Kinrooi (B); henk.smeets.timmerwerken@gmail.comG. Snoek, Tiel; j.groenhuis@kpnplanet.nlP. van Soelen, Andijk; pvsoelen@hetnet.nlW. Soetermans, Oudehaske; allerhandeoudehaske@hetnt.nlCh.M. Sol, Best; sjoerelly@gmail.comF. van 't Spijker, Emst; fsims@eusonet.nlJ.G.M. Staps, Tilburg; nicetrapdivice@ziggo.nlH.W. Steemers, Nijmegen; h.w.steemers@gmail.comSt. Boerenbondsmuseum Gemert, De MorteL; prvandommelen@gmail.comSt. Gereedschap Museum Mensert, Delft; willem@gereedschapmuseummensert.nlStichting Museum Joure, Joure; info@museumjoure.nlP.P. Stuurman, Schoonhoven; black-beauty52@live.nlM. Tooten, Veghel; mtooten@houtwerken.nlJ.P. Tromp, Zundert; jaaptromp@ziggo.nlT. Uuldersma, Wagenborgen; uulde001@planet.nlVan Haaren Vastgoed B.V., Delft; info@vanhaarenvastgoed.nlJ. van der Velde, Assen; johannesvdvelde@planet.nlTj. van der Velde, Twijzelerheide; info@koperkunst.nlL. Verachtert, Ranst (B); lucanddany@hotmail.comL. Verboom, Franeker; aledoverboom@ziggo.nlG. Verborg, Haastrecht; gverborg@caiway.nlH.A.M. Vergeer, Oudewater; bert.vergeer@online.nlF. Verlinden, Zwanenburg; fredverlinden@gmail.comK.A. Verschoor, Capelle a/d IJssel; kors.en.hannie@hetnet.nlM.J.M. Vervoort, Holwerd; martin02@xs4all.nlG.H. Verwoerd, Lopik; g.h.verwoerd@hetnet.nlN. van Vierzen, Nieuw-Vennep; n4zen@planet.nlG.J.S. Vink, Soest; gjs.vink@hetnet.nlS. Visser, Schilde (B); seerp@pandora.beJ. Voerman, Papendrecht; johvoerman@planet.nlP. Voermans, Dronten; pietvoermans@hotmail.comL.J.W. Vogels, Maastricht; leon@la-waso,demon.nlL.G. Vollebregt, Nieuwegein; l.g.vollebregt@hetnet.nlA. Vos, Amsterdam; a.vos@wxs.nlJ.G.A.C. de Vree, Rotterdam; ambacht@joostdevree.nlJ.S.W. de Vreeze, Voorburg; johndevreeze@hetnet.nlE.W. Vreezen, Woudenberg; eric.vreezen@overtoom.nlR. de Vries, Haarlem; ronaldodevries@hotmail.comL. Vrij, Hengelo; len240769@gmail.comJ.P.M. van Waardenburg, Rijsbergen; dulcimer@planet.nlE.G. Wamelink, Aalten; e.wamelink@kpnplanet.nlF.Th. van de Water, Berghem; fvdwater@tele2.nlG.M.J. de Weger, Moddergat; gdeweger@knid.nlR.B. van de Weijer, Doesburg; r.van.de.weijer@openluchtmuseum.nlR.F.W. Weijers, Nijverdal; ren.weijers@wxs.nlJ.L. van Welij, Groessen; maria@vanwelijleidekkers.nlJ. van der Werff, Alblasserdam; werffjop@hetnet.nlJ.C. Wever, Hoog Karspel; jaapenlida@hetnet.nlE. Wijnhorst, Maassluis; rlwijnhorst@kpnmail.nlJ. Willemse, Diepenveen; john.frieda@concepts.nlJ.A.R. de Witte, Krimpen a/d IJssel; witte659@planet.nlJ.T. Wolters, Bronkhorst; j.wolters42@kpnplanet.nlR.C.H. van Zaltbommel, Groot-Ammers; info@rons.bizR. van der Zee, Grootegast; zee00689@planet.nlF.A.J. Zirkzee, Badhoevedorp; zima@xs4all.nlJ. Zuijderwijk, Apeldoorn; jannekez@xs4all.nl

@

14

Staat uw naam niet in de lijst?Als uw naam niet voorkomt in de lijst op de vorige pagina’s, hebben wij geen e-mailadres van u. Waarschijnlijk was ual lid in de tijd dat e-mail nog niet bestond of slechts door weinigen werd gebruikt. Grote kans dat u inmiddels wél overeen e-mailadres beschikt, maar dit nog niet aan ons heeft laten weten. Geef uw e-mailadres a.u.b. meteen door aanadministratie@ambachtengereedschap.nl.

U heeft (nog) geen e-mailadres?Wanneer u geen internetaansluiting heeft, beschikt u natuurlijk niet over een e-mailadres. En, wat voor uzelf eigenlijkook heel vervelend is, u heeft geen toegang tot de enorme hoeveelheid gegevens en afbeeldingen van gereedschap enambachten die via internet toegankelijk zijn. Is dat niet een reden om een computer en een internetaansluiting aan teschaffen? Het ermee omgaan is minder moeilijk dan u denkt. Vraag eens advies aan iemand in uw omgeving! Vooraljongeren zijn helemaal vertrouwd met computers en vinden het vaak leuk om een ouder iemand op weg te helpen. Uwprobleem dat u niet bereikbaar bent voor e-mail van A&G kunt u eveneens op deze manier oplossen. Vraag iemandin uw omgeving om voor u als ‘postbus’ te fungeren. Wij sturen de A&G-berichten dan naar diens e-mailadres enwellicht kan hij of zij het bericht na ontvangst voor u afdrukken. Dat moet niet moeilijk te regelen zijn, want van dehonderd mensen om u heen hebben er, statistisch gezien, 92,1 toegang tot internet. Mocht u er echt zelf niet uitkomen,neem dan contact op met een van de bestuursleden.

Kavel* Omschrijving Inzet Opbrengst

1 Brede kantbijl, korte steel 50,00 niet verkocht2 Nooitgedagt stalen blokschaaf no. 3C 25,00 50,003 Franse (?) dissel 45,00 niet verkocht4 Spijkerboor 20,00 20,005 Stanley 22 USA 30,00 35,006 Stoeltjesboor Millers Falls 200,00 310,007 Bijl met lange bus 50,00 50,008 Molenmakersbeitel 50,00 50,009 Molenmakersbeitel 50,00 60,0010 Shelton blokschaaf 25,00 25,0011 Vlinderbijl 15,00 15,0012 Stoeltjesboor met zwaantje 85,00 115,0013 Millers Falls stalen blokschaaf 35,00 30,0014 Snik 90,00 170,0015 Boomdiktemaat 30,00 45,0016 Doloire kuipersbijl 50,00 40,0017 Schoolplaat 70,00 75,0018 Duitse bossingschaaf 30,00 30,0019 Grondschaaf Stanley 71 30,00 35,0020 Spookschaaf Stanley 67 30,00 30,0021 Stanley 48 50,00 50,0022 Zagenvetter 5,00 10,0023 Stalen schaaf Nooitgedagt no. 5 50,00 100,0024 2 takelblokken 10,00 25,0025 Russisch ploegje 20,00 30,0026 Toogschaaf met verstelbare stalen zool 25,00 niet aangebodendoos 1 Doos diversen 50,00 40,00doos 2 Doos diversen 50,00 50,00doos 3 Doos diversen 50,00 50,00doos 4 Doos diversen 50,00 50,00doos 5 Doos diversen 50,00 50,00

* Foto’s van de kavels 1 t/m 25 vindt u in A&G Kroniek nr. 43.

Opbrengsten veilingnajaarsbijeenkomst 2012

Inbrengveiling 2013Gedurende een aantal jarenhebben we de leden niet aange-moedigd om gereedschap in tebrengen voor de gebruikelijkeveiling tijden de najaarsbijeen-komst. De boedelcommissiezorgde voor meer dan genoegaanbod van goede stukken uitdiverse boedels. Deze bronnenzijn echter zo langzamerhandopgedroogd, terwijl er tot nu toegeen nieuwe voor in de plaats zijn

gekomen. Hierdoor is er weerruimte voor het inbrengen vanbijzonder stukken. ‘Bijzonder’hoeft beslist niet ‘duur’ te bete-kenen. Maar het moet natuurlijkwel méér zijn dan ‘huis-tuin-en-keuken-gereedschap’! Heeft u indeze zin iets bijzonders dat u wiltlaten veilen, neem dan contact opmet Jan Blaas via e-mailadrespenningmeester@ambachtengereedschap.nlof telefoonnummer 0317 - 61 63 63.

15

In memoriamLies Anker

De naam Anker roept bij trouwe leden veel goede herinneringenop aan voorbije najaarsbijeenkomsten. Dat geldt niet alleen voorPiet, vele jaren onze gewaardeerde veilingmeester, maar zekerook voor zijn echtgenote Lies.

Lies stond jarenlang op de traditionele A&G-dag het orga-nisatieteam terzijde. Als gastvrouw bij de ontvangst van dedeelnemers en als niet te missen hulp bij de versterking van deinwendige mens. Velen zullen zich de vaardigheid herinnerenwaarmee zij de soeplepel hanteerde.

Helaas spreken we hier heel nadrukkelijk in de verleden tijd,want op 12 december vorig jaar overleed onze hulp en toeverlaatLies Anker- de Graaf op 74-jarige leeftijd. Zij was al geruime tijdziek. Bij de uitvaart getuigden honderden mensen met hunaanwezigheid van hun genegenheid jegens haar. Wij wensenPiet, familieleden en al de anderen die haar zullen missen heelveel sterkte toe!

Hans Rode

€ 28,-(normaal€ 39,50)

1 exemplaarper lid

264 pagina’s, zw/wMeer exemplaren:

www.liberetcommercium.nl

40 pagina’s, zw/w€ 6,50

€ 12,50

1 exemplaarper lid

192 pagina’s, zw/w

€ 11,50

88 pagina’s, kleur

Bestellen: penningmeester@ambachtengereedschap.nl

€ 6,50(normaal€ 7,50)

22 pagina’s, zw/w

Nog t/m 20 mei a.s. is in MuseumBoijmans Van Beuningen inRotterdam de grote tentoonstellingHANDMADE te zien. Onder hetmotto ‘Lang leve het ambacht’ wordenvele fraaie, dikwijls zeer kunstzinnigevoorwerpen geëxposeerd. Op tal vantabletschermpjes kunt u korte filmpjesvan ambachten bekijken. Daarnaastwordt doorlopend een ca. 40 minutendurende compilatie van oude opnamenvan uiteenlopende ambachten vertoond.Zie ook www.boijmans.nl.

BOOKSHOPA&G

Bestuur Vereniging Ambacht & Gereedschap:Voorzitter: Hein Coolen voorzitter@ambachtengereedschap.nl

Secretaris: Cees van der Graaf secretaris@ambachtengereedschap.nl

Penningmeester: Jan Blaaspenningmeester@ambachtengereedschap.nl

Leden: Piet Hageman administratie@ambachtengereedschap.nl

Hans van Meijel h.vanmeijel@home.nl

Bankrekening A&G : 300741 (ING) t.n.v. Ambacht & Gereedschap, Rhenen Voor betalingen vanuit het buitenland:

IBAN: NL15INGB0000300741BIC: INGBNL2A

Website : www.ambachtengereedschap.nl

16

A&G Kroniek verschijnt driemaal per jaar.

Redactie : De functie van hoofdredacteur is vacant. Hans Rode Piet Hageman

Redactieadres : nieuwsbrief@ambachtengereedschap.nl

© Niets in deze uitgave mag, op welke wijze dan ook, worden gekopieerden/of vermenigvuldigd zonder schriftelijke toestemming van het bestuurvan de vereniging Ambacht & Gereedschap.

Inhoud van dezeA&G Kroniek

Blz. 2 Van de voorzitter

Blz. 3 Programma voorjaarsexcursie

Blz. 4 Meer over de Bataviawerf en R.C.E.

Blz. 7 Ambachten in de schijnwerper Nieuwe publicatie Gegevens Bataviawerf

Inschrijven voorjaarsexcursie

Blz. 8 Bouwmeester Noach en zijn Ark volgens Jan Luyken

Blz. 10 Koekhakken bij baas MolAmbachtelijk Smedersgilde

Blz. 11 Wat/Dat is dat?!

Blz. 12 Check uw e-mailadres

Blz. 14 Staat uw naam niet in de lijst? U heeft (nog) geen e-mailadres?

Opbrengsten veiling 2012Inbreng veiling 2013

Blz. 15 Handmade In memoriam A&G Bookshop

Blz. 16 Beleef LandlevenInhoudColofon

Beleef Landleven

Foto: Wim de Knegt

Dit succesvolle evenement is eencoproductie van het Openlucht-museum en het blad Landleven. Hetstaat in het teken van het buitenlevenen alles wat daarmee samenhangt.A&G zal op dit evenement aanwezigzijn met een stand in de Scheeps-reparatieloods van het museum. Daarwillen we o.a. gereedschappen van‘groene ambachten’ laten zien.Zie ook www.beleeflandleven.nl.

13, 14 en 15 september 2013Openluchtmuseum Arnhem