KIDDOHét pedagogiscH vakblad voor de kinderopvang 0-12

www.kiddo.net Jaargang 13 | nr 3 | 2012

kinderopvang in shanghai

taalstimulering:

Werk bewust samen aan een taalbeleid

Kwaliteitszorg

Nieuwe minireeks: Inspelen op de interesses van

baby’s

voor adoptie kinderen in de opvang

2 KIDDO 3 • 2012

WelkomDe eerste keer

Kinderopvang in Shanghai

Voor alles is er een eerste keer, zo ook voor het schrijven van een

voorwoord in KIDDO. Gewoon doen! – dacht ik bij mezelf – maar

spannend vind ik het eigenlijk wel. Niet alleen omwille van dat

voorwoord, maar ook om wat erbij komt kijken: de hoofdredac-

tie voeren van een vakblad voor kinderopvang, da’s niet niets.

Anderzijds… Er zijn zoveel eerste keren. Mijlpalen in een

mensenleven die meer impact hebben. De eerste keer naar de

kinderopvang, bijvoorbeeld. Ik herinner me dat nog bij mijn

kinderen. Eerst overhandigde ik Dochter, later vlijde ik Zoon in

de armen van dezelfde begeleidster. En al zijn de kinderen én ik

beide keren komen wennen, de eerste echte keer ging met een

klein hartje… en met véél informatie! ‘Hou hem zus vast. Troost

haar zo. Na het eten dit. Voor het slapen dat. En oh ja, veel knuf-

felen alsjeblieft.’

Natuurlijk ging het goed: in het begin met wat extra zorg van

de begeleidsters, nadien met een gezonde dosis aandacht en

affectie. ’s Morgens sprong Zoon vaak uit mijn armen in die van

de begeleidster, ’s avonds betrapte ik Dochter vaak op schoot. En

dagelijks kreeg ik van de begeleidsters leuke anekdotes te horen,

of vertelden ze me welke kleine stapjes Dochter of Zoon vandaag

– figuurlijk maar soms ook letterlijk – hadden gezet. Kortom,

mijn kinderen hadden het goed in de opvang en ik kon weer

tevreden aan de slag. Dankzij de begeleidsters.

Voor het kind én de ouders hebben zij een niet te onderschatten

functie. Een ode aan de job van begeleiders in babygroepen, vind

je op pagina 16. Het is deel 1 van een nieuw item in KIDDO: een

minireeks met drie artikelen in opvolgende tijdschriften, over

uiteenlopende onderwerpen die wel wat verdieping kunnen

gebruiken. Dit keer gaat het over inspelen op de interesses van

kinderen. Want niet alleen beseffen begeleiders het enorme

belang van hun dagtaak, door in te spelen op wat de kinderen

aangeven hebben ze er bovendien ook veel plezier in. Dat soort

zorg en werkpret maken ‘de eerste keer’ in de opvang voor

baby’s en ouders allicht iets makkelijker.

Wat mijn eerste keer betreft, hier in KIDDO, hoop ik de fak-

kel van Sandra Van der Mespel op een volwaardige manier te

kunnen overnemen. Zullen de minireeksen inspireren? Prikkelt

de cartoon? Lukt het met de filosofie-rubriek? Ik hoop het van

harte, ik hoor het graag… En verder ga ik het gewoon dóén!

Door in te spelen op hun signalen en interesses, prikkel je kinderen en help je hen ontwikkelen. Ook bij baby’s: door dicht te blijven bij

wat ze zelf aangeven, creëer je een veilige en vertrouwde omgeving waarin ze met hun zintuigen zelf op ontdekking willen. Hoe doe je

dat bij baby’s? Wat zijn hun signalen en interesses? En hoe pik je die op als ze het nog niet met woorden kunnen vertellen?

China is groot, heel groot. En Shanghai is de economische en culturele melting pot van het land. Hoe wordt kinderopvang georganiseerd in een metropool met 23 miljoen mensen? KIDDO nam er een kijkje.

10

Hoofdredacteur

Op de cover: Sterre (8) Danielle Boerhuizen (25)

werkt op de naschoolse sport-opvang

Panorama, op de groep Neptunes:

‘Ik ben een lieve, maar ook strenge

groepsleidster. Mijn collega en ik trek-

ken altijd één lijn, zodat de kinderen

ons niet te veel uitproberen. Met

Sterre had ik al vanaf het begin een band,

ze is erg lief en zachtaardig en vertelt het altijd als ze iets leuks

gedaan heeft. Het bedenken van een goed activiteitenprogramma

voor de vakanties en de opvang dagen is best pittig, de kinderen

van nu vinden games en televisie veel leuker dan buitenspelen.

Toch krijgen we ze meestal enthousiast en hun waardering maakt

alle inspanningen goed!’

Inspelen op de interesses van baby’s

3KIDDO 3 • 2012

En verder

Taalstimulering: ‘Je bent een voorbeeld voor de kinderen’

Kwaliteitszorg voor adoptiekinderen in de opvang

Jonge kinderen zijn voor hun taalontwikkeling afhankelijk van wat zij om zich heen horen. Ze kunnen immers nog niet lezen, dus alle taal die zij leren komt

via de oren naar binnen. Hoe meer tijd kinderen doorbrengen in de opvang, hoe belangrijker begeleiders voor hen zijn als ‘model’ voor hun taalontwikkeling. Het

is daarom goed als je je ervan bewust bent waarom je taalgebruik aan hoge eisen moet voldoen. En het is ook goed als je nadenkt over de manier waarop je je rol

als taalmodel effectief kunt uitvoeren.

4 Uit het werkveld 9 Binnengluren bij… 14 Okiddo voor 0 t/m 4 jaar 20 Terugblik KinderopvangCongres 2012 (NL) 20 Opvoedingswandeling (BE) 28 Kinderboeken 30 Okiddo voor 4 t/m 12 jaar 32 Kinderkwesties: visie op voeding 36 Filosoferen over spelen 38 De verbeelding

De kinderopvang krijgt er heel vaak mee te maken: ouders die uit elkaar gaan. Hoe kun je, als begeleider of opvangouder, een kind daarbij zo goed mogelijk ondersteunen? En hoe blijf je correct omgaan en communiceren met beide ouders?

24

34

16

In dit nummer

KID

D

O'S minireeks:

pedagogische

onderwerpen

uitgelicht!

Het bekendste konijn ter wereldIn het Cultuurcentrum van Mechelen loopt nog tot 3 juni een tentoonstel-ling die je onderdompelt in de wondere wereld van Dick Bruna. Je ziet er niet alleen de strak vormgegeven ontwerpen en zachte humor van Nijntje, Zwarte Beertje en allerlei andere prentenboekjes. Jong en oud kunnen ook zelf experimenteren met de eenvoudige kleuren- en vormentaal van Dick Bruna. Prenten, boeken en opdrachten doorkruisen de tentoonstelling. Daarnaast verzorgt ABC (Art Basics voor Childeren, Brussel) ook interactieve ateliers.

4 KIDDO 3 • 2012

Eerste certificaten opbrengst-gericht werken uitgedeeld

Op 14 maart ontvingen dertig leidsters en vijf teamleidsters van verschillende peuterspeelzalen van Alifa het certificaat opbrengstgericht werken. Zij sloten daarmee een intensieve eenjarige cursus Boeiend, Effectief en Opbrengstgericht Werken af. De leidsters van Alifa zijn de eerste leidsters in Nederland die het certificaat hebben. Teamleidster Cya Bouwman: ‘Ik vond het heel verrassend waar de leidsters mee kwamen en ik ben echt trots op wat ze bereikt hebben. Sommigen zagen er echt even tegen op, om dingen te moeten noteren en rapporteren. Maar achteraf, als je een tijdlang met de materie geworsteld hebt, zie je wel waar je het voor doet. Je ziet dat je eigen werk meetbaar resultaat heeft. De kinderen leren effectiever en met veel plezier. En dat doet de leidsters dan weer deugd.’ Opbrengstgericht werken is in het basisonderwijs al langer bekend. De aanpak heeft als doel het maximale te halen uit de prestaties van kinderen.

Pas verschenen: Verderbij De toegevoegde waarde van de leiding-

gevende aan het pedagogisch proces

Ben je leidinggevende en wil je medewerkers nog effectiever begeleiden? Dan is dit een boek voor jou. Het eerste gedeelte laat de relatie zien tussen de visie van de organisatie en de visie op leiderschap en leidinggeven. In het tweede gedeelte vind je veel praktijkvoorbeelden.Marianne van Duuren en Charlotte van Zuylen, Verder-bij. De toegevoegde waarde van de leidinggevende aan het pedagogisch proces. 140 pagina’s, € 19,50, www.swpbook.com

Speel goed!Kinderen hebben vaak niet veel nodig om creatief bezig te zijn. Fantasie is vaak voldoende om tot de origineelste creaties te komen. Het forum voor Amateurskunsten geeft samen met ABC (Art Basics voor Children, in Brus-sel) een boekje uit dat de creativiteit van kinderen prikkelt. SPEEL*GOED staat boordevol prenten en inspira-tiemateriaal om zelf speelgoed te maken. Het boekje is bedoeld voor kinderen van 3 tot en met 12 jaar maar inspireert ook alle volwas-senen die met kinderen werken. Het boekje kun je gratis downloaden op www.amateurskunsten.be/speelgoed

Kwaliteitsagenda Kinderopvang in vogelvluchtBegin maart presenteerde minister Kamp van Sociale Zaken de Kwaliteits-agenda Kinderopvang. Die heeft hij samen met partijen uit de kinderopvang opgesteld. In 2012 trekt de minister veel geld uit voor het versterken van de inter-actievaardigheden en taalbeheersing in de opleiding voor pedagogisch medewerkers. In 2013 en 2014 draait het om die vaardigheden bij pedago-gisch medewerkers op de werkvloer. Ook is er aandacht voor het meten van kwaliteit door kinderopvangondernemers en het transparant maken hiervan voor ouders.Verder gaat het vierogenprincipe niet gelden voor kleine kinderopvang-organisaties met kleine groepen tot zes kinderen. Voor reguliere groepen geldt het principe wel. Organisaties moeten op papier zetten hoe zij aan het vierogenprincipe willen voldoen.Ook komt er een wettelijke meldplicht voor vermoedens van misbruik. Vermoed je dat een collega kinderen misbruikt, dan ben je verplicht om dat te melden. Verder moeten organisaties verplicht referenties van nieuwe medewerkers checken.

Pas verschenen: Handboek management kinderopvangHet zijn onzekere tijden voor de kinderopvang. Dit boek geeft handvatten om goed op alle ontwikkelingen in te spelen en een stevige kinderopvangorgani-satie neer te zetten. Aan het woord komen onder andere directeuren, coaches en managers. Zij belichten een groot aantal onderwerpen.Anja Hol en Maaike Vaes, Handboek management kinderopvang. 396 pagina's, € 49,50, www.swpbook.com

5KIDDO 3 • 2012

■ Uit Het werkveld

BSO in Beweging is gestartOp 6 maart is de nieuwe beweegmethode ‘BSO in Beweging’ gelanceerd op BSO Kiekadoe te Nijverdal. Olympisch kampi-oene waterpolo Rianne Guichelaar nam het eerste exemplaar van de map met activiteiten in ontvangst.BSO in Beweging is een beweegmethode die pedagogisch medewerkers in de bso helpt beweegactiviteiten voor kinderen van 4 tot 12 te organiseren, stimuleren en begeleiden. Ontdekkend leren en spelenderwijs aan de slag gaan, dat zijn de uitgangspunten. De methode bestaat uit een map met activiteiten, een digitale omgeving en voor wie dat wil een materiaalpakket en training. Meer info vind je op www.bewegensamenregelen.nl

Tekst: Fenny Brandsma en Wendy De Weyer

Zeven tweelingen in één opvangTweelingen: ze blijven bijzonder om te zien. Kinderopvang Keet in de Kerk in Roer-mond heeft er zelfs zeven in de opvang. Van de 150 kinderen die worden opgevangen zijn veertien kinderen de helft van een tweeling. Dat is ver boven het landelijk gemid-delde. Alle reden voor een mooie foto. Later dit jaar komt er nog een achtste tweeling bij! Wij zijn benieuwd of er nog meer locaties zijn met zo veel tweelingen…

gaat onlineWanda staat voor Waarderen, ANalyse-ren en DAden. Het is een waarderende reflectiemethodiek voor professionals in de kinderopvang en werd met ESF-middelen ontwikkeld door Arteveldehogeschool en VBJK. Ontdek het op www.projectwanda.be

Discriminatie vanwege zwangerschapHeb jij je in je werk wel eens oneerlijk behandeld gevoeld toen je zwanger was of jonge kinderen had? 45% van de werkende vrouwen heeft dat wel eens meegemaakt.

Dat blijkt uit onderzoek van de Commissie Gelijke Behandeling (CGB). Bij 38% van de zwangere vrouwen die op het punt stonden een arbeidscontract te tekenen, is het con-tract veranderd of niet doorgegaan toen de zwangerschap duidelijk werd. Bij laagopge-leide vrouwen ligt dat percentage veel hoger: 67%. Slechts 10% van de vrouwen met een discriminatie-ervaring meldt die ervaring bij

hun werkgever of een instantie als de CGB. Dat zo weinig vrouwen zo’n ervaring melden, komt waarschijnlijk doordat veel vrouwen de discriminatie niet herkennen of de regelge-ving niet goed kennen. Of de relatie met hun leidinggevende goed willen houden. Meer info over dit onderzoek (zeker lezen!) vind je via www.cbg.nl

Dossier gezonde voedingDat gezonde voeding voor kinderen belangrijk is en dat je daarin het beste zelf het goe-de voorbeeld geeft, weten we allemaal. Maar wat is goede, evenwichtig samengestelde voeding precies? Hoe pak je het concreet aan om kinderen tot een gezond eetgedrag op te voeden? Groei Mee maakte er een dossier over dat je online kunt terugvinden op: www.groeimee.be/dossiers/gezonde-voeding

7KIDDO 3 • 2012

Agenda KIDDOdagen 2012: Beeldig kind. Kijken naar en werken met kinderen vandaagHoe is het vandaag om in onze Westerse samenleving kind te zijn? En hoe is het om kinderen vandaag te ondersteunen? Dit zijn centrale vragen op de Vlaamse KIDDOdagen, die dit jaar plaatsvinden op zaterdag 21 april en donderdag 3 mei in Gent. Er zijn plenaire lezingen en concrete, interactieve workshops. Het wordt een boeiende dag voor al wie interesse heeft in de opvoeding van kinderen tussen 0 en 13 jaar! Meer informatie en inschrijven via www.vbjk.be

Inspiratiedag rondom gezinnenOp 10 mei organiseert Steunpunt Opvoedingsondersteuning in samenwerking met Jongeren-welzijn, provincie Antwerpen, een Inspiratiedag rondom Gezinnen. Want opvoeden gebeurt niet alleen, maar met de hele omgeving. Informele steun die ouders ondervinden van vrienden en familie is belangrijk. Maar wat als die steun rondom gezinnen kleiner en minder sterk wordt? Hoe kunnen we van het grootbrengen van kinderen en jongeren opnieuw een gedeelde verant-woordelijkheid maken? En wat is de rol van professionals daarbij? Meer info vind je op: www.antwerpen.be/opvoeding en op: www.expoo.be/events/inspiratiedag-rondom-gezinnen

Een babbel met oudersOp 11 mei 2012 organiseert Expoo (het Vlaamse Expertisecentrum Opvoedingsondersteu-ning) in samenwerking met de Interactieacademie een vormingsdag voor wie regelmatig met ouders over de kinderen praat. Tijdens deze vorming leer je niet hoe je een pedagogisch advies-gesprek moet voeren. Je ontdekt er wat je kunt zeggen of doen, hoe je kunt luisteren, of welke vragen je kunt stellen wanneer ouders je aanspreken. Meer info vind je op: www.expoo.be/events/over-opvoeden-spreken-hoe-kan-ik-een-steunbron-zijn-voor-ouders

Week van de opvoedingVan 16 tot 23 mei is er opnieuw de Week van de Opvoeding. Dit jaar luidt de slagzin ‘Opvoeden is… voor iedereen anders!’ Want dé manier om kinderen op te voeden bestaat niet. Wat werkt voor het ene kind, lukt daarom niet bij een ander. Steeds moet je zoeken naar wat het beste past bij het kind, maar ook bij jezelf als ouder of opvoeder. Overal in Vlaanderen en Brussel worden deze week boeiende en leuke activiteiten georganiseerd voor ouders, kinderen en ook professionele opvoeders. Meer info en een kalender vind je op: www.groeimee.be/kalender/2012

Sporten met het gezinEen leuke tip voor ouders! Zij kunnen op zondag 13 mei samen met hun kinderen de spie-ren spannen op de sportdag van Klasse voor Ouders en Bloso. Voor een gezinsprijs van € 5,00 kun je in het recreatiepark Blaarmeersen in Gent deelnemen aan boogschieten, paardrijden, BMX’en en nog veel meer! Inschrijven kan via www.sportrock.be

Op zoek naar inspiratie rond natuur?Wil je ideeën opdoen voor natuurbeleving in jouw opvang? Kom dan op 19 juni van 9.30-13.00 uur naar Den Haag, voor de Uitwisselingsbijeenkomst Groene Dagopvang. Je bezoekt dan de Blauwe Ooievaar, de nieuwe voorbeeldlocatie voor groene dagopvang van skon kinderopvang. Meer info vind je via www.kindvannature.nl of info@veldwerknederland.nl

Wiedoewap!Wiedoewap, de muzikale box voor peuters en kleuters, bestaat al een tijdje. Uitgeverij Pelckmans bracht een brede waaier aan muziekstijlen samen in heel korte stukjes en bedacht er activiteiten bij. Fragmenten kun je bekijken op: www.pelckmans.be/wiedoewap/wiedoewap_fragementen

Diversiteit en sociale inclusieDECET en ISSA, twee internationale netwerken die werken aan kwaliteit in basisvoorzieningen van zorg en opvoe-ding, verkenden de competenties die je in het werk met jonge kinderen nodig hebt om om te gaan met diversiteit en sociale inclusie. De brochure kun je downloaden via www.vbjk.be

neem nu een abonnement op kiddo en ontvang een gratis

Ga voor het afsluiten

van een abonnement

naar www.KIDDO.net en

gebruik de actiecode: KIDHIP11

Deze moderne skippybal heeft een

CE-keurmerk, is vrij van weekmakers en is

TUV gekeurd. Daarom is hij zeer geschikt

voor gebruik in de kinderopvang.

Dit product wordt geleverd door Rybka, uw leverancier voor de kinderopvang

kiddo, hét pedagogische vakblad voor de kinderopvang

Een jaarabonnement kost ¤ 46,- voor particulieren, ¤ 89,- voor organisaties en ¤ 33,- voor studenten.

t.w.v. ¤ 28,50! inclusief

verzending!

Incl. pompjeAfm. 60 x 30 x 55 cmNormaal ¤ 28,50 incl. btw & verzendkosten

Met KIDDO ontvang je 8x per jaar

waardevolle vakinformatie:

1. De laatste ontwikkelingen en nieuwtjes

binnen je vakgebied,

2. Praktijkverhalen en reportages,

3. Advies van deskundigen en tips van collega’s,

4. Interessante portretten en scherpe columns,

5. Handige tips voor (kinder)boeken,

6. Originele spel- en knutselactiviteiten.

Als abonnee krijg je uiteraard korting op het jaarlijkse

KIDDO-KinderopvangCongres én je ontvangt mooie

aanbiedingen via de KIDDO-nieuwsbrief

Hét ideale vakblad voor de kinderopvang!KIDDO maakt pedagogische vakinformatie toegankelijk én betaalbaar voor iedereen!

KIDDOPedagogisch vakblad voor de kinderoPvang

www.kiddo.net

Jaargang 12 | nr 5 | 2011

Hoe kies je

een goed kinderboek?

Vrij spel

willekeurig én doldwaas’‘opvoedingsadviezen

zijn vaak verstandig,

in de buitenschoolse opvangutopie te zijn’

‘Een goede sociale

mix hoeft geen

Bambi Skippy!

9KIDDO 3 • 2012

9.30‘Vanochtend gaan we inventariseren wat we nodig hebben

voor het nieuwe project Witte Zwanen Zwarte Zwanen. Dat

is een project over dans- en kunsteducatie. Het is gebaseerd

op het klassieke ballet Het zwanenmeer. Een balletschool

heeft de workshop geboekt, die wij geven aan een groep

van zo’n tien kinderen, van vier tot zeven jaar. Met onze

projecten willen we zichtbaar maken waar de creativiteit

van een kind zit. We spelen

in op het ontdekkende en

nieuwsgierige karakter

van kinderen. Dat doen

we door kinderen tijd en

ruimte te bieden om van-

uit hun eigen belevingswe-

reld – ongeremd – aan de

slag te gaan. Bij die zwanen

bijvoorbeeld vragen we de

kinderen hoe een witte

zwaan beweegt. Ze gaan

vanzelf bewegen. Samen

met de kinderen gaan we

op onderzoek. De zwarte

zwaan beweegt wild. Met

wat kleine hints ontstaat

het verhaal vanzelf. Wij

bedenken van tevoren

alleen de grove lijn. In dit

geval: er is een witte zwaan

die verandert in een zwarte

zwaan. Daar gaat het om. En we maken de opbouw van de

workshop, van warming-up tot de transformatie. Verder

bedenken we welk materiaal we zullen aanbieden. Ballon-

nen, crêpepapier, stiften en gewoon papier. We maken nog

regelmatig de fout om veel te veel mee te nemen. Kinderen

hebben echt niet veel nodig. In dit geval zijn alleen zwarte

en witte ballonnen genoeg. Als een kind bij een ballon

denkt: dit is de zwaan, dan hoeft daar geen twintig meter

tule bij!’

12.00‘Josefine vertrekt. Ik zet ons plan op papier, bestel de mate-

rialen en maak de flyer over de workshop. Daarna werk ik

nog twee uur aan de administratie en aan andere freelance-

opdrachten.’

14.00‘Ik ben een uur voor de opening op de locatie van de bui-

tenschoolse opvang, die tegenwoordig Kanteel Klub Kongzi

heet. We werken met workshops. Kinderen kunnen kiezen

uit sport, kunst, creatieve vorming, natuur en techniek. Op

dinsdag, woensdag en donderdag worden de workshops ge-

geven door zelfstandige kunstenaars, in opdracht van Kan-

teel. Wij doen dat ook regelmatig met Buiten de Lijntjes.’

15.00 ‘De kinderen komen zelf uit school, die zit namelijk direct

aan de locatie. Mijn collega gaat naar het grote plein met

een aantal kinderen, ik blijf binnen. Een paar jongens wil-

len een boot maken. Ze hebben boten getekend en nu wil-

len ze een “echte”. We halen wat dozen uit de papierbak,

een nietmachine, plakband en papier. Ze bedenken zelf

hoe het moet worden, ik ondersteun slechts. “Zet maar een

lijn, dan weet ik waar ik moet knippen.” ”Hoe moet een

boot eruitzien volgens jou?” En ik leer ze bijvoorbeeld dat

karton beter blijft plakken als je een randje vouwt en daar

lijm op smeert. Ik ben er niet de hele tijd bij, houd ook een

oogje in het zeil bij de huttenbouwers en de legohoek. Pas

als de kinderen echt niet meer naar elkaar luisteren, grijp

ik in. Ik hoor dan het verhaal aan van beide kanten, maar

laat ze zelf een oplossing verzinnen. Zo doen we het ook bij

onze projecten. Een strak programma werkt toch niet. Als

de kinderen geen zin hebben om te schilderen, dan hebben

ze geen zin. Je kunt beter aansluiten bij wat de kinderen

willen. Zo werd het voor iedereen een leuke middag.’

■ binnenglUren bIj...Tekst: Lizzy de Wilde • Foto's: Projectbureau Buiten de Lijntjes

Fenna KruijsseBij wie?Projectbureau Buiten de Lijntjes verzorgt kunsteducatieve projecten, onder andere

voor de kinderopvang. Het bureau is in 2009 opgericht door Fenna Kruijsse (25 jaar,

rechts op de foto) en Josefine Meijer (27 jaar, links op de foto). Fenna is illustrator/

vormgever, Josefine is museologe, gespecialiseerd in kunsteducatie. Naast Buiten

de Lijntjes werken ze als pedagogisch medewerker in de buitenschoolse opvang.

Fenna bij Kanteel Kinderopvang in Den Bosch, Josefine bij Kinderopvang ’t Goud-

visje in Rosmalen. Fenna begint de dag samen met Josefine in hun atelier.